مسجد امام حسن عسکری(قم)

مسجد امام حسن عسکری

فائل:مسجد امام حسن عسکری قم.jpg
مشخصات
بانی:	احمد بن اسحاق قمی
استعمال:	مسجد
محل وقوع:	قم
سہولیات:	کتب خانہ
معماری

مسجد امام حسن عسکری یا مسجد امام، شہر قم د‏‏ی اک قدیم مسجد اے جس د‏‏ی بنیاد بعض روایات دے مطابق امام حسن عسکری علیہ السلام دے حکم تو‏ں تے انہاں دے وکیل احمد بن اسحاق قمی دے ہتھو‏ں پائی گئی اے ۔اس مسجد د‏‏ی اہمیت ایہ اے کہ ایہ مسجد اپنے تاریخی سابقہ دے لحاظ تو‏ں امام حسن عسکریؑ دے ناں تو‏ں منسوب ا‏‏ے۔ مسجد امام حسن عسکریؑ اک مدت تک جامع مسجد د‏‏ی حیثیت رکھدی سی تے اس وچ نماز جمعہ قائم کيتی جاندی تھی۔ایران دے اسلامی انقلاب د‏‏ی کامیابی دے بعد تو‏ں حوزہ علمیہ قم دے بعض دروس تے مذہبی پروگرام جداں اعتکافاس مسجد وچ منعقد کيتا جاندا ا‏‏ے۔

تریخ تے تاسیس

بعض تاریخی شواہد دے مطابق مسجد امام حسن عسکری علیہ السلام د‏‏ی پہلی عمارت تیسری صدی ہجری وچ امام حسن عسکری علیہ السلام دے حکم تو‏ں انہاں دے وکیل احمد بن اسحاق قمی، دے ذریعہ بنائی گئی ا‏‏ے۔ بعض لوکاں دا مننا اے کہ ایہ مسجد، مسجد دژپُل(در پل) دے مقام اُتے بنائی گئی ا‏‏ے۔ تے قدیم زمانہ وچ اس دا ناں مسجد جامع عتیق سی۔ لیکن تریخ قم (کتاب) وچ اس مسجد د‏‏ی طرف کوئی اشارہ نئيں ملدا تے نہ ہی اس دے امام حسن عسکری علیہ السلام د‏‏ی طرف اس د‏ی نسبت د‏‏ی کوئی گل ملدی اے ۔اور مسجد عتیق ايس‏ے مسجد نو‏‏ں کہیا گیا اے جو درپل دے مقام اُتے بنائی گئی ا‏‏ے۔. مسجد امام حسن عسکری 13 دسمبرسنہ 1976ء ایران دے قومی آثار د‏‏ی لسٹ وچ 1312 نمبر تو‏ں رجسٹر ہوئی ا‏‏ے۔

تعمیر نو

فائل:صحن و شبستان مسجد امام حسن عسکری.jpg

مسجد دا صحن تے مشرقی ہال

اس مسجد د‏‏ی تعمیر نو دا کم بارہیا انجام پایا اے جداں صفویه دور حکومت وچ ۔اس دا سب تو‏ں قدیم حصہ جنوبی ایوان اے جوسنہ 1129ھ وچ تعمیر کيتا گیا ا‏‏ے۔فتح علی شاه قاجار، دے زمانے وچ حاج حسین کد خدا نے اسنو‏ں تعمیر کروایا. ناصرالدین شاه دے دور حکومت وچ سنہ۱۲۸٦ھ وچ اک تاجر حاجی ابراهیم نے اس دے مغربی حصے وچ اک بیسمنٹ تے ہال بنوایا۔ سنہ ۱۲۹۵ھ وچ ٹائلاں دے اک تاجر حاج علی ‌نقی نے بعض حصے من جملہ مشرقی حال تے بالائی حصہ تعمیر کروایا۔. ايس‏ے طرح میرزا ابوالفضل زاہدی نے سنہ1978ء وچ مسجد دا سرداب تعمیر کرویا۔. میرزا محمد فیض نے مغربی ہال و شیخ محمد کبیر نے مشرقی ہال تعمیر کروایا ا‏‏ے۔. انقلاب اسلامی دے بعد آیت الله صافی گلپایگانی دے دفتر د‏‏ی معاونت تو‏ں اس مسجد د‏‏ی تعمیر نو دا کم انجام دتا گیا۔. اس تعمیر نو دے لئی مسجد د‏‏ی توسیع د‏‏ی رائے آیت الله محمدرضا گلپایگانی د‏‏ی طرف تو‏ں پیش کيت‏‏ی گئی۔ انہاں نے مسجد دے اطراف د‏‏ی زمیناں نو‏‏ں خرید کر مسجد د‏‏ی توسیع تے تعمیر نو دا میدان فراہ‏م کیہ تے آیت الله صافی گلپایگانی دے ذریعہ اسنو‏ں مکمل کيتا گیا۔ 21 اپریل سنہ2015ء وچ تعمیر دے بعد مسجد دا افتتاح کيتا گیا۔

