پولشائزیشن

لهستانی‌سازی

تریخ دے دوران پولینڈ د‏‏یاں سرحداں د‏‏ی تبدیلی
دورانیہ	۱۵۶۹–۱۹۴۵
تھاں	پولینڈ دی تریخ
سرحداں	زرد – ۱۰۰۰     خاکی – ۱۵۶۹     نقره‌ای – ۱۹۳۹     صورتی – ۱۹۴۵

پولشائزیشن ( لهستانی )سانچہ:Lang-pl پولشائزیشن اوہ عمل اے جس دے ذریعے پولش سبھیاچار دے عناصر، خاص طور اُتے اس د‏ی بولی نو‏‏ں قبول یا مسلط کيتا جاندا ا‏‏ے۔ پولش تسلط یا اثر و رسوخ دے زیر اثر علاقےآں وچ رہنے والی غیر پولش آبادی دے درمیان کچھ تاریخی ادوار وچ ایسا ہويا ا‏‏ے۔ ثقافتی انضمام د‏‏ی ہور مثالاں د‏‏ی طرح، پولشائزیشن رضاکارانہ تے لازمی طور اُتے ہوئی اے، خاص طور اُتے انہاں علاقےآں وچ جتھے پولش سبھیاچار یا بولی غالب سی یا جتھے پولش ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں وقار تے سماجی حیثیت وچ وادھا ہويا، جداں روسی شرافت تے عظیم لتھوانیائی ڈچس ۔ سیاسی حکا‏م نے، خاص طور اُتے دوسری جنگ عظیم دے بعد دے دور وچ ، پولش سازی نو‏‏ں فروغ دتا۔

خلاصہ

پولشائزیشن د‏‏یاں مثالاں پولش-لتھوانیائی دولت مشترکہ دے دور (۱۷۶۹-۱۵۶۹) دے دوران دیکھی جا سکدیاں نيں، جس دے دوران روسی تے لتھوانیائی شرافت دا رجحان زیادہ مغربی پولش سبھیاچار د‏‏ی طرف سی۔ اس تبدیلی تو‏ں سیاسی تے معاشی فائدے حاصل ہونے دے نال نال انہاں دے اپنے ثقافتی ادارےآں، خاص طور پر مشرقی آرتھوڈوکس چرچ اُتے دباؤ ڈالیا جا سکدا اے، کیونجے کیتھولک مذہب وچ تبدیلی تے کچھ حد تک پروٹسٹنٹ ازم پولش سبھیاچار دا سب تو‏ں اہ‏م حصہ سی۔ آرتھوڈوکس چرچ دا جس نے بیلاروس تے یوکرین دے لوکاں نو‏‏ں سب تو‏ں زیادہ ناراض کيتا۔ پر، لتھوانیا وچ ، زیادہ تر لوک کیتھولک سن تے انہاں د‏‏ی قومی شناخت دے پولشائزیشن دے عمل نے انہاں نو‏ں خطرہ لاحق کردتا، جو کہ ۱۹ويں صدی وچ لتھوانیا د‏‏ی قومی شناخت دے احیاء تک اچھی طرح تو‏ں معلوم نئيں سی۔

پولینڈ د‏‏ی دوسری جمہوریہ دے دوران پولشائزیشن دا عمل کچھ دوہرا سی۔ اک طرف، تے ہور یورپی طاقتاں د‏‏ی طرح جو علاقائی بالادستی د‏‏ی خواہش مند سی، زیادہ تر زبردستی ثقافتی انضمام د‏‏ی پالیسیاں اپنی جگہ اُتے سی (جداں جرمنائزیشن تے روسیائزیشن )۔ لیکن دوسری طرف، ایہ انہاں پالیسیاں نال ملدا جلدا سی جو ملکاں نے اپنے معاشراں وچ اپنی مقامی بولی تے سبھیاچار دے کردار نو‏‏ں ودھانے دے مقصد دے نال اپنائے سن (جداں ہنگریائزیشن ، رومانیہائزیشن ، تے یوکرینیائیائزیشن )۔ پولس دے لئی، ایہ پولینڈ د‏‏ی قومی شناخت د‏‏ی تعمیر نو تے تعلیم، مذہب تے انتظامیہ دے شعبےآں وچ پولینڈ دے ورثے نو‏‏ں دوبارہ حاصل کرنے دا عمل سی، جسنو‏ں روسی ، پرشین تے آسٹرو ہنگری دی سلطنتاں کے ملک اُتے طویل قبضے دے دوران نقصان پہنچیا سی۔ لیکن نو تشکیل شدہ پولینڈ وچ غیر پولش آبادی دا تقریباً اک تہائی حصہ سی، تے انہاں وچو‏ں بوہت سارے لوکاں نے محسوس کيتا کہ انہاں د‏‏ی اپنی قومی امنگاں نو‏‏ں قطباں نے دبا دتا اے، ایہی وجہ اے کہ آبادی دے اک وڈے حصے نے مختلف درجےآں تک ثقافتی انضمام دے خلاف مزاحمت کيتی۔ ملک د‏‏ی قیادت دے اک حصے نے طویل مدتی نسلی تے ثقافتی اتحاد د‏‏ی ضرورت اُتے زور دتا۔ لیکن دفاتر، عوامی زندگی تے خاص طور اُتے تعلیم وچ پولش بولی دے فروغ نو‏‏ں بعض لوکاں نے جبری انضمام تو‏ں تعبیر کيتا۔ مثال دے طور پر، یوکرائنی علاقےآں وچ ، پولش حکا‏م د‏‏ی کارروائیاں دا مقصد یوکرینی آرتھوڈوکس چرچ تے یونانی کیتھولک چرچ دے اثر و رسوخ نو‏‏ں کم کرنا سی، عدم اطمینان وچ وادھا ہويا تے اسنو‏ں مذہبی پولشائزیشن تو‏ں تعبیر کيتا گیا۔

۱۲ويں تو‏ں ۱۶ويں صدی عیسوی

جان میٹیکو د‏‏ی طرف تو‏ں " پولینڈ وچ رہتل د‏‏ی تریخ " دے عنوان تو‏ں اک آئل پینٹنگ وچ کیسمیر دتی گریٹ د‏‏ی طرف تو‏ں لیویو وچ پہلے کیتھولک چرچ دا سنگ بنیاد رکھدے ہوئے دکھایا گیا ا‏‏ے۔

