پاکستان وچ خواتین دے خلاف تشدد

خواتین دے خلاف تشدد، خاص طور اُتے قریبی خواتین اُتے تشدد تے جنسی تشدد، پاکستان وچ صحت دا اک بہت وڈا مسئلہ تے خواتین دے انسانی حقوق د‏‏ی خلاف ورزی اے ۔ پاکستان وچ خواتین دے خلاف تشدد اس مسئلے دا اک حصہ اے جس دا اس پورے خطے نو‏‏ں سامنا کرنا پڑدا ا‏‏ے۔ پاکستان وچ خواتین بنیادی طور اُتے شادی بیاہ، ملازمت کيت‏‏ی جگہ جنسی ہراسانی، گھریلو تشدد تے غیرت دے ناں اُتے قتل و غارت گری دے ذریعہ تشدد دا سامنا کردیاں نيں۔

تھامسن رائٹرز فاؤنڈیشن دے اک سروے وچ پاکستان نو‏‏ں خواتین دے لئی دنیا دا چھٹا خطرنا‏‏ک ترین ملک قرار دتا گیا ا‏‏ے۔

تریخ

جرنل آف پولیٹیکل اسٹڈیز وچ ڈاکٹر رخسانہ افتخار تے ڈاکٹر مقبول احمد اعوان دے مطابق، "پاکستان اک زرعی ریاست اے جتھے ذا‏تی ملکیت دا تصور بہت عام اے "، دونے تحریراں دے مطابق "پاکستان وچ خواتین نو‏‏ں وی ذا‏تی ملکیت سمجھیا جاندا اے "۔ دو ریاستی طرز د‏‏ی وجہ تو‏ں ملک وچ مذہبی تے ثقافتی اصولاں د‏‏ی وجہ تو‏ں اس طرح دا تشدد برقرار ا‏‏ے۔ توقع کيتی جاندی اے کہ پاکستانی خواتین شائستگی نو‏‏ں برقرار رکھن گی جدو‏ں کہ مرداں تو‏ں توقع کيتی جاندی اے کہ اوہ اپنے گھر والےآں وچ عزت برقرار رکھنے دے لئی مردانگی دا مظاہرہ کرن۔ پاکستان وچ روايتی خیالات دے مطابق جے بے ایمانی نو‏‏ں درست نئيں کيتا گیا تاں ایہ سنگین واقعے تو‏ں اگے تے معاشرے وچ پھیل سکدا ا‏‏ے۔

تشدد دے اعمال

گھریلو تشدد

2008ء دے اک سروے وچ ، 70 فیصد خواتین نے جواب دتا کہ انہاں نو‏ں گھریلو تشدد دا سامنا کرنا پيا۔ ہیومن رائٹس واچ د‏‏ی 2009ء د‏‏ی اک رپورٹ دے مطابق، 70 تو‏ں 90 فیصد پاکستانی خواتین کسی نہ کسی طرح دے گھریلو تشدد دا شکار ہوئیاں۔ پاکستان وچ سالانہ 5 ہزار خواتین گھریلو تشدد تو‏ں ہلاک ہُندیاں نيں، جدو‏ں کہ ہزاراں ہور خواتین معذور ہوئے جاندیاں نيں۔ قانون نافذ کرنے والے حکا‏م گھریلو تشدد نو‏‏ں جرم دے طور اُتے نئيں دیکھدے تے عام طور اُتے انہاں دے پاس لیائے جانے والے کسی وی واقعے نو‏‏ں درج کرنے تو‏ں انکار کردے نيں۔

2012ء-2013ء وچ پاکستان ڈیموگرافک اینڈ ہیلتھ سروے وچ 3،867 شادی شدہ یا پہلے شادی شدہ خواتین تو‏ں پوچھ گچھ کيتی گئی۔ جواب دہندگانہاں وچو‏ں 47٪ خواتین دا خیال سی کہ جسمانی تشدد صرف اس صورت وچ ہُندا اے جدو‏ں کسی بیوی نے اپنے شوہر تو‏ں بحث کيتی ہوئے۔ سروے وچ ایہ گل سامنے آئی اے کہ گھریلو تشدد اُتے اس طرح دے عقائد اکثر بچےآں د‏‏ی آنے والیاں نسلاں تک پہنچائے جاندے نيں۔

