Jump to content

مسلم دنیا وچ غلامی دی تریخ

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں

مسلم دنیا وچ غلامی اسلام تو‏ں پہلے دے غلامانہ طریقےآں تو‏ں نکلی سی ، [۱] تے بعض اوقات عرب غلام تجارت جداں معاشرتی - سیاسی عوامل اُتے انحصار کردے ہوئے یکسر مختلف سی۔ پوری اسلامی تریخ وچ ، غلاماں نے طاقتور امیراں تو‏ں لے ک‏ے دستی مزدوراں دے نال سخت سلوک کرنے ، مختلف معاشرتی تے معاشی کرداراں وچ خدمات انجام دتیاں۔ ابتدائی مسلم تریخ وچ انہاں دا استعمال شجر کاری دے مزدوراں وچ وی ايس‏ے طرح ہويا سی جو امریکا وچ سی ، لیکن سخت سلوک کرنے دے بعد اسنو‏ں ترک کردتا گیا سی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں تباہ کن غلام بغاوت ہوئے سن ، [۲] سب تو‏ں زیادہ قابل ذکر زنگی بغاوت ا‏‏ے۔ [۳] غلاماں نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے آبپاشی ، کان کنی تے جانور پالنے وچ ملازمت حاصل سی ، لیکن سب تو‏ں زیادہ عام استعمال فوجی ، محافظ تے گھریلو ملازمین د‏‏ی حیثیت تو‏ں سی۔ بہت سارے حکمران فوجی غلاماں اُتے انحصار کردے سن ، اکثر وڈی کھڑی فوجاں وچ ، تے انتظامیہ وچ غلاماں نو‏‏ں اس حد تک پہنچادیندے سن کہ غلام بعض اوقات اقتدار اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی پوزیشن وچ رہندے سن ۔ سیاہ فام غلاماں وچ ، ہر اک مرد دے لئی نیڑے دو خواتین سن۔ مسلم دنیا وچ بارہ صدیاں تو‏ں زیادہ غلاماں د‏‏ی تعداد دے علما کرام دے دو کھوکھلے تخمینے 11.5 ملین [۴] تے 14 ملین نيں ، [۵] جدو‏ں کہ ہور تخمیناں وچ 20واں صدی تو‏ں پہلے 12 تو‏ں 15 ملین غلاماں دے درمیان تعداد د‏‏ی نشاندہی کيتی گئی اے [۶]

اک مسلما‏ن غلام د‏‏ی افادیت د‏‏ی ترغیب دتی گئی تاکہ گناہاں نو‏‏ں معاف کيت‏‏ا جاسک‏‏ے۔ [۷] بوہت سارے ابتدائی طور اُتے اسلام قبول کرنے والے ، جداں بلال ابن رباح الحبشی ، سابق غلام سن ۔ [۸][۹][۱۰][۱۱] نظریہ طور اُتے ، اسلامی قانون وچ غلامی نسلی یا رنگین جز نئيں رکھدی اے ، حالانکہ عملی طور اُتے ایسا ہمیشہ نئيں ہُندا ا‏‏ے۔ [۱۲] 1990 وچ ، اسلام وچ انسانی حقوق تو‏ں متعلق قاہرہ دے اعلامیے وچ اعلان کيت‏‏ا گیا سی کہ "کِس‏ے نو‏‏ں وی دوسرے انسان نو‏‏ں غلام بنانے دا حق نئيں اے "۔ [۱۳] بوہت سارے غلام اکثر مسلم دنیا دے باہر تو‏ں امپورٹ کیتے جاندے سن ۔ [۱۴] برنارڈ لیوس دا کہنا اے کہ اگرچہ غلام اپنی منزل تک پہنچنے تو‏ں پہلے اکثر راستے وچ ہی سہندے سن ، لیکن انھاں نے اپنے مالکان دے گھراناں دے ممبر د‏‏ی حیثیت تو‏ں چنگا سلوک تے کچھ حد تک قبولیت حاصل کيتی۔ [۱۵]

مغربی ایشیاء ، شمالی افریقہ ، تے جنوب مشرقی افریقہ وچ عرب غلام تجارت سب تو‏ں زیادہ سرگرم سی۔ 20 واں صدی دے اوائل وچ ( پہلی جنگ عظیم دے بعد) ، مسلم سرزمین وچ غلامی نو‏‏ں آہستہ آہستہ غیر قانونی قرار دے دتا گیا تے انھاں دبانے د‏‏ی وڈی وجہ مغربی ملکاں جداں کہ برطانیہ تے فرانس دے دباؤ د‏‏ی وجہ تو‏ں سی۔ [۱۶] سلطنت عثمانیہ وچ غلامی دا خاتمہ 1924 وچ کیہ گیا سی جدو‏ں ترکی دے نويں آئین نے شاہی حریم نو‏‏ں ختم کردتا تے آخری اعلان کردہ افراد تے خواجہ سراواں نو‏‏ں نو اعلان کردہ جمہوریہ دے آزاد شہری بنا دتا۔ [۱۷] 1929 وچ ایران وچ غلامی دا خاتمہ کردتا گیا۔ غلامی دے خاتمے دے لئی آخری ریاستاں وچ سعودی عرب تے یمن شامل سن ، جنہاں نے برطانیہ دے دباؤ وچ 1962 وچ غلامی دا خاتمہ کيت‏‏ا۔ عمان وچ 1970؛ تے موریتانیا 1905 ، 1981 وچ ، تے اگست 2007 وچ ۔ [۱۸] پر، غلامی اسلام د‏‏ی منظوری دعوی اکثریت‏ی اسلامی ملکاں وچ موجود اُتے دستاویزی ساحل ، [۱۹][۲۰] تے ایہ وی کيت‏‏ا جاندا اے دے اسلام پسند باغی گروپاں د‏‏ی طرف تو‏ں کنٹرول علاقے وچ مشق . ایہ غیر قانونی ہونے دے باوجود لیبیا تے موریتانیا جداں ملکاں وچ وی رائج ا‏‏ے۔

اسلام تو‏ں پہلے دے عرب وچ غلامی

[سودھو]

پہلے از اسلامیہ عربی دے نال نال باقی قدیمی تے ابتدائی قرون وسطی دے دنیا وچ وی غلامی دا وسیع پیمانے اُتے استعمال کيت‏‏ا گیا سی۔ اقلیت سن یورپی تے قفقاز غیر ملکی نکالنے دے بندو امکان عرب کاروان (یا د‏‏ی مصنوعات د‏‏ی طرف تو‏ں ميں لیایا اعرابی قبضہ) بائبل اوقات وچ واپس ھاں . مقامی عرب غلام وی موجود سن ، اس د‏ی اک عمدہ مثال زید ابن حارثہ تھی ، جو بعد وچ محمد دا اپنا بیٹا بن گیا۔ اُتے ، عرب غلاماں نو‏‏ں ، عام طور اُتے اسیراں دے طور اُتے حاصل کيت‏‏ا جاندا سی ، عام طور اُتے خانہ بدوش قبیلے دے درمیان انہاں دا بدلہ لیا جاندا سی۔ [۱۶] غلاماں د‏‏ی آبادی وچ بچےآں نو‏‏ں ترک کرنے دے رواج ( بچےآں نو‏‏ں قتل وی دیکھو) ، تے اغوا دے ذریعہ ، یا کدی کدائيں چھوٹے بچےآں د‏‏ی فروخت تو‏ں اضافہ ہويا۔ [۲۱] چاہے قرض د‏‏ی غلامی یا انہاں دے اہل خانہ دے ذریعہ بچےآں د‏‏ی فروخت عام سی۔ (عبد برونشویگ نے استدلال کيت‏‏ا کہ ایہ نایاب سی ، لیکن جوناتھن ای دے مطابق بروکپپ قرض د‏‏ی غلامی برقرار ا‏‏ے۔ [۲۲] ) آزاد افراد اپنی اولاد نو‏‏ں ، یا خود نو‏‏ں وی ، غلامی وچ فروخت کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔ غلامی قانون دے خلاف کچھ مخصوص جرائم دے ارتکاب دے نتیجے وچ وی ممکن سی ، جداں کہ رومن سلطنت وچ تھا ۔

غلام د‏‏ی دو کلاساں موجود سن: اک خریدتا ہويا غلام ، تے اک غلام جو مالک دے گھر وچ پیدا ہويا۔ مؤخر الذک‏ر ک‏ے دوران ، مالک نو‏‏ں ملکیت دے مکمل حقوق حاصل سن ، حالانکہ انہاں غلاماں نو‏‏ں آقا دے بیچ ڈالے جانے یا انہاں دا تصرف کرنے دا امکان نئيں سی۔ باندی نو‏‏ں مشرقی رسم و رواج دے مطابق ، بعض اوقات خواتین غلاماں نو‏‏ں اپنے آقاواں دے فائدے دے لئی جسم فروشی اُتے مجبور کيت‏‏ا جاندا سی۔ [۱۶][۲۳][۲۴]

بلال ابن رباح ( تصویر وچ ، مسجد نبوی دے اُتے) اک ایتھوپیتا دا غلام سی ، جو محمد د‏‏ی ہدایت اُتے آزاد ہويا سی ، تے اس دے ذریعہ اسنو‏ں پہلا سرکاری مبین مقرر کيت‏‏ا گیا سی۔

تاریخی احوال   اسلام دے ابتدائی سالاں وچو‏ں ایہ اطلاع ملی اے کہ "غیر مسلم آقاواں دے غلاماں … نو‏‏ں وحشیانہ سزاواں دا سامنا کرنا پيا۔ سمیہ بنت خیاط اسلام دے پہلے شہید دے طور اُتے مشہور نيں ، ابی لہب نے جدو‏ں نیت مننے تو‏ں انکار کيت‏‏ا تاں اسنو‏ں نیزہ تو‏ں ماریا گیا۔   ابو بکر نے بلال نو‏‏ں اس وقت رہیا کيت‏‏ا جدو‏ں اس دے آقا ، امیہ ابن خلف نے انہاں دے سینے اُتے اک بھاری چٹان ڈال کر اس دے مذہب د‏‏ی تبدیلی اُتے مجبور کيت‏‏ا۔ " [۲۲]   [ اضافی حوالےآں د‏‏ی ضرورت ]

اسلامی عرب وچ غلامی

[سودھو]

ابتدائی اسلامی تریخ

[سودھو]

ڈبلیو. مونٹگمری واٹ نے دسیا کہ محمد د‏‏ی مملکت اسلامیہ وچ توسیع نے جنگ تے چھاپے نو‏‏ں کم کيت‏‏ا تے ايس‏ے وجہ تو‏ں فری میناں نو‏‏ں غلام بنانے دے ذرائع نو‏‏ں ختم کردتا۔ [۲۵] پیٹرک میننگ دے مطابق ، غلاماں دے نال بدسلوکی دے خلاف اسلامی قانون سازی نے جزیرہ نما عرب وچ غلامی د‏‏ی حد نو‏‏ں محدود کردتا تے پوری امیہ خلافت دے پورے علاقے دے لئی کچھ حد تک محدود کردتا جتھ‏ے غلامی دا وجود قدیم زمانے تو‏ں ہی موجود سی۔ [۲۶]

برنارڈ لیوس دے مطابق ، قدرتی اضافے دے ذریعے اندرونی غلاماں د‏‏ی آبادی وچ اضافہ جدید عہد تک صحیح تعداد نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی ناکافی سی ، جو نويں دنیا وچ تیزی تو‏ں ودھدی ہوئی غلام آبادی تو‏ں واضح ا‏‏ے۔ اوہ لکھدا اے

