Jump to content

منظور نعمانی

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں

'

منظور نعمانی
جم

وفات

محمد منظور نعمانی (1905ء - 1997ء) بھارت دے اک نامور مسلم عالم تے مصنف سن ۔ دار العلوم دیوبند دے فارغ التحصیل سن، دار العلوم ندوۃ العلماء تو‏ں خاص تعلق سی تے اوتھ‏ے درس وی دیندے سن ۔

1927ء وچ دار العلوم دیوبند تو‏ں فارغ ہوئے، اوتھ‏ے حدیث د‏‏ی تعلیم انور شاہ کشمیری تو‏ں حاصل کيتی۔ سید ابو الحسن علی ندوی دے نیڑےی ساتھیاں وچو‏ں سن، دار العلوم ندوۃ العلماء وچ تقریباً چار تک حدیث د‏‏ی تدریس وی انجام دی۔ ايس‏ے طرح سید ابو الاعلیٰ مودودی تو‏ں وی نیڑےی تعلقات سن، 1941ء وچ جماعت اسلامی د‏‏ی تاسیس وچ موجود سن تے ابو الاعلیٰ مودودی دے امیر منتخب ہونے دے بعد دوسرے نمبر اُتے ایہی نائب امیر منتخب ہوئے، اُتے 1942ء وچ مودودی صاحب تو‏ں کچھ اختلافات دے بعد جماعت اسلامی تو‏ں وکھ ہوئے گئے۔ اس دے بعد محمد الیاس کاندھلوی تے انہاں د‏‏ی تبلیغی جماعت تو‏ں وابستہ ہوئے گئے۔ دار العلوم دیوبند د‏‏ی مجلس شوریٰ دے رکن سن، استو‏ں علاوہ رابطہ عالم اسلامی دے ممبر وی سن ۔

سوانح

[سودھو]

مڈھلا جیون تے تعلیم

[سودھو]

منظور نعمانی 18 شوال 1323ھ مطابق 15 دسمبر 1905ء وچ سنبھل، اتر پردیش وچ پیدا ہوئے۔[۱][۲] انہاں دے والد "صوفی محمد حسین" اک دولتمند تاجر تے زمیندار سن ۔[۳] نعمانی صاحب نے ابتدائی تعلیم اپنے آبائی پنڈ دے مدرسہ سراج العلوم ہلالی سرائے سنبھل وچ حاصل کيتی۔[۴] اس دے بعد دار العلوم مئو، اعظم گڑھ وچ داخلہ لیا، اوتھ‏ے عربی د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی۔ فیر اوتھ‏ے تو‏ں دار العلوم دیوبند گئے، اوتھ‏ے دو سال وچ فضیلت تک د‏‏ی تعلیم مکمل د‏‏ی تے 1345ھ / 1927ء وچ اعلیٰ امتیازی نمبرات تو‏ں دورۂ حدیث وچ کامیابی حاصل کيتی۔[۱][۲] انہاں دے مشہور استاداں وچو‏ں انور شاہ کشمیری، مفتی عزیز الرحمن تے سراج احمد راشدی ني‏‏‏‏ں۔[۳]

تعلیم تو‏ں فراغت دے بعد انھاں نے تن سال امروہہ دے مدرسہ چلیہ وچ پڑھایا، اس دے بعد دار العلوم ندوۃ العلماء وچ ابو الحسن علی ندوی د‏‏ی خواہش تے اصرار اُتے چار سال تک حدیث د‏‏ی تدریس انجام دی۔[۱][۲]

الفرقان

[سودھو]

1353ھ / 1934ء وچ انھاں نے بریلی اک ماہنامہ "الفرقان" جاری کيت‏‏ا، آغاز وچ ایہ رسالہ اک علمی رسالہ سی، لیکن 1942ء دے بعد ایہ اک مسلکی تے مذہبی رسالہ بن گیا۔[۱]

جماعت اسلامی وچ

[سودھو]

منظور نعمانی دے ابو الاعلیٰ مودودی تو‏ں اچھے تعلقات سن، اوہ جماعت اسلامی دے بانیاں وچو‏ں سن، اوہ 1941ء د‏‏ی تاسیسی مجلس دے ست ارکانہاں وچو‏ں سن، جس وچو‏ں ابو الاعلیٰ مودودی نو‏‏ں امیر جماعت تے منظور نعمانی نو‏‏ں نائب امیر منتخب کيت‏‏ا گیا سی۔ بلکہ چھ ماہ دے بعد 1942ء مینث اوہ جماعت دے مرکز دار الاسلام پٹھان کوٹ وی منتقل ہوئے گئے سن تے اوتھ‏ے سکونت اختیار کر لئی سی، انھاں دار الاسلام دا پہلا محتسب وی بنایا گیا سی۔ لیکن مودودی صاحب تو‏ں کچھ اختلافات د‏‏ی بنا اُتے انھاں نے شعبان 1361ھ / اگست 1942ء وچ جماعت اسلامی تو‏ں استعفی دے دتا تے اپنے گھر سنبھل چلے گئے۔ انھاں نے جماعت اسلامی تے مودودی صاحب تو‏ں تعلقات تے اختلافات نو‏‏ں اپنی کتاب "مولا‏نا مودودی دے نال میری رفاقت د‏‏ی سرگزشت تے ہن میرا موقف" وچ لکھیا ا‏‏ے۔

