محمد بن خلیل قاوقجی
| ||||
---|---|---|---|---|
جم | سنہ 1810 [۱]
| |||
وفات | سنہ 1888 (77–78 سال)[۱]
| |||
شہریت | سلطنت عثمانیہ (۱۸۰۹–۱۸۸۸) | |||
عملی زندگی | ||||
پیشہ | استاد ، محدث ، خطیب ، فقیہ | |||
ترمیم |
محمد بن خلیل قاوقجی ( 1809ء – 1888ء ) , اک لبنانی حنفی محدث ، مبلغ ، تے فقیہ سن ۔ [۲]
نسب
[سودھو]اوہ محمد بن خلیل بن ابراہیم بن محمد بن علی بن محمد شمس الدین الحسنی المشیشی الترابلسی نيں جو ابو المحسین القووقجی دے ناں توں مشہور نيں جنہاں دا ناں القوق اے۔ ایہ انہاں دے دادا دا اک عرفی ناں اے کیونجے اس نے قوق بنایا تے اسنوں سلطان مصطفیٰ خان العثمانی نوں پیش کيتا تے فیر اس دا جانشین اس ناں توں مشہور ہويا۔ قواق اک تاج اے جسنوں بادشاہ پہندے سن، فیر علماء نے پہنا، فیر عام لوکاں نے، فیر اسنوں ترک کر دتا۔
حالات زندگی
[سودھو]اوہ 12 ربیع الاول 1224 ہجری نوں طرابلس دے شہر وچ پیدا ہويا سی، اس دے والد دا انتقال اودوں ہويا جدوں اوہ اپنے ملک وچ یتیم ہو گئے سن ۔ 1239ھ وچ مصر روانہ ہوئے۔ اس نے مسجد الازہر وچ تعلیم حاصل کيتی، تے اپنے وقت دے معززین توں سکھیا، جنہاں وچ شیخ ابراہیم البجوری، شیخ حسن القویسنی تے شیخ محمد احمد یوسف البہی سب توں مشہور سن، تے اس نے انہاں نوں پڑھیا۔ بوہت سارے فنون وچ . انہاں نے تصوف نوں شیخ محمد صالح السبعی العدوی توں لیا، اس نے حدیث تے اس دے فنون اُتے وی توجہ دتی، خاص طور اُتے اس نے اسنوں شیخ محمد عابد السندی تے ہور لوکاں توں لیا۔ اوہ اپنے عہد وچ روایت تے علم حدیث دے حوالے توں اک اعلیٰ سلسلہ دے حامل سن ۔ ایتھے تک کہ اوہ اس فن وچ اپنے زمانے دے لوکاں دی منزل مقصود بنا تے وکھ وکھ علوم وچ مہارت حاصل کرنے دے بعد اپنے ملک واپس آگئے تے اوتھے تدریس و استفادہ دا کم کيتا تے انہاں نوں حدیث تے اس دے علم وچ مشغولیت حاصل رہی۔ علوم، تے تصوف ایتھے تک کہ اوہ تصوف دی ممتاز ترین شخصیتاں وچ شمار کيتے جاندے سن، تے النبھانی نے اپنی کتاب "جامع کرامت الاولیاء" وچ اس دا ترجمہ کيتا۔ [۳]
لکھتاں
[سودھو]القوقجی دے بوہت سارے کم نيں جنہاں دا ذکر اے کہ انہاں نے طویل تے مختصر دونے طرح دیاں کتاباں لکھياں۔ ذکی مجاہد نے العالم الشرقیہ وچ کہیا کہ اس نے تقریباً دو سو لکھتاں لکھایاں نيں، تے 75 مصنفاں دی لسٹ دتی اے، جنہاں وچ شامل نيں:
- «مسرة العينين في حاشية الجلالين»،
- «ربيع الجنان في تفسير القرآن»،
- «مواهب الرحمن في خصائص القرآن»،
- «جمال الرقص في قراءة حفص» وشرحه،
- «عجالة المستفيد في أحكام التجويد»
- «اللؤلؤ المرصوع فيما قيل ليس له أصل وبأصله موضوع» وهو أشهر مؤلفاته على الإطلاق، و
- «الجامع الفياح للكتب الثلاثة الصحیح ۔
- «الذهب الإبريز شرح المعجم الوجيز«
- «المعجم الوجيز من أحاديث الرسول العزيز»
- «الجامع الصغير»
- «كنوز الحقائق» للمناوي، ورسالة على قواعد الإسلام الخمس في الحديث، ورسالة في مصطلح الحديث، وشرح
- «قصيدة غرامي صحيح» ،
- «معدن اللآلي في الأسانيد العوالي».
- «البرقة الدهشية في لبس الخرقة الصوفية»،
- «تحفة الملوك في السير والسلوك»،
- «شرح الآجرومية على لسان السادة الصوفية»،
- «شوارق الأنوار الجليلة في أسانيد السادة الشاذلية»،
- «الطور الأعلى شرح الدور الأعلى»
- «قواعد التحقيق في أصول أهل الطريق»،
- «المقاصد السنية في آداب السادة الصوفية».
- «الاعتماد في الاعتقاد»،
- «البهجة القدسية في الأنساب النبوية»،
- «رسالة في المنطق»،
- «روح البيان في خواص النبات والحيوان»،
- «شرح آداب البحث»،
- «شرح الشافية لابن الحاجب في النحو»،
- «شرح الكافي في علمي العروض والقوافي»،
- «فتح الرحمن في فضائل رمضان»،
- «كواكب الترصيف فيما للحنفية من التصنيف»[۴]
وفات
[سودھو]آپ دی وفات 1305ھ بمطابق 1888ء وچ ہوئی تے طرابلس دے نیڑے پنڈ قلعہ وچ دفن ہوئے۔
حوالے
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ سی ای آر ایل آئی ڈی: https://data.cerl.org/thesaurus/cnp02109252 — subject named as: Muḥammad Ibn-Ḫalīl al- Qāwuqǧī — ناشر: Consortium of European Research Libraries — اجازت نامہ: Open Data Commons Attribution License تے Creative Commons Attribution 2.0 Generic
- ↑ القاوُقْجي at shamela.ws Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.