تبلیغی جماعت
بنگلہ والی مسجد (مرکز تبلیغی جماعت) | |
| بانی | |
|---|---|
| مولانا محمد الیاس کاندھلویسانچہ:رح | |
| اہم آبادی والے علاقے | |
 بنگلہ دیش | |
 بھارت | |
 پاکستان | |
 برطانیہ | |
 انڈونیشیا | |
 ملائشیا | |
 دکھنی افریقہ | |
 امریکہ | |
 سری لنکا | |
 فرانس | |
| مذاہب | |
| اسلام | |
| کتاباں | |
| فضائل اعمال | |
| زباناں | |
| مذہبی: عربی بنگلہ دیش وچ: بنگالی بھارت تے پاکستان وچ:اردو ہور ملکاں وچ: برطانیہ وچ: علاقائی زباناں | |
 |
| مضامین بسلسلہ |
| دیوبندی مکتب فکر |
|---|
 دار العلوم دیوبند دی مرکزی عمارت، دار الحدیث |
| کلیدی شخصیتاں |
| اہم مدارس تے مساجد |
| تنظیماں تے تحریکاں |
محمد الیاس کاندھلوی دی قائم کردہ اک اسلامی اصلاحی تحریک جو 1926ء وچ قائم کیتی گئی۔ بنیادی طور اُپر فقہ حنفی دے دیوبندی مکتب فکر نال تعلق رکھتی ہے۔ ایہ برصغیر پاک و ہند دے علاوہ ہور کئی ملکاں وچ وی سرگرم ہے۔
تبلیغی جماعت (شبدی مطلب مطلب - دھرم-سدھارک سوسائٹی)، اک اسلامی مشنری لہر اے جو مسلماناں نوں اپنے مول دھرم دا مشق کرن لئی واپس مڑن دی تاکید کردی اے جویں کہ ایہہ اسلامک نبی محمد صاحب،[۱][۲] دے جیون دور دوران سی۔ اس دا زور رسم، پہراوے دے معاملیاں وچ اتے نجی ووہار تے اے۔[۳][۴] دنیا بھر وچ تنظیم دے پیروکاراں دی آبادی 1 کروڑ 20 لکھ توں 8 کروڑ دے وچکار ہون دا اندازا اے جنہاں دی بہو گنتی دکھنی ایشیا[۵] وچ وسدی اے،[۶] اتے دنیا بھر وچ 180[۷] توں 200 دیساں وچ ایہناں دی موجودگی اے۔ اس نوں 20 ویں صدی دے اسلام وچ سبھ توں بااثر مذہبی اندولناں وچوں اک منیا گیا اے۔
بھارت دے میوات کھیتر وچ محمد الیاس ال-کندھلوی ولوں 1927 وچ قائم کیتی گئی۔ ایہہ دیوبند لہر دی اک شاخاں دے طور نیتک قدراں-قیمتاں دے وگڑن اتے اسلام دے پکھاں دی اندیکھی دے جواب وجوں شروع ہوئی۔اس تحریک دا مقصد زمینی پدھر اُتے کم کرکے اسلام دے روحانی پکھ دا سدھار کرنا اے۔[۴][۸] تبلیغ جماعت دیاں سکھیاواں نوں "چھ نظریات" کلیما (یعقین دی اعلان)، صالاح (دعا)، علم-او-ذکر (علم)، اکرام-اے-مسلم (مسلمان دا اعزاز)، اخلاص-اے-نیایت (ارادے دی امان داری)، دعوت-او-تبلیگ (شدھی کرنا) وچ درسایا گیا اے۔[۹]
تبلیغی جماعت کسے وی سیاسی جاں ہور فرقے نال اپنی سیاسی جاں دھرم شاستر دی سمبندھتا نہیں رکھدی۔ اس دی بجائے ایہہ قرآن اتے ہدیتھ تے دھیان مرتکز کردی اے۔
اتہاس[سودھو]
تبلیغی جماعت دا ابھار، مول دیببندی لہر دے انفرادی سدھار پکھاں دی تیبریکرن نوں پیش کردا اے۔ ایہہ مراٹھا سامراج دے اگے مسلم سیاسی حکمرانی دے ڈھیہہ جان اتے بعد وچ بریٹیش راج دے تحت اکجٹ ہون دے سٹے وجوں بھارت وچ اسلامی پنر-سرجیتی دے مکمل رجھان دا نرنترتا وی سی۔
ویہویں صدی دے شروع وچ دھرم پرورتت کرکے اسلام اتے عیسائی دھرم اپناؤن والے ہندواں نوں مڑ سرجیت کرن لئی شروع کیتیاں گئیاں وکھ-وکھ ہندو مذہبی پنر-جاگرنوادی لہراں جویں شدھی (سدھائی) اتے تنظیم (اکسرتا) دے ابھرن نال تبلیغی جماعت دا ابھار وی نیڑیوں ملدا سی۔[۱۰]
