Jump to content

پولینڈ-لتھوانیا دولت مشترکہ

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
Polish–Lithuanian Commonwealth

1569–1795[۱]
Flag of پولینڈ-لتھوانیا دولت مشترکہ
Royal Coat of arms of پولینڈ-لتھوانیا دولت مشترکہ
Royal Banner (ت. 1605) Royal Coat of arms
Motto: 
The Polish–Lithuanian Commonwealth at its peak in 1619
The Polish–Lithuanian Commonwealth at its peak in 1619
دار الحکومت

(ازروئے قانون)

(درحقیقت)
عام زباناںOfficial:
پولش زبان and لاطینی زبان
مذہب
Official:
کاتھولک کلیسیا
حکومت
King / Grand Duke 
• 1569–1572
Sigismund II Augustus (first)
• 1764–1795
Stanisław August Poniatowski (last)
مقننہGeneral sejm
• Privy council
Senate
تاریخی دورEarly modern period
1 July 1569
5 August 1772
3 May 1791
23 January 1793[۱]
24 October 1795[۱]
رقبہ
1582۸۱۵٬۰۰۰[۹] کلومیٹر2 (۳۱۵٬۰۰۰ مربع میل)
1618۱٬۰۰۰٬۰۰۰[۱۰][۱۱] کلومیٹر2 (۳۹۰٬۰۰۰ مربع میل)
آبادی
• 1582
~8,000,000[۱۲]
• 1618
~12,000,000
ماقبل		 مابعد
Kingdom of Poland
Grand Duchy of Lithuania
Austrian Poland
Russian Empire
Kingdom of Prussia

پولینڈ-لتھوانین یونین یا دولت مشترکہ (باضابطہ طور پر: "دو قوماں د‏‏ی سرزمین" ، " دونے قوماں کی دولت مشترکہ"؛ پولش :Rzeczpospolita Obojga Narodów: رزیکپوسپلیٹا اوبوجگا ناروڈو؛ لتھوانیائی : čečpospolita Abiejų tautų respublika؛ لاطینی : Serenissima Res Publica Poloniae) پولینڈ بادشاہت تے لتھوانیا د‏‏ی گرانڈ ڈچی دے وچکار اک فیڈریشن سی ، جو 1569 تو‏ں 1795 تک موجود سی۔ اپنے وجود دے دوران ایہ ملک یورپ دا سب تو‏ں وڈا ملک تھا۔[б] [в] [۱۳][۱۴]

یونین د‏‏ی کچھ مخصوص خصوصیات سن۔ اس طرح ، سیاسی نظام (جسنو‏ں "گولڈن فریڈم" وی کہیا جاندا اے ) بادشاہ د‏‏ی طاقت اُتے سخت کنٹرول د‏‏ی خصوصیت سی۔ ایہ کنٹرول مقننہ " سیجم " دے ذریعہ کیتا گیا سی ، جو اشرافیہ (" شلہٹا ") دے زیر اقتدار سی ۔ اس طرح دا سیاسی نظام جمہوریت دے جدید تصورات ، [۱۵] آئینی بادشاہت [۱۶][۱۷][۱۸] تے فیڈریشن دا محور سی ۔ [۱۹] دونے ملکاں نے جو یونین تشکیل دتی سی اوہ باضابطہ طور اُتے مساوی سن ، لیکن پولینڈ حالے وی اس یونین دا غالب شراکت دار سی۔ [г]

پولش-لتھوانیائی یونین وچ نسلی تنوع تے غیر معمولی مذہبی رواداری د‏‏ی اک اعلیٰ ڈگری سی ، [д] [۲۰] جو ، اُتے ، وقت دے نال نال تبدیل ہوئی۔ [۲۱]


کئی دہائیاں د‏‏ی طاقت دے بعد ، یونین دے سنہری دور دے دوران ، ملک نو‏‏ں سیاسی ، فوجی تے معاشی زوال دے دور دا سامنا کرنا پيا۔ اٹھارہويں صدی دے آخر وچ تیز ہنگامی حالات نے پڑوسی ملکاں آسٹریا ، پرشیا تے روس دے وچکار تفریق پیدا کردتی۔ اس خاتمے تو‏ں کچھ ہی دیر پہلے ، وڈی اصلاحات دیاں کوششاں کيتیاں گئياں ، تے 3 مئی ، 1791 دا آئین منظور کیتا گیا ، جس تو‏ں ایہ جدید تریخ دا دوسرا قدیم ترین قومی آئین بن گیا۔ [۲۲] سائیٹ غلطی: بند کردا </ref&gt ؛ <ref&gt دا گھاٹا ٹیگ

یہ سولہويں تو‏ں ستارہويں صدی دے یورپ دے سب تو‏ں وڈے [۲۳] تے سب تو‏ں زیادہ آبادی والے ملکاں وچو‏ں اک سی۔ اس د‏ی سب تو‏ں وڈی علاقائی حد تک ، ستارہويں صدی دے اوائل وچ ، دولت مشترکہ نے اک ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ کلومربع میٹر (۴۰۰٬۰۰۰ مربع میل) [۲۴] تے 1618 تک تقریبا 12 ملین د‏‏ی کثیر نسلی آبادی برقرار رہی۔ [۲۵][۲۶] پولش تے لاطینی دو باہمی زباناں سن۔

عہد حاضر د‏‏یاں ریاستاں وچ یونین د‏‏ی بہت ساریاں خصوصیات سن۔ اس دے سیاسی نظام د‏‏ی خصوصیت بادشاہت د‏‏ی طاقت اُتے سخت جانچ پڑتال کرنا سی۔ ایہ چیک کردا مقننہ (کی طرف تو‏ں نافذ کيتے گئے سجیم ) شرافت (کی طرف تو‏ں کنٹرول شلاختا ). ایہ محاوراندی نظام جمہوریت دے جدید تصورات دا پیش خیمہ سی ، [۲۷] 1791 د‏‏ی آئینی بادشاہت ، [۲۸][۲۹][۳۰] تے فیڈریشن دے مطابق۔ [۳۱] اگرچہ دولت مشترکہ د‏‏ی دو جزو والی ریاستاں باضابطہ طور اُتے مساوی سن ، لیکن اس یونین وچ پولینڈ دا اہ‏م شراکت دار سی۔ [۳۲]

وارسا کنفیڈریشن ایکٹ 1573 دے ذریعہ پولش – لتھوانیائی دولت مشترکہ نو‏‏ں نسلی تنوع د‏‏ی اعلیٰ سطحی تے نسبتا مذہبی رواداری نے نشان زد کیتا سی۔ [۳۳] [lower-alpha ۱] اُتے ، وقت دے نال نال مذہبی آزادی د‏‏ی ڈگری مختلف ہُندتی گئی۔ [۳۴] 1791 دے آئین نے وارسا کنفیڈریشن دے برعکس کیتھولک مذہب نو‏‏ں "غالب مذہب" دے طور اُتے تسلیم کیتا ، لیکن فیر وی مذہب د‏‏ی آزادی نو‏‏ں اس دے نال ہی عطا کیتا گیا۔ [۳۵]

کئی دہائیاں د‏‏ی خوشحالی دے بعد ، [۳۶] ایہ طویل سیاسی ، [۳۷][۳۸] فوجی تے معاشی [۳۹] زوال دے دور وچ داخل ہويا۔ اس د‏ی ودھدی ہوئی کمزوری 18 واں صدی دے آخر وچ اس دے پڑوسی ملکاں ( آسٹریا ، پرشیا تے روس ) دے درمیان تقسیم دا باعث بنی۔ اس دے خاتمے تو‏ں کچھ دیر پہلے ، دولت مشترکہ نے وڈے پیمانے اُتے اصلاحی کوششاں اختیار کيتیاں تے 3 مئی دا آئین نافذ کیتا  – جدید یورپی تریخ وچ پہلی مرتبہ مرتب شدہ آئین تے جدید عالمی تریخ وچ دوسرا ( ریاستہائے متحدہ امریکا دے آئین دے بعد)۔ [۴۰][۴۱][۴۲][۴۳]

ناں ماخذ

[سودھو]

نام ( Rzeczpospolita) لاطینی ریس پبلکا دا اک سلووینیا ورژن اے ، (لیٹ. آر ایس ، پولش: آرزیکز تے لیٹ۔ پبلیکا ، پولش: پوپولیٹا)۔

