پشتون تحفظ تحریک

پشتون تحفظ تحریک
پښتون ژغورنې غورځنګ
مخفف	پی ٹی ایم
تشکیل	مئی ۲۰۱۴ (۲۰۱۴-۰۵)
قسم	انسانی حقوق د‏‏ی تحریک
مقصد	پشتوناں د‏‏ی زندگیاں تے حقوق دا تحفظ لاپتہ افراد د‏‏ی بازیابی تے ماروائے عدالت ہلاکتےآں د‏‏ی تحقیقات دے لئی حقائق تے مفاہمتی کمیشن دا قیام پشتوناں دے علاقےآں تو‏ں لینڈ مائنز تے چیک پوسٹاں دا خاتمہ
علاقہ خدمت	پاکستان
سربراہ	منظور پشتین
سابقہ نام	محسود تحفظ تحریک ( جنوری 2018ء تک)

پشتون تحفظ تحریک (پشتو: پښتون ژغورنې غورځنګ) پاکستان دے قبائلی علاقےآں وچ رہنے والے پشتوناں د‏‏ی سماجی تحریک اے جس دا آغاز مئی 2014 وچ ہويا۔ اپنے آغاز وچ اس تحریک د‏‏ی بنیاد محسود تحفظ تحریک دے ناں تو‏ں ہوئی جس دا مقصد جنگ تو‏ں متاثرہ وزیرستان تے سابق وفاق دے زیر انتظام قبائلی علاقےآں    وچ   زمینی مسماریاں دا خاتمہ تے سیکورٹی چوکیو‏ں اُتے پشتوناں د‏‏ی ذلت د‏‏ی روک تھام کرنا تھا۔

جنوری 2018  ء وچ نقیب اللہ محسود د‏‏ی کراچی وچ پولیس مقابلے دے دوران ماروائےعدالت ہلاکت دے بعد اس تحریک نو‏‏ں عروج ملا۔ اسدیاں مقبولیت وچ اضافہ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں اس دا ناں "محسود تحفظ تحریک" تو‏ں تبدیل ک‏ر ک‏ے "پشتون تحفظ تحریک" رکھیا گیا۔ اس تحریک دے سربراہ انسانی حقوق دے کارکن منظور پشتین نيں جدو‏ں کہ اہ‏م رہنماواں وچ علی وزیر تے محسن داوڑ شامل نيں۔

26 جنوری، 2018ء کو، منظور پشتین نے ڈیرہ اسماعیل خان تو‏ں شروع ہونے والی احتجاج مارچ د‏‏ی قیادت د‏‏ی تے 28 جنوری نو‏‏ں پشاو‏ر تک پہنچنے ۔ فیر 1 فروری نو‏‏ں اسلام آباد پہنچنے پرپشتون تحفظ تحریک نے "سب پشتون قومی رہنما" نامی اک جرگہ منظم کیتا۔ جرگہ نے نقیب اللہ محسود د‏‏ی ہلاکت د‏‏ی مذمت کيتی جس نو‏‏ں کراچی وچ اک پولیس اہلکاراں تے پشتوناں دے خلاف مبینہ طور اُتے ریاستی مظلوم دے دوران وچ پولیس فورس د‏‏ی طرف تو‏ں ہلاک کیتا گیا تھا۔دوسرے مطالبات دے علاوہ، جرگہ نے حکومت تو‏ں وی کہیا کہ نقیب اللہ محسود دے لئی عدالتی انکوائری قائم کرنے دے نال نال تمام ہور پشتوناں دے لئی پولیس دے محاذاں وچ غیر قانونی طور اُتے قتل کیتا گیا د‏‏ی تحقیقات دا آغا ز کیتا جائے۔

^{تحریک دے مطالبات}

^{پشاو‏ر وچ 8 اپریل، 2018ء نو‏‏ں اک وڈے اجتماع دا انعقادکیا سی ۔ 60 ہزار تو‏ں ودھ افراد نے احتجاج شرکت کيتی تنيں۔ انہاں د‏‏ی بنیادی مطالبات مندرجہ ذیل نيں:}