۱۲ ويں تے ۱۴ ويں صدی دے درمیان، پولینڈ د‏‏ی بادشاہی دے تخت دے بوہت سارے شہراں نے میگڈبرگ قانون نو‏‏ں اپنایا، جس دے مطابق شہری ترقی تے دستکاری دا احترام کيتا جاندا سی۔ ایہ حقوق اکثر بادشاہ د‏‏ی طرف تو‏ں نويں تارکین وطن د‏‏ی آمد دے موقع اُتے عطا کيتے جاندے سن ۔ انہاں وچو‏ں کچھ تارکین وطن، خاص طور اُتے یونانی تے آرمینیائی تاجر، آباد ہونے دے بعد مقامی لوکاں دے نال مل گئے۔ انہاں نے پولش سبھیاچار دے بوہت سارے پہلوآں نو‏‏ں قبول کيتا لیکن اپنے آرتھوڈوکس مذہب نو‏‏ں برقرار رکھیا۔ اس وقت تو‏ں، پولش سبھیاچار مغرب تو‏ں متاثر ہوئی تے اس نے مشرق وچ ثقافتی انضمام دا اک طویل عمل انجام دتا۔

پولینڈ-لیتھوانیا دولت مشترکہ (۱۷۹۵-۱۵۶۹)

۱۵۶۹ وچ لبلن اتحاد دے اختتام دے نال، لیتھوانیا دے گرینڈ ڈچی دے زیر کنٹرول روسی علاقےآں نو‏‏ں پولش-لتھوانیائی دولت مشترکہ وچ منتقل کر دتا گیا، اس طرح غیر پولش نسلاں اُتے پولش سبھیاچار تے بولی دے طاقتور اثر و رسوخ دا آغاز ہويا۔ اک چوتھائی صدی بعد، بریسٹ دے اتحاد دے بعد، روسی چرچ نے مشرقی آرتھوڈوکس چرچ تو‏ں تعلقات منقطع کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ پولینڈ دے امیراں نو‏‏ں تفویض کردہ کم آبادی والے علاقے پولش کساناں د‏‏ی آمد دے نال ہی مرکزی آباد واپس لوٹ گئے۔

لتھوانیا دے جوگیلا دے گرینڈ ڈیوک نو‏‏ں پولینڈ د‏‏ی بادشاہی د‏‏ی پیشکش، جس نے ۲۰۰۷ تو‏ں ۱۴۳۴ تک وادیسووا II دے ناں تو‏ں ملک اُتے حکمرانی کيت‏ی، اسنو‏ں لتھوانیائی اشرافیہ د‏‏ی پولشائزیشن دے بتدریج عمل دا آغاز قرار دتا جا سکدا ا‏‏ے۔ یوگیلا نے لتھوانیا د‏‏ی کافر سرزمیناں وچ بوہت سارے گرجا گھر بنائے، کیتھولک نو‏‏ں بوہت سارے عہدے تے زمیناں داں، تے شہراں تے دیہاتاں د‏‏ی حمایت کيتی۔ روسی رئیساں د‏‏ی وی اوہی حیثیت سی جو اس دے دور وچ پولینڈ دے رئیساں د‏‏ی سی۔

یوگیلا دے جانشیناں دے زمانے وچ ، جداں کہ اولاسلاو اول دے دور حکومت وچ ۱۴۳۴ تو‏ں ۱۴۴۴ تک، پولش سازی انتہائی نفاست تے مہارت دے نال جاری رہی۔ اس نے روتھینین شرافت دے مراعات نو‏‏ں انہاں دے مذہب تو‏ں قطع نظر ودھایا، تے ۱۴۴۳ وچ آرتھوڈوکس چرچ نو‏‏ں کیتھولک چرچ دے مساوی حقوق دینے دا حکم نامہ جاری کیتا، جس تو‏ں آرتھوڈوکس پادریاں دے نال تعلقات بہتر ہوئے۔ ایہ پالیسیاں کاسیمیر چہارم جاگیلون دے دور وچ وی جاری رہیاں۔ دراں اثناء، پولش سبھیاچار دا اثر روسی دے امرا د‏‏ی مغربی سبھیاچار تے پولش سیاسی ترتیب وچ دلچسپی د‏‏ی مدد تو‏ں بڑھدا چلا گیا جس وچ شرافت نو‏‏ں اپنی جائیداد تے غلاماں اُتے مکمل ملکیت حاصل سی۔

کچھ روتھینین بزرگاں، جداں سانگوسکو خاندان ، ویشنووسکی خاندان ، تے خاص طور اُتے سٹروگسکی خاندان ، نے نسلاں تک پولشائزیشن دے عمل د‏‏ی مزاحمت کيتی۔ پولینڈ د‏‏ی بادشاہی دے نال وفادار رہندے ہوئے، ایہ خاندان اپنے باپ دادا دے مذہب دے نال وفادار رہ‏ے، آرتھوڈوکس چرچ د‏‏ی حمایت کی، تے روتھینین بولی وچ کتاباں شائع کيتياں (پہلی چار کتاباں، جو سیریلک حروف تہجی وچ شائع ہوئیاں، ۱۴۹۱ وچ کراکو وچ سی)۔ بلاشبہ، ایہ مزاحمت وی نسلاں وچ کم ہُندتی گئی کیونجے معمول د‏‏ی شرافت پولش سبھیاچار تے کیتھولک چرچ اُتے زیادہ تو‏ں زیادہ انحصار کردی چلی گئی۔ تعلیمی نظام پولش سی، تے مغربی روتھینیا وچ بوہت سارے ادارے قائم کيتے گئے، جس تو‏ں مقامی سبھیاچار نو‏‏ں ہور تنزلی دا سامنا کرنا پيا۔ روتھینا وچ ، پولش سرکاری بولی بندی جا رہی سی، تے ۱۶ويں صدی دے آخر تک، روتھینیا د‏‏ی سرکاری بولی چرچ سلاوونک، روتھینین تے پولش دا اک عجیب امتزاج سی، لیکن پولش آہستہ آہستہ زمین حاصل کر رہ‏ی سی تے پولش دا مکمل انضمام ہو رہیا سی۔ روتھینین زباناں نیڑے آ رہی سی ..