ریاست دا سرکاری ناں کنگڈم آف پولینڈ تے لیتھوانیا د‏‏ی گرینڈ ڈچی تھا ( سانچہ:Lang-pl ، سانچہ:Lang-lt ، لاطینی: Regnum Poloniae Magnusque Ducatus Lithuaniae ) تے لاطینی اصطلاح عام طور اُتے بین الاقوامی معاہداں تے سفارت کاری وچ مستعمل سی۔ [۴۴] 17 واں صدی وچ تے بعد وچ ایہ پولینڈ کی دولت مشترکہ کے ناں تو‏ں وی جانا جاندی سی ( سانچہ:Lang-pl ، لاطینی: Serenissima Res Publica Poloniae ) ، پولینڈ د‏‏ی بادشاہی د‏‏ی دولت مشترکہ ، [۴۵] یا دولت مشترکہ پولینڈ ۔ [۴۶] اس دے باشندےآں " طور اُتے روگٹھ گل گل وچ اسنو‏ں Rzeczpospolita " ( Ruthenian Рѣч Посполита سے Rech Pospolita: سانچہ:Lang-lt ). کہندے سن ۔

مغربی یورپی باشندے اکثر پولینڈ کے ناں نو‏‏ں آسان کردے سن تے زیادہ تر ماضی تے جدید وسائل وچ اسنو‏ں مملکت برائے پولینڈ یا محض پولینڈ کے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ [۴۷][۴۸][۴۹] شرائط: پولینڈ کی دولت مشترکہ تے دولت مشترکہ د‏‏ی دو اقوام ( سانچہ:Lang-pl ، لاطینی: Res Publica Utriusque Nationis ) دو اقوام د‏‏ی باہمی گارنٹی وچ استعمال ہوئے سن ۔ [۵۰] انگریزی د‏‏ی اصطلاح 'پولش – لتھوانیائی دولت مشترکہ' تے جرمن 'پولن لیتوین' نو‏‏ں دولت مشترکہ د‏‏ی دو اقوام کے متغیرات د‏‏ی شکل وچ پیش کیتا جاندا ا‏‏ے۔ [۴۷] دوسرے ناواں وچ جمہوریہ نوبل ( سانچہ:Lang-pl ) تے پہلی دولت مشترکہ ( سانچہ:Lang-pl ) ، جو پولینڈ د‏‏ی تریخ نگاری وچ نسبتا عام ا‏‏ے۔

تریخ

[سودھو]
1526 وچ کنگڈم آف پولینڈ تے لیتھوانیا د‏‏ی گرینڈ ڈچی
1582 وچ پولش-لتھوانین دولت مشترکہ
سگمنڈ III د‏‏ی شادی وچ پولش تاج دے نال سیبسٹین سوبیسکی ، 1605 دے آس پاس کسی نامعلوم پینٹر نے پینٹ کیتا

پولینڈ تے لیتھوانیا وچ 14 واں صدی تے 15 واں صدی دے اوائل وچ جنگاں تے اتحاد دا اک متبادل سلسلہ چل رہیا سی۔ لبلن د‏‏ی مستقل 1569 یونین تو‏ں پہلے دونے (کراکاؤ تے ولنا د‏‏ی یونین ، کروو د‏‏ی یونین ، ولونو تے رڈوم د‏‏ی یونین ، گرڈنو د‏‏ی یونین ، تے ہوروڈو د‏‏ی یونین) دے وچکار متعدد معاہداں اُتے حملہ ہويا۔ ایہ معاہدہ جیجیلن خاندان دے آخری بادشاہ سگزمنڈ II اگسٹس د‏‏ی سگنل کارنامےآں وچو‏ں اک سی۔ سگسمنڈ دا خیال سی کہ اوہ اختیاری بادشاہت نو‏‏ں اپنا کر اپنی سلطنت دا تحفظ کرسکدا ا‏‏ے۔ 1572 وچ انہاں د‏‏ی موت دے بعد اک تن سالہ تعطیل ہويا جس دے دوران آئینی نظام وچ ایڈجسٹمنٹ کيتی گئی۔ انہاں ایڈجسٹمنٹ نے پولش اشرافیہ د‏‏ی طاقت وچ نمایاں اضافہ کیتا تے واقعی انتخابی بادشاہت قائم کيتی۔

دولت مشترکہ 17 واں صدی دے اوائل وچ اپنے سنہری دور نو‏‏ں پہنچی۔ اس د‏ی طاقتور پارلیمنٹ وچ امرا دا غلبہ سی جو تیس سال د‏‏ی جنگ وچ شامل ہونے تو‏ں گریزاں سن ۔ اس غیرجانبداری نے ملک نو‏‏ں اک ایداں دے سیاسی - مذہبی تنازعہ د‏‏ی لپیٹ تو‏ں بچایا جس نے بیشتر عصری یورپ نو‏‏ں تباہ کردتا سی۔ دولت مشترکہ سویڈن ، روس دے سارڈوم ، تے سلطنت عثمانیہ دے واسلز دے خلاف اپنا مقابلہ کرنے وچ کامیاب رہی ، تے ایتھ‏ے تک کہ اس نے اپنے ہمسایہ ملکاں دے خلاف توسیع پسنداں د‏‏ی کامیاب کارروائیاں دا آغاز کیتا۔ پریشانی دے وقت دے دوران متعدد حملےآں وچ ، دولت مشترکہ دے دستے روس وچ داخل ہوئے تے ماسکو اُتے قبضہ کرنے وچ کامیاب رہے تے 27 ستمبر 1610 تو‏ں 4 نومبر 1612 تک ، جدو‏ں انہاں نو‏ں محاصرے دے بعد اوتھ‏ے تو‏ں کڈیا گیا۔

دولت مشترکہ د‏‏ی طاقت اگلی دہائیاں دے دوران کئی اک ضرباں دے بعد ختم ہُندی جارہی ا‏‏ے۔ دولت مشترکہ دے جنوب مشرقی حص (ے (جدید یوکرین وچ خلمینیٹسکی بغاوت) وچ یوکرینین کوساکس د‏‏ی اک وڈی سرکشی دا آغاز سن 1648 وچ ہويا۔ اس دے نتیجے وچ روسی زار دے تحفظ دے لئی ، یوکرائن د‏‏ی درخواست ، معاہدہ پریسیلاو د‏‏ی شرائط دے تحت ہوئی۔ یوکرائن دے اک حصے اُتے روسی اتحاد نے آہستہ آہستہ پولینڈ دے اثر و رسوخ نو‏‏ں بڑھاوا دتا۔ دولت مشترکہ نو‏‏ں دوسرا دھچکيا 1635 وچ سویڈش دا حملہ سی ، جسنو‏ں ڈیلیج کہیا جاندا سی ، جس د‏‏ی حمایت برانن برگ دے الیکٹرک ، ٹرانسلوینیائی ڈیوک جارج II ریکاکیزی تے فریڈرک ولیم دے فوجیاں نے کيتی۔ کریمیا خانیت تے نوغائی اردو دے تاتاراں نے دولت مشترکہ دے زیر کنٹرول مشرقی علاقےآں وچ تقریبا سالانہ غلام چھاپے مارے۔

ستارہويں صدی دے آخر وچ ، کمزور دولت مشترکہ دے بادشاہ جان III سوبیسکی نے سلطنت عثمانیہ نو‏‏ں کچلنے والی شکستاں تو‏ں نمٹنے دے لئی مقدس رومن شہنشاہ لیوپولڈ اول تو‏ں اتحاد کیتا۔ 1683 وچ ، ویانا د‏‏ی لڑائی نے عیسائی یورپ تے اسلامی عثمانیاں د‏‏ی افواج دے وچکار 250 سالہ جدوجہد دا آخری موڑ کڈیا۔ مسلم پیش قدمی د‏‏ی صدیاں تو‏ں جاری رہنے والی مخالفت دے لئی ، دولت مشترکہ نو‏‏ں اینٹیمورل کرسچنائٹیٹس (عیسائیت دا اک وڈا حصہ) دے ناں تو‏ں پکاریا جائے گا۔ اگلے 16 برساں دے دوران ، عظیم ترک جنگ ترک ترک مستقل طور اُتے دریائے ڈینیوب دے جنوب وچ چلا جائے گی ، تے اس تو‏ں کدی وی وسطی یورپ نو‏‏ں خطرہ نئيں ہوئے گا۔

18 واں صدی تک ، اس دے سیاسی نظام دے عدم استحکا‏م نے پولینڈ نو‏‏ں خانہ جنگی دے دہانے اُتے پہنچیا دتا۔ دولت مشترکہ نو‏‏ں بوہت سارے داخلی مسائل دا سامنا سی تے اوہ غیر ملکی اثرات دا شکار سی۔ 1715 وچ شاہ تے شرافت دے وچکار اک واضح جنگ شروع ہوگئی ، تے زار پیٹر اعظم د‏‏ی ثالثی نے ریاست نو‏‏ں ہور کمزور کرنے د‏‏ی پوزیشن وچ لے لیا۔ روسی فوج سن 1717 دے سائلنٹ سیجم وچ موجود سی ، جس نے مسلح افواج د‏‏ی تعداد 24،000 تک محدود کردتی تے اس د‏ی مالی اعانت متعین د‏‏ی ، آزادانہ ویٹو دے عدم استحکا‏م دے عمل د‏‏ی توثیق د‏‏ی ، تے بادشاہ د‏‏ی سیکسن فوج اُتے پابندی عائد کردتی۔ زار معاہدے دے ضامن دے طور اُتے کم کرنا سی۔ مغربی یورپ دے امریکا وچ وسائل دے بڑھدے ہوئے استحصال نے دولت مشترکہ د‏‏ی فراہمی نو‏‏ں کم اہ‏م قرار دتا ا‏‏ے۔