بنیاد[سودھو]
تبلیغی جماعت دا بانی محمد الیاس قرآن وچ دسے مطابق چنگیائی دی تاکید کرن اتے برائی نوں ورجنا لئی اک تحریک کھڑی کرنا چاہندا سی جویں کہ اس دے استاد[۱۱] رشید احمد گنگوہی نے کرن دا سپنا ویکھیا سی۔[۱۲] اس دی انسپائریشن اس نوں 1926 وچ مکہ دی اپنی دوسری سفر دوران ہوئی۔[۱۳] اسنے شروع وچ میواتی مسلماناں نوں اسلامی وشواساں اتے ابھیاساں بارے آگاہ کرن لئیسجد بیسڈ مذہبی سکولاں دا اک نیٹورک قائم کرن دی کوشش کیتی۔ تھوڑھی دیر بعد، اوہ اس سچائی توں مایوس ہو گیا کہ ایہہ ادارےآں پرچارک نہیں، سگوں مذہبی کم کرتا پیدا کر رہیاں سن۔[۱۴]
محمد الیاس نے سہارنپور دے مدرسہ مجاہر علوم وکھے اپنی ٹیچنگ پدوی نوں تیاگ دتا اتے مسلماناں دے سدھار لئی اک مشنری بن گیا (پر اسنے غیر-مسلماناں نوں پرچار کرن دی وکالت نہیں کیتی)۔ اوہ دلی نیڑے نزامودین چلے گئے، جتھے ایہہ لہر رسمی طور اُتے 1926, جاں 1927 وچ شروع کیتی گئی۔[۱۵] تحریک لئی دشا-نردیساں دا قیام کردیاں، اسنے اسلام دی شروعات ویلے محمد ولوں اپنائے ابھیاساں توں انسپائریشن لئی۔ محمد الیاس نے نعر ےبازی اگے رکھی، اردو: "!اﮮ مسلمانو! مسلمان بنو" اردو: "!اﮮ مسلمانو! مسلمان بنو" اردو: "!اﮮ مسلمانو! مسلمان بنو" اے مسلمانو، [سچے] مسلمان بنو ! "। اسنے تبلیغی جماعت دے مرکزی نقطے نوں ظاہر کیتا: اوہناں دا مقصد مسلماناں دا سماجی طور تے پنرؤتھان کرنا سی کہ اوہ اکجٹ ہو کے محمد صاحب دی جیون سٹائل نوں حاصل کرن۔ تحریک نے اک مقابلتاً تھوڑے ویلے وچ ہیٹھاں کافی پھیلاء کیتا اتے نومبر 1941 وچ لگبھگ 25,000 لوک سالانہ کانفرنس وچ شامل ہوئے۔
اس ویلے، کجھ بھارتی مسلمان لیڈراں نوں ڈر سی کہ مسلمان اپنی مذہبی پچھان گوا رہے ہن اتے اسلامی رسماں (مکھ طور اُتے روزانہ نماز) توں لاپرواہ ہو گئے ہن۔ اس لہر نوں کدے سرکاری طور اُتے کوئی نام نہیں دتا گیا سی، پر الیاس اس نوں تحریک-اے-امکئی کہندے سن۔[۱۶]
دلی دے آس پاس دا علاقہ میوات کھیتر جتھے تبلیغی جماعت دی شروعات کیتی گئی اوتھے[۱۵] اک راجپوت نسلی گروہ میو دا واسا رہا سی، جنہاں وچوں کجھ نے اسلام دھرم حاصل کر لیا سی۔
تبلیغی جماعت دے اصول[سودھو]
تبلیغی جماعت دے اصول: (انہاں نوں چھ گلاں، چھ صفات تے چھ نمبر وی کہیا جاندا ہے)
- ایمان
- نماز
- علم و ذکر
- اکرام مسلم
- اخلاص نیت
- دعوت و تبلیغ
جماعت[سودھو]
جماعت اس تحریک دی اک مخصوص اصطلاح ہے جو اس وقت استعمال کیتی جاندی ہے جدوں کئی افراد اک مخصوص مدّت لئی دین سیکھن تے سکھان دی خاطر کسے گروہ دی شکل وچ کسے جگہ دا سفر کردے نیں انہاں دے دورے دی مدّت تن دن، چالی دن، چار مہینے تے اک سال تک ہو سکدی ہے۔ ایہ افراد اس دوران علاقے دی مسجد وچ قیام کردے نیں۔
گشت[سودھو]
کسے وی جگہ دے دورے وچ اپنے قیام دے دوران ایہ افراد گروہ دی شکل وچ علاقے دا دورہ کردے تے عام افراد خصوصاً دکاندار حضرات نوں دین سیکھن دی دعوت دیندے ہوئے مسجد وچ مدعو کریا کردے نیں۔ اس عمل نوں جماعت دی اصطلاح وچ 'گشت' کہیا جاندا ہے۔