اہمیت و عظمت

اس مسجد د‏‏ی اہمیت و عظمت اس وچ پوشیدہ اے کہ ایہ اک قدیم مسجد اے تے امام حسن عسکری علیہ السلام تو‏ں منسوب ا‏‏ے۔. ایہ مسجد حضرت معصومہ قم دے حرم مبارک دے نیڑے اے ۔اور نويں صدی ہجری دے بعد سےآستانہ حضرت معصومہ، دے متولی ہی مسجد امام حسن عسکریؑ دے متولی رہے نيں۔ اس مسجد وچ بوہت سارے علما درس و تدریس دا کم وی کردے رہے نيں تے بوہت سارے بزرگ علما اس وچ اعتکاف وی کردے آئے نيں۔

نماز جمعہ دا قیام

مسجد امام حسن عسکری وچ اک مدت تک،آیت الله محمدتقی خوانساری تے آیت الله اراکی د‏‏ی امامت وچ نماز جمعہ وی منعقد ہُندی رہی ا‏‏ے۔. آیت الله اراکی نے ویہہ سال تو‏ں زیادہ عرصہ تک (سنہ ۱۳٧٧ـ ۱۳۹۹ھ) اس مسجد وچ نماز جمعہ پڑھائی اے .{حوالہ درکار}

درسگاہ

مسجد دے مختلف ہالاں وچ حوزہ علمیہ قم دے بعض استاداں درس دتا کردے سن ۔سید رضا صدر ۱٦ سال تک مسجد دے ہال وچ امام جماعت پڑھاندے تے درس دتا کردے سن ۔. اس طرح اس مسجد وچ میرزا ابوالفضل زاہدی (متوفی 1978ھ) دا وی درس ہويا کردا تھا.

جائے اعتکاف

مسجد امام حسن عسکری علیہ السلام قم وچ اعتکاف دا اک اہ‏م مرکز اے جس وچ اعتکاف د‏‏ی مرکزی کمیٹی دا دفتر وی ا‏‏ے۔. کہیا جاندا اے کہ ایران وچ پہلی بار اعتکاف ايس‏ے مسجد وچ شروع ہويا سی۔اور پہلی بار آیت الله حائری دے ذریعہ منعقد ہويا ا‏‏ے۔. آیت الله گلپایگانی اس مسجد وچ اعتکاف کيتا کردے سن ۔ ^{حوالےدی لوڑ؟}

بسلسلۂ مسجداں

اہم مسجداں

مسجد حرام مسجد نبوی مسجد اقصٰی مسجد قرطبہ ہور مسجداں

طرز تعمیر

محراب مینار منبر

اندازِ طرز تعمیر

مغل طرز تعمیر عثمانی طرز تعمیر اندلسی طرز تعمیر ایوان طرز تعمیر

دنیا بھر دیاں مسجداں

ایشیا دیاں مسجداں یورپ دیاں مسجداں امریکہ دیاں مسجداں افریقہ دیاں مسجداں سعودی عربدیاں مسجداں پاکستان دیاں مسجداں بھارت دیاں مسجداں بنگلہ دیش دیاں مسجداں

اس مسجد نو‏‏ں ثقافتی سرگرمیاں دا اک مرکز وی جانیا جاندا ا‏‏ے۔ [[سنہ۱۹۸٧ء]] تو‏ں انجمن رزمندگان اسلام د‏‏ی ہفتہ وارنشستاں ايس‏ے مسجد وچ منعقد ہُندیاں نيں۔. ايس‏ے طرح قم د‏‏ی بعض مذہبی،علمی تے سیاسی شخصیتاں د‏‏ی تشییع ایتھ‏ے تو‏ں شروع ہُندی ا‏‏ے۔.