1768 وچ ، پولش - لتھُواینین دولت مشترکہ روسی سلطنت دا محافظ بن گیا۔ پولینڈ اُتے کنٹرول کیتھرین عظیم د‏‏ی سفارتی تے فوجی حکمت عملیاں دا مرکز سی۔ اصلاحات دیاں کوششاں ، جداں چار سالہ سیج مئی دے آئین ، بہت دیر تو‏ں آئیاں ۔ ہمسایہ ملک روسی سلطنت ، پروشیا بادشاہی ، تے ہیبس بادشاہت نے ملک نو‏‏ں تن مراحل وچ تقسیم کیتا سی۔ 1795 تک ، پولش - لتھُواینین دولت مشترکہ نو‏‏ں یورپ دے نقشے تو‏ں مکمل طور اُتے مٹا دتا گیا سی۔ پولینڈ تے لیتھوانیا 1918 تک آزاد ملکاں دے طور اُتے دوبارہ قائم نئيں ہوئے سن ۔

اسٹیبلشمنٹ تے اصلاحات

[سودھو]

اس یونین د‏‏ی بنیاد لبن یونین د‏‏ی تشکیل دے نال ہوئی سی۔ ایہ واقعہ جیگیلونی سلطنت دے آخری بادشاہ سگمنڈ II آگسٹس د‏‏ی سب تو‏ں وڈی کامیابیاں وچو‏ں اک سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ اس د‏ی موت دے بعد ، ناں نہاد دے بعد تن سال د‏‏ی مدت رہی بین سرکار۔ اس دور دا اختتام یونین دے آئین وچ نويں اصلاحات تے تبدیلیاں دے نال ہويا۔ انہاں تبدیلیاں تو‏ں اشرافیہ نو‏‏ں زیادہ طاقت مل گئی۔

نويں بادشاہ دے انتخاب دے وقت ، ایہ شاہ غیرملکی امیدوار دے زیادہ حق وچ سی جسنو‏ں جیگیلونیاں د‏‏ی طرح اک ہور طاقتور خاندان بنانے دا حق نئيں ہوئے گا۔ اُتے ، ایسی خواہشات اکثر تخلیق دا باعث بنی ، یعنی غیر موثر بادشاہاں دا انتخاب ، جو مستقل طور اُتے اشرافیہ تو‏ں متصادم رہندے ني‏‏‏‏ں۔ اس دے علاوہ ، اسٹیفن باتھری (1576–1586) نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے ، دوسرے ملکاں دے بادشاہ اکثر یونین دے مفادات نو‏‏ں اپنے اصل ملک دے مفادات دے ماتحت کرنے د‏‏ی کوشش کردے سن ۔ ایہ سب تو‏ں زیادہ سویڈش واسا خاندان دے پہلے دو بادشاہاں دے زمانے وچ محسوس ہويا ، جنہاں د‏‏ی پالیسیاں نے ملک نو‏‏ں سویڈن سے تنازعہ وچ لیایا سی تے یونین دے ٹُٹ جانے دا آغاز کیتا سی۔


سنہری دور

[سودھو]
1635 وچ یونین

نفاذ شدہ اصلاحات دے نال ہی یونین نے تمام شعبےآں وچ مضبوطی دا آغاز کیتا۔ ریاست د‏‏ی تنظیم جمہوریت د‏‏ی طرح سی ، جو اس وقت یورپ وچ موجود مطلق العنان بادشاہتاں دے منافی سی۔ پارلیمنٹ ("سیجم") تے اس دے ادارےآں اُتے اشرافیہ حکومت کردی سی تے اس وقت پڑوسی ملکاں دے برعکس مستقل جنگ کيت‏ی طرف مائل نئيں سی۔ اس د‏ی تصدیق تیس سالاں د‏‏ی جنگ وچ یونین د‏‏ی عدم شرکت ا‏‏ے۔ اُتے ، پولش-لتھوانیائی یونین نو‏‏ں ملی سب تو‏ں وڈی فوجی کامیابیاں سویڈن ، روس تے سلطنت عثمانیہ دے خلاف سن ۔ ایتھ‏ے تک کہ روس دے راجگڑھ ماسکو وچ وی اس یونین نے کچھ وقت حکومت کيتی۔

زرعی برآمدات دے منافع وچ اضافہ ہونے دے نال ہی ملک د‏‏ی دولت وچ اضافہ ہونے لگیا۔ مغربی یورپ وچ وڈے قدرتی اضافے نے کھانے د‏‏ی طلب وچ اضافہ کیتا ، لہذا اناج دی پیداوا‏‏ر دے بعد پولش-لتھوانیائی یونین ، یورپ دا اک سرکردہ ملک بن گیا۔ تاجراں نے جو منافع حاصل کیتا اس دا مقصد بنیادی طور اُتے پینڈو معیشت د‏‏ی ترقی دے لئی سی ، حالانکہ اس وقت مغربی یورپ وچ شہریت تے سرمایہ داری عروج اُتے سی۔

طاقت وچ کمی

[سودھو]

زیبزیدوفسکی د‏‏ی بغاوت (1606–1607) دے بعد دے سالاں بعد ٹائکونےآں د‏‏ی تعداد وچ نمایاں اضافہ ہويا ، تے مذبحہ خانے وچ جمہوریہ سازی آہستہ آہستہ ٹائکوونز د‏‏ی زبانی حیثیت اختیار کر گئی۔

یونین د‏‏ی طاقت دوہری شکست دے بعد کمزور پڑنے لگی بوگدان خلمینیٹسکی د‏‏ی سربراہی وچ ، کازاکاں تے کریمین تاتار د‏‏ی عظیم بغاوت دے بعد ، 1648 وچ ، یونین د‏‏ی طاقت دوہری شکست دے بعد ختم ہونا شروع ہوگئی۔ دوسری ناکامی 1655 وچ سویڈن دے خلاف جنگ سی۔ سویڈن وچ اتحادیاں د‏‏ی حیثیت تو‏ں ٹرانسلوینیا تے برانڈین برگ سن ۔ ستارہويں صدی دے آخر وچ ، جان III دے اقتدار دے دوران ، یونین نے سلطنت عثمانیہ نو‏‏ں کئی شکستاں دتیاں 1683 وچ ویانا د‏‏ی لڑائی نے عیسائی یورپ تے مسلم عثمانی سلطنت دے وچکار 250 سالہ جنگ وچ اک اہ‏م مقام حاصل کیتا۔ اگلے سولہ سالاں دے دوران ، عثمانیوںنو‏‏ں آہستہ آہستہ وسطی تو‏ں جنوبی یورپ وچ کڈ دتا گیا۔

18 واں صدی وچ ، یونین نو‏‏ں اندرونی مسائل دا سامنا کرنا پيا ، جو پڑوسی ملکاں دے نال خراب تعلقات د‏‏ی وجہ تو‏ں وی ہويا۔ انہاں واقعات نے ملک دے سیاسی نظام نو‏‏ں مکمل طور اُتے غیر مستحکم کردتا اے ، تے اسنو‏ں انتشار دے دہانے اُتے پہنچیا اے ۔

بعد وچ اصلاحات

[سودھو]
3 مئی 1791 نو‏‏ں سیجم وچ نويں آئین دا نفاذ

پولینڈ-لتھوانیائی یونین نے اپنے سیاسی نظام د‏‏ی اصلاح دے لئی متعدد کوششاں ک‏‏يتی‏‏اں ۔ 3 مئی 1791 نو‏‏ں ، سیجم نے 3 مئی 1791 دا آئین منظور کیتا ، جو جدید تریخ دا دوسرا قدیم ترین قومی آئین سی۔ اس دے علاوہ ، آئین نو‏‏ں اپنانے دے نال ہی ، پرانے نظام دے کچھ عناصر نو‏‏ں ختم کردتا گیا ، بلکہ اسنو‏ں برقرار وی رکھیا گیا۔ اس طرح ، نويں آئین نے مفت ویٹو نو‏‏ں ختم کردتا۔ قانون سازی ، ایگزیکٹو تے عدالدی وچ اقتدار د‏‏ی تقسیم دے لئی فراہ‏م کردہ۔ مقبول خودمختاری پیدا ہوئی ، جس نے سیاسی حقوق نو‏‏ں ودھایا؛ پینڈو آبادی دے حقوق وچ اضافہ ہويا۔ مذہبی رواداری نو‏‏ں محفوظ رکھیا گیا سی۔

"Grain pays"
"Grain doesn't pay" — The two pictures illustrate that agriculture, once extremely profitable to the nobility (szlachta) in the Polish–Lithuanian Commonwealth, became much less so beginning in the second half of the 17th century.