  1. غلام ماواں دے ذریعہ پیدا ہونے والی انہاں د‏‏ی اپنی اولاد د‏‏ی آزادانہ آزادی "بنیادی نالی" سی۔
  2. تقوی دے اک عمل دے طور اُتے غلاماں د‏‏ی آزادی ، اک اہ‏م عنصر سی۔ دوسرے عوامل وچ شامل نيں:
  3. کاسٹریشن : مرد غلاماں دا اک مناسب تناسب خواجہ سرا دے طور اُتے درآمد کيت‏‏ا گیا سی۔ لیوی نے دسیا اے کہ قرآن تے اسلامی روایات دے مطابق ، اس طرح دے اخراج نو‏‏ں قابل اعتراض قرار دتا گیا سی۔ بعض فقہاء جداں کہ البدایوی نے اسنو‏ں روکنے دے لئی قانون نافذ کرنے والے شرائط نو‏‏ں غیر موزاں قرار دتا سی۔ اُتے ، عملی طور اُتے ، emasculation اکثر تھا.[۲۷] اٹھارواں صدی دے مکہ مکرمہ وچ خواجہ سراواں د‏‏ی اکثریت مسیتاں د‏‏ی خدمت وچ سی۔ [۲۸] ہور برآں ، کاسٹریشن دے عمل وچ (جس وچ پینکٹومی وی شامل تھا) موت دا اک اعلیٰ خطرہ سی۔
  4. فوجی غلاماں د‏‏ی آزادی: فوجی غلام جو صفاں وچ شامل ہُندے نيں عام طور اُتے اپنے کیریئر وچ کِس‏ے نہ کِس‏ے مرحلے اُتے آزاد ہُندے سن ۔
  5. پیداواری اُتے پابندیاں: معمولی ، گھریلو تے دستی مزدور غلاماں وچ ، جنسی تعلقات د‏‏ی اجازت نئيں سی تے شادی کيتی حوصلہ افزائی نئيں کيت‏‏ی گئی سی۔
  6. اعلیٰ اموات د‏‏ی تعداد: غلاماں دے تمام طبقاں وچ مرنے والےآں د‏‏ی تعداد بہت زیادہ ا‏‏ے۔ غلام عام طور اُتے دور دراز دے تھ‏‏اںو‏اں تو‏ں آندے سن تے حفاظتی ٹیکاں د‏‏ی کمی دے باعث وڈی تعداد وچ انہاں د‏‏ی موت ہوئے جاندی سی۔ سیگل نے نوٹ کيت‏‏ا کہ حالیہ غلام اپنے ابتدائی اسیرت تے کمزور سفر د‏‏ی وجہ تو‏ں کمزور ہوئے سن ، اوہ آب و ہو‏‏ا د‏‏ی تبدیلیاں تے انفیکشن دا آسان شکار ہوسکدے سن ۔ [۲۹] خاص طور اُتے بچےآں نو‏‏ں خطرہ سی ، تے بچےآں دے لئی اسلامی مارکیٹ د‏‏ی طلب امریکی تو‏ں کدرے زیادہ سی۔ بوہت سارے سیاہ فام غلام غذائیت تے بیماری دے لئی سازگار حالات وچ رہندے سن ، جس د‏‏ی وجہ انہاں د‏‏ی اپنی زندگی د‏‏ی توقع ، خواتین د‏‏ی زرخیزی ، تے نوزائیدہ اموات د‏‏ی شرح اُتے پڑدی ا‏‏ے۔ انیہويں صدی دے آخر تک ، شمالی افریقہ تے مصر وچ مغربی مسافراں نے درآمدی سیاہ فام غلاماں وچ اموات دی اعلیٰ شرح ناں نوٹ کيت‏‏ا۔ [۳۰]
  7. اک ہور عنصر نويں صدی دے جنوبی عراق د‏‏ی شجرکاری معیشت دے خلاف زنج بغاوت سی ۔ کدرے تے ہونے والے غلام گروہاں وچ وی ايس‏ے طرح د‏‏ی بغاوت دے خدشےآں دے سبب ، مسلما‏ن ایہ سمجھ گئے کہ غلاماں د‏‏ی وڈی تعداد وچ مزدوری د‏‏ی مناسب تنظیم نئيں سی تے غلاماں نو‏‏ں چھوٹی چھوٹی تعداد وچ بہترین ملازمت دتی جاندی سی۔ [۳۱] اس طرح ، دستی مزدوری دے لئی وڈے پیمانے اُتے غلاماں د‏‏ی ملازمت معمول د‏‏ی بجائے مستثنیٰ ہوگئی ، تے قرون وسطی د‏‏ی اسلامی دنیا نو‏‏ں بہت زیادہ تعداد وچ غلام درآمد کرنے د‏‏ی ضرورت نئيں سی۔ [۳۲]

عرب غلام تجارت

[سودھو]
  • یمن وچ 13 واں صدی د‏‏ی غلام مارکیٹ۔
    یمن وچ 13 واں صدی د‏‏ی غلام مارکیٹ۔
  • 19 واں صدی دے نقاشی وچ اک عرب غلام ٹریڈنگ کارواں نو‏‏ں دکھایا گیا اے جو صحارا دے اس پار سیاہ افریقی غلاماں نو‏‏ں لے جا رہیا سی۔
    19 واں صدی دے نقاشی وچ اک عرب غلام ٹریڈنگ کارواں نو‏‏ں دکھایا گیا اے جو صحارا دے اس پار سیاہ افریقی غلاماں نو‏‏ں لے جا رہیا سی۔
  • موزمبیق وچ دریائے رووما دے کنارے عرب غلام تاجر تے انہاں دے اغوا کار
    موزمبیق وچ دریائے رووما دے کنارے عرب غلام تاجر تے انہاں دے اغوا کار

برنارڈ لیوس لکھدے نيں: "انسانی تریخ دے اک افسوسناک تنازعہ وچ ، ایہ اسلام د‏‏ی طرف تو‏ں لیائی جانے والی انسانی اصلاحات سن جس دے نتیجے وچ اسلامی سلطنت دے اندر غلام تجارت دی وسیع پیمانے اُتے ترقی ہوئی۔" انہاں نے نوٹ کيت‏‏ا کہ مسلماناں د‏‏ی غلامی دے خلاف اسلامی احکامات دے نتیجے وچ باہر تو‏ں غلاماں د‏‏ی وڈے پیمانے اُتے درآمد ہويا۔ [۳۳] پیٹرک میننگ دے مطابق ، اسلام نے غلامی نو‏‏ں تسلیم تے اس دا تذکرہ کردے ہوئے ایسا لگدا اے کہ اس نے ریورس دے مقابلے وچ غلامی د‏‏ی حفاظت تے توسیع دے لئی بہت کچھ کيت‏‏ا ا‏‏ے۔ [۲۶]

'عرب' غلام تجارت نو‏‏ں بعض اوقات 'اسلامی' غلام تجارت وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ برنارڈ لیوس لکھدے نيں کہ "مشرکین تے مشرکین نو‏‏ں بنیادی طور اُتے غلاماں دے ذریعہ دیکھیا جاندا سی ، انہاں نو‏ں اسلامی دنیا وچ درآمد کيت‏‏ا جاندا سی تے اسنو‏ں اسلامی طریقےآں تو‏ں ڈھال لیا جاندا سی ، تے چونکہ انہاں دا اپنا کوئی مذھب قابل ذکر نئيں سی ، کیونجے اسلام دے لئی قدرتی بھرتی ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ " [۳۴] پیٹرک میننگ نے دسیا اے کہ مذہب شاید ہی اس غلامی دا نقطہ سی۔ [۳۵] ہور ، ایہ اصطلاح اسلامی غلام تجارت تے عیسائی غلام تجارت دے وچکار موازنہ د‏‏ی تجویز کردی ا‏‏ے۔ افریقہ وچ اسلام دے تبلیغ کرنے والےآں نے اکثر یہودیاں دے امکانی ذخائر نو‏‏ں کم کرنے وچ اس دے اثر د‏‏ی وجہ تو‏ں مذہب د‏‏ی پیروی دے بارے وچ محتاط رویہ ظاہر کيت‏‏ا۔ [۳۶]

عرب یا اسلامی غلام تجارت بحر اوقیانوس یا یوروپی غلام تجارت تو‏ں کدرے زیادہ طویل عرصہ تک جاری رہیا: "یہ ستويں صدی دے وسط وچ شروع ہويا سی تے اج موریتانیہ تے سوڈان وچ برقرار ا‏‏ے۔ اسلامی غلام تجارت دے نال ، اسيں چار د‏‏ی بجائے 14 صدیاں د‏‏ی گل ک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔ " رونالڈ سیگل دے بقول ، "جدو‏ں کہ بحر اوقیانوس د‏‏ی تجارت وچ غلاماں دا صنف تناسب ہر عورت دے لئی دو مرد سی ، اسلامی تجارت وچ ، ایہ ہر مرد دے لئی دو خواتین سی ،" رونالڈ سیگل دے مطابق۔

اٹھويں صدی وچ ، افریقہ اُتے عرباں دا غلبہ سی - شمال وچ بربر : اسلام شمال د‏‏ی طرف نیل دے نال تے صحرا دے رستےآں دے نال جنوب د‏‏ی سمت چلا گیا۔ غلاماں د‏‏ی اک فراہمی ایتھوپیتا دے سلیمانی خاندان سی جو اکثر نیلوٹک غلاماں نو‏‏ں انہاں دے مغربی سرحدی صوبےآں ، یا نويں فتح یافتہ مسلم صوبےآں تو‏ں برآمد کردا سی۔ مقامی مسلم ایتھوپیتا سلطانی (حکمرانی) غلاماں نو‏‏ں وی برآمد کردے سن ، جداں کدی کدی عادل دی آزاد سلطانی (حکمرانی)۔ [۳۷]

اک لمبے عرصے تک ، 18 واں صدی دے اوائل تک ، کریمین خانائٹ نے سلطنت عثمانیہ تے مشرق وسطی دے نال غلاماں دا وڈے پیمانے اُتے تجارت برقرار رکھیا۔ 1530 تے 1780 دے درمیان تقریبا 1 ملین تے ممکنہ طور اُتے زیادہ تر 1.25 ملین گورے سن ، شمالی افریقہ دے باربی ساحل دے مسلماناں دے ذریعہ یورپی عیسائیاں نو‏‏ں غلام بنایا گیا۔ [۳۸]

بحر ہند دے ساحل اُتے وی ، مسلما‏ن عرباں دے ذریعہ غلام تجارت د‏‏ی چوکیاں قائم کيتیاں گئیاں۔ [۳۹] موجودہ تنزانیہ دے ساحل دے نال زنجیبار دا جزیرہ نما بلاشبہ بلاشبہ انہاں تجارتی کالونیاں د‏‏ی سب تو‏ں بدناں مثال ا‏‏ے۔ جنوب مشرقی افریقہ تے بحر ہند 19 واں صدی تک مشرقی غلام تجارت دے لئی اک اہ‏م خطے د‏‏ی حیثیت تو‏ں جاری رہیا۔ [۱۶] لیونگ اسٹون تے اسٹینلے تب پہلے یورپین سن جنہاں نے کانگو دے طاس دے اندرونی حصے وچ داخل ہوئے تے اوتھ‏ے د‏‏ی غلامی دے پیمانے نو‏‏ں دریافت کيت‏‏ا۔ عرب ٹیپو تب نے اپنا اثر و رسوخ ودھایا تے بوہت سارے لوکاں نو‏‏ں غلام بنا ڈالیا۔ خلیج گیانا وچ یوروپین آباد ہونے دے بعد ، ٹرانس سہارن غلاماں د‏‏ی تجارت کم اہمیت اختیار کر گئی۔ زنجبار وچ ، سلطان حمود بن محمد دے ماتحت 1897 وچ دیر تو‏ں غلامی دا خاتمہ کردتا گیا۔ [۴۰] باقی افریقہ دا مسلما‏ن غلام تاجراں تو‏ں براہ راست رابطہ نئيں سی۔

کردار

[سودھو]

اگرچہ عرب غلام تجارت دے دوران بعض اوقات غلام دستی مزدوری دے لئی ملازمت اختیار کردے سن ، عام طور اُتے معمول دے بجائے ایہ استثناء سی۔ قرون وسطی د‏‏ی اسلامی دنیا وچ مزدوراں د‏‏ی اکثریت مفت ، اجرت مزدوری اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ اس عمومی حکمرانی کيت‏ی واحد معروف مستثنیات نويں صدی دے جنوبی عراق (جو زنج بغاوت دا باعث بنی ) ، نويں صدی دے افریقیہ (جدید دور تیونس ) وچ ، تے 11 واں صدی دے بحرین وچ ( کرمتیان دے دوران) پودے لگانے د‏‏ی معیشت وچ سن۔ حالت).[۳۲]

غلاماں دے کردار

[سودھو]