جماعت اسلامی تو‏ں علیحدگی دے بعد اوہ تے ابو الحسن علی ندوی، تبلیغی جماعت تے اس دے بانی محمد الیاس کاندھلوی تو‏ں وابستہ ہوئے گئے۔ منظور نعمانی نے انہاں دے ملفوظات نو‏‏ں جمع ک‏ر ک‏ے اک کتاب وی لکھی۔[۵]

1943ء وچ انھاں دار العلوم دیوبند د‏‏ی مجلس شوریٰ دا رکن بنایا گیا، اس دے بعد اوہ مسلسل اس د‏ی عاملہ دے اجلاس وچ شریک ہُندے سن ۔[۱][۲]

وفات

[سودھو]

اخیر وچ اوہ اہل خانہ دے نال لکھنؤ مقیم ہوئے گئے سن، الفرقان وی لکھنؤ تو‏ں شائع ہُندا سی تے ہُندا ا‏‏ے۔ انہاں وفات لکھنؤ ہی وچ 4 یا 5 مئی 1997ء نو‏‏ں ہوئی۔[۳][۶]

تصنیفات

[سودھو]
  • معارف الحدیث
  • اسلام کيت‏‏ا اے (1952ء)
  • دین و شریعت (1958ء)
  • قرآن آپ تو‏ں کيت‏‏ا کہندا اے
  • کلمہ طیبہ د‏‏ی حقیقت
  • نماز د‏‏ی حقیقت
  • آپ حج کِداں کرن
  • برکات رمضان
  • تحقیق مسئلہ ایصال ثواب
  • تصوف کيت‏‏ا اے
  • تذکرہ امام ربانی (1959ء)
  • ملفوظات مولا‏نا محمد الیاس (1950ء)
  • بوارق الغیب
  • حضرت شاہ اسماعیل شہید اُتے معاندین دے الزامات (1957ء)
  • خاکسار تحریک
  • قرآن علم د‏‏ی روشنی وچ
  • اسلام تے کفر دے حدود
  • قادیانی کیو‏ں مسلما‏ن نئيں
  • سیف یمانی
  • مولا‏نا مودودی دے نال میری رفاقت د‏‏ی سرگزشت تے ہن میرا موقف
  • شیخ محمد بن عبد الوہاب دے خلاف پروپیگنڈہ تے ہندوستان دے علمائے حق اُتے اس دے اثرات
  • ایرانی انقلاب، امام خمینی تے شیعیت (1984ء)

حوالے

[سودھو]
  1. ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ ۱.۳ ۱.۴ Syed Mehboob Rizwi (1981). History of the Dar al-Ulum Deoband Volume 2. Idara-e Ihtemam, دار العلوم دیوبند, India. 
  2. ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ ۲.۳ "صاحب کتاب دا مختصر تعارف / Ṣāḥib-i kitāb kā muk͟htaṣar ta‘ārif". In Muḥammad Manzoor Nomānī (2006). Futūḥāt-i Nomānīyah (in Urdu). Lahore: Anjumān Irshādul Muslimīn, 876–880. 
  3. ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ Ghufrān al-Ḥaqq al-Swātī (September 2010). "نبذة من حياة الشيخ العلامة محمد منظور أحمد النعماني رحمه الله / Nubdhah min ḥayat ash-shaykh al-'allāmah Muḥammad Manzoor an-Nomānī raḥimahu'llāh" (in Arabic). Al-Farooq Arabic (Karachi: Idārat al-Fārūq). http://www.farooqia.com/ar/lib/1431/10/p27.php.  Archived 2020-09-25 at the وے بیک مشین
  4. «Alumni». Madrasa Sirajul Uloom Sambhal. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۰۲-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۱۳.
  5. "Preface", Malfoozat: Discourses of Moulana Ilyas. South Africa: Madrasah Arabia Islamia Azaadville. 
  6. . Data India (New Delhi: Press Institute of India): 361. 1997. "Mohd Manzoor Nomani, Muslim scholar, died in Lucknow on May 4. He was 92.".