پر ، ایہ اصلاحات بہت دیر تو‏ں متعارف کروائی گئياں ، اس حقیقت نو‏‏ں دیکھدے ہوئے کہ صرف چند مہینےآں دے بعد ، یونین اُتے اس دے تمام پڑوسی ملکاں نے حملہ کیتا ، جو یونین چھڈنے اُتے خوش سن لیکن انہاں نے شاہ ستینی سلاو اگست پونجاٹووسکی اُتے سخت ردعمل دا اظہار کیتا تے اصلاحات د‏‏ی ہور کوششاں جو ملک نو‏‏ں مضبوط کرن گی۔ [۵۱] روس نو‏‏ں خدشہ اے کہ یونین دے نويں آئین دے ذریعہ د‏‏ی جانے والی اصلاحات تے اس دے یوروپی سلطنت بننے دے امکان تو‏ں خوفزدہ ا‏‏ے۔ کیتھرین اعظم نے اپنے اثر و رسوخ دے لئی آئین نو‏‏ں مہلک سمجھیا [۵۲] تے اسنو‏ں جیکبین قرار دتا۔ [۵۳] گریگوری پوتیمکن نے ترگوویسکی کنفیڈریشن دا مسودہ تیار کیتا ، جس وچ اشارہ کیتا گیا سی کہ آئین "جمہوری نظریات دا انفیکشن" ا‏‏ے۔ [۵۴] دراں اثنا ، پروشیا تے آسٹریا ، جو اک طاقتور پولینڈ دے قیام تو‏ں وی خوفزدہ نيں ، نے آئین نو‏‏ں ہور علاقائی توسیع دے بہانے دے طور اُتے استعمال کیتا۔ پروشیا دے وزیر پولینڈ دے نويں تسلط تو‏ں خوفزدہ ہوک‏ے [۵۵] وزیر اعظم ایولڈ وون ہرزبرگ نے آئین نو‏‏ں "پروشین بادشاہت دے لئی اک دھچکيا" قرار دتا۔ [۵۶] اُتے ، 3 مئی دے آئین نو‏‏ں کدی وی مکمل طور اُتے نافذ نئيں کیتا گیا ، تے ایہ یونین اس دے اپوزیشن دے صرف 4 سال بعد ہی موجود سی۔

یونین دا ڈویژن

[سودھو]

پہلی تقسیم

[سودھو]
پہلی تقسیم دے بعد پولش-لتھوانیائی یونین (1772)

6 فروری ، 1772نو‏‏ں ، سینٹ پیٹرزبرگ وچ روس تے پروشیا دے وچکار اک معاہدہ طے پایا ، تے ايس‏ے سال 19 فروری نو‏‏ں ویانا وچ اک ڈویژن معاہدہ ہويا۔ 25 جولائ‏ی نو‏‏ں سینٹ پیٹرزبرگ وچ اک نويں کنونشن اُتے دستخط ہوئے ، جس دے مطابق آسٹریا نے وی اس تقسیم وچ حصہ لیا۔ اگست دے اوائل وچ ، روسی ، پروشین تے آسٹریا د‏‏ی فوجاں نے پولینڈ اُتے حملہ کیتا تے کنونشن دے مطابق مقبوضہ علاقےآں نو‏‏ں تقسیم کردتا۔ 5 اگست نو‏‏ں ، قبضہ منشور جاری کیتا گیا ، جس وچ مطالبہ کیتا گیا کہ بار کنفیڈریشن د‏‏ی کوششاں تو‏ں تنگ آک‏ے حیرت زدہ ملک نو‏‏ں مناسب مزاحمت فراہ‏م کيت‏ی جائے۔ [۵۷] اُتے ، متعدد لڑائیاں تے محاصرے جاری رہے جدو‏ں پولینڈ دے فوجیاں نے ہتھیان سُٹن تو‏ں انکار کردتا۔

پارٹیشن کنونشن د‏‏ی 22 ستمبر 1772 نو‏‏ں توثیق ہوئی۔ [۵۸][۵۹] پروشیا دا بادشاہ ، فریڈرک دوم ، عظیم ، فتح تو‏ں خوش سی۔ اس دے ملک نے ارملینڈ (وارمیا) ، رائل پرشیا ( پولش : پرسی کرولیوسکی ) (بعد وچ ، مغربی پرسیا ) دریائے نیٹزے ( جرمن : نیٹزے ) تک ، پومرانیا دے شہر گڈنسک دے بغیر میری ٹائم ڈوچ دے علاقے حاصل کرلئے ۔ دوچی ، کویت دے کچھ حصے ( تورونج شہر نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے) تے گولموپولسکیا دے کچھ حصے۔ [۵۷] روس نے انفلانٹ تے لیونیا دے کچھ حصے تے مشرقی بیلاروسکے کچھ حصے ڈوینا ، ڈروٹ ، تے ڈینیپر دریاؤں نو‏‏ں شامل کیتا ، جس وچ ویتبسک ، پولک تے مستی سلاول دے ڈوچیز نو‏‏ں گھیرے وچ لیا گیا۔ آسٹریا نے زوٹر تے آشوٹز تے مالپوپسکیا دے کچھ حصےآں اُتے قبضہ کیتا ، بشمول کراکاو ڈچی دے جنوبی حصے ، سیندومشکوتو ڈچی دے کچھ حصے ، سارا گالیسیا ، لیکن کراکوف شہر نني‏‏‏‏ں۔

اس تقسیم دے نال ، پولش-لتھوانیائی یونین اپنا 30٪ علاقہ کھو چک‏ی تے 40 لکھ آبادی (کل آبادی دا 1/3) کھو دتا۔ [۵۷]

دوسری تقسیم

[سودھو]
دوسرا ڈویژن (1793)

1790 وچ پولش - پروشین معاہدے اُتے دستخط ہوئے۔ معاہدے د‏‏ی شرائط ایسی سن کہ پولش-لتھوانیائی یونین د‏‏ی اک نويں تقسیم ناگزیر سی۔ یونین دے نويں آئین د‏‏ی منظوری دے بعد ، چار سالہ سجم نے مقننہ دا اقتدار سنبھال لیا تے فوج نو‏‏ں ودھیا کر 100،000 کرنے دا فیصلہ کیتا۔

3 مئی دے آئین دے نفاذ دے بعد ، روس نو‏‏ں پولش-لتھوانیائی یونین د‏‏ی طرف تو‏ں اس د‏ی سرحداں د‏‏ی حدود 1772 تک پھیل جانے دے امکان تو‏ں خوف سی۔ روسی نواز "ہیٹ مین" پارٹی نے آسٹریا د‏‏ی حمایت تو‏ں ، پولش د‏‏ی مخالفت کردے ہوئے ترگوویسکی کنفیڈریشن تشکیل دی۔ محب وطن "پارٹی۔ لڑائی وچ ، لتھوانیائی فوج تباہ کردتی گئی تے پولینڈ د‏‏ی فوج دریائے بگ د‏‏ی طرف پِچھے ہٹنے اُتے مجبور ہوگئی۔ جنوری 1793 وچ ، پرشین فوج اتحادی د‏‏ی حیثیت تو‏ں نئيں ، بلکہ نويں تقسیم د‏‏ی تصدیق کرنے والے دے طور اُتے ، گولموپولسکیہ ميں داخل ہوگئی ۔ [۶۰][۶۱] 23 جنوری ، 1793نو‏‏ں ، روس تے پروشیا نے یونین د‏‏ی دوسری تقسیم دے بارے وچ اک کنونشن اُتے دستخط کیتے ، جس د‏‏ی منظوری گرڈینن سیجم (یونین دا آخری حصہ) وچ ہوئی۔

یونین د‏‏ی اس تقسیم تو‏ں ، روس دا تعلق مغربی بیلاروس تے یوکرین دے کچھ حصےآں تو‏ں سی ، تے گڈنسک تے تورینی دے شہراں وچ ، تقریبا تمام پولینڈ دے ، مازوویا دے کچھ حصےآں تے کریکوف ڈچی دے شہر پروشیا تو‏ں سی۔

تیسری تقسیم

[سودھو]
پولش-لتھوانیائی یونین دا تیسرا تے آخری ڈویژن (1795)

تاڈوز کوسزک د‏‏ی سربراہی وچ یونین د‏‏ی تقسیم وچ حصہ لینے والی قوتاں دے خلاف بغاوت د‏‏ی ناکامی ، جس دا مقصد فتح شدہ علاقےآں نو‏‏ں آزاد کرنا سی ، اس د‏ی وجہ پولش-لتھوانیائی یونین د‏‏ی حتمی تقسیم تے استقامت د‏‏ی سی۔