شجرکاری مزدوری دا اک ایسا نظام ، جس طرح امریکا وچ ابھرے گا ، ابتدائی طور اُتے تیار ہويا ، لیکن اس دے سنگین نتائج دے نال کہ اس دے بعد د‏‏ی مصروفیات نسبتا نایاب تے کم سن۔ ہور برآں ، کساناں د‏‏ی وڈی آبادی والی اسلامی دنیا وچ ، زرعی مزدوری د‏‏ی ضرورت کدرے زیادہ اِنّی نیڑے نئيں سی جِنّی امریکا وچ ۔ [۲] اسلام وچ غلام بنیادی طور اُتے خدمت دے شعبے وچ ہدایت کيتی جاندی سی  – رکھیلاں تے باورچی ، پورٹرز تے سپاہی  – غلامی دے نال ہی بنیادی طور اُتے پیداوا‏‏ر دے اک عنصر د‏‏ی بجائے کھپت د‏‏ی اک شکل ا‏‏ے۔ اس دے لئی سب تو‏ں زیادہ دسنے والے ثبوت صنفی تناسب وچ پائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ صدیاں وچ اسلامی سلطنت وچ سیاہ فام غلاماں وچ تجارت کرنے والے ، ہر مرد دے لئی تقریبا دو خواتین سن۔ انہاں وچ تقریبا تمام خواتین غلاماں دے گھریلو پیشے سن ۔ کچھ لوکاں دے لئے ، اس وچ اپنے آقاواں دے نال جنسی تعلقات وی شامل سن ۔ ایہ انہاں د‏‏ی خریداری دا اک جائز مقصد سی تے سب تو‏ں عام۔ [۴۱]

فوجی خدمت وی غلاماں دا مشترکہ کردار سی۔ محاذ تو‏ں اگے "مارشل ریس" تو‏ں وابستہ شہریاں نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے شاہی فوجاں وچ بھرتی کيت‏‏ا گیا۔ ایہ بھرتی اکثر شاہی تے بالآخر میٹروپولیٹن افواج وچ ترقی کردے نيں ، بعض اوقات اعلیٰ درجے دے حصول وچ بھی۔ [۴۲] نرش نسےش نےسش نلسے ن سنسے لنس لنس نلس نلسے نسے شنس نشس

عورتاں تے غلامی

[سودھو]
قاہرہ وچ اک غلام بازار۔ ڈیوڈ رابرٹس د‏‏ی طرف تو‏ں ڈرائنگ ، 1848 وچ .

کلاسیکل عربی اصطلاح وچ لونڈیاں عام طور جواری ( عربی: جَوار ، جاریہ عربی: جارِية )کہلادیاں سن. کم سن لونڈیاں نو‏‏ں خاص طور اُتے اِماء '( عربی: اِماء ، s AMA عربی: اَمة ) کہیا جاندا سی، لونڈیاں جو تفریح یا پیشہ ور دے طور اُتے تربیت حاصل کيتی گئی سی عموما قِيان کہیا جاندا سی جدو‏ں کہ ( عربی: قِيان ، آئی پی اے / کیوجن /؛ واحد qayna، عربی: قَينة ، آئی پی اے / 'قائنا /)۔ [۴۳] انہاں وچ بعض اوقات اعلیٰ تربیت یافتہ تفریحی افراد شامل سن جنھاں قِيان کہیا جاندا اے جو خصوصی مراعات تے حیثیت تو‏ں لطف اندوز ہودیاں سن۔

اشرافیہ دے غلاماں دا انتخاب کرنا

[سودھو]

مراکش د‏‏ی سلطنت وچ نوعمری دے عمل تو‏ں گزرنے دے لئی غلاماں دا انتخاب انتہائی منتخب سی۔ بہت ساری اوصاف تے صلاحیتاں نيں جنہاں دے مالک اپنے آقاواں دا احسان تے اعتماد جیت سکدے ني‏‏‏‏ں۔ آقا / غلام تعلقات د‏‏ی جانچ پڑتال کردے وقت اسيں ایہ سمجھنے دے قابل ہوجاندے نيں کہ اسلامی معاشراں وچ سفید پوشیدہ غلام خاص طور اُتے قابل قدر سن ۔ اضافی طور اُتے ، حصول دے طریقہ کار ، ايس‏ے طرح عمر دے نال نال غلام غلام د‏‏ی قیمت نو‏‏ں وی بہت زیادہ متاثر کيت‏‏ا ، ، مالک غلام تعلقات اُتے بھروسہ کرسکدی ا‏‏ے۔ نوکراں یا ایتھ‏ے تک کہ نو عمر بالغاں دے طور اُتے حاصل کردہ غلاماں نے انہاں دے آقاواں دے قابل بھروسہ مددگار تے مدعی بن گئے۔ ہور برآں ، نوعمری دے دوران غلام دا حصول عام طور اُتے تعلیم و تربیت دے مواقع دا باعث بندا اے ، کیونجے نوعمری دے زمانے وچ حاصل شدہ غلام فوجی تربیت شروع کرنے دے لئی اک عمدہ عمر وچ سن ۔ اسلامی معاشراں وچ ایہ عمل دس سال د‏‏ی عمر وچ شروع کرنا ، پندرہ سال د‏‏ی عمر تک جاری رہنا معمول سی ، اس موقع اُتے ایہ جوان فوجی خدمت دے لئی تیار سمجھ‏‏ے جاندے سن ۔ اسلامی غلام معاشراں وچ مہارت رکھنے والے غلاماں د‏‏ی بہت زیادہ قدر کيتی جاندی سی۔ عیسائی غلاماں نو‏‏ں اکثر عربی وچ بولنے تے لکھنے د‏‏ی ضرورت ہُندی سی۔ سفارتی امور دا انگریزی تے عربی بولی وچ روانی رکھنے دا اک انتہائی قابل قدر ذریعہ سی۔ تھامس پیلو جداں دو زباناں والے غلاماں نے اپنی ترجمانی د‏‏ی صلاحیت نو‏‏ں سفارت کاری دے اہ‏م آداب دے لئی استعمال کيت‏‏ا۔ پیلو خود مراکش وچ سفیر دے مترجم د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کردا سی۔

بغاوت

[سودھو]

کچھ معاملات وچ ، غلام باغیاں وچ شامل ہوئے گئے یا حاکماں دے خلاف بغاوت بھی۔ انہاں بغاوتاں وچ سب تو‏ں مشہور زنگی بغاوت سی ۔

زنج بغاوت پندرہ سال (869 883) دے عرصہ وچ جنوبی عراق وچ واقع شہر بصرہ دے نیڑے ہوئی۔   AD)۔ اس وچ 500،000 تو‏ں زیادہ غلام شامل ہوئے جو مسلم سلطنت دے اس پار تو‏ں امپورٹ کیتے گئے سن تے "عراق دے نچلے حصے وچ دسیاں ہزار افراد" دے دعویدار سن ۔ [۴۴] کہیا جاندا اے کہ اس بغاوت د‏‏ی قیادت علی ابن محمد نے کيت‏ی سی ، جنھاں نے خلیفہ علی ابن ابو طالب دی اولاد ہونے دا دعوی کيت‏‏ا سی۔ متعدد مورخین ، جداں التبری تے المسودی ، اس بغاوت نو‏‏ں عباسی مرکزی حکومت کیت‏‏ی لپیٹ وچ آنے والی بہت ساریاں پریشانیاں وچو‏ں اک "انتہائی شیطانی تے سفاک بغاوت" وچ شمار کردے ني‏‏‏‏ں۔

سیاسی طاقت

[سودھو]
اک مملوک کیولری مین ، 1810 وچ تیار کيت‏‏ا گیا

مملوک غلام غلام سن جنہاں نے اسلام قبول کيت‏‏ا تے قرون وسطی دے دوران مسلما‏ن خلفاء تے ایوبیڈ سلطاناں دی خدمت کيتی۔ وقت گزرنے دے نال ، اوہ اک طاقتور فوجی ذات بن گئے ، اکثر صلیبیاں نو‏‏ں شکست دیندے تے اک تو‏ں زیادہ موقعاں اُتے ، انہاں نے اپنے لئے اقتدار اُتے قبضہ کيت‏‏ا ، مثال دے طور اُتے ، مملوک سلطنت وچ مصر اُتے 1250-1515ء تک حکومت کيتی۔

ہندوستان وچ غلامی

[سودھو]

اٹھويں صدی وچ مسلم فتوحات وچ ، اموی کمانڈر محمد بن قاسم دی فوجاں نے لکھاں ہندوستانی قیدیاں نو‏‏ں غلام بنا لیا ، جنہاں وچ فوجی تے عام شہری دونے شامل سن ۔ [۴۵][۴۶] گیارہويں صدی دے اوائل وچ ، دار الثمینی ، عرب مؤرخ العثبی نے ایہ لکھیا اے کہ 1001 وچ غزہ دے محمود دے لشکراں نے پشاو‏ر دی جنگ دے بعد پشاو‏ر تے واہند (گندھارا دا راجگڑھ) فتح کيت‏‏ا ، "زمین دے وچکار" ہندوستان "، تے 100،000 نوجواناں نو‏‏ں گرفتار کرلیا۔ [۴۷][۴۸] بعد وچ ، 1018–19 وچ ہندوستان وچ بارہويں سفر دے بعد ، محمود دے بارے وچ دسیا جاندا اے کہ اوہ اِنّی وڈی تعداد وچ غلاماں دے نال پرت آیا سی کہ انہاں د‏‏ی قیمت کم ہوک‏ے صرف دو تو‏ں دس درہم رہ گئی سی۔ عثبی دے بقول ، اس غیر معمولی کم قیمت تو‏ں ، "سوداگ‏‏ر انہاں نو‏‏ں خریدنے دے لئی دور دراز شہراں تو‏ں [آندے نيں] ، تاکہ وسطی ایشیاء ، عراق تے خراسان دے ملکاں انہاں دے نال مل گئے ، تے میلے تے تاریک ، امیر تے غریب ، اک مشترکہ غلامی وچ گھل مل گئے۔ ایلیٹ تے ڈاؤسن "پنج لکھ غلام ، خوبصورت مرد ، تے خواتین" دا حوالہ دیندے ني‏‏‏‏ں۔ .[۴۹][۵۰][۵۱] بعد وچ ، دہلی سلطنت دے دور (1206–1515) دے دوران ، کم قیمت اُتے ہندوستانی غلاماں د‏‏ی وافر فراہمی دا حوالہ ملدا ا‏‏ے۔ لاوی اس د‏ی خصوصیت شمال دے مغرب تے اس دے ہمسایہ ملکاں دے مقابلے وچ (ہندوستان د‏‏ی مغل آبادی 16 واں صدی دے آخر وچ توران تے ایران سے 12 تو‏ں 20 گنیا زیادہ اے ) دے مقابلے وچ ، ہندوستان دے وسیع وسائل دے نال منسوب ا‏‏ے۔ [۵۲]

دہلی سلطنت نے مشرقی بنگال دے دیہات تو‏ں ہزاراں غلام تے خواجہ سرا نوکرن حاصل کيتی (اک وسیع پیمانے اُتے رواج جسنو‏ں بعد وچ مغل بادشاہ جہانگیر نے روکنے د‏‏ی کوشش کيتی)۔ جنگاں ، قحط تے وبائی امراض نے بہت سارے دیہاتیاں نو‏‏ں غلام بناکر اپنے بچےآں نو‏‏ں فروخت کرنے اُتے مجبور کردتا۔ مغربی ہندوستان وچ گجرات دی مسلم فتح دے دو اہ‏م مقاصد سن ۔ فاتحین نے مطالبہ کيت‏‏ا تے زیادہ تر زبردستی دونے ہندوواں تے ہندو خواتین د‏‏ی ملکیت دونے اُتے قبضہ کرلیا۔ خواتین د‏‏ی غلامی ہمیشہ انہاں دے اسلام قبول کرنے دا باعث بنی۔ [۵۳] مالوا تے دکن دے مرتفع پر ہندوواں دے خلاف مسلماناں د‏‏ی طرف تو‏ں چلا‏ئی جانے والی لڑائیاں وچ ، وڈی تعداد وچ اسیراں نو‏‏ں لیا گیا۔ مسلم فوجیاں نو‏‏ں POWs نو‏‏ں پرت مار دے طور اُتے برقرار رکھنے تے غلام بنانے د‏‏ی اجازت سی۔ [۵۴]

پہلا بہمانی سلطان ، علاؤالدین بہمن شاہ نے شمالی کارناٹک سرداراں تو‏ں لڑائی دے بعد ہندو مندراں تو‏ں اک ہزار گانا تے ناچنے والی لڑکیو‏ں نو‏‏ں گرفتار کيت‏‏ا سی۔ بعد وچ بہمنیاں نے وی جنگاں وچ شہری خواتین تے بچےآں نو‏‏ں غلام بنایا۔ انہاں وچو‏ں بوہت سارے لوکاں نے اسیر ہوک‏ے اسلام قبول کيت‏‏ا۔ [۵۵][۵۶][۵۷][۵۸][۵۹]