تعلیم[سودھو]
عموماً چاشت دے وقت تے ظہر دی نماز دے بعد مسجد وچ تبلیغی جماعت نال وابستہ افراد اک کونے وچ اکٹھے ہوجاندے نیں تے کوئی اک فرد فضائل اعمال دا مناسب آواز وچ مطالعہ کردا ہے تاہم اس امر دا خاص خیال رکھیا جاندا ہے کہ نماز و تلاوت وچ مشغول افراد دے انہماک وچ خلل نہ پوے۔
فضائل اعمال دی تعلیم دا مقصد: اس كتاب دی تعلیم دے مندرجہ ذیل مقاصد نیں۔ ۱۔ فضائل سن سن کر اعمال کا شوق پیدا ہو جائے۔ ۲۔ علم اور عمل میں جوڑ پیدا ہو جائے۔ ۳۔ مال سے ہٹ کر اعمال پر یقین بن جائے۔ ۴۔ سب کے دل قرآن و حدیث سے اثر لینے والے بن جائیں۔
فضائل اعمال[سودھو]
دوسری تنظیموں کی طرح تبلیغی جماعت کے ساتھیوں کے لیے قرآن پاک کی تلاوت کے ساتھ ساتھ اعمال کے فضائل سے متعلق ایک کتاب کا مطالعہ کرایا جاتا ہے۔ اس مجموعہ کو بھی کتابی شکل میں مرتب کیا گیا ہے جو فضائل اعمال کے نام سے موسوم ہے۔ اس کتاب کا مطالعہ جماعتوں میں چلتے ہوئے اور مقامی مسجد میں تسلسل سے کرایا جاتا ہے۔ اور اس كى علاوہ منتخب احادیث مؤلف محمد يوسف كاندھلوی صاحب كا بھی مطالعہ كيا جاتا ہے۔
سالانہ عالمی اجتماعات[سودھو]
رائے ونڈ اجتماع[سودھو]
عام طور پر اکتوبر کے مہینے میں لاہور کے قریب رائے ونڈ میں تین روزہ سالانہ اجتماع کا انعقاد کیا جاتا ہے جس میں نہ صرف پاکستان بلکہ دنیا بھر سے لاکھوں افراد شرکت کرتے ہیں۔ اس موقع پر یہاں ایک عارضی شہر آباد ہو جاتا ہے۔
بنگلہ دیش اجتماع[سودھو]
یہ بھی عام طور پر سال کے آخر میں منعقد ہوتا ہے۔ یہ مختلف شہروں میں کئی دنوں تک جاری رہتا ہے۔ اس اجتماع میں پورا بنگلہ دیش امڈ پڑتا ہے۔ جس کی وجہ سے اس اجتماع کو صرف ڈھاکہ میں انعقاد کے بجائے بنگلہ دیش کے کئی شہروں میں منعقد کیا جاتا ہے۔ کچھ سال قبل یہ صرف ڈھاکہ میں ہی منعقد ہوتا تھا۔
بھوپال اجتماع[سودھو]
یہ بھی سال کے آخر ماہ دسمبر میں منعقد ہوتا ہے جس میں ہند و بیرون ہند سے لاکھوں افراد شرکت کرتے ہیں۔ یہ اجتماع کئی سال قبل بھوپال کی مشہور مسجد تاج المساجد میں منعقد ہوتا تھا لیکن جگہ ناکافی ہونے کی بنا پر اسے شہر کے مضافات میں واقع ایٹ کھیڑی نامی جگہ میں منتقل کردیا گیا۔ اب اس اجتماع کا انعقاد تسلسل کے ساتھ اسی جگہ ہوتا ہے۔
مراکز تبلیغی جماعت[سودھو]
بھارت[سودھو]
بنگلہ والی مسجد تبلیغی جماعت کا اولین مرکز ہے۔ یہ مسجد دہلی میں بستی نظام الدین اولیاء میں واقع ہے۔
پاکستان[سودھو]
- رائے ونڈ
پاکستان میں تبلیغی جماعت کا مرکز یہیں واقع ہے۔
- مدنی مسجد
کراچی کے علاقے فیڈرل بی ایریا میں واقع مدنی مسجد کراچی میں تبلیغی جماعت کا سب سے بڑا مرکز ہے جہاں ہر جمعرات کو بعد نماز مغرب کراچی کی سطح پر اجتماع ہوتا ہے جس مین اہلسنت کے جید علمائے کرام وعظ کرتے ہیں۔ عوام کی ایک کثیر تعداد اس محفل میں شریک ہوتی ہے۔
اوہ شہر جتھے مراکز قائم نیں[سودھو]