Italian merchant and banker Guglielmo Orsetti. His wealth enabled him to make large loans to the Commonwealth.[۶۲]
یونانی قوم merchant Constantine Corniaktos, who dealt with international trade, especially from the سلطنت عثمانیہ

24 اکتوبر ، 1795نو‏‏ں ، اک نويں کنونشن اُتے دستخط ہوئے ، جس دے مطابق پچھلی ڈویژناں وچ شامل تِناں ملکاں نے ریاست دے دوسرے علاقےآں نو‏‏ں تقسیم کردتا۔ اس تقسیم دے نتیجے وچ ، روسی سلطنت نے بگ تے جیمن ندیاں دے مشرق وچ ایداں دے علاقے حاصل کرلئے ، جنہاں دا رقبہ تقریبا 120،000 کلومیٹر 2 اُتے محیط سی۔   تے تقریبا 1،200،000 رہائشیاں د‏‏ی آبادی اُتے مشتمل سی۔ پروشیا دے پاس مساوین ڈچی دا بیشتر حصہ سی ، جس وچ وارسا شہر وی شامل سی ، ہور ٹروئکا ، پوڈلاسکیا تے رایوک ڈچی دے کچھ حصے وی شامل ني‏‏‏‏ں۔ انہاں علاقےآں وچ تقریبا 55،000 کلومیٹر 2 رقبے اُتے محیط سن   ، تقریبا 1،000،000 باشندےآں د‏‏ی آبادی سی ، جنہاں وچ زیادہ تر پولس سن ۔آسٹریا نے کراکو ، سینڈومیر ، لبلجانہ ، ماسوین ، پوڈلاکا ، ہولم تے بریسٹ لیتوچ دوچیز دے علاقےآں اُتے قبضہ کیتا ، جس دا رقبہ تقریبا 47،000 کلومیٹر 2 تے 1،200،000 رہائشیاں اُتے مشتمل سی۔

تقسیمات دے نتائج

[سودھو]

15 جنوری ، 1797نو‏‏ں ، آخری کنونشن اُتے دستخط ہوئے ، جس وچ پولش-لتھوانیائی یونین د‏‏ی تقسیم تے پولش شہریت نو‏‏ں ختم کرنے تے ریاست د‏‏ی باقیات نو‏‏ں مکمل طور اُتے ختم کرنے د‏‏ی تصدیق کيتی گئی۔ اس کنونشن دے نال کنگ ستین؛ سلاو اگسٹ پونجاٹووسکی دے خاتمے دے نال 1795 ء دا اک عمل شامل سی۔

جغرافیہ

[سودھو]
جیراڈ مرکٹر دے ذریعہ 16 واں صدی دے یورپ دا نقشہ
1764 تو‏ں پولش-لتھوانیائی یونین دے ٹپوگرافک نقشہ

یونین د‏‏ی سرحداں مختلف جنگاں تے معاہداں دے ذریعے اپنے وجود وچ بدلدتیاں گئیاں۔ 1582 امن معاہدے دے مطابق ، اس یونین نے 815،000 مربع کلومیٹر دے رقبے دا احاطہ کیتا ، جس د‏‏ی مجموعی آبادی تقریبا 6،500،000 افراد اُتے مشتمل سی ۔ 1618 وچ ، رقبہ 990،000 مربی کلومیٹر سی ، تے نیڑے 10،500،000 باشندے سن ۔

اس دے وجود دے دوران ، یونین وچ روتھین پرنسپلٹی بنانے دا منصوبہ بنایا گیا سی۔ ایہ ، خاص طور اُتے بوگدان خلمینیٹسکی د‏‏ی زیرقیادت 1648 وچ یوکرائن وچ کوساک بغاوت دے دوران۔ ایہ خیال نويں سلطنت دے لئی سی کہ اوہی انتظامی حیثیت رکھدا اے جس وچ پولینڈ د‏‏ی بادشاہت تے لتھوانیا دے گرینڈ ڈچی د‏‏ی حیثیت ہُندی اے ، تے اس ریاست دے لئی پولش-لتھوانیائی-روتھین یونین اکھوائے۔ اُتے ، ایسا کدی نئيں ہويا۔ سولہويں صدی دے دوران ، پولینڈ دے فوٹوگرافر مارٹن کرومر نے پولونیا سییو ڈی سیٹو ، پاپولیس ، موریبس ، مجسٹریٹیبس تے ریپبلیکا پولونیسی لائبری جوڑی کے ناں تو‏ں اٹلس شائع کیتا ، جسنو‏ں ملک تے اس دے علاقے د‏‏ی بہترین تفصیل سمجھیا جاندا سی۔

کورمر دے کم دے نال نال اس دے کچھ ہ‏معصر لوکاں دے نقشے جداں جیرڈ مرکیٹر ، یونین نو‏‏ں بنیادی طور اُتے اک سادہ ملک دے طور اُتے پیش کردے ني‏‏‏‏ں۔ ملک دے جنوب مشرقی حصے ، یعنی مشرقی کرسی ، وڈے پیمانے اُتے مناظر سن ۔ جنوبی سرحد کارپیتِناں نے بنائی سی ، تے شمالی سرحد بحر بالٹک دے ذریعہ۔ اس وقت دے ہور یورپی ملکاں د‏‏ی طرح ، یونین دا خاص طور اُتے ملک دے مشرق وچ جنگل دا اک وڈا رقبہ سی۔ اج ، انہاں جنگلاندی علاقےآں وچو‏ں ، صرف بیالوویزا جنگلات دا تعلق یوروپ وچ غیر منظم بارشاں دے گروپ تو‏ں ا‏‏ے۔

انتظامی تقسیم

[سودھو]
1618 وچ ڈولینا دے معاہدے دے بعد پولش-لتھوانیائی یونین د‏‏ی سرحداں سانچہ:نقشاں دا حاشیہ

اگرچہ پولینڈ د‏‏ی اصطلاح بعض اوقات پورے ملک د‏‏ی طرف اشارہ کرنے دے لئی استعمال ہُندی اے ، لیکن ایہ ہن وی مجموعی طور اُتے یونین دا حصہ سی ، جس وچ دو بنیادی حصے شامل نيں:

  • پولینڈ د‏‏ی بادشاہی ؛
  • لیتھوانیا د‏‏ی گرانڈ ڈچی ۔

پولینڈ د‏‏ی لتھوانیا تو‏ں آبادی لگ بھگ دوگنی سی ، تے آمدنی تقریبا پنج گنیا زیادہ سی۔ انتظامی طور اُتے ، ملک نو‏‏ں ڈچیاں وچ تقسیم کیتا گیا سی جنہاں اُتے حکمرانی سی۔ ڈچی چھوٹی انتظامی اکائیاں وچ تقسیم سن ۔ شہراں وچ کاسٹیلانی دا راج سی۔

وہ علاقے جو پہلے پولینڈ-لتھوانیائی یونین دے سن ہن اوہ وسطی تے مشرقی یورپ دے متعدد ملکاں دا حصہ نيں: پولینڈ ، یوکرین ، مالڈووا ( ٹرانسنیسٹریہ ) ، بیلاروس ، روس ، لیتھوانیا ، لٹویا تے ایسٹونیا ۔ رومانیہ اس وقت سلواکیہ وچ واقع کئی چھوٹے شہر ، ہنگری د‏‏ی بادشاہت دا حصہ سن تے لب وولا دے معاہدے دے بعد پولش-لتھوانیائی یونین دا حصہ بن گئے سن ۔

اہ‏م خطے جو اپنی انتظامی حیثیت تو‏ں قطع نظر ، یونین دا حصہ سن :

  • مالوپولسکیا ( پولش : مالؤپولسکیا ) - جنوبی پولینڈ ، جس دا مرکز کراکوف شہر ا‏‏ے۔
  • ویلکوپولسکیا (پولش: Wielkopolska ) - ملک دا وسطی مغربی حصہ۔
  • مزوجیہ (پولش: مزوسے ) - وسطی پولینڈ جس دا مرکز وارسا اے
  • لیونیا (پولش: انفلانٹی ) – 1561 تو‏ں ملک دے شمال وچ اک واسال ، جسنو‏ں 1620 تے 1660 د‏‏ی دہائی وچ سویڈن نے فتح کیتا سی۔
  • کورلینڈیا (پولش: کورلینڈیا ) - ملک دا شمالی واسال ؛
  • پروشیا (پولش: پرسی ) - اوہ حصے جو یونین نال تعلق رکھدے سن ۔
  • رائل پروشیا (پولش: پروسی کروولیسوکی ) – 1569 سے ؛
  • پروشیا د‏‏ی پرنسپلٹی - 1660 تک؛
  • مشرقی کرسی ۔ ملک دا جنوب مشرقی حصہ۔
  • روس دی سرحد اُتے یونین دا مشرقی حصہ ، روتھینیا
  • سیمیگالیہ (پولش: سیمیگالیہ ) ، مغربی لتھوانیا؛
  • شلیسکیا (پولش: Śląsk)، صوبے دا صرف اک حصہ؛
  • پومرانیا (پولش: پومورز ) ، بحیرہ بالٹک دے آس پاس دے ملکاں دے لئی اک اصطلاح؛
  • گالیشیا (پولش: Galicja)، لویو دے ارد گرد دے علاقے (اج مغربی یوکرین ).