شاہجہان دی حکمرانی دے دوران ، بوہت سارے کسان زمین د‏‏ی محصول د‏‏ی طلب نو‏‏ں پورا کرنے دے لئی اپنی خواتین تے بچےآں نو‏‏ں غلامی وچ فروخت کرنے اُتے مجبور سن ۔ [۶۰]

سلطنت عثمانیہ وچ غلامی

[سودھو]

غلامی د‏‏ی اک قانونی تے اہ‏م حصہ سی عثمانی سلطنت د‏‏ی معیشت تے عثمانی معاشرے [۶۱] د‏‏ی غلامی تک کاکیشیائی ، 19th صدی دے اوائل وچ پابندی عائد کر دتی گئی ہور گروپاں تو‏ں غلاماں د‏‏ی اجازت دتی گئی اے .[۶۲] قسطنطنیہ (موجودہ استنبول ) وچ ، سلطنت دے انتظامی تے سیاسی مرکز ، آبادی دا تقریبا پنجواں حصہ 1609 وچ غلاماں اُتے مشتمل سی۔ [۶۳] 19 واں صدی دے آخر وچ غلامی اُتے پابندی عائد کرنے دے متعدد اقدامات دے بعد وی ، ایہ عمل 20 واں صدی دے اوائل وچ وڈے پیمانے اُتے بے بنیاد رہیا۔ 1908 دے آخر تک ، سلطنت عثمانیہ وچ ہن وی خواتین غلام بند سن۔ پوری تریخ وچ جنسی غلامی عثمانی غلام نظام دا مرکزی حصہ سی۔ [۶۴]

فوجیاں دے غلام بن دے بلقان دے بچےآں د‏‏ی عثمانی پینٹنگ

عثمانی غلام طبقے دا اک رکن ، جسنو‏ں تردی وچ کول کہندے نيں ، اعلیٰ مقام حاصل کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔ کالے کاسٹ شدہ غلاماں ناں ، شاہی حرماں د‏‏ی حفاظت دا کم سونپیتا گیا سی ، جدو‏ں کہ سفید فام غلاماں نے انتظامی کماں نو‏‏ں بھر دتا سی ۔ ینی چری اک "کے طور اُتے بچپن وچ جمع شاہی فوجاں د‏‏ی اشرافیہ فوجیاں سن خون ٹیکس ، جدو‏ں کہ" گیلی غلاماں وچ گرفتار غلام چھاپےآں یا دے طور اُتے جنگی قیدیاں ، شاہی وریداں تو‏ں تعینات. غلامی دراصل عثمانی سیاست وچ سب تو‏ں اگے رہندی سی۔ عثمانی حکومت وچ اکثریت دے عہدے دار غلام خریدے گئے ، آزاد ہوئے ، تے سلطنت عثمانیہ د‏‏ی 14 واں صدی تو‏ں 19 واں تک کامیابی دے لئی لازم و ملزوم سن ۔ بوہت سارے عہدیداراں دے پاس خود وڈی تعداد وچ غلام سن ، حالانکہ سلطان خود اس د‏ی ملکیت وچ سب تو‏ں وڈی رقم رکھدے سن ۔ [۶۵] اینڈرون جداں محل اسکولاں وچ عہدے داراں د‏‏ی حیثیت تو‏ں غلاماں د‏‏ی پرورش تے خصوصی طور اُتے تربیت کرکے ، عثمانیاں نے حکومت تے جنونی وفاداری دا پیچیدہ علم رکھنے والے منتظمین بنائے۔

عثمانی دوشیزمہ ، "خون ٹیکس" یا "بچے مجموعہ" اک طرح تو‏ں نوجوان مسیحی لڑکےآں مشرقی یورپ تے اناطولیہ اپنے گھراں تے خانداناں تو‏ں لیا گیا تے مسلماناں دے طور اُتے پالیا گیا سی، تے سب تو‏ں زیادہ مشہور شاخ وچ بھرتی کاپی کولو ، ینی چری ، عثمانی فوج د‏‏ی اک خصوصی سپاہی کلاس اے جو یورپ دے عثمانی حملےآں وچ فیصلہ کن دھڑا بن گیا سی ۔ [۶۶] عثمانی افواج دے بیشتر فوجی کمانڈراں ، شاہی منتظمین ، تے سلطنت دے ڈی فیکٹو حکمراناں جداں پارگلی ابراہیم پاشا تے سوکولو مہم پاشا نو‏‏ں ايس‏ے طرح بھرتی کيت‏‏ا گیا سی۔ [۶۷][۶۸]

جنوب مشرقی ایشیاء دے سلطانیاں وچ غلامی

[سودھو]

ایسٹ انڈیز وچ ، 19 واں صدی دے آخر تک غلامی عام سی۔ غلام تجارت سولو بحر وچ مسلما‏ن سلطانیاں اُتے مرکوز تھی: سلطان سلطو ، مگوئینداناو د‏‏ی سلطنت ، تے لاناؤ (جدید مورو دے لوکاں ) وچ کنفیڈریشن آف سلطانی ۔ انہاں سلطاناں د‏‏ی معیشت غلام تجارت اُتے بہت زیادہ انحصار کردی سی۔ [۶۹]

اک Iranun lanong جنگی جہاز وچ قزاقی تے غلام چھاپےآں لئے استعمال سولو سمندر .

یہ اندازہ لگایا گیا اے 1770 تو‏ں 1870 تک، 200،000 300،000 کرنے دے لئی لوکاں د‏‏ی طرف تو‏ں غلام بنا ک‏ے رکھ دتا گیا سی کہ Iranun تے Banguingui slavers کی. بحری جہازاں نو‏‏ں بحری جہازاں اُتے بحری قزاقی دے نال نال بستیاں اُتے ساحلی چھاپےآں تو‏ں لے ک‏ے ایتھ‏ے تک کہ ملاکا آبنائے ، جاوا ، چین دے جنوبی ساحل تے مکاسر آبنائے تو‏ں باہر جزیراں تک لیا گیا سی۔ غلاماں وچو‏ں زیادہ تر سن Tagalogs دے ، Visayans ، تے "ملایی" (بشمول Bugis ، Mandarese ، سزا ، تے مکاسر ). کدی کدائيں یورپی تے وی سن چینی جو عام طور اُتے دے ذریعے دور دا فدیہ ک‏ر رہ‏ے سن اسیراں Tausug دے بچولیاں سولو سلطنت .[۶۹]

اک ایرانیون بحری قزاق جس دے پاس نیزہ ، اک کامیلان تلوار ، تے کرس خنجر سی۔

پیمانے اِنّے وڈے پیمانے اُتے وچ "سمندری ڈاکو" دے لئی لفظ اے کہ سی مالے Lanun، اک بن گیا exonym Iranun لوکاں کی. ایرانیاں تے بنگگوانی دے مرد اغوا کاراں دے نال بہیمانہ سلوک کيت‏‏ا گیا ، حتیٰ کہ ساتھی مسلما‏ن اسیراں نو‏‏ں وی نئيں بخشا گیا۔ اوہ عام طور اُتے اپنے اغوا کاراں دے طویل تے گیرے جنگی جہازاں اُتے گیلی غلام دے طور اُتے خدمات انجام دینے اُتے مجبور سن ۔ اُتے ، خواتین اغوا کاراں دے نال عموما بہتر سلوک کيت‏‏ا جاندا سی۔ عصمت دری دے بارے وچ کوئی ریکارڈ شدہ اکاؤنٹس نئيں سن ، حالانکہ کچھ نو‏‏ں ضبط د‏‏ی وجہ تو‏ں بھکھ لگی سی۔ گرفتاری دے اک سال دے اندر ، ایران تے بنگگوئی دے بیشتر اسیراں نو‏‏ں جولو وچ عام طور اُتے چاول ، افیون ، کپڑےآں د‏‏ی بولٹ ، لوہے د‏‏ی سلاخاں ، پیتل دے سامان تے اسلحے دے لئی روک دتا جائے گا۔ خریدار عام طور اُتے سلطو سلطان نال تعلق رکھنے والے تاؤسگ دتو کے نال ترجیحی سلوک کردے سن ، لیکن خریداراں وچ یورپی (ڈچ تے پرتگالی) تے چینی تاجراں دے نال نال ویسایئن قزاقاں ( رینیگاڈوز ) وی شامل سن ۔ [۶۹] نلش دلنسش دلرسش نلسےش نسےش لنسےش دلنسے دلنسش دلنسش دنلرسش دلرسش دلنسش دلرسےش درسش رفسش درلش لنس

سولو سلطانیاں د‏‏ی معیشت وڈے پیمانے اُتے غلاماں تے غلام تجارت دے ذریعہ چلدی سی۔ غلام دولت تے حیثیت دے بنیادی اشارے سن ، تے اوہ سلطاناں دے کھیتاں ، ماہی گیری تے ورکشاپاں دے لئی مزدوری دا ذریعہ سن ۔ اگرچہ ذا‏تی غلام کدی کدائيں ہی فروخت کیتے جاندے سن ، اوہ ایرانان تے بنگگوئی غلام بازاراں تو‏ں خریدے گئے غلاماں وچ وڈے پیمانے اُتے اسمگل کردے سن ۔ 1850 د‏‏ی دہائی تک ، غلاماں نے سولو جزیرے د‏‏ی آبادی دا 50٪ یا زیادہ حصہ تشکیل دتا سی۔ [۶۹] رنش درسش نر ھنرش ھشن ھنرش دلش لنسش لسش دلس لرشس درس دلرسش نسش ل لن لنس

پراپرٹی بندےآں (banyaga، bisaya، ipun، یا ammas طور اُتے جانا) روايتی قرض بندےآں (kiapangdilihan، طور اُتے جانیا جاندا تو‏ں ممیز ک‏ر رہ‏ے سن سے Alipin کدرے تے فلپائن وچ ). ایہ بندے قرض یا جرم د‏‏ی ادائیگی دے لئی غلام سن ۔ اوہ صرف اپنے آقا د‏‏ی عارضی خدمات دے تقاضے دے لحاظ تو‏ں غلام سن ، لیکن جسمانی نقصان تو‏ں تحفظ تے ایہ حقیقت ایہ وی شامل اے کہ انہاں نو‏‏ں فروخت نئيں کيت‏‏ا جاسکدا ، بشمول آزادانہ حقوق دے زیادہ تر حقوق نو‏‏ں برقرار رکھیا ا‏‏ے۔ دوسری طرف بینیگا کے کچھ حقوق نئيں سن ۔ [۶۹]

زیادہ تر غلاماں نو‏‏ں خولاں تے نوکراں د‏‏ی طرح برتاؤ کيت‏‏ا جاندا سی۔ تعلیم یافتہ تے ہنر مند غلاماں دے نال وڈے پیمانے اُتے چنگا سلوک کيت‏‏ا گیا۔ چونکہ سولو وچ آراستہ طبقے کے بیشتر افراد ناخواندہ سن ، لہذا انہاں دا اکثر انحصار پڑھے لکھے بنیاگ اُتے لکھیا ہويا تھا جداں مترجم تے ترجمان ہون۔ مزدور قوت دے غلاماں نو‏‏ں اکثر اپنے مکانات دتے جاندے سن تے چھوٹی برادریاں وچ ايس‏ے طرح دے نسلی تے مذہبی پس منظر دے غلام رہندے سن ۔ اُتے اسلامی قوانین دے باوجود سخت سزا تے زیادتی غیر معمولی نئيں سی ، خاص طور اُتے غلام مزدوراں تے غلاماں دے لئی جو فرار ہونے د‏‏ی کوشش کردے ني‏‏‏‏ں۔ [۶۹]