سکھر، شکارپور، حیدرآباد، کوہاٹ، مردان ، ہری پور، راولپنڈی، میرپور، گلگت، تورورسک، لکی مروت، بنوں، کرک، میران شاہ، وانا، دیرہ اسماعیل خان، دیرہ غازی خان لاہور، گجرانوالہ، چنیوٹ، فیصل آباد، ملتان، کوئٹہحوالےدی لوڑ؟
امارت[سودھو]
تبلیغی جماعت میں کئی دہائیوں تک نظام امارت موجود رہا۔ امیر کو میوات کے افراد حضرت جی کہا کرتے تھے، پھر یہی لقب امیر تبلیغی جماعت کے لیے چل پڑا۔ اس میں تین امراء (حضرت جی) ہوئے ہیں:
شورائی نظام[سودھو]
انعام الحسن کاندھلوی کی وفات (1995ء) کے بعد بھارت کے نامور علماء کرام نے متفقہ طور پر مولانا زبیر الحسن کاندھلوی کو امیر منتخب کرلیا، لیکن میوات والے مولانا محمد سعد کاندھلوی کی امارت پر اصرار کرتے رہے۔ یہ صورتحال دیکھ کر علماء نے نظام امارت کو تحلیل کرکے شورائی نظام بنایا جس میں بھارت سے مولانا محمد سعد کاندھلوی اور مولانا زبیر الحسن کاندھلوی اور پاکستان سے عبد الوہاب صاحب کو منتخب کیا گیا۔ اس طرح تبلیغی جماعت میں شورائی نظام کی ابتدا ہوئی۔ اس کے بعد سے تبلیغ کے وفود (جماعتوں) میں جو امیر بنائے جاتے ہیں ان کو بھی امیر کے بجائے ذمہ دار کہا جاتا ہے۔
پھلار[سودھو]
اس گروہ نے 1946 تک اپنیاں سرگرمیاں دا پھلار کرنا شروع کیتا۔ دکھنی ایشیا دے اندر اس دا پھلار 1947 وچ بھارت دی ونڈ توں ترنت بعد ہویا، جدوں پاکستان کھنڈ دا قیام اس دے اندرونی علاقے لاہور نیڑے رائیونڈ قصبے دے وچ کیتی گئی سی۔ 1971 وچ بنگلہ دیس دے پاکستان توں آزاد ہون تک پاکستان کھنڈ سبھ توں وڈا رہا۔ اج، سبھ توں وڈا کھنڈ بنگلہ دیس اے اتے اسدے بعد پاکستان وچ دوسری سبھ توں وڈی گنتی اے۔ اپنی ستھاپنا دے دو دہاکیاں دے اندر، تبلیغی جماعت دکھن-پچھم اتے دکھن-پوربی ایشیا، افریقہ، یورپ اتے اتری امریکہ پہنچ گئی۔ تبلیغی جماعت دی سیاست متعلق ورکتی اتے اس دے سدھے اتے عملی آرتھک-سیاسی سماجی نظرئیے دی گھاٹ، جویں کہ فلسطین دے قبضے نے اس نوں سماجاں، خاصکر مغربی دیساں اتے سماجاں وچ داخل اتے فنکشنل ہون وچ مدد کیتی جتھے سیاسی طور تے سرگرم مذہبی گروہاں نوں پابندیاں دا ساہمنا کرنا پیا۔
غیرملکی مشن[سودھو]
تبلیغی جماعت دے پہلے غیرملکی مشناں نوں 1946 وچ ہجیز (مغربی سعودی عرب) اتے برٹین بھیجیا گیا سی۔
یورپ وچ تبلیغی جماعت نے حاشیے اُتے رہِ رہی آبادی جویں - یورپیئن سماج تک پہنچن والے پر کسے وی تہذیبی سانجھ توں وانجھے پرواسی مزدوراں، گمراہ کشوراں اتے نشیڑیاں ول دھیان مرتکز کیتا۔ ایہہ 1970 دے ادھ اتے 1980 دے درمیان یورپ وچ مشہوری اتے آبادی وچ سکھر تے پہنچ گیا اتے اس توں بعد اس دے وادھے وچ گراوٹ آئی کیونکہ یورپ وچ پڑھے-لکھے مسلم پریواراں دے نوجوان اپنے یعقین لئی اچیرے انٹیکجوئل چوکھٹے دی بھال کرن لگے۔۔
ویئتنام دے مسلم چامز وچالے سلفیاں دے پھلار دی اک کوشش نوں ویئتنامی سرکار دے کنٹرول نے روک دتا اے، جسدا لابھ تبلیغی جماعت نوں ملیا اے۔[۱۷]
یعقین اتے مقصد[سودھو]
تبلی جماعت دے میمبراں نوں اوہناں دے اپنی شرع دی پالنا کرن دی آگیا اے جدوں تک اوہ سنی اسلام توں بھٹکدا نہیں اے۔[۱۸] تبلیغی جماعت اسلام دھرم نوں اپناؤن جاں پرچار دے حوالہ نال اپنے مقصد دی تشریح دندی اے جس نوں داوھا آکھدے ہن۔