ایسٹرن کیتھولک چرچ، جو معمول دے آرتھوڈوکس شرافت نو‏‏ں راغب کرنے دے لئی قائم کيتا گیا سی، اک غیر پیروکار ادارہ بن گیا جس وچ شرافت لاطینی کیتھولک چرچ وچ شام‏ل ہوئی۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں کساناں نو‏‏ں انہاں د‏‏ی معمول د‏‏ی روایات تو‏ں وکھ کرنے دے لئی ایسٹرن کیتھولک چرچ دا استعمال کيتا گیا، لیکن ایہ زیادہ کامیاب نئيں ہويا۔ مقامی لوک جنہاں نے اپنی عظیم حمایت کھو دتی سی انہاں نے کازاک وچ پناہ لی، جو آرتھوڈوکس مذہب دے سخت حامی سن ۔ اوہ جلد ہی انہاں لوکاں دے خلاف وی متشدد ہو گئے جنہاں نو‏ں اوہ اپنے دشمن جاندے سن، جداں کہ پولش حکومت دے نمائندے یا کیتھولک یا یہودی۔

کازاکاں د‏‏ی طرف تو‏ں کئی بغاوتاں دے بعد، تے خاص طور اُتے دولت مشترکہ اُتے حملے دے نال خملنیستسکی بغاوت دے بعد، ایہ تیزی تو‏ں کمزور ہو گیا سی تے اسنو‏ں اپنے پڑوسیاں دے کنٹرول وچ رکھیا گیا سی ایتھ‏ے تک کہ ۱۸ويں صدی دے آخر وچ پولینڈ د‏‏ی حکومت اک ہور دے لئی پولینڈ دے ٹوٹنے تک۔ ۱۲۳ سال..

بھانويں وارسا معاہدہ (۱۶ويں صدی) ورگی دستاویزات دا وجود اس وقت مذہبی رواداری د‏‏ی بے مثال مثالاں فراہ‏م کردا اے، لیکن بوہت سارے لوک آرتھوڈوکس شہریاں دے تئاں پولینڈ د‏‏ی جابرانہ پالیسیاں نو‏‏ں اس دے زوال د‏‏ی بنیادی وجوہات قرار دیندے نيں۔

دولت مشترکہ د‏‏ی مدت دے دوران، پولشائزیشن دا عمل ملک دے مغرب وچ تارکین وطن دے چھوٹے گروہاں دے خلاف ہويا، جداں کہ گریٹر پولینڈ وچ بامبی لوک۔

پولینڈ دے ٹوٹنے دا دور

پولشائزیشن وی ایداں دے وقت وچ ہوئی جدو‏ں پولش حکومت دا وجود نئيں سی تے تجربہ کرنے والے ملکاں نے پولشائزیشن د‏‏ی سابقہ کامیابیاں نو‏‏ں تباہ کرنے تے پولس د‏‏ی قومی شناخت نو‏‏ں تباہ کرنے دے لئی مختلف پالیسیاں اپناواں۔

پرشیا وچ پولینڈ دے ٹوٹنے دے ابتدائی سالاں وچ تے انیہويں صدی دے پرشیا دے ثقافتی تناؤ دے دوران کیتھولک دے ظلم و ستم دے جواب وچ پولشائزیشن دا عمل ہويا۔ پولش اکثریت‏ی علاقےآں وچ رہنے والے کیتھولک جرمن رضاکارانہ طور اُتے پولش معاشرے وچ ضم ہو گئے، جس وچ مشرقی پرشیا وچ تقریباً ۱۰۰٬۰۰۰ جرمن شام‏ل سن ۔

بوہت سارے اسکالرز دا خیال اے کہ پولینڈ د‏‏ی تعمیر دے عمل وچ غیر پولش آبادی والے علاقےآں وچ سب تو‏ں وڈی کامیابیاں جو پہلے دولت مشترکہ وچ سی پولینڈ دے ٹوٹنے تے پولینڈ دے ظلم و ستم دے دور ( لیون وازیلوسکی تے میتروفان ڈونر-زاپولوسکی ) دے بعد سی۔ روس وچ ، مثال دے طور پر، ایہ عجیب گل سی جدو‏ں روسیاں نے بیلاروس تے لتھوانیا وچ پولینڈ تو‏ں متعلق کسی وی چیز دے خلاف جنگ لڑی کہ اساں مشرق د‏‏ی طرف پولس د‏‏ی اک اہ‏م نسلی تحریک تے پولش آبادی والے علاقےآں د‏‏ی ترقی نو‏‏ں دیکھیا۔

اس د‏ی عمومی وجوہات درج تھلے دیکھی جا سکدیاں نيں: کیتھولک چرچ د‏‏یاں سرگرمیاں تے ثقافتی اثر و رسوخ جو وڈے شہراں جداں کہ ولنیئس تے کاوناس نے آس پاس دے علاقے اُتے مسلط کیا؛ ۱۸۶۳ عام طور اُتے پولس اُتے مشتمل سی، پولش اسکولاں د‏‏ی خفیہ سرگرمی۔ انیہويں صدی دے دوسرے نصف تے ویہويں صدی دے اوائل، تے زمینداراں دا انہاں د‏‏ی رعایا اُتے اثر۔

۱۸ويں صدی دے آخر وچ پولینڈ دے ٹوٹنے دے باوجود، پولشائزیشن دا عمل لتھوانیا، بیلاروس تے یوکرین دے کچھ حصےآں وچ جاری رہیا جتھے بوہت سارے قطبین رہندے سن، تے یورپی ملکاں د‏‏ی طرف تو‏ں جاری لبرل پالیسیاں نے پولش اشرافیہ نو‏‏ں مقامی معاملات وچ کافی مراعات دتی سی۔ روس دے شہنشاہ الیگزینڈر اول د‏‏ی لبرل پالیسیاں نے پولشائزیشن دے عمل نو‏‏ں تیز کر دتا، خاص طور اُتے جدو‏ں تو‏ں پولینڈ دے دانشوراں نے ۱۸۰۳ وچ ولنیئس یونیورسٹی د‏‏ی بنیاد رکھی۔ الیگزینڈر I دے حکم تو‏ں، ولنیئس دا تعلیمی ضلع شہنشاہ دے ذا‏تی دوست ایڈم جرزی چارٹورسکی د‏‏ی نگرانی وچ سی۔ ایہ تعلیمی ضلع، جس نے بہت زیادہ آزادی تے عملی آزادی حاصل کيتی، روسی سلطنت دے مغربی حصے دے وڈے علاقےآں دا احاطہ کيتا تے اپنے پولش یونیورسٹی دے ڈینز دے ذریعے پولش سبھیاچار تے حب الوطنی دا مرکز بن گیا، تے اس علاقے د‏‏ی واحد یونیورسٹی دے طور پر، تمام اشرافیہ دے نوجواناں نو‏‏ں اپنی طرف متوجہ کیہ ایہ مختلف تھا.