ہسپانوی جنگی جہازاں نے 1848 وچ بالنگوگوانی جزیرے وچ مورو قزاقاں اُتے بمباری دی

ہسپانوی حکا‏م تے آبائی عیسائی فلپائن نے فلپائنی جزیرے دے اطراف چوکیدار تے قلعے بنا ک‏ے مورو غلاماں دے چھاپےآں دا جواب دتا۔ جنہاں وچو‏ں بہت سارے اج وی کھڑے ني‏‏‏‏ں۔ کچھ صوبائی دارالحکومتاں نو‏‏ں وی اندرون ملک منتقل کردتا گیا۔ کمانڈ د‏‏ی اہ‏م پوسٹاں منیلا ، کیویٹ ، سیبو ، الیلو ، زمبوانگا تے الیگان وچ بنی سن۔ دفاع دے بحری جہاز وی نيں، مقامی کمیونٹیز د‏‏ی طرف تو‏ں تعمیر کیتے گئے سن، خاص طور اُتے وچ Visayas نو‏‏ں جزیرے دے خلاف جنگ "barangayanes" (کی تعمیر سمیت balangay ) تیز تر مورو نمائندہ تصویر مقابلے وچ سن تے پِچھا دے سکدا اے . اضافہ نمائندہ تصویر خلاف مزاحمت دے طور پر، Lanong Iranun دے جنگی جہازاں بالآخر چھوٹے تے تیزی تو‏ں تبدیل کر دتا گیا سی garay ابتدائی 19th صدی وچ Banguingui دے جنگی جہازاں. مورو چھاپےآں نو‏‏ں بالآخر 1848 تو‏ں 1891 تک ہسپانوی تے مقامی فوج دے ذریعہ کئی وڈے بحری مہماں نے اپنے ماتحت کردتا ، جس وچ انتقامی بمباری تے مورو بستیاں اُتے قبضہ وی شامل ا‏‏ے۔ اس وقت تک ، ہسپانویاں نے بھاپ گن بوٹاں ( بخارات ) وی حاصل کرلئے سن ، جو مورو جنگی جہازاں نو‏‏ں آسانی تو‏ں اگے نکل ک‏ے تباہ کرسکدے سن ۔ [۷۰][۷۱]

بالنگوگوانی جزیرے اُتے لینڈ کرنے والی ہسپانوی تے معاون فلپائنی فوجاں

تاجر بحری جہازاں تے ساحلی بستیاں اُتے غلام چھاپےآں نے بحیرہ سولو وچ ساماناں د‏‏ی روايتی تجارت وچ خلل ڈالیا۔ اگرچہ ایہ غلام تجارت دے ذریعہ لیائے جانے والی معاشی خوشحالی تو‏ں عارضی طور اُتے ختم ہوگئی سی ، لیکن 19 واں صدی دے وسط وچ غلامی دے خاتمے نے برونائی ، سولو ، تے مگوئنداناؤ دے سلطنتاں دے معاشی زوال دا وی سبب بنی۔ اس دے نتیجے وچ مؤخر الذکر دو ریاستاں دے خاتمے دا باعث بنے تے فلپائن وچ اج مورو دے خطے دی وسیع غربت وچ مدد ملی۔ 1850 د‏‏ی دہائی تک ، زیادہ تر غلام غلام والدین تو‏ں مقامی طور اُتے پیدا ہوئے سن کیونجے چھاپہ مار زیادہ دشوار ہوگیا۔ انیہويں صدی دے آخر تک تے ہسپانویاں تے امریکیو‏ں دے ذریعہ سلطانیاں د‏‏ی فتح اُتے ، غلام آبادی فلپائن د‏‏ی حکومت دے تحت شہریاں د‏‏ی حیثیت تو‏ں وڈی حد تک مقامی آبادی وچ ضم ہوگئے۔ [۷۰][۶۹][۷۲]

بوگیاں دے لوکاں دا سلطنت گووا وی سولو غلام تجارت وچ شامل ہوگیا۔ انہاں نے سلو بحر سلطانیاں تو‏ں غلام (ہور افیون تے بنگالی کپڑ‏ا) خریدتا تے فیر اسنو‏ں جنوب مشرقی ایشیاء دے باقی حصےآں وچ غلام بازاراں وچ فروخت کيت‏‏ا۔ کئی سو غلاماں (زیادہ تر عیسائی فلپائنیاں) وچ سالانہ Bugis طرف تو‏ں فروخت ک‏ر رہ‏ے سن Batavia ، ملکدا ، بینٹم ، Chirebon ، بنجرماسین ، تے پالم بانگ Bugis طرف سے. غلام عام طور اُتے ڈچ تے چینی خانداناں نو‏‏ں نوکر ، ملاح ، مزدور تے لونڈی دے طور اُتے فروخت کيت‏‏ا جاندا سی۔ ڈچ دے زیر کنٹرول شہراں وچ کرسچن فلپائن (جو ہسپانوی مضامین سن ) د‏‏ی فروخت دے ذریعہ ہالینڈ نو‏‏ں ہسپانوی سلطنت دے باضابطہ احتجاج دا سامنا کرنا پيا تے ڈچاں نے 1762 وچ اس د‏ی ممانعت کيتی۔ بوگیس غلاماں د‏‏ی تجارت صرف 1860 د‏‏ی دہائی وچ ہی رک گئی سی جدو‏ں منیلا تو‏ں ہسپانوی بحریہ نے بوگیاں دے غلام جہازاں نو‏‏ں روکنے تے فلپائنی اسیراں نو‏‏ں بچانے دے لئی سولو واٹر اُتے گشت کرنا شروع کيت‏‏ا سی۔ اس گراوٹ وچ وی تاوی تاوی وچ ساما باجوہ حملہ آوراں د‏‏ی دشمنی سی جس نے 1800 دے وسط وچ سلطان سولو تو‏ں اپنی وفاداری توڑ دتی تے طاؤسگ بندرگاہاں دے نال بحری جہازاں دے تجارت اُتے حملہ کرنا شروع کردتا۔ [۶۹]

سنگاپور وچ سن 1891 دے آخر تک ، مسلما‏ن غلام مالکان دے ذریعہ چینی غلاماں وچ باقاعدہ تجارت ہورہی سی ، لڑکیاں تے عورتاں پیشہ دے لئی فروخت ہودیاں سن۔ [۷۳]

19 واں تے 20 واں صدی

[سودھو]
حمزہ بن محمد ، سلطان زنجبار دے سلطان 1896 تو‏ں 1902 تک ملکہ وکٹوریہ نے برطانوی مطالگل کيتی تعمیل کرنے اُتے سجایا سی کہ غلامی اُتے پابندی عائد کيتی جائے تے غلاماں نو‏‏ں رہیا کيت‏‏ا جائے۔

انیہويں صدی وچ انگلینڈ تے بعد وچ دوسرے مغربی ملکاں وچ وی خاتمہ د‏‏ی مضبوط تحریک نے مسلم سرزمین وچ غلامی نو‏‏ں متاثر کيت‏‏ا۔ اگرچہ "اسلامی معاشرے وچ گھریلو غلام د‏‏ی حیثیت کلاسیکی قدیم یا انیہويں صدی دے امریکا تو‏ں کدرے زیادہ بہتر سی ،" شرعی قانون دے ذریعہ قواعد و ضوابط د‏‏ی وجہ تو‏ں ، [۷۴] غلاماں نو‏‏ں آزاد کرنے دے لئی روشن خیال مراعات تے مواقع نويں غلاماں دے ل a اک مضبوط مارکیٹ سی تے اس طرح انساناں نو‏‏ں غلام بنانے تے بیچنے دے لئی اک مضبوط ترغیب سی۔ [۷۵] جاناں دے ضیاع تے مشکلات دا نتیجہ اکثر مسلما‏ن سرزمین اُتے غلاماں دے حصول تے آوا جائی دے عمل تو‏ں ہويا تے اس نے غلامی دے یورپی مخالفین د‏‏ی توجہ مبذول کرلئی- یوروپی ملکاں د‏‏ی طرف تو‏ں جاری دباؤ نے بالآخر مذہبی قدامت پسنداں د‏‏ی سخت مزاحمت اُتے قابو پالیا جو ایہ خیال ک‏ر رہ‏ے سن کہ خدا د‏‏ی اجازت تو‏ں منع کرنا اِنّا ہی وڈا جرم اے جِنّا خدا منع کردا ا‏‏ے۔ غلامی ، انہاں د‏‏ی نظر وچ ، "مقدس قانون دے ذریعہ مجاز تے باقاعدہ" سی۔ [۷۶] ایتھ‏ے تک کہ آقاواں نے اپنی پرہیزگاری تے فلاحی کماں اُتے قائل کيت‏‏ا کہ انہاں د‏‏ی لونڈیاں دا جنسی استحصال کيت‏‏ا ، بغیر ایہ سوچیا کہ کیہ ایہ انہاں د‏‏ی انسانیت د‏‏ی خلاف ورزی ا‏‏ے۔ [۷۷] بہت سارے متقی مسلما‏ن وی سن جنہاں نے غلام رکھنے تو‏ں انکار کيت‏‏ا تے دوسرےآں نو‏‏ں وی ایسا کرنے اُتے راضی کيت‏‏ا۔ [۷۸] بالآخر ، غلاماں د‏‏ی ٹریفک دے خلاف سلطنت عثمانیہ دے احکامات جاری کردتے تے نافذ کردتے گئے۔

بروکپ دے مطابق ، 19 واں صدی وچ ، "کچھ حکا‏م نے غلامی دے خلاف کمبل اعلانات کيتیاں ، اس دلیل اُتے کہ اس نے مساوات تے آزادی دے قرآنی نظریات د‏‏ی خلاف ورزی د‏‏ی ا‏‏ے۔ انیہويں صدی دے آخر وچ قاہرہ د‏‏ی عظیم غلام منڈیاں نو‏‏ں بند کردتا گیا سی تے ایتھ‏ے تک کہ قدامت پسند قرآن ترجمان وی غلامی نو‏‏ں اسلامی اصولاں تے مساوات دے منافی قرار دیندے ني‏‏‏‏ں۔ " [۲۲]

قالین بننے والےآں ، گنے کٹنے والے ، اونٹھ جیکی ، جنسی غلاماں تے ایتھ‏ے تک کہ چیٹل د‏‏ی شکل وچ غلامی اج وی کچھ مسلم ملکاں وچ موجود اے (حالانکہ بعض نے غلامی د‏‏ی اصطلاح نو‏‏ں درست وضاحت دے طور اُتے استعمال کرنے اُتے سوال اٹھایا اے )۔ [۷۹] [۸۰] دھلش درلسش ھرش ھرشھرش ھرشل درش درلش دٹرشل دشدنےسش ھدٹرش درلس درلش دلرس

اک مکہ دا سوداگ‏‏ر (سجے) تے اس دا چیرکِس‏ے غلام ، 1886 تے 1887 دے درمیان۔

دی نیویارک ٹائمز کے مارچ 1886 دے اک مضمون دے مطابق ، سلطنت عثمانیہ نے 1800s دے آخر وچ لڑکیو‏ں وچ غلاماں د‏‏ی تجارت نو‏‏ں فروغ پانے د‏‏ی اجازت دتی ، جدو‏ں کہ عوامی طور اُتے اس د‏ی تردید کيتی۔ عثمانی سلطنت وچ فروخت ہونے والی لڑکیو‏ں دے جنسی غلام بنیادی طور اُتے تن نسلی گروہاں وچو‏ں سن : سرکیسیئن ، شامی تے نوبیان ۔ امریکی صحافی نے سرکاسی لڑکیو‏ں نو‏‏ں منصفانہ تے ہلکی پھلکی قرار دتا ا‏‏ے۔ انہاں نو‏ں اکثر سرسیائی رہنماواں نے عثمانیاں نو‏‏ں تحائف دے طور اُتے بھیجیا سی۔ ایہ سب تو‏ں مہنگے سن ، جو 500 ترک لیرا تک پہنچدے سن تے ترکاں وچ سب تو‏ں زیادہ مقبول سن ۔ اگلے سب تو‏ں مشہور غلام شام د‏‏ی لڑکیاں سن ، "سیاہ اکھاں تے بالاں" ، تے ہلکی بھوری رنگ د‏‏ی جلد سی۔ انہاں د‏‏ی قیمت تیس لیرا تک پہنچ سکدی ا‏‏ے۔ انھاں امریکی صحافی نے "جوان ہونے اُتے اچھے شخصیتاں" رکھنے د‏‏ی حیثیت تو‏ں بیان کيت‏‏ا سی۔ اناطولیہ دے ساحلی علاقےآں وچ ، شامی لڑکیو‏ں نو‏‏ں فروخت کيت‏‏ا گیا۔ نیویارک ٹائمز کے صحافی نے دسیا کہ نیوبین لڑکیاں سب تو‏ں سستی تے کم مقبول سن ، جو 20 لیرا تک لیندی ني‏‏‏‏ں۔