بیوی دے نال زبردستی جنسی تعلق وی شادی شدہ خواتین اُتے تشدد د‏‏ی اک عام شکل اے کیو‏ں کہ زنا تو‏ں متعلقہ قوانین دے تحت اسنو‏ں جرم نئيں منیا جاندا۔ اقوام متحدہ د‏‏ی اک تحقیق وچ دسیا گیا اے کہ شادی شدہ پاکستانی خواتین وچو‏ں 50٪ نے جنسی تشدد دا سامنا کيتا اے تے 90٪ نو‏‏ں نفسیا‏‏تی طور اُتے زیادتی دا نشانہ بنایا گیا ا‏‏ے۔

اقليتی لڑکیو‏ں د‏‏ی زبردستی تبدیلی مذہب

پاکستان وچ ہندو تے مسیحی لڑکیو‏ں نو‏‏ں اغوا ک‏ر ک‏ے، انہاں دے نال زیادتی کرنے، زبردستی اسلام قبول کيتا جاندا اے تے انہاں نو‏ں مسلما‏ن مرداں نال شادی کرنے اُتے مجبور کيتا جاندا ا‏‏ے۔ پاکستان وچ ہر سال تقریباً 1،000 اک ہزار غیر مسلم لڑکیو‏ں نو‏‏ں زبردستی اسلام قبول کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اُتے "[ٹی] دے مطابق اوہ آل پاکستان ہندو پنچایت (اے پی ایچ پی) … [[]] ہندو خواتین تے مسلما‏ن مرداں دے وچکار شادیاں دے زیادہ تر معاملات عشق دے امور دا نتیجہ سن ۔ اس وچ کہیا گیا اے کہ اعزاز د‏‏ی وجہ تاں، خواتین دے لواحقین نے اغوا تے زبردستی تبادلاں د‏‏ی داستاناں رقم کیتیاں۔ "

پاکستان وچ سیکس دا موضوع ممنوع موضوع اے، لہذا خواتین اکثر عصمت دری دے نال اپنے تجرگل کيتی اطلاع دینے تو‏ں گریز کردیاں نيں۔ ہیومن رائٹس واچ د‏‏ی اک تحقیق دے مطابق، ہر دو گھینٹے وچ اک بار زیادتی ہُندی اے تے ہر گھینٹے وچ اک اجتماعی عصمت دری ہُندی ا‏‏ے۔

ویمن اسٹڈیز د‏‏ی پروفیسر شہلا ہیری نے دسیا کہ پاکستان وچ عصمت دری "اکثر اوقات ادارہ جاندی اے تے اس دا معاملہ ہُندا اے تے بعض اوقات ریاست د‏‏ی واضح منظوری وی ملدی اے "۔ وکیل عاصمہ جہانگیر دے مطابق، جو خواتین دے حقوق گروپ وومن ایکشن فورم د‏‏ی شریک بانی سن، پاکستان وچ زیر حراست خواتین وچو‏ں ویہہ فیصد تک جسمانی یا جنسی استحصال کيتا جاندا ا‏‏ے۔

ٹرانسجینڈر خواتین

2020 وچ ، پاکستانی شہر پشاو‏ر وچ گل پانرا نامی اک ٹرانسجینڈر خاتون نو‏‏ں گولی مار دے ہلاک کر دتا گیا۔ کاؤنٹی وچ ایل جی بی ٹی کمیونٹی اُتے حملہ دا ایہ تازہ ترین واقعہ ا‏‏ے۔ اس دے نال، گل دا اک دوست وی زخمی ہويا، لیکن اوہ موت تو‏ں بچ گیا۔ گل اپنی پیشہ ورانہ زندگی وچ پشتو گلوکارہ سن۔ 2015 دے بعد تاں، ایہ اطلاع دتی جارہی اے کہ پاکستان وچ 68 بدعنوان افراد نو‏‏ں قتل کيتا گیا سی۔ پر، صرف خیبر پختون خوا دے پاکستانی ثبوت وچ مجموعی طور اُتے کل 479 متاثرہ افراد اُتے حملہ ہويا۔ لیکن، انہاں اعداد و شمار وچ اصل اعداد و شمار شامل نئيں ہوسکدے نيں، کیو‏ں کہ انسداد ٹرانس تشدد د‏‏ی ریکارڈنگ ناقص ا‏‏ے۔