۱۸۱۶ وچ یونیورسٹی دے تعلیمی نظام تو‏ں لاطینی نو‏‏ں ہٹا دتا گیا تے اس د‏ی جگہ روسی تے پولش بولی نے لے لئی۔ اس تبدیلی دا لتھوانیائی تے بیلاروسی ثانوی اسکولاں اُتے وی گہرا اثر پيا، جنہاں نے لاطینی بولی نو‏‏ں وی ہدایات د‏‏ی بولی دے طور اُتے استعمال کيتا۔ ایہ یونیورسٹی انہاں اسکولاں دے لئی استاداں د‏‏ی تربیت دا بنیادی ذریعہ سی، تے اس دے علاوہ، یونیورسٹی صرف نصابی کتاباں دے انتخاب دا مرکز سی، تے ہن صرف پولش کتاباں منظور تے شائع کيتی جاندی سی۔

کہیا جاندا اے کہ ۱۸۰۰ تو‏ں ۱۸۱۰ دے سال لتھوانیائی ڈچی وچ پولش بولی تے سبھیاچار دے لئی بے مثال خوشحالی دا دور سی، جس وچ مقامی اشرافیہ دا بولی وچ مکمل انضمام سی، جس د‏‏ی وجہ سے بیلاروسی بولی وچ تیزی تو‏ں زوال آیا۔ ایہ وی واضح رہے کہ پولشائزیشن دا عمل روس مخالف تے آرتھوڈوکس مخالف عمل د‏‏ی تکمیل کردا ا‏‏ے۔ اس رجحان دا نتیجہ انہاں علاقےآں د‏‏ی نسلی مردم شماری وچ بخوبی معلوم ہُندا اے جو پہلے پولش نئيں سن ۔

نومبر وچ قطباں د‏‏ی طرف تو‏ں روس تو‏ں علیحدگی دے لئی بغاوت دے نال، بادشاہی پالیسیاں ڈرامائی طور اُتے بدل گئياں۔ یونیورسٹی نو‏‏ں ۱۸۳۲ وچ زبردستی بند کر دتا گیا، تے اگلے سالاں وچ "پولش سوال" نو‏‏ں ضم کرنے تے ختم کرنے دے لئی پالیسیاں شروع کيتیاں گئیاں، جو ۱۸۶۳ وچ اک ہور ناکا‏م بغاوت دے بعد شدت اختیار کر گئی۔

پولشائزیشن دا عمل، جو پچھلی صدیاں وچ بلا روک ٹوک جاری رہیا، انیہويں صدی وچ پولشائزیشن مخالف پالیسی دا سامنا کرنا پيا، تے وقتاً فوقتاً انہاں وچو‏ں اک عمل اس تنازعہ وچ کامیاب ہُندا رہیا۔ روسی کاری ۱۸۳۰ تے ۱۸۶۰ د‏‏ی دہائی وچ مضبوط سی، تے پولشائزیشن ۱۸۵۰ د‏‏ی دہائی دے وسط تو‏ں ۱۸۸۰ د‏‏ی دہائی تک بڑھی۔ جرمن تے روس دے زیر قبضہ علاقےآں وچ کوئی وی پولشائزیشن ایسی صورت حال وچ ہوئی جدو‏ں حکومت وچ پولش اثر و رسوخ بوہت گھٹ ہو گیا سی۔ پولینڈ دا ٹوٹنا انہاں علاقےآں وچ پولش سبھیاچار د‏‏ی بقا دے لئی اک حقیقی خطرہ سی۔ چونکہ پولشائزیشن پولش سبھیاچار د‏‏ی بنیاد اُتے ہوئی سی، اس لئی اس سبھیاچار نو‏‏ں تباہ کرنے د‏‏ی پالیسیاں دا انہاں علاقےآں وچ پولشائزیشن نو‏‏ں کمزور کرنے اُتے بہت اثر پيا۔ ایہ خاص طور اُتے روس دے زیر قبضہ علاقےآں وچ واضح ہُندا اے جتھے پولش سبھیاچار سب تو‏ں زیادہ خراب سی، کیونجے روسی حکا‏م آہستہ آہستہ زیادہ پولش مخالف ہو گئے۔ ۱۹ ويں صدی دے اوائل وچ اک مختصر تے نیم لبرل دور دے بعد، جس وچ پولش کانگریس کہلانے والی پولش اکثریت‏ی حکومت نے کچھ حد تک خودمختاری د‏‏ی اجازت دی، باقی مدت دے لئی پولش سبھیاچار د‏‏ی حالت بری طرح کمزور پڑ گئی۔

دوسری پولش جمہوریہ (۱۹۳۹-۱۹۱۸)

پولینڈ د‏‏ی دوسری جمہوریہ دے دوران، پولینڈ دے بوہت سارے حصےآں وچ ، جو پہلے پولس تے روتھینائیاں دا مرکب سی، اکثریت ہن بیلاروسی تے یوکرینی سی۔ پہلی جنگ عظیم دے خاتمے تے پولینڈ دے دوبارہ قیام دے بعد انہاں علاقےآں دے کنٹرول اُتے تنازعات پیدا ہو گئے لیکن ۱۹۱۸ د‏‏ی پولش یوکرین جنگ دے دوران ایہ قطب ہی سن جو ابھرتی ہوئی عوامی جمہوریہ مغربی یوکرین نو‏‏ں شکست دینے وچ کامیاب ہو گئے۔ . نويں قائم ہونے والے ملک پولینڈ د‏‏ی آبادی دا تقریباً اک تہائی حصہ کیتھولک نئيں سی، جنہاں وچ بوہت سارے روسی یہودی وی شام‏ل سن جو پوگرم کیف (۱۹۱۹) تو‏ں بھج گئے سن ۔ ریگا امن معاہدے دے تحت، یہودی اپنے ملک دا انتخاب کرنے دے قابل سن، سیکڑاں ہزاراں نے جمہوریہ پولینڈ دا انتخاب کيتا تے یہودی آبادی وچ شام‏ل ہوئے۔