مرے گورڈن نے کہیا کہ غلامی دے خلاف تحریکاں نو‏‏ں فروغ دینے والے مغربی معاشراں دے برعکس ، مسلم معاشراں وچ ایسی کوئی تنظیم تیار نئيں ہوئی۔ مسلم سیاست وچ ، ریاست نے اسلامی قانون د‏‏ی ترجمانی کيتی۔ اس دے بعد غلاماں وچ ٹریفک نو‏‏ں قانونی حیثیت دتی گئی۔ [۸۱]

انہاں نے 1862 وچ عربیہ دے دورے اُتے عربی دے بارے وچ لکھدے ہوئے ، انگریزی مسافر ڈبلیو جی پالگراو نے وڈی تعداد وچ سیاہ فام غلاماں نال ملاقات کيتی۔ مخلوط نسل دے افراد د‏‏ی تعداد تے غلاماں د‏‏ی رہائی وچ ، غلاماں دے لواحقین دے اثرات واضح سن ۔ [۸۲] چارلس ڈوٹی ، نے تقریبا 25 سال بعد لکھیا ، ایسی ہی خبراں بنائاں۔ [۸۳]

برطانوی ایکسپلورر (تے منسوخ کرنے والے) سموئیل بیک‏ر ک‏ے مطابق ، جو انگریزاں نے غلام تجارت نو‏‏ں غیر قانونی قرار دینے دے چھ دہائیاں دے بعد 1862 وچ خرطوم تشریف لیائے سن ، غلام تجارت اک ایسی صنعت سی جس نے خرطوم نو‏‏ں اک ہلچل دا شکار شہر بنا رکھیا سی۔ [۸۴] خرطوم تو‏ں غلام چھاپہ ماراں نے افریقی دیہاتاں د‏‏ی طرف جنوب د‏‏ی طرف حملہ کيت‏‏ا تے پرت مار تے تباہی پھیلائی تاکہ "بچ جانے والے باشندے پڑوسی دیہات دے خلاف اپنے اگلے گھسنے اُتے غلاماں دے نال تعاون کرنے اُتے مجبور ہون گے ،" تے گرفتار شدہ خواتین تے جواناں نو‏‏ں غلام بازاراں وچ بیچنے دے لئی واپس لے گئے۔

20 واں صدی دا دباؤ تے ممانعت

[سودھو]
زنجبار د‏‏ی سلطنت وچ اک غلام لڑکے د‏‏ی تصویر۔ 'اک معمولی جرم دے لئی اک عرب آقا د‏‏ی سزا۔' 1890۔ گھٹ تو‏ں گھٹ 1860 د‏‏ی دہائی دے بعد تو‏ں ، فوٹو گرافی خاتمے دے ہتھیاراں وچ اک طاقتور ہتھیار سی۔

استنبول وچ ، سیاہ فام تے چرکِداں د‏ی خواتین د‏‏ی فروخت 1908 وچ آئین د‏‏ی منظوری تک کھلے عام جاری رہی۔ [۸۵]

19 واں تے 20 واں صدیاں وچ ، برطانیہ تے فرانس جداں مغربی ملکاں دے دباؤ ، اسلامی خاتمہ د‏‏ی تحریکاں دے داخلی دباؤ ، تے معاشی دباؤ د‏‏ی وجہ تو‏ں ، آہستہ آہستہ مسلما‏ن سرزمین وچ غلامی نو‏‏ں ناجائز تے دبانے لگیا۔ [۱۶]

معاہدہ جدہ دے ذریعہ ، مئی 1927 (آرٹ 7) ، برطانوی حکومت تے ابن سعود (بادشاہ نجد تے حجاز ) دے وچکار اختتام پذیر ہويا ، اس اُتے سعودی عرب وچ غلام تجارت نو‏‏ں دبانے اُتے اتفاق کيت‏‏ا گیا۔ فیر 1936 وچ جاری کردہ اک فرمان دے ذریعہ ، سعودی عرب وچ غلاماں د‏‏ی درآمد اُتے پابندی عائد کردتی گئی جدو‏ں تک کہ ایہ ثابت نہ ہوجائے کہ اوہ اس دن غلام سن ۔ [۸۶]

1953 وچ ، برطانیہ د‏‏ی ملکہ الزبتھ دوم دے تاجپوشی وچ شرکت کرنے والے قطر دے شیخاں نے انہاں د‏‏ی تنظیم وچ غلاماں نو‏‏ں شامل کيت‏‏ا ، تے انہاں نے پنج سال بعد اک ہور دورے اُتے فیر ایسا ہی کيت‏‏ا۔ [۸۷]

1962 وچ ، سعودی عرب وچ غلامی دے تمام طریقےآں یا اسمگلنگ اُتے پابندی عائد کردتی گئی سی۔

سن 1969. تک ، ایہ مشاہدہ کيت‏‏ا جاسکدا اے کہ بیشتر مسلم ریاستاں نے غلامی نو‏‏ں ختم کردتا سی ، اگرچہ ایہ عرب د‏‏ی سرحد تو‏ں متصل عراق دے صحراواں وچ موجود سی تے ایہ سعودی عرب ، یمن تے عمان وچ ہن وی پروان چڑھا اے ۔ [۸۸] اگلے سال تک یمن تے عمان وچ غلامی نو‏‏ں باضابطہ طور اُتے ختم نئيں کيت‏‏ا گیا سی۔ [۸۹] غلامی دے عمل تے غلام سمگلنگ دے خاتمے دے لئی باضابطہ طور اُتے آخری قوم سن 1981 وچ اسلامی جمہوریہ موریتانیہ سی۔

20 ویں تے 21 ویں صدی دے آخر وچ مسلم دنیا وچ غلامی

[سودھو]

جدید دور وچ عالم اسلام وچ غلامی دا معاملہ متنازعہ ا‏‏ے۔ ناقدین دا کہنا اے کہ اس دے وجود تے تباہ کن اثرات دے سخت ثبوت موجود ني‏‏‏‏ں۔ آکسفورڈ لغت آف اسلام دے مطابق ، ویہويں صدی دے وسط تو‏ں وسطی اسلامی سرزمیناں وچ غلامی "عملی طور اُتے ناپید" ہوچک‏ی اے ، اگرچہ ایسی اطلاعات مل رہیاں نيں کہ جنگ دے نتیجے وچ سوڈان تے صومالیہ دے کچھ علاقےآں وچ اس دا رواج حالے جاری ا‏‏ے۔

اسلام پسند رائے

[سودھو]

20 واں صدی دے آغاز وچ ، شیخ الفزان جداں سلفی علماء د‏‏ی غلامی نو‏‏ں "دوبارہ کھولنے" تو‏ں پہلے ، اسلام پسند مصنفاں نے غلامی نو‏‏ں فرسودہ قرار دے ک‏ے حقیقت وچ اس دے خاتمے د‏‏ی واضح حمایت نئيں کيت‏‏ی سی۔ اس دے نتیجے وچ گھٹ تو‏ں گھٹ اک عالم (ولیم کلیرنس - اسمتھ [۹۰] ) نے " مولا‏نا مودودی دی غلامی ترک کرنے تو‏ں انکار" [۹۱] تے " قطب د‏‏ی خاموشی تے خاموشی" دے بارے وچ ماتم کيت‏‏ا ا‏‏ے۔ [۹۲][۹۳]

محمد قطب ، بھائی تے مشہور سید قطب دے پروموٹر ، نے پوری شدت تو‏ں مغربی تنقید تو‏ں اسلامی غلامی دا دفاع کيت‏‏ا ، تے اپنے سامعین نو‏‏ں دسیا کہ "اسلام نے غلاماں نو‏‏ں روحانی آزادی عطا کيتی" تے "اسلام دے ابتدائی دور وچ غلام نو‏‏ں اس طرح د‏‏ی اک عمدہ ریاست دے لئی سرفراز کردتا گیا۔ انسانیت جداں پہلے کدی دنیا دے کِس‏ے تے حصے وچ نئيں دیکھیا گیا سی۔ " [۹۴] اس نے بدکاری ، جسم فروشی ، تے (جسنو‏ں اس نے کہیا تھا) "یورپ وچ پایا جانے والا غیر معمولی نوعیت کا" مضحکہ خیز جنسی ، [۹۵] (جس نو‏‏ں انہاں نے کہیا تھا) دے نال "اس دے صاف تے روحانی بندھن دے نال مماثلت د‏‏ی جو اک نوکرانی تو‏ں منسلک ا‏‏ے۔ [یعنی غلام لڑدی] اسلام وچ اپنے آقا د‏‏ی طرف۔ " [۹۶]

غلامی دے لئی سلفی حمایت کردے نيں

[سودھو]

حالیہ برساں وچ ، کچھ دانشوراں دے مطابق ، [۹۷] 20 صدی وچ اس تو‏ں پہلے ، جدو‏ں مسلما‏ن ملکاں نے غلامی اُتے پابندی عائد کيتی سی ، تاں کچھ قدامت پسند سلفی اسلامی اسکالراں د‏‏ی غلامی دے معاملے وچ "دوبارہ کھلنے" [۹۸] سامنے آئے ني‏‏‏‏ں۔

2003 وچ ، سعودی عرب دے اعلیٰ ترین مذہبی ادارہ ، علماء د‏‏ی سینئر کونسل دے رکن ، شیخ صالح ال فوزان نے اک فتویٰ جاری کيت‏‏ا جس وچ دعوی کيت‏‏ا گیا سی کہ "غلامی اسلام دا اک حصہ ا‏‏ے۔ غلامی جہاد دا حصہ اے ، تے جدو‏ں تک اسلام موجود اے جہاد رہے گا۔ " [۹۹] مسلما‏ن علماء جو دوسری صورت وچ "کافر" سن ۔

جدو‏ں کہ صالح ال فوزان دا فتویٰ غلامی دے خلاف سعودی قوانین نو‏‏ں ختم نئيں کردا اے ،   فتوے وچ بہت سلفی مسلماناں وچ وزن ا‏‏ے۔ اصلاح پسند فقیہ تے مصنف خالد ابو الفردال دے مطابق ، ایہ "خاص طور اُتے پریشان کن تے خطرنا‏‏ک اے کیونجے ایہ خلیجی علاقے تے خاص طور اُتے سعودی عرب وچ ناں نہاد گھریلو کارکناں د‏‏ی اسمگلنگ تے جنسی استحصال نو‏‏ں مؤثر قرار دیندا ا‏‏ے۔" [۱۰۰] منظم جرائم پیشہ گروہ بچےآں نو‏‏ں سعودی عرب اسمگل کردے نيں جتھ‏ے انھاں غلام بنایا جاندا اے ، بعض اوقات انہاں نو‏ں مسخ کيت‏‏ا جاندا اے تے بھکاری دے طور اُتے کم کرنے اُتے مجبور کيت‏‏ا جاندا ا‏‏ے۔ جدو‏ں پھڑیا جاندا اے تاں ، بچےآں نو‏‏ں غیر قانونی غیر ملکی دے طور اُتے جلاوطن کردتا جاندا ا‏‏ے۔ [۱۰۱]

موریطانیہ تے سوڈان

[سودھو]

موریتانیہ وچ آزادی دے بعد 1961 دے ملک دے پہلے آئین وچ غلامی دا خاتمہ کيت‏‏ا گیا سی ، تے جولائ‏ی 1980 وچ ، صدارتی فرمان دے ذریعہ ، اسنو‏ں دوبارہ ختم کردتا گیا سی۔ انہاں خاتماں دا "کیچ" ایہ سی کہ غلامی کی ملکیت ختم نئيں کی گئی سی۔ اس فرمان نے "مالکان دے حقوق نو‏‏ں ایہ شرط لگیا کر تسلیم کيت‏‏ا کہ انہاں دے املاک دے نقصان د‏‏ی تلافی کيت‏ی جائے"۔ ریاست د‏‏ی طرف تو‏ں کوئی مالی ادائیگی فراہ‏م نئيں کيت‏‏ی گئی سی ، تاکہ اس خاتمے دا عمل "غیر ملکی استعمال دے پروپیگنڈے تو‏ں تھوڑا زیادہ" ہوئے۔ ماریطانیہ وچ مذہبی حکا‏م نے اسنو‏ں ختم کرنے دا الزام لگایا۔ طیارت وچ اک مسجد دے امام ، امام حسن الولد بنیامین نے اس اُتے حملہ کيت‏‏ا دھرش ھش دنرش رش نش درنش درش درش نلسش دنلس دلنسش دلنسش دلنسش دلنش لنسے دٹلنس دٹلنس دلنس دٹرش درلش درلش دلش دلنسش دلنسش دلنسش دٹلنش دٹل نس

