پنجاب دا گجر قبیلہ

گجر قبیلہ برصغیر دے وکھ-وکھ علاقےآں وچ وڈی گنتی وچ وسیا ہویا اے۔ایہہ مکھ طور تے پشو-پالک قبیلہ اے۔ایہناں وچوں کئی لوک پاکستان تے ہندوستان دے وکھ-وکھ حصیاں وچ مستقل جاں غیرمستقل طور تے وسّ چکے ہن اتے کئی لوک اجیہے وی ہن جو موسم اتے رتاں بدلن مطابق ہریاں بھریاں چراگاہاں دی بھال وچ ادھر-ادھر اپنا مال پشو لے کے گھمدے رہندے ہن۔

سر ڈیپانی ابٹسن ولوں1883 وچ کری گئی پنجاب دی جنگننا مطابق اس ویلے گجرات دی کل وسوں دا 13 1/2 فیصد حصہ سی

گجر قبیلہ

تریخی پچھوکڑ

ایہہ 6ویں صدی دے مدھ ایشیا دے لوکاں وچوں ہن۔جدوں ہندوستان تے وڈا حملہ ہویا تاں ایہہ لوک پہلا گوالیار دے قلعے وچ داخل ہوئے۔ قنوج دے راجے دے خلاف کرن تے ایہہ لوک وڈی گنتی وچ پنجاب تے راجپوتانے جا وسے۔اتری علاقیاں وچ ایہہ لوک کھتری لوکاں نال اکمک ہو گئے۔

840 ء دوران راجا بھوج دی اگوائی وچ گجر سامراج دا راجگڑھ کنوج سی۔ایہہ اپنیاں جڑھاں پورے شمالی بھارت وچ پھیلا چکیا سی۔گزر اپنے آپ نوں 'نند بنسی'، کئی سورج ونشی، کئی چندرونشی اکھواؤندے سن۔

سماجی تنظیم

ایہناں دیاں اپنے مول نوں لے کے تن سکھاواں ہن۔ایہناں وچوں اک شاخاں متریئی ماں دی اولاد وچوں اے۔گورسی،کسانا ،برگت ایہناں دے نام ہن۔ دھارناواں پرچلت سن۔ایہناں وچوں کھتانا لوک لمبا سماں گجرات وچ رہندے رہے۔سمے دے ویگ نال کئی لوک ایہناں نال جڑ گئے جو اس قبیلے دے نہیں سن۔

گجرات دے اک پنڈ حسیناوالا دے گجراں نوں 'وڈے'ہون دا مان حاصل اے۔ایہہ لوک سنت فتح اللہ دے ٹبر وچوں ہن۔جناں نوں ملتان دے سنتاں نے اس خطے دے وچ وساؤن لئی نامزد کریا سی۔

کیہا جاندا اے کہ گجر قبیلے دے84 گوت ہن۔ایہہ پنجاب دے ہریک ضلعے وچ ملدے ہن۔لدھیانہ ضلعے دے مراسی ایہناں نوں 'چراسی گوت دا دیوا' کہہ کے بلاؤندے ہن۔

ہندوستان دی آزادی توں بعد ایہناں دے سماجی سبھیاچار وچ بہت تبدیلی آئی اے۔پنجاب دے وچ کئی ےآں ضلعوچ ایہناں دے اپنے پنڈ ہن۔

پنجاب دے گجراں دا تریخی پچھوکڑ

ایہناں بارے ایہہ دھارنا عامَ پرچلت اے کہ ایہہ راجستھانی مول دے ہن۔اک وار تن راجپوت راجے، اوہناں دے انگرکھیاک اتے کجھ گجر قبیلے دے لوک نیناں دیوی دے درشناں لئی آئے تاں اتھوں دے لوکاں نے مصیبت وچوں کڈھن لئی بینتی کیتی۔ایہناں نے مغلاں نوں ہرا دتا اتے تننّ بھراواں نے اس نوں آپس وچ ونڈ لیا اتے اتھوں دے پکے وسنیک بن گئے۔

گجر قبیلے دے لوکاں دا جیون

ایہہ لوک پشو پالک ہن۔اس کرکے ایہناں لوکاں نوں 'کرشن' ،'گوکل دے گوالیا' نام نال وی بلایا جاندا اے۔