تبلیغ پیروکاراں نوں اپنے روزانہ جیون نوں سماج دے پرجذبات توں وکھ کرن دی منگ کردی اے جسنے اوہناں نوں گھیریا ہویا اے۔ زیادہ تر اپدیساں وچ واضع روپ وچ دسیا گیا اے کہ تبلیغی جماعت دا اکو اک مقصد ایہہ اے کہ مسلمان اسلامک جیون سٹائل نوں اپناؤن۔ پیروکاراں نوں نبی دی طرحاں پہراوا کرنا چاہیدا اے،زمین اُتے سوننا چاہیدا اے باتھروم وچ کھبا پیر رکھ کے داخل ہووو، پر پینٹ پاؤن لئی سجے پیر نال پہل کرو؛ کھان ویلے کانٹا نہ ورتو، اس دی بجائے اپنی پہلی، مدھ انگلی اتے انگوٹھے دی ورتوں کرو؛ آدمی اپنیاں مچھاں دے وال کٹواؤندے ہن پر داڑھی دے وال ودھاؤندے ہن، اوہناں دیاں پینٹاں جاں چوغے گٹے توں اپر ہونے چاہیدے ہن کیونکہ نبی نے کیہا سی کہ کپڑے زمین اُتے گھسیٹنا ہنکار دی نشانی اے۔[۱۹] ایہہ تحریک مسلماناں نوں مُتحرک کردا اے کہ اوہ روزانہ کجھ سماں تبلیغی کماں لئی لگاؤن تاں جو باقی دی رٹین نوں تبلیغی جیون سٹائل نال میلیا جا سکے۔[۲۰]
محمد الیاس نے اکائیاں نوں جتھیبند کرن لئی جہڑا طریقہ اپنایا اس نوں جماعت کیہا جاندا اے۔ ایہہ عربی دے شبد جمائت توں نکلیا اے جس دا مطلب اے-مجلس،سبھا، اسمبلی جو گھٹو-گھٹو دس آدمیاں نال بندی اے جنہاں نوں اپنے آلے-دوالے دے پنڈاں وچ پرچار لئی بھیجیا جاندا اے۔
ایہناں گوشٹاں وچ مول اسلامی سدھاتاں دی گل ہندی اے اتے کماں(کرماں) نوں گلاں توں ترجیح دتی جاندی اے۔
چھ گن (صفت)[سودھو]
تبلیغی جماعت جس کسے پنڈ جاں آس پاس کھیتر دا دورہ کردی اے تاں مقامی مسلماناں نوں مسجد وچ اکتر ہون لئی سدا دندی اے اتے چھ گناں دے روپ وچ اپنا سندیش پیش کردی اے۔ ایہہ چھ گن محمد دے ساتھیاں دی زندگی توں لئے گئے سن۔ اک ذکر وچ کیہا گیا اے،- "میری سہباہ (ساتھی) تاریاں دی طرحاں [رستہ فلسفہ کرن والے] ہن، جو کوئی وی [کسے وی] دی وی پالنا کردا اے، اوہناں نوں اگوائی ملیگی۔" مسلماناں دا یعقین اے، اوہ محمد توں بعد سبھ توں ودھیا انسان سن۔ محمد الیاس نے چھ صفتاں دے روپ وچ چھ منگاں نوں واضع روپ وچ بیانیا جو کہ تبلیغی جماعت دیاں سکھیاواں نال میل کھاندیاں ہن۔ ایہہ اصل وچ 6 خاص گناں بارے اک وچار اے جو ہر اک نوں حاصل کرنا اے، جس نال سارے دین دی پالنا کرنا سوکھا ہو جاویگا۔ اوہناں دے مطابق، مقصد ہن:
- کلیماہ /ایمان [یقین نال یعقین کرو]: اﷲ توں علاوہ ہور کوئی دیوتا نہیں، ربّ نال انسان دی پوتر عزم اے (بھروسے نال یعقین کرو اتے جیونسٹائل اپناؤ) جو کسے دی پکا، جیونسٹائل اتے پیار،سرشٹی توں سرجن ہار ول چلنا چاہیدا اے۔
- نماز / صالاح [مقرر ارداساں نوں پورا کرنا]: صحبا معیاری صلاحاں اتے نشچتتا دی حصول کرو تاں جو انسان روحانی اچائی، پوترتا اتے مادی دنیا توں مکت جیون حاصل کر سکے۔