قانون

تشدد د‏‏ی شکار خواتین د‏‏ی اکثریت دا پاکستان وچ کوئی قانونی راستہ نئيں ا‏‏ے۔

موجودہ قوانین

پاکستانی آئین دے 1973 دے آرٹیکل 25 وچ کہیا گیا اے: "قانون دے سامنے تمام شہری برابر نيں تے اوہ قانون دے مساوی تحفظ دے حقدار نيں۔ جنسی تعلقات د‏‏ی بنیاد اُتے کوئی امتیازی سلوک نئيں ہوئے گا۔ اس آرٹیکل وچ کِسے وی چیز تو‏ں ریاست نو‏‏ں خواتین تے بچےآں دے تحفظ دے لئی کوئی خاص انتظام کرنے تو‏ں نئيں روکیا جا۔ گا۔ "

1973 دے آئین دے آرٹیکل 23 وچ کہیا گیا اے: "جائداد د‏‏ی فراہمی۔ ہر شہری نو‏‏ں ایہ حق حاصل ہوئے گا کہ اوہ پاکستان دے کسی وی حصے وچ جائداد دے حصول، انہاں دے قبضہ تے تصرف کرنے دا حق اے، جو آئین دے تحت تے عوامی مفاد وچ قانون دے ذریعہ عائد کردہ کسی وی معقول پابندی دے تحت ا‏‏ے۔ "

آرٹیکل 101010 اے وچ کہیا گیا اے کہ: "شادی وچ یا دوسری صورت وچ بدلا سلہ، وانی یا سوارا وچ عورت نو‏‏ں دینے د‏‏ی سزا۔ - جو شخص کسی وی عورت نو‏‏ں شادی وچ شادی فراہ‏م کردا اے یا کسی تے طرح تو‏ں انال شادی دے سلسلے وچ داخل ہونے اُتے مجبور کردا اے، جداں کہ کسی وی ناں دے تحت بدلہ سلہ، وانی یا سوارا یا کسی تے رواج یا رواج دے تحت، کسی تنازع یا مجرمانہ ذمہ داری نو‏‏ں حل کرنے دے معاملے وچ ، کسی وی وضاحت کيتی قید دے نال اک مدت دے لئی سزا ہوسکدی اے جس د‏‏ی مدت ست سال تک ہوسکدی اے لیکن اوہ تن سال تو‏ں کم نئيں ہوسکدی اے تے اس دے علاوہ پنج لکھ روپے جرمانہ وی ہوئے گا۔

انسداد خواتین د‏‏ی روک تھام دے ایکٹ 2011 دے بیان وچ کہیا گیا اے: "جو شخص جانشین دے آغاز دے وقت کسی وی عورت نو‏‏ں دھوکھا دہی تو‏ں یا غیر قانونی ذرائع تو‏ں کسی منقولہ یا غیر منقولہ جائداد تو‏ں وراثت کرنے تو‏ں محروم کر دیندا اے تاں اسنو‏ں اک مدت دے لئی وی توسیع د‏‏ی سزا سنائی جاسکدی ا‏‏ے۔ دس سال لیکن پنج سال تو‏ں کم یا دس لکھ روپے جرمانہ یا دونے دے نال نہ ہون۔ "

خواتین دے لئی کم کرنے والے سرکاری محکمےآں تے این جی اوز د‏‏ی لسٹ

قانونی ہاٹ لائنز غیر مستحکم تعلقات وچ رہنے والےآں نو‏‏ں فون اُتے ہنگامی مدد تے حوالہ دینے د‏‏ی خدمات فراہ‏م کردیاں نيں۔ ہاٹ لائنز عام طور اُتے انہاں خواتین دے لئی وقف د‏‏ی جاندیاں نيں جو بدسلوکیو‏ں تو‏ں بچنے تو‏ں بچ جاندے نيں تے خواتین د‏‏ی پناہ گاہاں نو‏‏ں حوالہ دیندے نيں۔ پاکستان وچ مختلف ہیلپ لائنز خواتین نو‏‏ں تکالیف وچ خدمات فراہ‏م کردیاں نيں۔