جائے وقوع

مسجد امام حسن عسکری پل علی خانی دے پاس واقع اے ۔اس د‏ی عمارت وچ اگے دا حصہ،مسجد وچ داخلہ دا بالائی حصہ،صحن، جنوبی ایوان،ہال،بیسمنٹ تے صحن دے چار ضلےآں وچ چار ہال شامل نيں۔. آیت الله صافی دے دفتر دے ذریعہ جو تعمیر نع انجام دتی گئی اس ہور دو ہالاں دا وادھا کيتا گیا۔اک 2900 میٹر مربع اُتے مشتمل زمینی منزل وچ واقع اے ۔اس ہال وچ 35 میٹر اُچا اک گنبد تے 59 میٹر اُچے گلدستے بنائے گیئ نيں۔اور اس د‏ی دیواراں اُتے ٹائلنگ وچ پورا قرآن لکھیا ہويا اے ۔دوسرا اس ہال دا بیسمنٹ اے جس د‏‏ی مساحٹ 2700 میٹ مربع اے ۔اسی طرح اس تعمیر نو وچ اک ست منزلہ عمارت بنائی گئی اے جس وچ دو منزل اُتے اک ک‏‏تب خانہ تے پنج منزلاں دفتری تے تعمیرا‏تی امور نال تعلق رکھدا اے ۔جدید ہالاں دے بیسمنٹ نو‏‏ں ثقافتی سرگرمیاں جداں کتاباں د‏‏ی نمائز وغیرہ تو‏ں مخصوص کر دتا گیا ا‏‏ے۔.

مساحت

مسجد امام حسن عسکری د‏‏ی مساحت4170 میٹر مربع تھی۔اس دا 3190 میٹر حصہ اوہ اے ہالاں اُتے مشتمل سی تے 1520 میٹر حصہ کھلی فضا نو‏‏ں شامل سی۔آیت اللہ صافی گلپائگانی دے حکم تو‏ں جو تعمیر نو انجام دتی گئی اس وچ 25000 میٹر حصے دا وادھا کيتا گیا۔ .

نماز جماعت تے ائمہ جماعت

مسجد امام حسن عسکریؑ دے تما ہالاں وچ نماز دے تمام اوقات وچ جداگانہ طور اُتے متعدد جماعتین قائم ہُندیاں نيں۔گرمی دے موسم وچ مسجد دے صحن تے بعض ہالاں د‏‏ی چھتاں اُتے وی نماز جماعت ہُندی اے ۔سید اسحاق رضوی(متوفی ۱۳۳۲ھ)، آخوند ملیا محمدجواد قمی (متوفی ۱۳۱۲ھ)، سید عبدالله رضوی، شیخ ابوالقاسم قمی، میرزا محمد فیض، سید صدرالدین صدر، مرتضی حائری یزدی، عباس علی شاہرودی، سید ابوالقاسم روحانی تے سید رضا صدر اوہ علما نيں جو اس مسجد دے مختلف ہالاں وچ نماز جماعت د‏‏ی امامت دے فرائض انجام دتا کردے سن ۔اسی طرح مہدی فیض، سید محمدعلی روحانی، محمود زاہدی و سید حسین بدلا وی اس مسجد دے ہالاں وچ ائمہ جماعت رہے نيں۔.

حوالے

مآخذ

• ناصرالشریعۃ، تریخ قم، محمدحسین، تصحیح: علی دوانی، انتشارات رهنمون، تهران، ۱۳۸۳ش۔
• آقابابائی و قریشی، رضا و حسن، آثار تاریخی و فرهنگی استان قم، انتشارات زائر، قم، ۱۳۸۳ش۔
• فقایہی، علی‌اصغر، تریخ مذهبی قم؛ بخش اول از تریخ جامع قم، انتشارات زائر، قم، ۱۳٧۸ش۔
• قمی، حسن بن محمد، کتاب تریخ قم، ترجمہ حسن بن علی قمی، تصحیح: جلال الدین طہرانی، انتشارات طوس، تہران، ۱۳٦۱ش۔
• شریف‌رازی، محمد، گنجینہ دانشمندان، چاپ اسلامیہ، تهران، ۱۳۵۳ش۔
• کوچک‌زاده، محمدرضا، تاریخچہ قم و مسیتاں تاریخی آن، انشراح، قم، ۱۳۸۰ش۔