- علم نال ذکر [ علم نال یاد ]: اک انسان نوں کافی سمجھ حاصل کرنی پیندی اے تاں جو (اے) اوہ اپنے جیون دے سارے پہلوآں وچ جائز-اووہارک، شدھتا-اشدھتا، جائزتا-ناجائزتا دے وچکار انتر کر سکے (بی) جانے کہ کسے وی پل، کسے دی 24 گھنٹے دی ہوند وچ، ربّ اس توں کی چاہندا اے۔ | دنیاوی ہوند دے ہر پل وچ اسنوں حاصل کرنا پیندا اے، اک چیتن جاگروکتا، نیڑتا، اک تالک [رشتہ] اتے پرماتما دا علم۔
- اکرم ال-مسلم [مسلماناں دا اعزاز کردے ہوئے]: ساتھی منکھاں نال ستکار اتے ستکار نال پیش آؤ۔ باقی سارے عما دے نال (اتے وستار نال، ساری سرشٹی) - پیار، دئیا، ستکار، ادارتا اتے ستکار اُتے بیسڈ بنو۔ اپنے ادھکارا دی منگ کرن دی بجائے، اوہناں نوں نہ صرف چھڈّ دینا چاہیدا اے، بلکہ دوجیاں نوں گھٹو گھٹ اوہناں دا حق (پوتر قانون ولوں مقرر حق) دین دی ڈونگھی چنتا کرنی چاہیدی اے۔
- ساہہ- نیاہ / اکھلا س[صرف پرماتما لئی]: ارادے دی امان داری - پرماتما دی خاطر اتے سوے-پرورتن دے ٹیچے ول ہر انسانی کماں ولوں پرماتما اگے بینتی کردیاں اپنے جیون نوں سخیال "۔
- دعویٰ اتے تبلیغ / تبلیگ-اے-وکتیگ [سدا اتے کمیونیکیشن]: نہچا تے بیسڈ زندگی جیون لئی سماں کڈھنا اتے اسدے گناں نوں سکھنا، محمد دے نقشے قدماں تے چلدیاں، اتے اسدے سندیش نوں گھر-گھر لے کے جانا۔ نہچا دی خاطر، تاں جو (اے) ساری منکھتا (اپنے آپ نوں سمیت) جد تک حساب کتاب چھ گناں وچوں پہلے پنج نوں درساؤندا اے اتے (بی) ساری منکھتا مکتی حاصل کردی اے، سورگ نوں حاصل کرکے نرک دی اگّ توں بچ جاندی اے۔[۱۸]
تنظیمی ڈھانچہ[سودھو]
تبلیغی جماعت اک غیر رسمی سنگٹھناتمک ڈھانچے دی پالنا کردا اے اتے اک انترمکھی ادارہ جاتی پروفائیل رکھدا اے۔ ایہہ جن کمیونیکیشن دے مادھئماں توں اپنی دوری بنائی رکھدا اے اتے اپنیاں سرگرمیاں اتے میمبر شپ بارے ویروے شائع کرن توں گریز کردا اے۔ گروہ سیاسی اتے ووادپورن مدعیاں اُتے مکھ طور' تے وواداں توں بچن لئی پوری طرحاں پرہیز کرن دی کوشش کردا اے جو ایہناں سپوٹراں دے نال ہندا اے۔[۲۱][۲۲] اک تنظیم دے روپ وچ، تبلیغی جماعت کسے دان دی منگ نہیں کردا اتے نہ ہی کسے ولوں فنڈ کیتا جاندا اے، اصل وچ میمبراں نوں اپنے خرچیاں نوں سہنا پیندا اے۔ کیونکہ اتھے رجسٹریشن دی کوئی رسمی عمل نہیں اے اتے نہ ہی کدے کوئی سرکاری میمبر شپ گنتی لئی کیتی گئی اے، اس لئی میمبر شپ دے صحیح انکڑے کسے نوں پتہ نہیں ہن۔ لہر اپنے بزرگاں نال انٹرویو نہیں کردی اتے کدے وی سرکاری طور تے ٹیکسٹ جاری نہیں کیتی، حالانکہ تحریک نال جڑے اشاعتاں (عام طور تے تبلیغی کیہا جاندا اے نشاب [ تبلیغی پاٹھکرم]) موجود اے پر اس نے کتاباں دی سکھلائی اُتے کدے زور نہیں دتا، بلکہ سدھے نجی کمیونیکیشن دا راہ اپنایا گیا اے۔[۲۳]
تنظیم دیاں سرگرمیاں دا چلاون مرکزاں اتے ہیڈکواٹراں ولوں کیتا جاندا اے جس نوں مرکز کیہا جاندا اے۔ تبلیغی جماعت اس دے قومانتری ہیڈکوارٹر، جس نوں نزامودین مرکز کیہا جاندا اے، بھارت دے دکھنی دلی دے نزامودین مغربی ضلعے وچ بنیا ہویا اے، جتھوں اس دی شروعات اصل وچ ہوئی سی۔ اس دیاں سرگرمیاں نوں تالمیل بناؤن لئی 200 توں ودھ دیساں وچ ایہہ دیس دا مکھ دفتر وی اے۔ ایہہ ہیڈکوارٹر مسلماناں نوں اﷲ دے رستے اُتے قایم رہن دی یاد دواؤن لئی بنے گروہاں وچ سوے-فنڈ لین والے لوکاں نوں (جماعت کہندے ہن) گروہاں وچ متحد کردے ہن۔[۵] ایہہ جماعت اتے پرچار مشن اپنے اپنے میمبراں ولوں سوے-فنڈ کیتے جاندے ہن۔