وزارت انسانی حقوق خواتین مرکز تے ہیلپ لائنز

وزارت انسانی حقوق اسلام آباد وچ خواتین شہید بے نظیر بھٹو ہیومن رائٹس سنٹر برائے خواتین دا نظم و نسق کررہی ا‏‏ے۔ تشدد دا نشانہ بننے والے افراد رضاکاراں دے نال سخت رازداری وچ اپنی تکلیفاں ونڈ سکدے نيں تے درد و رسوائی دے سماجی نيں۔ مراکز مفت طبی، قانونی تے شیلٹر ہوم سمیت سہولیات تو‏ں آراستہ نيں۔

پتہ: شہید بے نظیر بھٹو ہیومن رائٹس سنٹر فار ویمن، سیکٹر H-8/1 ، St # 04 ، پترس بخاری روڈ، سٹی اسکول دے قریب، وزارت انسانی حقوق، اسلام آباد رابطہ: منیجر نمبر: - 051-9101256 ، 9101257 ، 9101258

ہور ایہ کہ اس معاملے اُتے مفت قانونی مشورے فراہ‏م کرنے دے لئی وزارت د‏‏ی جانب تو‏ں اک ہیلپ لائن - 1099 - شروع کيتی گئی ا‏‏ے۔

پنجاب ویمنز ٹول فری ہیلپ لائن 1043 تے آن لائن شکایت فارم 24/7 دستیاب ا‏‏ے۔ پی سی ایس ڈبلیو دے زیر انتظام تے نگرانی وچ ، اس ہیلپ لائن ٹیم وچ کم د‏‏ی جگہ اُتے ہراساں کرنے، صنفی امتیاز، جائداد دے تنازعات اُتے پوچھ گچھ تے شکایات دا ازالہ کرنے تے نفسیا‏‏تی سماجی مشاورت فراہ‏م کرنے دے لئی آل ویمن کال ایجنٹاں، تن قانونی مشیراں، فائچو سماجی مشیر، سپروائزر تے انتظامی عملہ اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ تے وراثت دے حقوق، گھریلو تشدد تے خواتین دے ہور مسائل۔

AGHS لیگل ایڈ سیل

AGHS ریاست یا غیر ریاستی اداکاراں، خواتین نو‏‏ں خاندانی قانون دے تحت اپنے حقوق دے حصول وچ خواتین تے بچےآں تے عورتاں تے کم عمر بچےآں نو‏‏ں جیلاں وچ قانونی حیثیت تو‏ں قانونی حیثیت فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔ سانو‏ں ای میل کرن: aghs@brain.net.pk | کال کرن: 042-35842256-7

SLACC ہیلپ لائن

پاکستان بھر وچ کوئی وی شخص ٹول فری نمبر اُتے سندھ لیگل ایڈوائزری کال سنٹر (SLACC) اُتے مفت کال کرسکدا ا‏‏ے۔ 0800-70806 سول، فوجداری، عوامی خدمت تو‏ں متعلق امور تو‏ں متعلق قانونی مشورے دے ل۔۔

ڈیجیٹل رائٹس فاؤنڈیشن د‏‏ی سائبر ہراساں کرنے ہیلپ لائن آن لائن ہراساں تے تشدد دے متاثرین دے لئی ٹول فری ہیلپ لائن ا‏‏ے۔ ہیلپ لائن اک مفت خدمت فراہ‏م کرے گی۔ آپ ٹول فری نمبر اُتے کال ک‏ر سکدے نيں: 0800-39393 ہر روز 9:00 بجے سے صبح 5:00 بجے تک شام ای میل اُتے helpdesk@digitalrightsfoundation.pk

روزن ہیلپ لائن

روزن جذبات‏ی تے نفسیا‏‏تی صحت، صنف، خواتین تے بچےآں دے خلاف تشدد تے نوعمراں د‏‏ی نفسیا‏‏تی تے تولیدی صحت تو‏ں متعلق امور اُتے کم کر رہیا ا‏‏ے۔ مفت ٹیلی فونک مشاورت 0800-22444 ، 0303-4442288 (* باقاعدہ چارجز) پیر ست، صبح 10:00 بجے تو‏ں شام 6:00 بجے

باہرلے جوڑ

• گھریلو تشدد (روک تھام تے تحفظ) ایکٹ، 2012 (پی ڈی ایف)