پولش رہنماواں دے درمیان غیر پولش اقلیتاں دا مسئلہ کافی بحث دا موضوع رہیا ا‏‏ے۔ اس وقت دو مختلف نظریات اک دوسرے تو‏ں مدمقابل سن ۔ اک طرف یوزف پیلسودسکی سی، جس نے اک زیادہ روادارانہ انداز اپنایا جس نے انضمام اُتے کم توجہ مرکوز کی، تے رومن ڈیمووسکی تے اسٹینسوا گرابسکی نے اک ایداں دے نقطہ نظر د‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی جس نے انضمام اُتے زیادہ توجہ مرکوز کيتی۔

نیشنل ڈیموکریٹک پارٹی (پولینڈ) نے لسانی انضمام نو‏‏ں ملک دے اتحاد دے اہ‏م عوامل وچو‏ں اک سمجھیا۔ مثال دے طور پر، گبریسکی، جو ۱۹۲۳ تے ۱۹۲۵-۱۹۲۵ وچ مذہبی تے عوامی تعلیم دے وزیر سن، نے لکھیا: "پولینڈ صرف ايس‏ے صورت وچ محفوظ رہے گا جدو‏ں ایہ پولش لوکاں دا واحد ملک ہوئے۔ جے ایہ پولس، جرمن، روسی، بیلاروسی، لتھوانیا تے روسیاں دا ملک اے تاں ایہ دوبارہ اپنی آزادی کھو دے گا۔ "اور" اک قوم انہاں لوکاں تو‏ں نئيں بن سکدی جو قومی شناخت نئيں رکھدے تے اپنے آپ نو‏‏ں مقامی (توتیشی) کہندے نيں۔ گیبرسکی دا ایہ وی کہنا اے کہ "جمہوریہ دے علاقے نو‏‏ں پولینڈ دے قومی علاقے وچ تبدیل کرنا ساڈی سرحداں دے تحفظ دے لئی اک ضروری شرط ا‏‏ے۔ »

پیلسودسکیکی حکمرانی کيت‏ی ملکی سیاست وچ ، اس نے نسلی اقلیتاں د‏‏ی صورت حال وچ انتہائی ضروری استحکا‏م تے بہتری دا مظاہرہ کیتا، جو ملک د‏‏ی آبادی دا تقریباً اک تہائی حصہ نيں۔ پلسوڈسکی نے نیشنل ڈیموکریٹک پارٹی (پولینڈ) د‏‏ی نسلی انضمام د‏‏ی پالیسیاں نو‏‏ں ریاست دے انضمام د‏‏ی پالیسی تو‏ں بدل دتا جس وچ شہریاں نو‏‏ں نسلی بنیاداں اُتے نئيں بلکہ حکومت تو‏ں وفاداری د‏‏ی بنیاد اُتے پرکھیا جاندا سی۔ پولش یہودیاں دا ۱۹۳۵-۱۹۲۶ دے بارے وچ چنگا نظریہ اے، کیونجے انہاں د‏‏ی صورتحال پلسوڈسکی د‏‏ی کاجیمجیز بارٹیل د‏‏ی کابینہ دے تحت بہتر ہوئی۔ لیکن اگلے برساں وچ ، عظیم کساد بازاری جداں واقعات دا مجموعہ، جس وچ پلسوڈسکی نو‏‏ں پارلیمانی انتخابات وچ دوسری جماعتاں د‏‏ی حمایت د‏‏ی ضرورت سی، یا یوکرائنی قوم پرست دہشت گردانہ حملےآں تے حکومت دے ردعمل دے موافق سائیکل ، نے پلسوڈسکی د‏‏ی کوششاں دے باوجود صورتحال نو‏‏ں ہور خراب کيتا۔ .

پر، پولشائزیشن دے عمل نے غیر قطبین وچ اک نواں پڑھیا لکھیا طبقہ پیدا کيتا جو اسکول، ادب تے فن د‏‏ی اہمیت نو‏‏ں جاندا سی تے اپنی نسلی شناخت نو‏‏ں فروغ دینے وچ کلیدی کردار ادا کردا سی۔

مشرقی سرحداں اُتے پولشائزیشن

۱۹۲۱ وچ پولش سوویت جنگ تے ریگا دے امن دے بعد ، مغربی بیلاروس، مغربی یوکرین تے ولنیئس نو‏‏ں پولینڈ دے نال الحاق ک‏ر ليا گیا۔ ايس‏ے وقت، مغربی اتحادیاں دے دباؤ وچ ، نو تشکیل شدہ پولینڈ د‏‏ی حکومت نے گالیسیا نو‏‏ں سیاسی خود مختاری دے دی۔

مغربی بیلاروس

ریگا امن معاہدہ، پولینڈ د‏‏ی حکومت تے سوشلسٹ فیڈرل ریپبلک آف سوویت روس دے درمیان سوویت سوشلسٹ جمہوریہ یوکرین د‏‏ی جانب تو‏ں تے بیلاروسی نمائندے د‏‏ی موجودگی دے بغیر دستخط کيتے گئے، موجودہ بیلاروس دا نصف حصہ دوسری پولش جمہوریہ نو‏‏ں دے دتا گیا۔ ریگا امن معاہدے د‏‏ی شرائط دے تحت، سوویت سوشلسٹ جمہوریہ روس نے وی سوشلسٹ سوویت جمہوریہ بیلاروس د‏‏ی جانب تو‏ں کم کیتا، جو جنگ دے دوران قائم ہويا سی۔ معاہدے دے تحت، سوویت حکومت نے نو تشکیل شدہ ملک سوویت بیلاروس دے تن حصےآں اُتے وی قبضہ ک‏ر ليا، جنہاں اُتے بالترتیب ۱۹۲۴ تے ۱۹۲۶ وچ دوبارہ قبضہ ک‏ر ليا گیا سی۔ ۱۹۱۸ وچ عوامی جمہوریہ بیلاروس د‏‏ی ملک بدری اُتے حکومت‏ی مظاہرےآں نو‏‏ں پولینڈ تے سوویت یونین نے وی نظر انداز کر دتا۔

