ولیئم فریزر
| ولیئم فریزر | |
 | |
| William Fraser
| |
| اصل ناں : | ولیئم فریزر |
| دیس : | سکاٹ لینڈ |
| جمݨ ورھا : | 1784 |
| مرنستھان : | دہلی |
| مرن تریخ : | 22 مارچ 1835 |
| پیشا : | ایسٹ انڈیا کمپنی دا افسر |
| تخلیقی کَم : | مرقع فریزر |
ولیئم فریزر (جم: 1784ء– وفات: 22 مارچ 1835ء) ہندوستان وچ برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی دا انگریز ملازم سی جو دہلی وچ بطور سیاسی ایجنٹ برائے انتظامات دہلی تے مغلیا سلطنت خدمات سر انجام دیندا رہیا ۔ ولیئم فریزر نے مغل شہنشاہ اکبر شاہ دوم دے عہد حکومت وچ بطور سیاسی ایجنٹ ایسٹ انڈیا کمپنی فرائض سر انجام دِتے ۔ 1835ء وچ ولیئم فریزر نوں قتل کر دِتا گیا ۔
حیاتی
[سودھو]
تفصیلی لیکھ لئی ویکھو: ایسٹ انڈیا کمپنی تے دہلی وچ تعینات برطانوی سیاسی ایجنٹ تے ریزیڈینٹ، 1803ء- 1857ء
ولیئم فریزر 1784ء وچ پیدا ہویا سی ۔ اوہ دہلی وچ کشمیری دروازے دے کول اک کم بلند گنبد والی کوٹھی وچ مقیم رہیا ۔ ولیئم فریزر 3 بار دہلی وچ ایسٹ انڈیا کمپنی دا سیاسی ریزیڈینٹ تے بطور سیاسی ایجنٹ تعینات رہیا ۔ 1823ء وچ پہلی بار نگران سیاسی ایجنٹ تعینات ہویا ۔ 1828ء توں 1829ء تک دوسری بار بطور سیاسی ایجنٹ بحیثیت نگران کَم کیتا ۔ 1832ء وچ اوہ مستقل طور تے سیاسی ایجنٹ ایسٹ انڈیا کمپنی دہلی وچ تعینات ہویا تے 22 مارچ 1835ء تک اِس عہدے تے فائز رہیا ۔
قتل
[سودھو]22 مارچ 1835ء نوں نواب شمس الدین احمد خان، والیے ریاست لوہارو تے فیروزپور جِھرکا دی ایماء اُتے کریم خان نے گولی مار کے قتل کر دِتا ۔[۱] قاتل نوں گرفتار کر لیا گیا تے اکتوبر 1835ء نوں ولیئم فریزر دے قتل وچ کریم خان تے نواب شمس الدین احمد خان نوں پھانسی دے دِتی گئی ۔ نواب شمس الدین احمد خان دا اک فرزند داغ دہلوی سی جو بعد وچ اردو دا مشہور شاعر بݨیا ۔ ولیئم فریزر دے قتل دا واقعا مرقع دہلی وچ مفصل مِلدا اے جو تھامس مٹکاف نے 1844ء وچ مرتب کروایا سی ۔ ولیئم فریزر نوں پہلاں ایک باغ وچ دفن کیتا گیا فیر بعد وچ جَد 1836ء وچ سینٹ جیمز گرجا گھر، دلی تعمیر ہویا تے کرنل جیمز اسسکنر نے ولیئم فریزر دی باقیات نوں سینٹ جیمز گرجا گھر، دلی منتقل کروا دِتا ۔[۲]
ولیئم فریزر اردو دے مشہور شاعر مرزا غالب دا قدردان تے دوست سی ۔ مرقع فریزر ولیئم فریزر دی ہندوستان نال دلچسپی دے تحت مرتب ہویا ۔ اِس مرقع وچ دہلی دی عوامی تے سماجی بود و باش دے متعلق تصاویر موجود نیں تے اس توں علاوا مغلیا سلطنت دے متعلق تصاویر کثرت نال موجود نیں ۔ بہادر شاہ ظفر دے شاہی ہاتھی مولا بخش دی پہلی تصویر مرقع فریزر وچ ای مِلدی اے جو اکبر شاہ دوم دے عہد حکومت وچ شاہی ہاتھیاں وچ مغل شہنشاہ لئی مُختص سی ۔ ایہ مرقع 1815ء توں 1819ء دے درمیان مرتب ہویا سی ۔
ہور دیکھو
[سودھو]- ریاست لوہارو
- فیروز پور جِھرکا
- مرزا غالب
- مرقع فریزر
- مرقع دہلی
- سینٹ جیمز گرجا گھر، دلی
- دہلی وچ تعینات برطانوی سیاسی ایجنٹ تے ریزیڈینٹ، 1803ء- 1857ء