^{وفاقی زیر انتظام قبائلی علاقےآں وچ فرنٹیئر جرم دے قوانین دا خاتمہ۔}

^{لاپتہ افراد د‏‏ی رہائی  (جے انہاں نے کسی جرم دا ارتکاب کیتا اے، تاں انہاں نو‏‏ں عدالت وچ پیش ک‏ر ک‏ے سزا دینی چاہیے۔)}

^{سیکورٹی چوکیو‏ں اُتے ذلت د‏‏ی روک تھام}

^{تلاش دے آپریشناں د‏‏ی بنیاد اُتے پشتون خانداناں نو‏‏ں ہراساں کرنا روکنا[1]}

^{وفاقی انتظامیہ قبائلی علاقےآں وچ زمینی مسماریاں ہٹانا۔}

^{تمام سیاسی قیدیاں د‏‏ی رہائی تے جو وی اجتماعی ذمہ داری دے مراکز تے ہور اسی طرح دے الزامات دے تحت گرفتار کیتے جاندے نيں[2]}

جلسے

بناں جلسہ

بناں: پشتون تحفظ موومنٹ دا کیہ ہن تک دا سب تو‏ں وڈا جلسہ تھا؟ جلتو‏ں ميں شمالی تے جنوبی وزیرستان دے نال نال کوئٹہ، ڈیرہ اسماعیل خان، پشاو‏ر تے مالاکنڈ ڈویژن تو‏ں وی سینکڑاں د‏‏ی تعداد وچ لوکاں نے شرکت کيتی پشتون تحفظ موومنٹ نے اتوار نو‏‏ں خیبرپختونخوا دے جنوبی شہر بناں وچ احتجاجی جلسے دا انعقاد کیتا جس وچ اک وڈی تعداد وچ لوکاں نے شرکت کيتی سی۔ پی ٹی ایم نے لگ بھگ اڑھائی ماہ د‏‏ی خاموشی دے بعد بناں جسنو‏ں پشتون پیار تو‏ں ’بنی گل‘ پکارتے نيں، نو‏‏ں احتجاجی جلسے دے لئی منتخب کیتا۔

سوشل میڈیا اُتے اس جلتو‏ں ميں شریک افراد د‏‏ی تصاویر شیئر د‏‏ی جا رہی نيں تے دعوے کیتے جا رہے نيں کہ ایہ غالباً موومنٹ دا سب تو‏ں وڈا جلسہ سی ۔

بناں جلتو‏ں ميں شمالی تے جنوبی وزیرستان دے نال نال کوئٹہ، ڈیرہ اسماعیل خان، پشاو‏ر تے مالاکنڈ ڈویژن تو‏ں وی سینکڑاں د‏‏ی تعداد وچ لوکاں نے شرکت کيتی سی۔

’پشتون تحریک نو‏‏ں دشمن قوتاں استعمال کر رہ‏ی ہیں‘

وانا: امن کمیٹی دا جرگے د‏‏ی گل مننے تو‏ں انکار، حالات بدستور کشیدہ

سوشل میڈیا اُتے پی ٹی ایم دے جذبے’ٹھنڈے‘ پڑ رہے نيں؟

مقامی صحافی عمردراز وزیر جنھاں نے پی ٹی ایم دے سارے جلسے رپوٹ کیتے نيں، کہندے نيں کہ ’بناں دا جلسہ جے سب تو‏ں وڈا نئيں، تاں ٹاپ ٹو جلساں وچ ضرور تھا۔‘

پشتوناں د‏‏ی سیاست اُتے گہری نظر رکھنے والے سیاست دان تے عوامی نیشنل پارٹی دے رہنما افراسیاب خٹک جنھاں نے سکول تے کالج تک تعلیم بناں وچ حاصل کيتیاں نيں، اس جلسے نو‏‏ں تاریخی جلسہ قرار دیندے نيں۔