ایہناں دے رنگ کنک وننے،نقش تکھے اتے سریر پھرتیلا ہندا اے۔ایہناں دا جیون کھلا ہندا اے۔

پہناوا اتے غذا

گجر قبیلے دے مرد لوک کھلا کرتا لونگی اتے سر تے صافا بننھ کے رکھدے ہن۔عورتاں ستھن جھگا،سر تے اوڑنی لپیٹیاں ہن۔اس قبیلے وچ اج وی پردے دا رواج پایا جاندا اے گجر قبیلے وچ حقہ پانی اج وی پرچلت اے۔ایہہ سشٹھاچار دا انگ اے۔مہمان دے آؤن تے ایہہ خاص روپ وچ پروسیا جاندا اے۔اس قبیلے دیاں عورتاں وچ وی تمباکو پین دی تنقید رہی اے ۔اج دے سمے وچ کافی کمی آئی اے۔ایہہ ہن خوشی دے موقعیاں تے ورتیا جاندا اے۔

گجر قبیلے دیاں رسماں-ریتاں

جم دیاں رسماں

اس قبیلے دیاں جم متعلق بہت وکھریاں رسماں ہن۔ایہہ ایہناں دے قبیلائی سبھیاچار اتے پتا-پرکھی پرننراوانں نوں پیییش کردیاں ہن۔ ویاہی ہوئی لڑکی دا پہلا جنیپا اس دے پیکے گھر وچ ہندا اے۔اس خوشی دی خبر لئی دائی نووں بھیجیا جاندا اے۔

جم ویلے ماں اتے بچے نوں نگھی تھاں تے رکھیا جاندا اے۔بچے نوں جم ویلے کوسے پانی نال اشنان کروایا جاندا اے۔گھرے تیار کرے کپڑے پائے جاندے ہن۔

ماں دی چھاتی دھون دی رسم کری جاندی اے۔،ہرے گھاہ دے دو چار تنکے سٹّ کے بچے نوں دودھ دین توں پہلاں ماں دی چھاتی صاف کری جاندی اے۔

اٹھویں جاں دسویں دن عورت نوں چوکے چڑایا جاندا اے۔اس وچ پاندھے دی ضرورت ہندی اے۔

اس توں کجھ دناں پچھوں پنجیری رلواؤن اتے تڑاگی بنواؤن دی رسم ہنندی اے۔دھام دی رسم وچ سارے قبیلے نوں بھوج دا سدا دتا جاندا اے۔جم توں دو تن سالانں پچھوں کسے دیوی ستھان تے منڈن دی رسم کری زانندی اے۔

ویاہ دیاں رسماں

اس قبیلے وچ ویاہ توں پہلاں کڑمائی کری جاندی اے۔اس وچ ویاہ دا رکا لے کے لڑکی والیاں دے گھر پہنچدا اے۔اس نوں ساہے چٹھی کیہا جاندا اے۔ویاہ تہہ ہون تے عورتاں گیت گاؤدیاں ہن۔مائیے دی رسم وچ اوہناں دے پروار اتے رشتے دار ہندے ہن۔

وٹنا لگاؤن توں پچھوں مہندی دی رسم ادا کری زاندی اے۔ ویاہ والے دن لاڑے دی بھابی سرمہ پاؤدی اے۔سہرا بنھن دی رسم بھینانں کردیا ہن۔ملنی دی رسم کڑماں وچ نہ ہو کے گوتاں دے لوکاں وچ ہندی اے۔

وداعی دی رسم وچ سہرے گھر ولوں بھیجیا گیا سوٹ پایا جاندا اے۔اس دے نال چاچے مامے دے بھرا جاندے ہن۔

موت دیاں رسماں

اس قبیلے وچ دکھ وچ لوکاں نوں حقہ پروسیا جاندا اے۔عورتاں اپنا دکھّ رو کے پیش کردیاں ہن۔جوان دی ماں اپنے گہنے اتار کے گتاں کھلھیاں چھڈّ دندیاں ہن۔مرتک دی چتا نوں اگنی بھیٹ کرن توں پہلاں اشنان کروایا جاندا اے۔