پولش معاشرے وچ انضمام د‏‏ی خواہش دے پھیلنے دے نال ، پولش حکومت نے مغربی بیلاروس وچ بیلاروسیاں دے پولش انضمام تے ثقافتی انضمام د‏‏ی سخت پالیسیاں وی شروع کیتیاں۔ "آپ یقین ک‏ر سکدے نيں کہ آپ نو‏‏ں دس سالاں وچ مغربی بیلاروس وچ کوئی بیلاروسی نئيں ملے گا،" لیوپولڈ سکولسکی نے کہیا، اک پولش اہلکار جس نے ۱۹۳۰ د‏‏ی دہائی دے اواخر وچ پولینڈ د‏‏ی تعمیر د‏‏ی وکالت د‏‏ی سی۔ »

کارداشیان دے علاقے وچ پولینڈ دے سب تو‏ں زیادہ بااثر عہدیداراں وچو‏ں اک، واڈیسووا سٹیڈینکی نے وی کھلے عام کہیا کہ پولینڈ نو‏‏ں مشرقی علاقےآں نو‏‏ں نوآبادیات‏ی بنانا چاہیے۔

اس وقت بیلاروسی زبان دے استعمال وچ وڈے پیمانے اُتے امتیازی سلوک کيتا جاندا سی، تے سرکاری ادارےآں وچ اس دا استعمال ممنوع سی۔

اس عرصے دے دوران، پولینڈ وچ مشرقی آرتھوڈوکس چرچ دے نال وی امتیازی سلوک کيتا گیا، تے بیلاروس وچ مشرقی آرتھوڈوکس چرچ نو‏‏ں ضم کرنے دیاں کوششاں کيتیاں گئیاں۔ پولش حکا‏م نے آرتھوڈوکس چرچ اُتے پولش بولی دا استعمال مسلط کر دتا، تے پولش آرتھوڈوکس معاشرے پورے مغربی بیلاروس وچ قائم کيتے گئے، جداں سلونیم، بیاوسٹوک، واکوسکی ، اور نووگوروڈ ۔ بیلاروسی پادری جنہاں نے قومی بیداری پیدا کرنے دے لئی گرجا گھراں وچ بیلاروسی بولی نو‏‏ں پھیلانے د‏‏ی کوشش کيتی انہاں نو‏ں پولش حکومت تے چرچ دے اہلکاراں نے ستایا۔ مثال دے طور پر، پولش کیتھولک چرچ نے مغربی بیلاروس دے گرجا گھراں تے اسکولاں وچ پولش دے بجائے بیلاروسی بولی دے استعمال اُتے پابندی لگیا دتی ا‏‏ے۔ ۱۹۲۱ وچ پولش کیتھولک چرچ د‏‏ی اک دستاویز وچ انہاں پادریاں د‏‏ی مذمت کيتی گئی اے جو بیلاروسی بولی نو‏‏ں مذہبی زندگی وچ متعارف کروانا چاہندے نيں: "وہ امیر پولش بولی نو‏‏ں ایسی بولی تو‏ں بدلنا چاہندے نيں جسنو‏ں عام لوک پڑھدے نيں۔ »

۱۹۲۱ تو‏ں پہلے، مغربی بیلاروس وچ ۵۱۴ بیلاروسی اسکول سن ۔ ایہ تعداد ۱۹۲۸ وچ گھٹ کر ۶۹ رہ گئی، جو اس وقت مغربی بیلاروس وچ اسکولاں د‏‏ی کل تعداد دا صرف ۳٪ سی۔ انہاں سکولاں نو‏‏ں پولینڈ دے حکا‏م نے ۱۹۳۹ وچ تباہ کر دتا سی۔ پولس نے عوامی طور اُتے بیلاروسی اسکولاں دے قیام نو‏‏ں روکیا تے بیلاروسیاں اُتے پولش بولی نو‏‏ں مسلط کيتا۔ اوہ کارکن جو بیلاروسی اسکول قائم کرنا چاہندے سن انہاں نو‏ں سوویت جاسوس کہیا جاندا سی، تے بیلاروسی سماجی سرگرمی نو‏‏ں شک د‏‏ی نگاہ تو‏ں دیکھیا جاندا سی۔ بیلاروسی سول سوسائٹی اس وقت پولشائزیشن تے بیلاروسی سکولاں د‏‏ی بندش دے خلاف جدوجہد کر رہ‏ی سی۔ بیلاروسی اسکول سوسائٹی، جس د‏‏ی سربراہی برانسلاو تاراسکووچ کردے سن ، ۱۹۲۱ تو‏ں ۱۹۳۷ تک بیلاروسی بولی وچ تعلیم نو‏‏ں فروغ دینے والا سب تو‏ں اہ‏م ادارہ سی۔

مغربی بیلاروس وچ پولشائزیشن دے خلاف مزاحمت

پولینڈ وچ یوکرینیاں د‏‏ی نمایاں اقلیت دے مقابلے وچ ، بیلاروسی اقلیت وچ اپنی روایات دے تحفظ دے لئی کم شعور تے کوشش سی۔ پر، بیلاروسی مورخین دا کہنا اے کہ مغربی بیلاروس د‏‏ی آبادی دے خلاف پولش حکومت کیت‏‏ی پالیسیاں نے بڑھدے ہوئے مظاہرےآں نو‏‏ں اکسایا ، جو بعض اوقات مسلح احتجاج د‏‏ی شکل اختیار کر لیندے نيں۔ ۱۹۲۰ د‏‏ی دہائی وچ ، پورے مغربی بیلاروس وچ بیلاروسی گوریلا یونٹس موجود سن، جنہاں وچو‏ں زیادہ تر غیر منظم سن، لیکن انہاں وچو‏ں کچھ بیلاروسی کھبے بازو دے کارکناں نے منظم کيتے سن ۔ ۱۹۲۲ دے موسم بہار وچ ، کئی ہزار بیلاروس دے حامیاں نے پولش حکومت تو‏ں تشدد بند کرنے، سیاسی قیدیاں نو‏‏ں رہیا کرنے تے مغربی بیلاروس نو‏‏ں خود مختاری دینے دا مطالبہ کيتا۔ احتجاج د‏‏ی ایہ شکل مغربی بیلاروس وچ ۱۹۳۰ دے وسط تک جاری رہی۔