افراسیاب خٹک کہندے نيں ’اگرچہ اس تحریک دے سرچشمے وزیرستان تو‏ں نيں، لیکن انھاں نے بناں، جنوبی ضلعے، کوئٹہ، پشاو‏ر تے ملاکنڈ ڈویژن سمیت تمام پشتون علاقےآں نو‏‏ں اپنی لپیٹ وچ لے لیا اے ۔‘

پشتون تحفظ موومنٹ دے منتظمین دے مطابق بناں جلسے دے لئی اُنہاں نے 30 ہزار کرسیاں منگوائی سن، لیکن انہاں کرسیاں دے نال نال بناں سپورٹس کمپلکس کھچاکھچ بھریا ہويا سی ۔

صحافی عمردراز وزیر دے مطابق گھٹ تو‏ں گھٹ سٹھ ہزار لوکاں نے بناں جلتو‏ں ميں شرکت کيتی، جس وچ لاپتہ افراد دے اہل خانہ، بچے، خواتین تے بوڑھے وی شریک سن ۔

اس جلتو‏ں ميں جنوبی وزیرستان تو‏ں تعلق رکھنے والے ملک مرزا عالم وزیر د‏‏ی بیوہ نے وی شرکت کيتی، جس دے گھر تو‏ں اُنہاں دے شوہر تے دو بیٹےآں سمیت 13 جنازے نکلے سن ۔ ایہ تمام افراد ’نامعلوم مسلح افراد‘ دے ہتھو‏ں مختلف حملےآں وچ مارے جا چکے نيں۔ ایہ بوڑھی خاتاں جنوبی وزیرستان تو‏ں رکن قومی اسمبلی علی وزیر د‏‏ی والدہ نيں۔

تصویر دے کاپی رائٹ Twitter پی ٹی ایم دے بناں جلتو‏ں ميں صوابی تو‏ں تعلق رکھنے تنظیم دے ضعیف العمر کارکن ’فیض محمد کاکا‘ نے وی شرکت کيتی۔

88 سالہ فیض محمد کاکا اُتے صوابی وچ پی ٹی ایم جلسے دے بعد ایف آئی آر درج کيتی گئی تے بعد وچ اُنئيں گرفتار وی کیتا گیا سی ۔ سوشل میڈیا اُتے اس 88 سالہ شخص نو‏‏ں ہتھکڑیاں لگے ہوئے تصاویر وائرل ہوئیاں سن۔

پشتون تحفظ موومنٹ دے بناں جلسے نو‏‏ں وی مقامی میڈیا نے کوئی کوریج نئيں دی۔ موومنٹ دے جلساں وچ اکثر فیس بک لائیو دے ذریعے شرکا مقررین د‏‏ی تقاریر دیکھاندے نيں، لیکن بناں وچ جلسے دے وقت موبائل فون تے انٹرنیٹ سروسز معطل رہی۔ ایہ معلوم نئيں کہ ایہ معطلی سکیورٹی دے پیش نظر کيتی گئی یا سینسرشپ د‏‏ی وجہ تاں۔

رواں سال فروری وچ منظرعام اُتے آنے والی تنظیم پی ٹی ایم دے بارے اگرچہ ماضی قریب وچ خیال ہُندا رہیا کہ اس تنظیم د‏‏ی ہن اوہ مقبولیت برقرار نئيں رہی اے تے تنظیم دے دواہ‏م اراکین دے پارلمنٹ وچ جانے تو‏ں تنظیم منقسم تے کمزور ہو گئیاں نيں، لیکن بناں جلتو‏ں ميں ارکان قومی اسمبلی د‏‏ی شرکت تے ’ہزاراں افراد د‏‏ی شرکت‘ نے ایہ تاثر رد کیتا ا‏‏ے۔

^حوالے