عمارات- امیر نوں تبلیغی جماعت وچ نگران ((کسے ادارہ دا) پرانا میمبر؛ باپ؛ پرانا راجسفیر) دے خطاب دتی جاندی اے اتے جس گن دی وڈی منگ کیتی جاندی اے اوہ دنیاوی درجے دی تھاں یعقین دی گنوتا اے۔[۲۴] تبلیغی جماعت دا امیر اک مرکزی صلاح کار کونسل (شوریٰ) اتے تبلی جماعت دے بزرگاں ولوں جیون بھر لئی نامزد کیتا جاندا اے۔ پہلا امیر مولانا (مولوی) محمد الیاس کندھالوی سی، بعد وچ اسدے بیٹے مولانا (مولوی) محمد یوسف کندھلاوی اتے پھر مولانا (مولوی) انعام ال حسن ولوں اس توں بعد اسدا تھاں حاصل ہویا۔ 1992 دے کسے ویلے، اس دے انتقال توں 3 سال پہلاں، مولانا (مولوی) انامول حسن، نے اک امیر دی تعیناتی لئی 10 میمبری شوریٰ (کمیٹی) بنائی سی۔ اس 10 میمبری شوریٰ کمیٹی وچ مولانا سعید احمد خان ایس۔بی۔، مفتی زینول ابیدین، مولانا عمر ایس۔بی۔ پالنپری، مولانا اظہار ال حسن، مولانا جبیر ال حسن، میاجی محراب ایس۔بی۔، حاجی عبدل وہاب ایس۔بی۔، حاجی انجینیئر عبدل مقیت ایس۔بی۔، حاجی افضل ایس۔بی۔ اتے محمد سدا کندھلاوی۔[۲۵] 1995 وچ، مولانا انامول حسن دے انتقال توں بعد، اس شوریٰ نے مارکز نزامودین وچ امیر دی چون لئی صلاحَ مشورہ کیتا، مگر اک امیر دی بجائے سمچا شرا اس گل تے سہمت ہو گیا کہ کوئی امیر نہیں ہوئےگا اتے فیصلیاں نوں واری نال شوریٰ ہی کم اگے ودھائیگا۔
ایہہ انفرادی جماعت، ہر اک امیر دی اگوائی وچ، ہر مرکز توں شہر جاں دیس بھر وچ بھیجے جاندے ہن تاں جو لوکاں نوں پرماتما دے رستہ اُتے قایم رہن لئی یاد دوایا جا سکے۔ کم دی معیاد ہر جماعت دے وویک اُتے انحصار کردی اے۔ سفر وچ اک شام، کجھ دن جاں لمبے عرصے دا سماں لگ سکدا اے۔[۴][۲۴]
ایہہ وی ویکھو[سودھو]
- دارالعلوم دیوبند
- اسلامیکرن
- جامہ مسجد، نیرول
- اسلام دا پرچار
بیرونی جوڑ[سودھو]
حوالے[سودھو]
- ↑ Taylor, Jenny (8 ستمبر 2009). "What is the Tablighi Jamaat?". The Guardian. https://www.theguardian.com/commentisfree/belief/2009/sep/08/religion-islam-tablighi-jamaat.
- ↑ Butt, Riazat (18 فروری 2011). "Tablighi Jamaat mosque accused of encouraging Muslim isolationism". The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2011/feb/18/tablighi-jamaat-mosque-row.
- ↑ Rabasa, Angel (2004). The Muslim World After 9/11. Rand Corporation, 15. ISBN 978-0-8330-3712-1.
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ ۴.۲ Burton، Fred؛ Scott Stewart (23 جنوری 2008). "Tablighi Jamaat: An Indirect Line to Terrorism". Stratfor Intelligence. 5 ستمبر 2014 وچ اصل توں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 10 اگست 2009.