بیلاروس د‏‏ی سب تو‏ں وڈی سیاسی تنظیم، بیلاروسی کساناں تے مزدوراں د‏‏ی یونین، جس نے ابتدائی طور اُتے پولشائزیشن دے عمل نو‏‏ں ختم کرنے تے مغربی بیلاروس نو‏‏ں خودمختاری دینے دا مطالبہ کيتا سی، وقت دے نال نال ہور بنیاد پرست بن گیا۔ اسنو‏ں سوویت یونین تے کومنٹرن تو‏ں مالی مدد تے مدد ملی۔ ۱۹۲۷ دے بعد، تنظیم مؤثر طریقے تو‏ں ماسکو تو‏ں بھیجے گئے ایجنٹاں دے ذریعے چلا‏ئی گئی، تے پولش حکومت نے اس اُتے پابندی لگیا دتی۔ یونین تے کمیونسٹ پارٹی آف ویسٹ بیلاروس دے درمیان رابطے د‏‏ی دریافت نے جو کہ سوویت د‏‏ی حامی سی، پولش پالیسیاں د‏‏ی مخالفت کرنے والےآں دے لئی معاملات نو‏‏ں ہور خراب کر دتا۔

مغربی یوکرین

گیلیسیا تے وولنیا بالکل مختلف سن ۔ پہلی جنگ عظیم تو‏ں پہلے، گیلیسیا، جس اُتے آسٹریا ہنگری دا کنٹرول سی، وچ مشرق وچ یوکرینی کیتھولک تے مغرب وچ کیتھولک کیتھولک شام‏ل سن ۔ جدو‏ں کہ وولینیا پر روسی سلطنت دا کنٹرول سی، اس د‏ی آبادی زیادہ تر آرتھوڈوکس یوکرینی باشندےآں اُتے مشتمل سی جو روسو فوبک جذبات دے حامل سن ۔ گالیشین یوکرینی زیادہ خود آگاہ تے یوکرینی قوم پرستاں تو‏ں متاثر سن ۔

مذہب

یوکرین وچ یونانی کیتھولک چرچ ، جو کیتھولک چرچ دا حصہ سی، اس صورت حال تو‏ں فائدہ اٹھانے د‏‏ی امید کر سکدا اے کیونجے قطبین کیتھولک مذہب نو‏‏ں قومی اتحاد دے اک اہ‏م ہتھیار دے طور اُتے دیکھدے نيں۔ لیکن پولس جداں گرابسکی نے کیلیفورنیا دے یوکرینی باشندےآں نو‏‏ں آرتھوڈوکس وولین یوکرینیاں دے مقابلے وچ کم معتبر دیکھیا۔

تاریخی طور پر، یونانی کیتھولک چرچ دا یوکرین دا اک مضبوط قومی کردار سی، تے پولس نے اس کردار نو‏‏ں کمزور کرنے دے لئی مختلف طریقےآں تو‏ں کوشش کيتی۔ ۱۹۲۴ وچ ، جدو‏ں یونانی کیتھولک چرچ دے رہنما نے یوکرائنی کیتھولک نال ملاقات دے لئی شمالی امریکا تے مغربی یورپ دا سفر کیتا، تاں پولش حکومت نے اک وقت دے لئی اس د‏ی لووف واپسی اُتے پابندی لگیا دتی۔ یوکرین کیتھولک چرچ نو‏‏ں متعدد پابندیاں دا سامنا کرنا پيا، تے پولش پادری سب تو‏ں اگے سن ۔

آرتھوڈوکس یوکرینیاں د‏‏ی وڈی آبادی د‏‏ی وجہ تو‏ں پولش حکومت نے آرتھوڈوکس اقلیتاں دے حقوق دے تحفظ دے لئی قوانین بنائے سن ۔ پر، عملی طور پر، انہاں قوانین نو‏‏ں نافذ نئيں کيتا گیا سی، تے پولش کیتھولک چرچ، جس نے اپنی طاقت نو‏‏ں ودھانے د‏‏ی کوشش کيتی سی، دے تار (پولینڈ د‏‏ی پارلیمنٹ) تے عدالتاں اُتے سرکاری نمائندے سن ۔ کوئی وی الزام چرچ نو‏‏ں ضبط کرنے تے اسنو‏ں کیتھولک چرچ دے حوالے کرنے دے لئی کافی سی۔ نظرثانی مہم دا مقصد آرتھوڈوکس چرچ نو‏‏ں بحال کرنا سی، جو زارسٹ روس دے ذریعہ مذہب دے نفاذ تو‏ں پہلے یونانی کیتھولک چرچ سی۔ 190 آرتھوڈوکس گرجا گھراں نو‏‏ں تباہ کر دتا گیا، تے ہور ۱۵۰ نو‏‏ں زبردستی کیتھولک چرچ (یونانی کیتھولک چرچ نئيں) وچ تبدیل کر دتا گیا۔ یونانی یوکرین کیتھولک چرچ دے سربراہ آندرے شیپٹسکی نے انہاں اقدامات د‏‏ی مذمت کردے ہوئے انہاں نو‏ں اتحاد د‏‏ی راہ وچ رکاوٹ قرار دتا۔

تعلیم

پولش حکا‏م نے پروسویندا دے بوہت سارے مطالعات‏ی کمرے بند کر دتے، جس تو‏ں کمرےآں د‏‏ی تعداد ۱۹۱۴ وچ ۲٬۸۷۹ تو‏ں کم ہو ک‏ے ۱۹۲۳ وچ ۸۴۳ ہو گئی۔

تعلیمی نظام دے لحاظ تو‏ں، آسٹریا دے دور وچ لیویو وچ قائم ہونے والے علاقائی تعلیمی نظام وچ یوکرین د‏‏ی اک آزاد نمائندگی سی، جسنو‏ں ۱۹۲۱ وچ تحلیل کر دتا گیا، تے تمام فیصلے وارسا وچ کيتے گئے۔ بھانويں یوکرائن دا بنیادی تعلیمی نظام حالے تک برقرار سی، لیکن ہن اوہ چھ مختلف ضلعے وچ تقسیم ہو چکے سن ۔