داہ سنسکار دی رسم براہمن دی حاضری وچ پوری کری جاندی اے۔

چکھا دے ادھی کو پانی جان تے کپال کریا کری جاندی اے۔داہ سنسکار توں پچھوں ہتھ منہ دھو کے سریر نوں پوتر کردے ہن۔موت توں تیجے دن پھلّ چگے جاندے ہن۔ مرتک دا بھوگ سولویں دن پایا جاندا اے۔

گجر قبیلے دی حال حالت

پنجاب دے گزر قبیلے تن شاخاں وچ ونڈے گئے ہن۔

1.پنجاب دے میدانی قبیلے

2.بیت دے قبیلے

3.پہاڑی قبیلے

1.پنجاب دے میدانی قبیلے

پنجاب دے میدانی قبیلے ،ایہہ قبیلے راجستھان توں معاشی،قدرتی، سیاسی،سمسیاواں کرکے پنجاب آ وسے۔ایہہ سکھ مسلم دھرم توں علاوہ پنڈت کولوں ساریاں ریتا رواج کرواؤندے ہن۔ ایہہ قبیلے دے لوک سارے دھرماں نوں برابری دندے ہن۔ایہہ ہر طبقہ وچ پوجا+پاٹھ کر لیندے ہن۔ایہناں دی سکھیا پدھر وچ مینار ہن اچی ہو گئی اے۔

2.بیت دے قبیلے

بیت دا علاقہ ضلع ہشیارپور دی تحصیل گڑشنکر وچ پیندا اے۔ایہہ اک اردھ-پہاڑی کھیتر اے جتھے گزر لوک وڈی گنتی وچ وسے ہوئے ہن۔اتھے گزراں دے نکے نکے پنڈاں دی سنگھنی وسوں ملدی اے۔کئی سال پہلاں ایہہ علاقہ پہاڑی کھیتر دیاں جڑھاں وچ واقع ہون کارن کافی پچھڑیا ہویا اے۔اجوکے ویلے علاقہ پوری سرگرمی نال باہرلی دنیا نال جڑیا ہویا اے۔ایہناں کول پانی دا پرانے سوما کھوہ مگر اجوکے دور وچ اس علاقے وچ ٹوٹیاں توں علاوہ کئی ہور زریعہ وی ترقی یافتہ ہو چکے ہن ۔گزر لوک کافی حد تک کھیتی باڑی لئی برسات تے انحصار کردا ہن۔ایہہ موسم مطابق ہی فسلا بیجدے ہن۔ بین القوامیت دے اس اتترقی یافتہ دور وچ وی ایہہ لوک صحتَ سہولتاں اتے سکھیا پکھوں کافی حد تک پچھڑے ہوئے ہن ۔ایہہ لوک اجے وی قبیلہ مانتاواں اتے پیؤ پرکھی پرمپراواں وچ جکڑے ہوئے ہن۔ایہہ لوک اجوکے دور وچ وی کسے وی گزر دی خوش حالی اتے امیری دا اندازہ اسدے پشو دھن اتے کھیتی باڑی توں لاؤندے ہن اتے تیک ایہناں لوکاں دی سکھیا اتے ہور دھندیاں متعلق کوئی کھچّ نہیں اے۔ایہناں لوکاں نے دانہ منڈیاں وچ پلیدار توں لے کے ٹھیکیداری تک اپنا یوگدان پایا اے۔

3.پہاڑی قبیلے

پہاڑی گزر قبیلہ پہاڑاں وچ وسدا اے۔ ایہہ غیرمستقل طور تے پہاڑاں وچ رہندے ہن۔ سردیاں دے موسم وچ پہاڑاں توں میداناں ول چلے جاندے ہن۔ایہہ مسلم دھرم نال متعلق ہندے ہن۔ ایہناں اتے آدھونکتا دا اثر نہیں ہندا ، ایہہ عامَ طور تے پچھڑے ہندے ہن۔۔ ایہہ قبیلے تعلیم وچ وی پچھڑے ہندے ہن۔ اس قبیلے دے لوک پسوں پالن دا کم کردے ہن۔ پشو پال کے ہی اپنی زندگی دا گزارا کردے ہن۔ایہناں دا مکھ کم ہی پشو پالنا اے۔

ہورویکھو

• گجر

حوالے

{{حوالے}