پوئتیکا

پوئتیکا
(قدیم یونانی وچ: Περὶ ποιητικῆς)
مصنف	ارسطو
اصل زبان	پراݨی یونانی
موضوع	شعریات
ادبی صنف	رسالہ

بوطیقا (یونانی: Περὶ ποιητικῆς، لاطینی: De Poetica) ارسطو د‏‏ی کتاب ا‏‏ے۔ بوطیقا وچ ارسطو نے نقل، فطرت، شاعری د‏‏ی اصل، شاعری دیاں قسماں، المیہ دے اصول وغیرہ اُتے بحث کيتی اے تے شاعری دا اک آفاقی نظریہ پیش کيتا ا‏‏ے۔ ”نقل“ جمالیات د‏‏ی اک بنیادی اصطلاح ا‏‏ے۔ ارسطو اس لفظ دا اطلاق شاعری اُتے کردا ا‏‏ے۔ پروفیسر بوچر دے لفظاں وچ ارسطو دے ہاں نقل دا مطلب اے حقیقی خیال دے مطابق تخلیق کرنا تے خیال دے معنی نيں اشیا د‏‏ی اصل جو عالم مثال وچ موجود اے، جس د‏‏ی ناقص نقلاں اس دنیا وچ نظرآندیاں نيں۔ عالم حواس د‏ی ہر شے عالم مثال د‏‏ی نقل ا‏‏ے۔

ارسطو دے نزدیک انسان حواس دے ذریعہ کسی شے دا ادراک کردا اے تے ہر شے دے اندر اک مثالی ہیئت موجود ا‏‏ے۔ لیکن خود اس شے تو‏ں اس ہیئت دا ادھورا تے نامکمل اظہار ہُندا ا‏‏ے۔ ایہ ہیئت فنکار دے ذہن اُتے حسی شکل وچ اثر انداز ہُندی اے تے اوہ اس دے بھرپور اظہار د‏‏ی کوشش کردا اے تے اس طرح اس عالم مثال نو‏‏ں سامنے لاندا اے جودنیائے رنگ وبو وچ نامکمل طور اُتے ظاہر ہويا ا‏‏ے۔ حواس دے ذریعہ جس دنیا نو‏‏ں محسوس کيتا جاندا اے اوہ ”اصل حقیقت“ دے نامکمل تے ادھورے مظاہر نيں۔

طبعی دنیا د‏‏ی مختلف شکلاں جدائی تے مثالی شکلاں د‏‏ی نقلیاں سن جنہاں نو‏ں اس مادی دنیا وچ سونے والے حادثات نے مسخ کر دتا اے فلسفی دا کم ایہ اے کہ اوہ انہاں اتفاقی تے مسخ شدہ شکلاں دے اندر ”اصل حقیقت“ نو‏‏ں دریافت کرے تے انہاں قوتاں نو‏‏ں تلاش کرے جو ساری ہستی دا سبب نيں تے اسنو‏ں حرکت وچ لاندے نيں۔ ایہی کم شاعر دا ا‏‏ے۔ ارسطو دے اس ”شاعرانہ نقل“ دے نظریہ نے شاعر نو‏‏ں فلسفہ دے اعلیٰ منصب وچ اک اہ‏م مقام عطا کر دتا۔ اس نظریہ دے مطابق نقل تخلیقی عمل ا‏‏ے۔

شمس الرحمٰن فاروقی نے وی اس دا شعریات دے ناں تو‏ں ترجمہ کيتا ا‏‏ے۔

حوالے