Jump to content

نائٹرک ایسڈ

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
سانچہ:Chembox EINECSسانچہ:Chembox UNNumberسانچہ:Chembox KEGGسانچہ:Chembox MeSHNameسانچہ:Chembox ChEMBLسانچہ:Chembox RTECSسانچہ:Chembox Gmelinسانچہ:Chembox 3DMetسانچہ:Chembox Odourسانچہ:Chembox BoilingPtسانچہ:Chembox VaporPressureسانچہ:Chembox pKaسانچہ:Chembox Dipoleسانچہ:Chembox Entropyسانچہ:Chembox EUClassسانچہ:Chembox RPhrasesسانچہ:Chembox SPhrasesسانچہ:Chembox PEL
نائٹرک ایسڈ
Identifiers
CAS number 7697-37-2 Y
PubChem 944
ChemSpider 919 Y
UNII 411VRN1TV4 Y
ChEBI 48107
Jmol-3D images Image 1
Image 2
Properties
مالیکولر فارمولا HNO3
مولرکمیت 63.01 g mol-1
دِکھ Colorless, yellow or red fuming liquid[۱]
کثافت 1.5129 g cm−3
پگھلن نقطہ

-42 °C, 231 K, -44 °F

حل پزیری وچ water Completely miscible
ریفریکٹیو انڈیکس (nD) 1.397 (16.5 °C)
Thermochemistry
Std enthalpy of
formation
ΔfHo298
−207 kJ·mol−1[۳]
Hazards
NFPA 704
0
3
0
فلیش نقطہ Non-flammable
Related compounds
Other anions نائٹرس ایسڈ
Other cations Sodium nitrate
پوٹاشیم نائٹریٹ
امونیم نائٹریٹ
 Y (verify) (what is: Y/N?)
Except where noted otherwise, data are given for materials in their standard state (at 25 °C (77 °F), 100 kPa)
Infobox references

نائٹرک ایسڈ اک طاقتور تیزاب اے تے سلفیورک ا یسڈ (گندھک دے تیزاب) دے بعد دنیا دا دوسرا سب تو‏ںطاقتور تیزاب ا‏‏ے۔ اسنو‏ں شورے دا تیزاب وی کہندے نيں کیونجےاس دتی تیاری وچ قلمی شورہ (پوٹاشیئم نائٹریٹ) استعمال ہُندا ا‏‏ے۔ نائیٹرک ایسڈ نو‏‏ں آبِ قوی (aqua fortis) وی کہندے نيں۔نائٹرک ایسڈ تے لوݨ دے تیزاب (ہائڈرو کلورک ایسڈ) نو‏‏ں ملانے تو‏ں آبِ سلطانی (aqua regia) بندا ا‏‏ے۔
لوݨ دے تیزاب دے برعکس، نائٹرک ایسڈ اک طاقتور تکسیدی عامل وی ہُندا ا‏‏ے۔

بݨاوݨ دا طریقا

[سودھو]

سوڈیم نایٹریٹ یا پوٹیشیم نائٹریٹ نو‏‏ں جدو‏ں سلفیورک ایسڈ دے نال ملیا ک‏ے گرم کيتا جاندا اے تاں نائٹرک ایسڈ بندا ا‏‏ے۔
صنعتی پیمانے اُتے نائٹرک ایسڈ اوسوالڈ دے طریقے تو‏ں حاصل کيتا جاندا ا‏‏ے۔

مرتکز نائٹرک ایسڈ

[سودھو]

اگر نائٹرک ایسڈ وچ پانی د‏‏ی مقدار نہ ہوݨ دے برابر ہوئے تاں اسنو‏ں مُرتکز نائٹرک ایسڈ کہندے نيں۔مرتکز نائٹرک ایسڈ نو‏‏ں فیومنگ نائٹرک ایسڈ وی کہندے نيں کیونجے جے اس اُتے پھونک ماری جائےتو اس اُتے تو‏ں دھواں (fumes) سا اٹھدا ہويا دکھائی دیندا ا‏‏ے۔
اگر نائٹرک ایسڈ وچ پانی د‏‏ی مقدار بہت ودھ ہوئے تاں گرم کرنے تو‏ں پانی د‏‏ی مقدار کم ہوݨ لگتی اے تے نائٹرک ایسڈ کسی حد تک مرتکز بن جاندا اے مگر اس طرح 68 فیصد تو‏ں ودھ مرتکز نائٹرک ایسڈ حاصل نئيں کيتا جا سکدا کیونجے نائٹرک ایسڈ پانی دے نال ایزیوٹروپ بنا لیندا ا‏‏ے۔
اگر 68 فیصد تو‏ں ودھ مرتکز نائٹرک ایسڈ نو‏‏ں گرم کيتا جائےتواس وچ نائٹرک ایسڈ د‏‏ی مقدار کم ہوݨ لگتی اے تے 68 فیصد اُتے آ ک‏ے ٹھہر جاندی ا‏‏ے۔ سارے ہی ایزیوٹروپ مکسچر ایسا ہی برتاو رکھدے نيں۔
بسمتھ دے نمکیات مرتکز نائٹرک ایسڈ وچ حل ہو جاندے نيں مگر پانی ملے نائٹرک ایسڈ وچ حل نئيں ہُندے۔
تانبا مرتکز نائٹرک ایسڈ دے نال عمل نئيں کردا کیونجے اس تیزاب د‏‏ی وجہ تو‏ں تابنے اُتے passivation layer بن جاندی ا‏‏ے۔ لیکن جدو‏ں اس وچ تھوڑا سا پانی ملایا جاندا اے تاں تیز عمل شروع ہو جاندا اے تے بھورے رنگ د‏‏ی گیس خارج ہُندی اے ۔ایہ نائٹروجن ڈائی آکسائیڈ ہُندی اے تے زہریلی ہُندی ا‏‏ے۔

نائٹریٹنگ آمیزہ

[سودھو]

سلفیورک ایسڈ تے نایٹرک ایسڈ دا جو آمیزہ ہُندا اے اس وچ ایہ صلاحیت ہُندی اے کہ ایہ لگ بھگ کسی وی مادے وچ نائٹریٹ گروپ داخل کر دیندا ا‏‏ے۔ اس لئی اسنو‏ں نایٹریٹنگ آمیزہ یا مکسچر کہندے ا‏‏ے۔ مثلاً سیلولوز نو‏‏ں ایہ سیلولوز نائٹریٹ بنادیندا اے تے گلیسرول نو‏‏ں گلیسیرول نایٹریٹ بناندا ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرحاں ہیکزاماین نو‏‏ں ہیکزامین نائٹریٹ بناندا ا‏‏ے۔

احتیاط

[سودھو]

نائٹرک ایسڈ نو‏‏ں شیشے د‏‏ی بوتل وچ رکھنا چاہیے کیونجے اکثر پلاسٹک نائٹرک ایسڈ د‏‏ی وجہ تو‏ں کچھ وقت دے بعد پاپڑ د‏‏ی طرح نازک ہو جاندے نيں تے پلاسٹک د‏‏ی بوتلاں تو‏ں ایہ تیزاب بہہ نکلدا ا‏‏ے۔

ہور دیکھو

[سودھو]

حوالے

[سودھو]
  1. ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ ۱.۳ سانچہ:PGCH
  2. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  3. ۳.۰ ۳.۱ Zumdahl, Steven S. (2009). Chemical Principles 6th Ed.. Houghton Mifflin Company, A22. ISBN 0-618-94690-X.