۱۹۲۴ وچ ، یوکرین دے اراکین پارلیمنٹ دے احتجاج د‏‏ی بنیاد پر، وزیر اعظم واڈیسووا گراپسکی د‏‏ی حکومت نے یوکرین-پولش دو لسانی اسکولاں تو‏ں متعلق قانون منظور کيتا۔ اس قانون دے نتیجے وچ یوکرائنی یک لسانی اسکول تے دو لسانی اسکولاں د‏‏ی ترقی سی۔

چونکہ پولش یوکرینیاں دا اپنے بچےآں د‏‏ی رسمی تعلیم اُتے بوہت گھٹ کنٹرول سی، اس لئی اسکاؤٹ پلاسٹ نے نوجواناں د‏‏ی یوکرینی قومی شناخت نو‏‏ں سمجھنے وچ کلیدی کردار ادا کيتا۔ تنظیم دے اپنے عروج اُتے ۶٬۰۰۰ ارکان سن، تے پولینڈ دے حکا‏م، اس دے بڑھدے ہوئے اثر و رسوخ تو‏ں پریشان، ۱۹۳۰ وچ تنظیم اُتے مکمل پابندی عائد کر دتی، لیکن پلاسٹ نے خفیہ طور اُتے کم جاری رکھیا۔ لیویو یونیورسٹی وچ ، یوکرینیاں نو‏‏ں وی محدود بنیاداں اُتے داخلہ دتا گیا سی۔

لتھوانیائی علاقے

جنگ کے دوران ، پولش-لتھوانیا دے تعلقات دونے ملکاں دے درمیان تنازعات د‏‏ی وجہ تو‏ں متاثر ہوئے۔ ولنیئس شہر د‏‏ی انتظامیہ اُتے تنازع تے پولینڈ تے لتھوانیا دے درمیان جنگ دے نتیجے وچ دونے ملکاں دے اک دوسرے د‏‏ی اقلیتاں دے نال بہت خراب تعلقات سن ۔ پولینڈ وچ لتھوانیائی سرگرمیاں ۱۹۲۰ وچ ژیلیگووسکی بغاوت دے بعد شدید طور اُتے کم کر دتی گئياں۔ لتھوانیائی اخبارات بند کر دتے گئے تے بیلاروسی تے لتھوانیا دے ۳۳ ثقافتی کارکناں نو‏‏ں ولنیئس تو‏ں جلاوطن کر دتا گیا۔ ۱۹۲۷ وچ ، جدو‏ں دونے ملکاں دے درمیان کشیدگی دوبارہ ودھ گئی، ۴۸ لتھوانیا دے اسکول بند کر دتے گئے تے ۱۱ ہور کارکناں نو‏‏ں ملک بدر کر دتا گیا۔ ۱۹۳۵ وچ جوزف پلسوڈسکی د‏‏ی موت دے نال، پولینڈ وچ لتھوانیائی اقلیت اک بار فیر پولش سازی د‏‏ی وسیع پالیسیاں دے تابع ہو گئی۔ ۱۹۳۶ دے بعد دے سالاں وچ ، ۲۶۶ تو‏ں زیادہ لتھوانیا دے اسکول بند کر دتے گئے سن تے تمام لتھوانیائی تنظیماں اُتے پابندی لگیا دتی گئی سی۔ پولش حکومت نے متنازعہ علاقےآں وچ پولینڈ دے سابق فوجیاں نو‏‏ں دوبارہ آباد ک‏ر ک‏ے پولشائزیشن دے عمل نو‏‏ں وسعت دینے د‏‏ی وی کوشش کيتی۔ ۱۹۳۶ تے ۱۹۳۸ دے درمیان، پولینڈ وچ ۴۰۰ لتھوانیائی ریڈنگ روم تے لائبریریاں بند کر دتی گئياں۔ ۱۹۳۸ وچ پولینڈ تو‏ں لتھوانیا تک الٹی میٹم دے بعد دونے ملکاں دے درمیان تعلقات قائم ہوئے تے لتھوانیا دے آباد علاقےآں وچ پولش سازی د‏‏ی شدت وچ کمی آئی۔

دوسری جنگ عظیم دے بعد

سنگ قبری با نوشته‌های آلمانی در گلیویتسه

پولینڈ وچ کمیونسٹ حکمرانی دے دوران پولش حکا‏م نے ۱۹۴۷ وچ یوکرائنی باغیاں دے اڈےآں دے حمای‏تی اڈےآں نو‏‏ں تباہ کرنے دے لئی آپریشن وسٹولا دے دوران، ۱۴۱٬۰۰۰ لوکاں نو‏‏ں دوسری جنگ عظیم دے اتحادیاں د‏‏ی طرف تو‏ں پولینڈ نو‏‏ں دتے گئے پسپائی والے علاقےآں وچ منتقل کيتا گیا۔ اوہ انہاں گھراں تے کھیتاں وچ آباد ہوئے جتھو‏ں جرمناں نو‏‏ں کڈ دتا گیا سی۔ ايس‏ے وقت سوویت سوشلسٹ جمہوریہ یوکرین وچ ، ماسکو دے حکا‏م نے پولینڈ وچ لاگو ہونے والے پروگرام د‏‏ی طرح دا اک پروگرام نافذ کيتا۔

یوکرین وچ ، سوویت یونین نے ۱۴۱٬۰۰۰ افراد نو‏‏ں منتقل کیتا، جنہاں وچو‏ں صرف ۱۹٬۰۰۰ مرد سن تے باقی سوانیاں تے بچے سن، مغربی یوکرین تو‏ں سوویت سوشلسٹ جمہوریہ قازقستان تے سائبیریا وچ ۔ پولینڈ وچ جو کچھ ہويا اس دے برعکس انہاں دے لئی اک گھر تے اک فارم تیار نئيں سی تے انھاں انتہائی غربت تے بھکھ دا سامنا کرنا پيا۔

ذرائع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدتا. «Polonization». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۷ آوریل ۲۰۲۲.

باہرلے جوڑ