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ Sameer Arshad (22 جولائی 2007). "Tabligh, or the enigma of revival". The Times of India. 8 جنوری 2016 وچ اصل توں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 2 مئی 2009.
- ↑ "https://www.pewforum.org/2010/09/15/muslim-networks-and-movements-in-western-europe-tablighi-jamaat/#fn-5877-41". Pew Research Center. 2 اپریل 2020 وچ اصل توں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 6 اپریل 2020. روابط خارجية في
|title=(معاونت) - ↑ Masoodi, Ashwaq (16 ستمبر 2013). "Inside the Tablighi Jamaat". Live Mint. http://www.livemint.com/Politics/nYJVwDC7lMtF8ZlDNGxAvI/Inside-the-Tablighi-Jamaat.html.
- ↑ Dominic Kennedy and Hannah Devlin (19 اگست 2006). "Disbelief and shame in a community of divided faith". The Times (London). http://www.thetimes.co.uk/tto/news/uk/article1942007.ece.
- ↑ Howenstein، Nicholas (12 اکتوبر 2006). "Islamic Networks: The case of the Tablighi Jamaat". United States Institute of Peace. 29 اکتوبر 2016 وچ اصل توں آرکائیو شدہ.
- ↑ Ballard 1994, p. 64
- ↑ Ballard 1994
- ↑ Masud 2000
- ↑ Agwani, Mohammad Shafi (1986). Islamic Fundamentalism in India. Twenty First Century Indian Society, 41.
- ↑ Ahmed 1994
- ↑ ۱۵.۰ ۱۵.۱ Dietrich Reetz, Sûfî spirituality fires reformist zeal: The Tablîghî Jamâ‘at in today's India and Pakistan, Archives de sciences sociales des religions [En ligne]، 135 | juillet–septembre 2006, mis en ligne le 01 septembre 2009, consulté le 29 novembre 2014. p. 33.
- ↑ Kepel, War for Muslim Minds، 2004: p. 261
- ↑ Féo, Agnès De (2009). "Les musulmans de Châu Đốc (Vietnam) à l'épreuve du salafisme". Recherches en Sciences Sociales Sur l'Asie du Sud-Est (moussons) (13–14): 359–72. doi:. http://moussons.revues.org/976.
- ↑ ۱۸.۰ ۱۸.۱ Howenstein، Nicholas؛ Dr. Eva Borreguero. "Islamist Networks: The Case of Tablighi Jamaat". 16 جولائی 2009 وچ اصل توں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 14 جون 2007.
- ↑ Smith, Craig S. (29 اپریل 2005). "French Islamic group offers rich soil for militancy". The New York Times. https://www.nytimes.com/2005/04/28/world/europe/28iht-muslim.html.
- ↑ Kepel, War for Muslim Minds، 2004: p. 83
- ↑ Alexiev, Alex (Winter 2005). "Tablighi Jamaat: Jihad's Stealthy Legions". Middle East Quarterly. http://www.meforum.org/article/686.
- ↑ Khattak, Inamullah (27 اپریل 2009). "Tableeghi Jamaat leaders denounce gunpoint Sharia". Dawn. http://www.dawn.com/news/460513/tableeghi-jamaat-leaders-denounce-gunpoint-sharia.
- ↑ Metcalf، Barbara. "Traditionalist" Islamic Activism: Deoband, Tablighis, and Talibs". Social Science Research Council. 1 ستمبر 2009 وچ اصل توں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 24 جنوری 2010.
- ↑ ۲۴.۰ ۲۴.۱ Metcalf، Barbara (27 فروری 1996). "Islam and women: The case of the Tablighi Jama'at". Stanford University. 25 مارچ 2009 وچ اصل توں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 9 جنوری 2010.
- ↑ Saad, Muhammad (26 نومبر 2012). "Maolana". The Times of India. https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhopal/395-nikah-held-on-second-day-of-Ijtema/articleshow/17366565.cms.
سانچہ:تبلیغی جماعت
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- أخطاء CS1: روابط خارجية
- ٹُٹے ہوئے جوڑاں آلے صفحے
- اسلام
- اسلام دا اتہاس
- بھارت وچ قائم اسلامی تنظیماں
- سنی تنظیماں
- دیوبندی
- بھارت وچ 1927ء دیاں تاسیساں
- بین الاقوامی غیر سرکاری تنظیماں
- بنگلہ دیش وچ اسلام
- بھارت وچ اسلام
- پاکستان وچ اسلام
- اسلام پسند گروہ
- اسلامی تحریکاں
- تبلیغی جماعت
- تنظیماں بلحاظ دیس
- تنظیماں
- اسلامی تنظیماں