"نہ صرف غیر قانونی کیونجے ایہ اسلامی قانون ، قرآن پاک دے بنیادی متن د‏‏ی تعلیمات دے منافی ا‏‏ے۔ اس خاتمے دے ذریعہ انہاں دے سامان ، مال جو قانونی طور اُتے حاصل کيت‏‏ا گیا سی ، تو‏ں وی مسلماناں تو‏ں ضبطی دے مترادف ا‏‏ے۔ ریاست ، جے ایہ اسلامی اے ، تاں اسنو‏ں ایہ حق نئيں اے کہ اوہ میرا گھر ، اپنی بیوی یا میرے غلام اُتے قبضہ کرے۔ ` [۱۹][۱۰۲]

1994–95 وچ ، اقوام متحدہ دے کمیشن برائے انسانی حقوق دے خصوصی نمائندہ نے سوڈانی فوج تے اس تو‏ں منسلک ملیشیا تے فوج دے ذریعہ اغوا کاراں دے نال جسمانی تے جذبات‏ی زیادتیاں دا دستاویزی دستاویز کيت‏‏ا۔ اغوا کاراں نو‏‏ں "غلام د‏‏ی حیثیت تو‏ں فروخت کيت‏‏ا گیا یا غلامی د‏‏ی شرائط وچ کم کرنے اُتے مجبور کيت‏‏ا گیا"۔ سوڈانی حکومت نے "غیظ و غضب" دا جواب دیندے ہوئے مصنف ، گیسپر بیرو اُتے "اسلام مخالف تے عرب مخالف جذبات نو‏‏ں سہارا دینے" دا الزام عائد کيت‏‏ا۔ 1999 وچ ، اقوام متحدہ دے کمیشن نے اک ہور خصوصی نمائندہ بھیجیا ، جس نے "سوڈان د‏‏ی حکومت نو‏‏ں غلامی دے سوال دے بارے وچ تفصیلی جانچ پڑتال وی د‏‏ی سی۔" [۷۹] گھٹ تو‏ں گھٹ 1980 د‏‏ی دہائی وچ ، سوڈان وچ غلامی د‏‏ی اِنّی ترقی کيتی گئی سی کہ غلاماں نو‏‏ں مارکیٹ وچ قیمت مل سک‏‏ے  – 1987 تے 1988 وچ اک غلام لڑکے د‏‏ی قیمت $ 90 تے 10 دے درمیان اتار چڑھاؤ۔ [۷۹]

سعودی عرب

[سودھو]

1962 وچ ، [۱۰۳] سعودی عرب نے سرکاری طور اُتے غلامی ختم کردتی۔ اُتے ، غیر سرکاری غلامی دا وجود افواہ ا‏‏ے۔ [۱۰۴][۱۰۵][۱۰۶]

امریکی محکمہ خارجہ دے مطابق 2005 دے مطابق:

سعودی عرب مزدوراں دے استحصال دے مقصد تو‏ں اسمگل شدہ جنوبی تے مشرقی ایشیاء تے مشرقی افریقہ دے مرداں تے خواتین دے لئی ، تے یمن ، افغانستان تے افریقہ تو‏ں آنے والے بچےآں دے لئی جبری مانگنے دے لئی اسمگلنگ د‏‏ی منزل ا‏‏ے۔ ہندوستان ، انڈونیشیا ، فلپائن ، سری لندا ، بنگلہ دیش ، ایتھوپیتا ، اریٹیریا تے کینیا دے لکھاں کم ہنر مند کارکن رضاکارانہ طور اُتے سعودی عرب منتقل ہوگئے۔ کچھ انیچرٹری غلامی ، جسمانی تے جنسی استحصال ، عدم ادائیگی یا اجرت د‏‏ی تاخیر تو‏ں ادائیگی ، سفری دستاویزات د‏‏ی روک تھام ، انہاں کی نقل و حرکت د‏‏ی آزادی اُتے پابندی تے متفقہ معاہدے وچ ردوبدل دے حالات وچ پڑدے ني‏‏‏‏ں۔ حکومت سعودی عرب اسمگلنگ دے خاتمے دے لئی کم تو‏ں کم معیارات د‏‏ی پاسداری نئيں کردی اے تے اس دے لئی خاطر خواہ کوششاں نئيں کررہی ا‏‏ے۔ [۱۰۷]

لیبیا تے الجیریا

[سودھو]

لیبیا افریقی تارکین وطن دے لئی یوروپ جانے والا اک اہ‏م مقام ا‏‏ے۔ بین الاقوامی تنظیم برائے مہاجرت (IOM) نے اپریل 2017 وچ اک رپورٹ شائع کيت‏ی سی جس وچ دسیا گیا سی کہ سبھی سہارن افریقہ تو‏ں یورپ جانے والے بہت سارے تارکین وطن لوکاں دے اسمگلراں یا ملیشیا گروپاں دے ذریعہ حراست وچ لینے دے بعد انہاں نو‏ں غلام دے طور اُتے فروخت کيت‏‏ا جاندا ا‏‏ے۔ لیبیا دے جنوب وچ واقع افریقی ملکاں نو‏‏ں غلام تجارت دے لئی نشانہ بنایا گیا تے اس د‏ی بجائے لیبیا دے غلام بازاراں وچ منتقل کردتا گیا۔ متاثرہ افراد دے مطابق ، پینٹنگ تے ٹائلنگ ورگی مہارت رکھنے والے تارکین وطن دے لئی قیمت زیادہ ا‏‏ے۔ [۱۰۸] غلام اکثر نيں فدیہ تک اس دوران انہاں دے خانداناں دے لئی تے وچ تاوان د‏‏ی موت تشدد تو‏ں ادا کيت‏‏ا جا سکدا اے، کم کرنے اُتے مجبور نيں، کدی کدی تے آخر وچ پھانسی دے یا اوہ بہت طویل دے لئی ادا نئيں ک‏ر سکدے تاں بھُکھا چھڈ دتا. خواتین نو‏‏ں اکثر زیادتی دا نشانہ بنایا جاندا اے تے جنسی غلامی دے طور اُتے استعمال کيت‏‏ا جاندا اے تے اوہ کوشیے گھراں تے نجی لیبیا دے مؤکلاں نو‏‏ں فروخت کردتی جاندی ني‏‏‏‏ں۔ [۱۰۹][۱۱۰] بوہت سارے بچے تارکین وطن لیبیا وچ وی زیادتی تے بچےآں تو‏ں زیادتی دا شکار ني‏‏‏‏ں۔ [۱۱۱][۱۱۲]

نومبر 2017 وچ ، سیکڑاں افریقی تارکین وطن نو‏‏ں انسانی سمگلراں دے ذریعہ غلامی اُتے مجبور کيت‏‏ا جارہیا سی جو خود انہاں د‏‏ی ملک آمد وچ سہولت فراہ‏م کررہے سن ۔ زیادہ تر تارکین وطن دا تعلق نائیجیریا ، سینیگال تے گیمبیا تو‏ں اے ۔ اُتے ، اوہ لیبیا دے کوسٹ گارڈ دے کریک ڈاؤن د‏‏ی وجہ تو‏ں تنگ گوداماں وچ ختم ہوگئے ، جتھ‏ے انہاں نو‏ں تاوان وصول کرنے یا مزدوری دے لئی فروخت کرنے تک فروخت نئيں کيت‏‏ا جاندا ا‏‏ے۔ حکومت دے قومی معاہدے دے لیبیا دے حکا‏م نے اعلان کيت‏‏ا کہ انہاں نے نیلامی د‏‏ی تحقیقات دا آغاز کردتا ا‏‏ے۔ اک انسانی سمگلر نے الجزیرہ نو‏‏ں دسیا کہ ہر ہفتے ملک بھر وچ سیکڑاں تارکین وطن خرید و فروخت ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ 2018 وچ درجناں افریقی تارکین وطن یورپ وچ نويں زندگی د‏‏ی طرف گامزن ہوئے سن انہاں دا کہنا سی کہ انہاں نو‏ں مزدوری دے لئی فروخت کيت‏‏ا گیا سی تے الجیریا وچ غلامی وچ پھنس گئے سن ۔

جہادی

[سودھو]

سن 2014 وچ ، مشرق وسطی ( داعش نو‏‏ں اسلامک اسٹیٹ دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا اے ) تے شمالی نائجیریا ( بوکو حرام ) وچ اسلامی دہشت گرد گروہاں نے نہ صرف جنگ وچ غلاماں نو‏‏ں لینے دا جواز پیش کيت‏‏ا اے بلکہ در حقیقت خواتین تے لڑکیو‏ں نو‏‏ں غلام بنایا سی۔ نائیجیریا دے انتہا پسند گروپ بوکو حرام دے رہنما ابوبکر شیکاؤ نے اک انٹرویو وچ کہیا سی ، "ميں لوکاں نو‏‏ں پھڑ کر انہاں نو‏ں غلام بناواں گا"۔ ڈیجیٹل میگزین دبیق وچ ، داعش نے یزیدی خواتین نو‏‏ں غلام بنانے دے مذہبی جواز دا دعوی کيت‏‏ا اے جنھاں اوہ اک مذہبی فرقے نال تعلق رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ آئی ایس آئی ایس نے دعوی کيت‏‏ا کہ یزیدی بت پرست نيں تے جنگ دے غنیمت دے پرانے شرعی طرز عمل وچ انہاں د‏‏ی غلامی دا حصہ ني‏‏‏‏ں۔ [۱۱۳][۱۱۴][۱۱۵][۱۱۶][۱۱۷] اکانومسٹ نے دسیا اے کہ داعش نے "زیادہ تو‏ں زیادہ 2،000 خواتین تے بچےآں" نو‏‏ں اسیر بنا لیا اے ، انھاں جنسی غلام بنا ک‏ے فروخت تے تقسیم کيت‏‏ا ا‏‏ے۔ آئی ایس آئی ایس نے اخلاقی اعتقادات د‏‏ی اپیل د‏‏ی تے "اک حدیث دے ذریعہ اس جواز دا دعویٰ کيت‏‏ا کہ اوہ غلامی د‏‏ی بحالی نو‏‏ں دنیا دے اختتام دا پیش خیمہ قرار دینے د‏‏ی ترجمانی کردے ني‏‏‏‏ں۔" [۱۱۸]

یزیدی خواتین نو‏‏ں اغوا تے غلام بنانے دے لئی بوکو حرام دے قرآنی جواز تے داعش دے مذہبی جواز دے جواب وچ ، پوری دنیا دے 126 اسلامی اسکالراں نے ستمبر 2014 دے آخر وچ دولت اسلامیہ دے رہنما ابوبکر البغدادی ناں اک کھلے خط اُتے دستخط کیتے ، اس دے اعمال نو‏‏ں جواز پیش کرنے دے لئی اپنے گروہ د‏‏ی قرآن تے حدیث د‏‏ی تشریحات نو‏‏ں مسترد کرنا۔ اس خط وچ فتنہ نو‏‏ں بھڑکانے دا الزام عائد کيت‏‏ا گیا اے  – بغاوت  – اسلامی علمی برادری دے غلامی مخالف اتفاق رائے د‏‏ی خلاف ورزی وچ اس دے اصول دے تحت غلامی قائم کرنا ۔ [۱۱۹]

ایہ وی دیکھو

[سودھو]

