محمد برہان الدین سنبھلی
| محمد برہان الدین سنبھلی | |
|---|---|
| محمد برہان الدین | |
| معلومات شخصیت | |
| جم |
|
| وفات |
|
| قومیت |  بھارت
|
| مذہب | اسلام |
| فرقہ | سنی حنفی |
| اولاد | محمد نعمان الدین ندوی |
| خاندان | سنبھلی خاندان |
| عملی زندگی | |
| مادر علمی | دار العلوم دیوبند |
| شعبۂ عمل | تدریس و قضاء و تصنیف |
| وجۂ شہرت | تفسیر و فقہ حنفی |
| مؤثر | حسین احمد مدنی |
ترمیم  | |
مولانا محمد برہان الدین سنبھلی (1938-2020ء) ہندوستان دے مایۂ ناز حنفی فقیہ، عالم دین تے متعدد اہم کتاباں دے مصنف، ، و کئی دینی و علمی ادارےآں تے اکیڈمیاں دے رکن تاسیسی سن ۔ مولانا دی ولادت 5 فروری 1938ء (4 ذی الحجہ 1356ء) نوں سنبھل ضلع مراد آباد وچ ہوئی۔ابتدائی تعلیم سنبھل دے مدارس وچ حاصل کرنے دے بعد اعلیٰ تعلیم دار العلوم دیوبند وچ حاصل کيتی۔ بعد وچ مدرسہ عالیہ فتح پوری وچ کئی سال تدریسی خدمات انجام دینے دے بعد 1970ء وچ مولانا سید ابو الحسن علی ندوی دی دعوت اُتے دار العلوم ندوۃ العلماء تشریف لیائے تے تا وفات اوتھے تفسیر و حدیث تے فقہ دی تدریس توں منسلک رہے۔
ابتدائی تعلیم و تربیت
[سودھو]مولانا دے والد قاری حمید الدین ممتاز عالم دین تے دار العلوم دیوبند دے فاضل ہور انور شاہ کشمیری دے شاگرداں وچ سن، فن تجوید تے قراءت وچ مہارت حاصل سی۔ مولانا سنبھلی دی ولادت 5 فروری 1938ء (مطابق 4/ذی الحجہ 1356ھ) سنبھل ضلع مراد آباد وچ ہوئی۔ ابتدائی تعلیم (اردو، فارسی، حفظ قرآن مجید، تجوید و قراءت) اپنے والد توں، تے ابتدائی عربی و متوسط تک دی تعلیم سنبھل دے ہی متعدد مدارس وچ حاصل کيتی۔ بعد وچ اعلیٰ تعلیم دے لئی دار العلوم دیوبند وچ داخلہ لیا جتھے 1957ء (1377ھ) وچ فراغت حاصل کيتی۔ دار العلوم دیوبند وچ مولانا دے معروف استاداں وچ حسین احمد مدنی، فخر الدین احمد، ابراہیم بلیاوی، قاری محمد طیب وغیرہ شامل نيں۔
تدریس و ہور ذمہ داریاں
[سودھو]دار العلوم دیوبند توں تکمیل دے بعد مدرسہ عالیہ فتح پوری وچ تقریباً بارہ سال تدریس توں وابستہ رہے، بعد وچ 1970ء (1390ھ) مولانا سید ابو الحسن علی ندوی دی دعوت اُتے دار العلوم ندوۃ العلماء تشریف لیائے تے تا وفات ندوہ توں وابستہ رہے۔ اس دوران دار العلوم ندوۃ العلماء وچ تدریسی خدمات دے نال نال متعدد اہم ذمہ داریاں اُتے بھ فائز رہے۔ دار العلوم ندوۃ العلماء وچ مولانا نے تفسیرو اصول تفسیر، حدیث و فقہ دی کتاباں عالیہ دی تدریسی خدمات انجام دتیاں۔ اس دے نال نال آپ دار العلوم ندوہ وچ شعبہ تفسیر دے صدر، حدیث و فقہ دے استاد اعلیٰ، مرکزی دار القضاء اترپردیش دے قاضی کونسل دے صدر، مجلس تحقیقات شرعیہ ندوہ دے ناظم وی سن ۔ دار العلوم دیوبند دی نصاب کمیٹی، علی گڑھ مسلم یونیورسٹی دے شعبہ دینیات دی بعض کمیٹیاں دے رکن، آل انڈیا مسلم پرسنل لا بورڈ دے تاسیسی رکن، دینی تعلیمی کونسل اتر پردیش دے رکن، المجمع الفقہی دے نائب صدر، ادارۃ المباحث الفقہیہ وغیرہ دے وی رکن سن ۔ اس دے علاوہ بیرون ملکاں مثلاً سعودی عرب، الجزائر، سعودیہ، امریکا، الجزائر، برطانیہ، ملیشیا تے جنوبی افریقہ دے علمی و دینی اجتماعات تے سیمیناراں وچ شرکت کيتی۔
لکھتاں
[سودھو]محمد برہان الدین سنبھلی نے سو توں زیادہ تحقیقی مقالات دے علاوہ بہت ساریاں کتاباں وی لکھياں جو زیادہ تر فقہی تے مسائل حاضرہ دے شرعی توں متعلق نيں۔ انہاں دی چند مشہور لکھتاں مندرجہ ذیل نيں:
اردو وچ
[سودھو]- چند اہم دینی مباحث
- جدید طبی مسائل
- موجودہ زمانے دے مسائل دا شرعی حل
- بینک انشورنس تے سرکاری قرضے
- یونیفارم سول کوڈ تے عورت دے حقوق
- معاشرتی مسائل
- رؤیت ہلال دا مسئلہ
- جہیز یا نقد رقم دا مطالبہ شرعی احکام دی روشنی وچ
- اصلاح معاشرہ
- نفقۂ مطلقہ
- موجودہ دور وچ کار نبوت انجام دینے والے
- مسلماناں دی پریشانیاں دے حقیقی اسباب تے علاج
- دو آب دار
- چند اہم کتاباں تفسیر تے قرآن کریم دے ترجمے
- خواتین دے لئی اسلام دے تحفے
عربی وچ
[سودھو]- قضايا فقهية معاصرة
- التوأم المتلاصق نكاحه، وجنايته وإرثه[۱]
تلامذہ
[سودھو]مفتی صاحب نے 60سال توں ودھ عرصہ تک تدریس و افتا دی ذمہ داریاں نبھائاں۔ اس دوران ہزاراں افراد نے انہاں توں استفادہ کیندا تے رہنمائی حاصل کيتی۔ انہاں دے چند مشہور تلامذہ وچ چند اہم مندرجہ ذیل نيں:
- بلال عبد الحی حسنی ندوی
- محمد اکرم ندوی
- صدر الحسن ندوی،
- سید حسنین احمد ندوی،
- مفتی طارق ندوی،
- محمد ظفر عالم ندوی،
- فہیم اختر ندوی،
- راشد حسین ندوی
- محمد مصطفیٰ عبد القدوس ندوی
اولاد
[سودھو]مولانا دی اولاد وچ محمد نعمان الدین معروف عربی مضمون نگار تے متعدد کتاباں دے مصنف دی حیثیت توں مشہور نيں۔
تصوف
[سودھو]مولانا سنبھلی نوں معروف شیخ طریقت مولانا محمد طلحہ کاندھلوی توں اجازت وخلافت سی۔
ایوارڈ
[سودھو]سنہ 2008ء وچ مولانا نوں عربی وچ صدر جمہوریہ ایوارڈ وی ملا۔[۲]
وفات
[سودھو]اک طویل علالت دے بعد بروز جمعہ (21 جمادی الاول 1441ء) 17 جنوری 2020ء عصر دے وقت لکھنؤ وچ وفات پائی۔
حوالے
[سودھو]- ↑ کتاب - التوأم المتلاصق نكاحه، وجنايته وإرثه
- ↑ President Award اخذ کردہ بتریخ 17/جنوری 2020ء