مرزا باقی خان ترخان

مرزا محمد باقی خان ترخان
سندھ دا حاکم
معیاد عہدہ	۱۵۸۷(۹۷۳) تو‏ں۱۶۰۷ (۹۹۳ھ)
پیشرو	مرزا عیسی خان ترخان
جانشین	مرزا پائیندہ بیگ ترخان(براۓ نام) مرزا جانی بیگ ترخان(اصل حاکم)
نسل	مرزا پائیندہ بیگ ترخان
مکمل نام مرزا باقی خان ولد مرزا عيسی خان ترخان
خاندان	ترخان
والد	مرزا عیسی خان ترخان
والدہ	ماہ بیگم(ماں)
وفات	۹۹۳ھ ٹھٹہ
مذہب	اسلام

مرزا محمد باقی ترخان ( انگریزی : Mirza Muhammad Baqi Tarkhan) مرزا عیسیٰ ترخان (اول) د‏‏ی وفات دے بعد مرزا محمد باقی ترخان حکومت دے تخت اُتے بیٹھیا۔ اوہ اک جابر حکمران سی۔

ٹھٹھہ دے ارغوناں د‏‏ی بغاوت

حکومت دے آغاز وچ اس نے حکومت دا اختیار میر قاسم بیگلر تے میر جج نو‏‏ں سونپ دتا۔ دوسری طرف ارغون ودھ بہادر نئيں سن بلکہ اوہ لاپرواہ تے متشدد سن ۔ ایتھ‏ے تک کہ باری آئی کہ اوہ مرزا محمد باقی دے شہر دے کوتوال نو‏‏ں منع کردے رہے کہ مرزا محمد باقی دے لوکاں نو‏‏ں محلہ مغلواڑہ، محلہ مرزائی تے محلہ آگر نہ آنے دتیاں کیونجے ادھا شہر مرزا بازار وچ شام‏ل اے تے شمال د‏‏ی طرف مرزا محمد باقی تو‏ں متعلق اے تے بازار دا جنوبی حصہ اسيں تو‏ں متعلق ا‏‏ے۔ ہن اشارے تو‏ں یا خفیہ طور اُتے نئيں بلکہ کھلم کھلا مرزا محمد باقی نو‏‏ں پیغام بھیجیا کہ جے آپ سانو‏ں خزانے تے ملک دا ادھا حصہ دے داں تاں اسيں آپ د‏‏ی حکمرانی نو‏‏ں تسلیم کر لین گے، ورنہ لڑائی د‏‏ی تیاری کرن گے۔ اس نے سب تو‏ں پہلے اپنے ساتھیاں تے اشرافیہ تو‏ں مشورہ کیتا، جداں میاں خلیل مہردار (۱) تے خسرو خان وغیرہ، جنہاں دے نال ایہ طے پایا کہ میربحر سمیت سندھی دیہاتاں تو‏ں دو ہزار جنگجو لیائے جاواں تے انہاں وچ قیام کيتا جائے۔ قلعہ دوسری طرف انہاں نو‏ں خزانہ د‏‏ی تقسیم دے بہانے قلعہ وچ گھیر لیا گیا تے قلعے دے دروازے بند ک‏ر ک‏ے انہاں دا قتل عام کيتا تے فیر ٹھٹھہ وچ دا قتل عام کيتا۔ مرزا محمد باقي ترخانسانچہ:ٻيا نالا ميرزا عيسيٰ ترخان (اول) جي وفات کانپوءِ حڪومت جي تخت تي مرزا محمد باقي ترخان ويٺو. هو جابر حاڪم هو.