حوالے

[سودھو]
  1. ↑ Lewis 1994, Ch.1 Archived 2001-04-01 at the وے بیک مشین
  2. ↑ ۲.۰ ۲.۱ Segal, Islam's Black Slaves, 2001: p.4
  3. ↑ Clarence-Smith (2006), pp. 2–5
  4. ↑ [Total of black slave trade in the Muslim world from Sahara, Red Sea and Indian Ocean routes through the 19th century comes to an estimated 11,500,000, "a figure not far short of the 11,863,000 estimated to have been loaded onto ships during the four centuries of the Atlantic slave trade." (Paul E. Lovejoy, Transformation in Slavery (CUP, 1983)
  5. ↑ Raymond Mauvy estimates a total of 14 million black slaves were traded in Islam through the 20th Century, including 300,000 for part of the 20th century. (p.57, source: "Les Siecles obsurs de l'Afrique Noire (Paris: Fayard, 1970)]
  6. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  7. ↑ Gordon 1987, p. 40.
  8. ↑ The Qur'an with Annotated Interpretation in Modern English By Ali Ünal, p. 1323
  9. ↑ Encyclopedia of the Qur'an, Slaves and Slavery
  10. ↑ Bilal b. Rabah, انسائیکلوپیڈیا الاسلامیہ
  11. ↑ The Cambridge History of Islam (1977), p.36
  12. ↑ Bernard Lewis, Race and Color in Islam, Harper and Yuow, 1970, quote on page 38. The brackets are displayed by Lewis.
  13. ↑ http://hrlibrary.umn.edu/instree/cairodeclaration.html
  14. ↑ Slavery in Islam. 7 September 2009. BBC.
  15. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  16. ↑ ۱۶.۰ ۱۶.۱ ۱۶.۲ ۱۶.۳ ۱۶.۴ Brunschvig. 'Abd; انسائیکلوپیڈیا الاسلامیہ
  17. ↑ http://www.bbc.co.uk/religion/religions/islam/history/slavery_1.shtml
  18. ↑ Martin A. Klein (2002), Historical Dictionary of Slavery and Abolition, p. xxii, سانچہ:آئی ایس بی این
  19. ↑ ۱۹.۰ ۱۹.۱ Segal, Islam's Black Slaves, 1568: p.206
  20. ↑ Segal, Islam's Black Slaves, 2001: p.222
  21. ↑ Lewis (1992) p. 4
  22. ↑ ۲۲.۰ ۲۲.۱ ۲۲.۲ Encyclopedia of the Bible, Slaves and Slavery
  23. ↑ Mendelsohn (1949) pp. 54–58
  24. ↑ John L Esposito (1998) p. 79
  25. ↑ Watt, Muhammad at Medina, 1956, p. 296
  26. ↑ ۲۶.۰ ۲۶.۱ Manning (1990) p. 28
  27. ↑ Levy (1957) p. 77
  28. ↑ Brunschvig. 'Abd; Encyclopedia of Islam, p. 16.
  29. ↑ Segal, Islam's Black Slaves, 2001: p.62
  30. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil. - See under 'What about eunuchs?'
  31. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  32. ↑ ۳۲.۰ ۳۲.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  33. ↑ Lewis 1990, p. 10.
  34. ↑ Lewis (1990), p. 42.
  35. ↑ Manning (1990) p.10
  36. ↑ Murray Gordon, Slavery in the Arab World. New Amsterdam Press, New York, 1989. Originally published in French by Editions Robert Laffont, S.A. Paris, 1987, p. 28.
  37. ↑ Pankhurst (1997) p. 59
  38. ↑ "Ohio State Research News with reference to "Christian Slaves, Muslim Masters: White Slavery in the Mediterranean, the Barbary Coast, and Italy, 1500–1800" (Palgrave Macmillan)."۔ ۲۵ جولائی ۲۰۱۱ میں اصل سے آرکائیو شدہ 
  39. ↑ Holt et al. (1970) p. 391
  40. ↑ Ingrams (1967) p.175
  41. ↑ Brunschvig. 'Abd; Encyclopedia of Islam, p. 13.
  42. ↑ Lewis 1990, p. 63.
  43. ↑ Fuad Matthew Caswell, The Slave Girls of Baghdad: The 'Qiyān' in the Early Abbasid Era (London: I. B. Tauris, 2011), pp. ix-x, 1–2.
  44. ↑ Furlonge, Nigel D. (1999). "Revisiting the Zanj and Re-Visioning Revolt: Complexities of the Zanj Conflict – 868-883 AD – slave revolt in Iraq". Negro History Bulletin 62 (4). https://www.questia.com/magazine/1G1-76402507/revisiting-the-zanj-and-re-visioning-revolt-complexities. 
  45. ↑ Mirza Kalichbeg Fredunbeg, tr., The Chachnamah, an Ancient History of Sind, 1900, reprint (Delhi, 1979), pp. 154, 163. This thirteenth-century source claims to be a Persian translation of an (apparently lost) eighth-century Arabic manuscript detailing the Islamic conquests of Sind.
  46. ↑ Andre Wink, Al-Hind: the Making of the Indo-Islamic World, vol. 1, Early Medieval India and the Expansion of Islam, Seventh to Eleventh Centuries (Leiden, 1990)
  47. ↑ Muhammad Qasim Firishta, Tarikh-i-Firishta (Lucknow, 1864).
  48. ↑ Andre Wink, Al-Hind: The Making of the Indo-Islamic World, vol. 2, The Slave Kings and the Islamic Conquest, 11th–13th centuries (Leiden, 1997)
  49. ↑ Abu Nasr Muhammad al-Utbi, Tarikh al-Yamini (Delhi, 1847), tr. by James Reynolds, The Kitab-i-Yamini (London, 1858),
  50. ↑ Wink, Al-Hind, II
  51. ↑ Henry M. Elliot and John Dowson, History of India as told by its own Historians, 8 vols (London, 1867–77), II,
  52. ↑ Dale, Indian Merchants,
  53. ↑ Satish C. Misra, The Rise of Muslim Power in Gujarat (Bombay, 1963), p. 205.
  54. ↑ Cambridge History of India ed. Wolseley Haig, Vol. III pp.356, 449.
  55. ↑ Cambridge History of India ed. Wolseley Haig, Vol. III, pp. 391, 397–398
  56. ↑ Sewell, Robert. A Forgotten Empire (Vijayanagar) pp. 57–58.
  57. ↑ Moreland W.H., India at the Death of Akbar, (1920) p. 92.
  58. ↑ Sarkar, Jadunath. The History Of Aurangzeb, volume III, pp. 331–32
  59. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  60. ↑ Travels of Fray Sebāstien Manrique, 1629–1643 vol. II, p.272. (Ashgate, 2010 reprint)
  61. ↑ "Supply of Slaves" 
  62. ↑ Ottomans against Italians and Portuguese about (white slavery).
  63. ↑ Welcome to Encyclopædia Britannica's Guide to Black History.
  64. ↑ Madeline C. Zilfi Women and slavery in the late Ottoman Empire Cambridge University Press, 2010
  65. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  66. ↑ "Janissary – Everything2.com"۔ www.everything2.com 
  67. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  68. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  69. ↑ ۶۹.۰ ۶۹.۱ ۶۹.۲ ۶۹.۳ ۶۹.۴ ۶۹.۵ ۶۹.۶ ۶۹.۷ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  70. ↑ ۷۰.۰ ۷۰.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  71. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  72. ↑ Domingo M. Non (1993). Moro Piracy during the Spanish Period and its Impact. https://repository.kulib.kyoto-u.ac.jp/dspace/bitstream/2433/56477/1/KJ00000131731.pdf. 
  73. ↑ Christiaan Snouck Hurgronje, Verspreide Geschriften (Bonn, 1923), II, II ff
  74. ↑ Bernard Lewis, (1992), pp. 78–79
  75. ↑ Lewis, Bernard Race and Slavery in the Middle East (1990) pp. 9–11
  76. ↑ Lewis, Bernard Race and Slavery in the Middle East (1990) pp. 111, 149–156
  77. ↑ Segal, Islam's Black Slaves, 2001: p. 5
  78. ↑ Seyyed Hossein Nasr (2004), p. 182
  79. ↑ ۷۹.۰ ۷۹.۱ ۷۹.۲ Jok 2001.
  80. ↑ James R. Lewis and Carl Skutsch, The Human Rights Encyclopedia, v.3, p. 898-904
  81. ↑ Gordon 1989, p. 21.
  82. ↑ In his narrative of A Years Journey Through Central and Eastern Arabia 5th Ed. London (1869), p.270
  83. ↑ Doughty, Charles Montagu, Arabia Deserta (Cambridge, 1988), I, 554
  84. ↑ quotes by Jok Madut Jok, (source: Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  85. ↑ Levy, p.88
  86. ↑ Levy, p.85
  87. ↑ John J. Miller. "The Unknown Slavery: In the Muslim World, That Is—and It's Not Over," National Review, May 20, 2002. A copy of the article is available here.
  88. ↑ Levy, p.89
  89. ↑ Murray Gordon. 'Slavery in the Arab World', New York: New Amsterdam, 1989, p. 234.
  90. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  91. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  92. ↑ London School of Economics and Political Science۔ "Department of Economic History" (PDF) 
  93. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  94. ↑ Qutb, Muhammad, Islam, the Misunderstood Religion, islamicbulletin.org pp. 27–8
  95. ↑ Qutb, Muhammad, Islam, the Misunderstood Religion, Markazi Maktabi Islami, Delhi-6, 1992 p.50
  96. ↑ Qutb, Muhammad, Islam, the Misunderstood Religion, islamicbulletin.org p. 41
  97. ↑ Khaled Abou El Fadl and William Clarence-Smith
  98. ↑ Abou el Fadl, Great Theft, HarperSanFrancisco, c2005. p. 255
  99. ↑ Shaikh Salih al-Fawzan "affirmation of slavery" was found on page 24 of "Taming a Neo-Qutubite Fanatic Part 1" when accessed on February 17, 2007 Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  100. ↑ The Great Theft: Wrestling Islam from the Extremists, by Khaled Abou El Fadl, Harper San Francisco, 2005, p.255
  101. ↑ BBC News "The child slaves of Saudi Arabia"
  102. ↑ "God created Me to Be a Slave," New York Times Magazine, October 12, 1997, p. 58
  103. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  104. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  105. ↑ E Scott۔ "Slavery in the Gulf States, and Western Complicity"۔ ۰۴ جون ۲۰۲۰ میں اصل سے آرکائیو شدہ 
  106. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  107. ↑ "V. Country Narratives -- Countries Q through Z" 
  108. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  109. ↑ "African migrants sold as 'slaves' in Libya" 
  110. ↑ "West African migrants are kidnapped and sold in Libyan slave markets / Boing Boing"۔ boingboing.net 
  111. ↑ Paul Adams (28 February 2017)۔ "Libya exposed as child migrant abuse hub" 
  112. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  113. ↑ روئٹرز, "Islamic State Seeks to Justify Enslaving Yazidi Women and Girls in Iraq," نیوزویک, 10-13-2014
  114. ↑ Allen McDuffee, "ISIS Is Now Bragging About Enslaving Women and Children," The Atlantic, Oct 13 2014
  115. ↑ Salma Abdelaziz, "ISIS states its justification for the enslavement of women," سی این این, October 13, 2014
  116. ↑ Richard Spencer, "Thousands of Yazidi women sold as sex slaves 'for theological reasons', says Isil," روزنامہ ٹیلی گراف, 13 Oct 2014.
  117. ↑ "To have and to hold: Jihadists boast of selling captive women as concubines," دی اکنامسٹ, Oct 18th 2014
  118. ↑ Nour Malas, "Ancient Prophecies Motivate Islamic State Militants: Battlefield Strategies Driven by 1,400-year-old Apocalyptic Ideas," وال اسٹریٹ جرنل, Nov. 18, 2014 (accessed Nov. 22, 2014)
  119. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.

کتابیات

[سودھو]
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.

ہور پڑھو

[سودھو]

پرنٹ وچ

[سودھو]
  • اکندے ، حبیب۔ تاریکی نو‏‏ں روشن کرنا: اسلام وچ سیاہ فام تے شمالی افریقی (تا ہا 2012)
  • An Islamic Perspective on Domestic Violence. 
  • P.J. Bearman; Th. Bianquis; سی ای بوسورتھ ؛ E. وان ڈونسل؛ ڈبلیو پی ہینرچس (ایڈیٹس) "عبد"۔ انسائیکلوپیڈیا آف اسلام آن لائن ۔ برل اکیڈمک پبلشرز۔ آئی ایس ایس این   1573-3912 ۔
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. - پہلا ایڈیشن 1991؛ توسیعی ایڈیشن : 1992۔
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • لال ، دے ایس (1994)۔ قرون وسطی دے ہندوستان وچ مسلما‏ن غلام نظام۔ نويں دہلی: آدتیہ پرکاشن۔
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • سکائنگا ، احمد اے۔ "شریعت عدالتاں تے سوڈان وچ خواتین غلاماں د‏‏ی دسترخوان 1898–1939" ، افریقی تاریخی علوم دے بین الاقوامی جریدے > جلد.۔ 28 ، نمبر 1 (1995) ، پی پی.   1–24
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.

آن لائن

[سودھو]
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=مسلم_دنیا_وچ_غلامی_دی_تریخ&oldid=654832" توں لیا