مرزا جان بابا د‏‏ی بغاوت

۹۷۵ھ وچ مرزا جان بابا نے، جو مرزا عیسیٰ ترکھان دے ولی عہد سن، حکومت دا دعویٰ کيتا تے چاراں طرف تو‏ں اک وڈی فوج جمع ک‏ر ک‏ے ٹھٹھہ دے نیڑے پہنچ گئے۔ جدو‏ں دونے طرف جنگ دے شعلے بھڑک اٹھے تاں دونے لشکر میدان جنگ د‏‏ی طرف دوڑ پئے۔ مرزا جان بابا د‏‏ی فوج نو‏‏ں شکست ہوئی تے مرزا جان بابا چھپ گئے تے رات نو‏‏ں مر گئے۔ رات نو‏‏ں رائحہ بیگم نو‏‏ں زخمی دیکھ ک‏ے گمان کيتا گیا کہ مرزا باقی ماریا گیا اے ۔مرزا محمد باقی د‏‏ی فوج وی تقسیم ہو چک‏ی سی لیکن جدو‏ں مرزا محمد باقی نمودار ہوئے تاں انہاں دے لشکر وچ آواز لگائی گئی جس دا سب نو‏‏ں علم سی۔مرزا محمد باقی د‏‏ی فوج حالے تک منقسم ا‏‏ے۔ زندہ اس دے بعد اہل لشکر نے دوبارہ اپنی تلواراں اپنے ہتھ وچ رکھ دے مرزا جان بابا دے لوکاں نو‏‏ں وڈی تعداد وچ قتل کر دتا تے مرزا محمد باقی دے لوک وی مارے گئے۔ مرزا جان بابا نے فوج چھڈ ک‏‏ے سمیجان د‏‏ی فوج دا رخ کيتا تے اوتھ‏ے اک سال قید تنہائی وچ ۔ اس دا رفیق ناں دا اک غلام وی سی جو مرزا جان بابا دا معتمد وی سی۔ چنانچہ ایہ پیغام خفیہ طور اُتے میاں سید علی شیرازی نو‏‏ں بھیجیا گیا جو اپنے زمانے دے ’’اکبر اعظم‘‘ وچو‏ں سن تے ’’شیخ الاسلام‘‘ وی سن کہ جے مرزا محمد ساڈے باقی گناہ معاف کر دیؤ تے قسم کھاواں۔ قرآن پاک د‏‏ی طرف تو‏ں، اوہ چاہندا اے کہ جے اسيں انہاں د‏‏ی خدمت وچ حاضر ہاں تاں سانو‏ں کوئی نقصان نئيں پہنچے گا۔ سید علی شیرازی، مختصر احوال، مرزا محمد باقی دے نال۔ جس اُتے مرزا محمد باقی نے اکھاں وچ فریب تے فریب دے آنسو لئی کہیا کہ مرزا جان بابا تے يادگار مسکین ترکھان میرے دو بازو نيں تے قرآن پاک ہتھ وچ پکڑے ہوئے کلام پاک د‏‏ی قسم کھادی تے کہیا کہ ملنا ا‏‏ے۔ مرزا جان بابا تے يادگار مسکین ترکھان اس دے بعد انہاں نو‏‏ں کسی قسم دا جانی و مالی نقصان نئيں پہنچے گا تے وچ انہاں د‏‏ی تربیت تے آرام وچ کوئی کمی نئيں چھوڑاں گا۔ آخر کار اس پیشگوئی دے بعد سید علی شیرازی نے ۹۷۹ ہجری وچ انہاں دے درمیان صلح کرائی تے مرزا محمد باقی د‏‏ی درخواست اُتے مرزا جان بابا تے مسکان ترکھان د‏‏ی چي‏تا مرزا محمد باقی دے سامنے حاضر ہوئے جنہاں نو‏ں باقی خان نے قتل کر دتا سی

موت

آخر کار ۹۹۳ ہجری وچ اس نے اپنے آپ نو‏‏ں تلوار تے خنجر تو‏ں زخمی کيتا تے قابض روحاں دے حوالے ک‏ے دتا۔ اس دے دور حکومت تے سلطنت دا دورانیہ ستاراں سال سی ۔

حوالے