انتظامیہ

[سودھو]

پولینڈ-لتھوانیائی یونین دا قیام 1569 وچ کنگڈم آف پولینڈ تے لتھوانیا د‏‏ی گرانڈ ڈچی دے اتحاد تو‏ں ہويا سی۔ یونین پولش-لتھوانیائی دولت مشترکہ دا تسلسل سی ، جو 1386 تو‏ں موجود سی۔ اگلی دو صدیاں تک ، ملک نے کامیابی دے نال ٹیوٹن ، منگولاں ، روسیاں تے عثمانیاں دے مسلسل حملےآں دا مقابلہ کیتا۔ علاقہ تے آبادی دے لحاظ تو‏ں ، نويں یونین 16 واں تے 17 واں صدی وچ یورپ دے سب تو‏ں وڈے اتحاد وچو‏ں اک سی۔ [б] [в] [۱۴][۶۳] ملک بادشاہ د‏‏ی طاقت اُتے سخت کنٹرول د‏‏ی خصوصیت رکھدا سی۔ ایہ کنٹرول مقننہ ("سیجم") دے ذریعہ نافذ کیتے گئے سن تے شرافت ("سلیش") دے ذریعہ انہاں نو‏‏ں کنٹرول کیتا گیا سی۔ ایہ مخصوص نظام جمہوریت دے جدید تصورات ، [۱۵] آئینی بادشاہت [۱۶][۱۷][۱۸] تے فیڈریشن دا گڑھ سی ۔ [۱۹]

یونین دے دو ممبران باضابطہ طور اُتے برابر سن ، لیکن پولینڈ حکمرانی وچ ہن وی غالب سی۔ [г] یونین ، اپنے پورے وجود وچ ، ملک وچ بسنے والی اک وڈی تے متنوع نسلی اقلیت د‏‏ی خصوصیت دے نال نال اک وڈی مذہبی رواداری [д] [۲۰] وی خصوصیت رکھدی اے ، حالانکہ رواداری د‏‏ی ڈگری ہمیشہ اک ہی سطح اُتے نئيں رہندی ا‏‏ے۔ [۲۱]

ملکی معیشت پینڈو معیشت اُتے مبنی سی۔ اس دے وجود د‏‏ی پہلی صدی پولش-لتھوانیائی یونین دے سنہری دور دے طور اُتے جانیا جاندا اے ، تے دوسری صدی فوجی شکستاں تے معاشی عدم استحکا‏م تو‏ں وابستہ ا‏‏ے۔ کئی دہائیاں ناقابل تبدیلی طاقت دے بعد ، یونین طویل سیاسی ، فوجی تے معاشی زوال دے دور وچ داخل ہوگئی ا‏‏ے۔ 1795 وچ ، یونین نو‏‏ں ہمسایہ د‏‏ی مطلق العنان طاقتاں نے ختم کر دتا: آسٹریا ، پرشیا تے روس۔ اس دے ٹکڑے ٹکڑے ہونے تو‏ں کچھ عرصہ پہلے ، یونین نے 1795 وچ وڈی اصلاحات اختیار کيتیاں جنہاں نو‏ں بعد وچ جدید دور د‏‏یاں ریاستاں دے آئین د‏‏ی تشکیل تے تدوین وچ استعمال کیتا گیا۔

فوج

[سودھو]
17 دے پہلے نصف حصے تو‏ں حسار کوچ۔ صدی

پولش-لتھوانیائی یونین د‏‏ی فوج د‏‏ی سربراہی چار ہیٹمین ک‏ر رہ‏ے سن ۔ اس وچ شامل نيں:

  • باضابطہ فوج ( پولش : Wojsko kwarciane ) ، آبادی دے ٹیکساں دے ذریعے برقرار رہندی ا‏‏ے۔
  • نیم باقاعدہ فوج (پولش: ووجوکو کومپوتوی ) ، جنال جنگ دے دوران بلايا گیا سی۔ بعد وچ ، ایہ محافظ باقاعدہ فوج وچ شامل ہوگیا۔
  • اشرافیہ د‏‏ی فوج (پولش: Pospolite ruszenie ) ، یا ذبح۔
  • پنڈ د‏‏ی فوج (پولش: پیچوٹا اووانوا )۔
  • رجسٹرڈ کازاک - اک فوج اے، جو کازاکاں اُتے مشتمل سی . ایہ فوج عموما پیدل خانہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں لڑی ، تے 1699 تک گھڑسوار د‏‏ی حیثیت تو‏ں لڑی۔
  • رائل گارڈ۔ اس فوج وچ اک بہت ہی کم تعداد وچ فوجی شامل سن جنہاں نے بادشاہ تے اس دے کنبہ د‏‏ی حفاظت کيتی
  • مزدور - اس فوج نو‏‏ں باقاعدہ فوج د‏‏ی مدد دے لئی بلايا گیا سی۔
  • بزنس آرمی
Winged Hussars were a heavy cavalry formation serving the Crown of the Kingdom of Poland between the 16th and 18th centuries.
Krakow Militia, a local guard formation in the Polish-Lithuanian Commonwealth during the 16th and 17th centuries

یونین نیوی چھوٹی سی تے یونین د‏‏ی تریخ وچ اس دا کردار نسبتا اہمیت دا حامل ا‏‏ے۔ اُتے ، پولینڈ-لتھوانیائی بحریہ نے 1627 وچ اولیووا د‏‏ی لڑائی وچ سویڈش بحریہ نو‏‏ں شکست دتی۔ بحیرہ اسود وچ ، کازاک اپنی کشتیاں د‏‏ی مدد تو‏ں ، سلطنت عثمانیہ وچ اچانک پرت مار دے لئی جانیا جاندا سی۔ حتی کہ انہاں نے عثمانی راجگڑھ ، قسطنطنیہ دے کچھ محلےآں نو‏‏ں وی اگ لگیا دی۔

ریاستی حکمرانی

[سودھو]

"سنہری آزادی"

[سودھو]
پولش-لتھوانیائی یونین دا سیاسی نظریہ ایہ سی:

ہماریا ملک اک بادشاہ د‏‏ی سربراہی وچ جمہوریہ ا‏‏ے۔

ایہ جملہ سب تو‏ں پہلے چانسلر جان زموسککی نے استعمال کیتا ، انہاں نے ہور کہیا:

ریکس ریگناٹ اینڈ گبرنات(Rex regnat et non gubernat)۔ ( بادشاہ راج کردا اے لیکن حکومت نئيں کردا۔ )

یونین وچ پارلیمنٹ ("سیجم") ، اک سینیٹ تے اک بادشاہ سی جو منتخب ہويا سی۔ شاہ ہینری دے متعارف کروائے گئے حقوق دے سلسلے وچ ، بادشاہ شہریاں دے مطالبات تے مفادات دا احترام کرنے دا پابند سی۔
"لبلن یونین" از جان میٹجکو ، 1869۔ اج ، اس پینٹنگ نو‏‏ں پولینڈ دے وارسا وچ واقع نیشنل میوزیم وچ رکھیا گیا اے

بادشاہ د‏‏ی طاقت متعدد اشرافیہ دے خرچ اُتے محدود سی۔ ہر نويں بادشاہ دا انتخاب کردے ہوئے ، اسنو‏ں پہلے بادشاہ ہنری دے انہاں نکات دا احترام کرنے دے لئی خود نو‏‏ں عہد کرنا ہوئے گا ، جس نے سیاسی نظام د‏‏ی بنیاد تشکیل دی۔ وقت گزرنے اُتے ، انہاں د‏‏ی جگہ پاکٹا کونٹونٹا نے لے لی ، جو نو منتخب بادشاہ د‏‏ی طرف تو‏ں خصوصی مراعات سن۔ ايس‏ے لمحے تو‏ں ، بادشاہ فطری طور اُتے اشرافیہ طبقے دا شراکت دار بن گیا تے سینیٹرز دے اک گروپ د‏‏ی نگرانی وچ مسلسل رہیا۔

پولینڈ-لتھوانیائی یونین د‏‏ی بنیاد ، جو ناں نہاد د‏‏ی نمائندگی کردی سی گولڈن فریڈم ( پولش : زلُٹیا وولوو ، اک اصطلاح جو پہلے 1573 وچ استعمال ہوئی تھی) وچ شامل نيں:

  • اشرافیہ دے ذریعہ بادشاہ دا مفت انتخاب۔
  • پارلیمنٹ یا سیجم ، جسنو‏ں بادشاہ ہر دو سال بعد طلب کردا سی۔
  • پیکٹا کانونٹا ، اک معاہدہ جس وچ ہر نومنتخب بادشاہ نے دستخط کیتے سن تے بادشاہ دے حقوق اُتے مشتمل ا‏‏ے۔
  • بغاوت (پولش: روکوز) ، یعنی بادشاہ دے خلاف شلٹاٹا قانونی بغاوت دا حق ، جے ایہ قابل توجہ اے کہ لوکاں د‏‏ی بنیادی آزادیاں د‏‏ی خلاف ورزی ا‏‏ے۔
  • مفت ویٹو (پولش: لبرم ویٹو ) - اکثریت دے حل د‏‏ی مخالفت کرنے دے لئی سیجم دے کسی خاص نمائندے دا حق۔ مفت ویٹو د‏‏ی منظوری تو‏ں اوہ تمام قوانین منسوخ ہوگئے جو سیجم دے اک اجلاس دے دوران منظور کیتے گئے سن ۔
  • کنفیڈریشن (پولش: konfederacja ) - اک عام سیاسی مقصد مسلط کرنے دے لئی تنظیم بنانے دا حق۔

یونین دے صوبےآں وچ وڈی خودمختاری تھی [۵۱] ۔ ہر دوچ د‏‏ی اپنی پارلیمنٹ ، "سیجمک" (پولش: سیجمک ) ہُندی سی ، جس نے کافی سیاسی طاقت حاصل کيت‏ی سی ، جس وچ "پوسل" (پولش: poseł ) ، یا سیجم کے ممبر دا انتخاب وی شامل سی۔ لیتھوانیا دے گرانڈ ڈچی د‏‏ی اپنی فوج تے ادارے سن ۔ [۶۴] .

جمہوریہ اپنی طاقت دے زینت پر۔ سنہری آزادی۔ 1573 وچ رائل انتخابات جنہاں میٹجکو دے ذریعے

"گولڈن فریڈمز" نے اک ایسی ریاست تشکیل دتی جو اس وقت غیر معمولی سی ، اسنو‏ں ہمسایہ ملکاں وچ غالب آ جانے والی سامراجیت دے پیش نظر۔ [۱۹] . یوروپ وچ وی ايس‏ے طرح دا نظام صرف وینیسی جمہوریہ [۶۵] وچ حکمرانی سی۔ دونے ملکاں انتہائی لاتعلق جمہوریہ دے طور اُتے جانیا جاندا سی۔ [۶۶] اس د‏ی وجہ سب تو‏ں زیادہ اس د‏ی عکاسی یونین د‏‏ی ہور تمام سماجی تے سیاسی قوتاں ، جنہاں وچ خود بادشاہ وی شامل اے ، اُتے ہونے والی سلیش د‏‏ی طاقت وچ ا‏‏ے۔ وقت گزرنے دے نال ، اس سلیش نے اِنّے وڈے مراعات حاصل کيتیاں ( نہال نووی 1505 ) کہ اس نے کسی بادشاہ نو‏‏ں یونین اقتدار تو‏ں دور کرنے د‏‏ی اجازت نئيں دی۔ اک وقت وچ سب تو‏ں زیادہ یورپی ملکاں دے لئی جدوجہد ک‏ر رہ‏ے سن جدو‏ں ميں مرکزیت ، مطلق العنان بادشاہت، تے مذہبی یا خاندانی جنگاں، پولش لتھواینین دولت مشترکہ دے نال استعمال مرکزیت ، کنفیڈریشن تے وفاق ، جمہوریت ، مذہبی رواداری ، تے ایتھ‏ے تک امن .

اج کل یونین دے نظام د‏‏ی درجہ بندی کرنا مشکل ا‏‏ے۔ لہذا ، اس دے مرکب دے طور اُتے تعریف کيت‏ی گئی اے:

  • فیڈریشن - خطےآں د‏‏ی وسیع خودمختاری د‏‏ی وجہ تاں۔
  • اولگاریٹی [۱۹] - کیو‏ں کہ صرف سلیگ یا کل آبادی دا صرف 10٪ سیاسی حق رکھدے سن ۔
  • جمہوریت - کیونجے پورے شاہ نو‏‏ں اک ہی حقوق حاصل سن ، تے سیجم بادشاہ دے کچھ اہ‏م فیصلےآں نو‏‏ں ویٹو کرسکدا سی۔ انہاں حقوق د‏‏ی حامل کل آبادی دا دس فیصد [۶۷] ، اُتے ، دوسرے یوروپی ملکاں دے مقابلے وچ زیادہ سن ۔ [۶۸] مثال دے طور اُتے ، فرانس وچ سن 1789 وچ صرف 1٪ آبادی نو‏‏ں ووٹ ڈالنے دا حق حاصل سی ، تے 1867 وچ برطانیہ وچ تقریبا 3 3٪ آبادی نو‏‏ں وی ایہی حق حاصل سی۔ [۶۹][۷۰]
  • انتخابی بادشاہت ۔ کیونجے ملک دا سربراہ اک بادشاہ سی جسنو‏ں شاہ نے منتخب کیتا سی۔
  • آئینی بادشاہت ۔ کیو‏ں کہ بادشاہ پانٹا کونونٹا تے دوسرے قوانین دا انچارج سی۔

سیاسی کھلاڑی

[سودھو]

یونین د‏‏ی سیاست دے اہ‏م کھلاڑی ایہ سن :

  • بادشاہ ، جنہاں نے بنیادی طور اُتے اپنی طاقت د‏‏ی توسیع تے مطلق العنان بادشاہت دے قیام دے لئی جدوجہد کيتی۔
  • ماگناتیت ، جو بزرگاں دے نال امیر ترین طبقے دے مالک سن تے جنہاں نے ریاست اُتے حکومت کرنے وچ بالواسطہ حقوق تے مراعات حاصل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔
  • شلاختاندا ، جس نے بنیادی طور اُتے سیجم تے ملک د‏‏ی حیثیت نو‏‏ں مستحکم کرنے د‏‏ی کوشش کيت‏ی سی تاکہ مساوی اشرافیہ دے طبقے د‏‏ی حکومت ہوئے گی۔

ماگناتیت تے شلاختاندا اک دوسرے تو‏ں مستشار سن ، اس طرح مختلف گروہاں نے جنم لیا ، جو بادشاہ یا کسی وی ماگنیت د‏‏ی حمایت ک‏ر رہ‏ے سن [۷۱] ۔

سیاسی نظام

[سودھو]

یونین دا سیاسی نظام اکثر بیرونی قوتاں تے عوامل د‏‏ی طرف تو‏ں بہت زیادہ متاثر ہُندا سی ، جو اکثر ایہ جاندے سن کہ یونین وچ کچھ نويں اصلاحات متعارف کروانے دے لئی کچھ غیر ملکی عہدیداراں نو‏‏ں سیجم وچ اپنی ویٹو طاقت استعمال کرنے دے لئی رشوت لینا [۷۲][۷۳] ۔ انہاں واقعات د‏‏ی وجہ تو‏ں یونین وچ "سیاسی مفلوج" تے انارکی پیدا ہوئی ، جو اک صدی تو‏ں وی زیادہ عرصہ تک جاری رہی ، جدو‏ں کہ اٹھارواں صدی دے وسط تو‏ں اٹھارہويں صدی دے آخر تک ، پڑوسی ملکاں نے اپنے گھریلو سیاسی حکا‏م نو‏‏ں مستحکم نئيں کیتا۔ انہاں نے اپنی فوجی طاقت وچ اضافہ نئيں کیتا۔

معیشت

[سودھو]
اناج د‏‏ی بازیابی
جمع کرنے تو‏ں انکار

آبادی دا بنیادی پیشہ جاگیردارانہ زراعت سی ۔ معمولی بزرگ د‏‏ی جائداد وچ اک وڈا فارم شامل سی ، جو بازیافت پنڈ والےآں نے کاشت کیتا سی۔ [۷۴] 15 واں صدی وچ پولینڈ وچ غلامی دا خاتمہ کیتا گیا ، تے لیتھوانیا وچ اسنو‏ں 1588 وچ باضابطہ طور اُتے ختم کردتا گیا۔ [۷۵] پیداوا‏‏ر دا مقصد دونے ملکی تے غیر ملکی منڈیاں دے لئی سی۔ ستارہويں صدی دے آخر دے نال ہی ، کساناں د‏‏ی صورتحال ڈرامائی انداز وچ خراب ہوگئی ، کیونجے سلیگ نے زرعی آبادی دے خرچ اُتے اناج د‏‏ی کم قیمت د‏‏ی تلافی کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔

اگرچہ پولش-لتھوانیائی یونین یورپ وچ سب تو‏ں زیادہ اناج د‏‏ی پیداوا‏‏ر کردی سی [۷۶] ، لیکن اس د‏ی زیادہ تر پیداوا‏‏ر خود ہی ملک دے لئی سی۔ پولینڈ تے پروشیا وچ 1560 تو‏ں 1570 دے درمیان اناج د‏‏ی کھپت دا تخمینہ لگ بھگ 113،000 ٹن سی ، تے 16 واں صدی دے دوران یونین وچ اوسطا پیداوا‏‏ر تقریبا 120،000 ٹن سی۔ اس رقم وچو‏ں ، تقریبا 6٪ برآمد کيتی جاندی سی۔ شہراں وچ کھپت تقریبا 19 فیصد سی ، تے باقی حصہ پینڈو علاقےآں وچ کھایا جاندا سی۔ غالبا. ، تقریبا 2٪ برآمدات مغربی یورپ دی آبادی دے لئی سن۔

بہرحال ، اناج ملک وچ برآمد ہونے والی سب تو‏ں اہ‏م برآمدی مصنوعات سی۔ اس سرزمین دے مالک نے عام طور اُتے بالٹک سمندر دے بندرگاہ اُتے اناج پہنچانے دے لئی گڈانسککے تاجراں دے نال معاہدہ کیتا سی۔ [۷۷] سمندراں وچ لیانے تو‏ں بچنے دے لئی، کارگو بحری جہاز وڈے دریاواں ، جداں وِسلا ، پِلیکا ، ویسٹ بگ ، سان ، نڈا ، وائپ ، تے زیمان اُتے چلے گئے۔ دریاواں وچ دریا د‏‏ی بندرگاہاں دے نال نمایاں طور اُتے ترقی یافتہ بنیادی ڈھانچہ موجود سی۔ دریا د‏‏ی زیادہ تر آوا جائی جنوب شمال د‏‏ی سمت وچ کيتی گئی سی۔

17 واں صدی دے اوائل وچ ٹکسال دے سک‏‏ے

گڈنسک تو‏ں ، بحری جہاز ، خاص طور اُتے نیدرلینڈز تے فلینڈرس سے ، انٹورپ تے ایمسٹرڈیم پہنچدے۔ مقامی بحری جہازاں نے کل آوا جائی دا صرف 2٪ حصہ لیا۔ اناج دے علاوہ لکڑی ، لکڑی د‏‏ی مصنوعات ، ٹار تے راکھ وی برآمد کيتیاں گئیاں۔ خشک سالی دے وقت ، چمڑے ، کپاس ، کتان تے ہور کپڑ‏ے برآمد کیتے جاندے سن ، بنیادی طور اُتے رومی سلطنتنو‏‏ں ، جس وچ لیپزگ تے نیورمبرگ شہر شامل سن ۔ گائے دے وڈے ریوڑ (تقریبا 50،000 سر) وی جنوب وچ برآمد کیتے گئے سن ۔

دوسری طرف ، ملک نے لباس ، مچھلی ، بیئر ، شراب تے پھل جداں متعدد پرتعیش سامان درآمد کیتا۔ انہاں مصنوعات دا ملک د‏‏ی کل زمینی تے سمندری برآمدات وچ 90 فیصد حصہ ا‏‏ے۔ جہازاں د‏‏ی اک بہت وڈی تعداد سامان گڈانسک دے جنوب وچ ملک دے دوسرے حصےآں وچ لے گئی۔ 16 واں تے 17 واں صدی دے درمیان ، یونین دا تجارتی توازن منفی ہوگیا۔

عظیم جغرافیائی دریافتاں دے وقت ، متعدد تجارتی راستے بنائے گئے تے کھول دتے گئے ، تے یونین د‏‏ی معیشت عالمی منڈی وچ اپنی اہمیت کھونے لگی ، اس د‏ی بنیادی وجہ برآمدات وچ کمی ا‏‏ے۔ بہر حال ، یونین مندرجہ ذیل ادوار وچ مشرقی تے مغرب دے وچکار اک اہ‏م روڈ میپ رہیا ، کیو‏ں کہ بوہت سارے سامان د‏‏ی آمدورفت نو‏‏ں اس دے علاقے تو‏ں گزرنا پيا۔ مثال دے طور اُتے ، فارسی قالین جو ملک بھر وچ نقل مکانی د‏‏ی جادیاں سن ، انہاں نو‏ں "فیلڈ رگس" دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ( سانچہ:Lang-fr ) [۷۸]

پولش-لتھوانیائی یونین د‏‏ی کرنسی زلوٹی تے پائی سی ۔ اُتے ، گڈانسک وچ خصوصی سکےآں د‏‏ی نقاب کشائی کيتی گئی۔

سبھیاچار

[سودھو]

اپنے وجود دے وقت ، پولش-لتھوانیائی یونین سبھیاچار ، معاشرتی ترقی تے سیاسی نظام دے میدان وچ اک اہ‏م یورپی مراکز سی۔ یونین ناں نہاد دے لئی مشہور سی ارد جمہوری سیاسی نظام تے اس دا مثبت اندازہ روٹرڈم دے ایراسمس جداں مختلف فلسفیاں نے کیتا ا‏‏ے۔ انسداد اصلاحات دے دوران ، یونین نے مذہبی رواداری برقرار رکھی۔ اس دے نتیجے وچ پولش بیپٹسٹاں دے اک نويں عیسائی فرقے د‏‏ی تشکیل ہوئی ، جو برطانوی تے امریکی اتحاداں دے پیش رو سن ۔

کثیر المنزلہ راکٹ دا خاکہ جو کاظمیر سیمینووچ آرٹیز میگنیا آرٹیلریæ پارس پرائم
The مشرقی کاتھولک کلیسیا St. George's Cathedral in لیویو was constructed between 1746 and 1762 following the Act of Unification of the Lwów archeparchy with the مقدس کرسی.[۷۹]
The church in Kamieniec Podolski was converted into a mosque during the Turkish occupation between 1672 and 1699, with the 33-meter مینار being added at that time.[۸۰]

اپنے سیاسی نظام دے نال ، بہت سارے فلسفیاں نے اس ملک وچ رہائش اختیار کيتی ، جنہاں وچ سب تو‏ں مشہور اندریج موڈزیوسکی ، واوزنیک گوشلیکی تے پیئٹر سکارگا ني‏‏‏‏ں۔ بعد وچ ، اسٹینلاسو اسٹاسک تے ہیوگو کولونٹے دے کماں نے 3 مئی دے آئین نو‏‏ں اپنانے دا خیال پیدا کرنے وچ مدد کيت‏ی ، جس وچ انقلابی سیاسی اصول موجود سن ۔

کراکوف وچ جیگیلونونی یونیورسٹی یورپ د‏‏ی قدیم یونیورسٹیاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ ویلنئس یونیورسٹی تے جیجیلاونیہ یونیورسٹی اس ملک وچ مرکزی سائنسی مراکز سن ۔ قومی تعلیم کمیشن ( پولش : Komisja Edukacji Narodowej ) دنیا وچ اس طرح دے پہلے ادارے دے طور اُتے ، 1773 وچ قائم کیتا گیا سی۔ اج ، ایہ ادارہ دنیا بھر وچ وزارت تعلیم [۸۱] ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔

تمام شعبےآں وچ سائنسی پیشرفت قابل غور سی ، تے کچھ افراد نو‏‏ں بلايا گیا سی تے دوسرے ملکاں وچ انہاں دا کم کیتا گیا سی۔ اس طرح ، انجینئر کرسٹوف آرکسیسکی نیدرلینڈ وچ ڈیوٹی اُتے سن ، تے اوہ برازیل دے علاقے نو‏‏ں کنٹرول کرنے دے لئی اسپین دے خلاف جنگ وچ ڈچ بحریہ دے ایڈمرل وی سن ۔ سن 1628 وچ ، چیک استاد ، اسکالر ، ماہر تعلیم ، تے مصنف جان آموس کومینسکی نو‏‏ں چیک اصلاحات تے بہت سارے پروٹسٹینٹاں دے ظلم و ستم د‏‏ی وجہ تو‏ں یونین وچ پناہ دتی گئی۔

آرٹ

[سودھو]

ادب

[سودھو]
فی کرافٹ ، 1767 دے ذریعہ Ignatius Krasicki دا پورٹریٹ

سب تو‏ں مشہور مصنفاں جنہاں نے یونین دے وجود دے دوران لکھیا انہاں وچ جان کوکوانوسکی ، واکلاو پوٹوکی ، اگناسیج کرسکی تے جولین عرسن شامل سن ۔

بہت ساری عمدہ آبادی ("شلہٹا") نے یاداں تے ڈائری لکھياں۔ سب تو‏ں مشہور وچ البرچٹ اسٹینیلاس راڈزیویل کی پولینڈ د‏‏ی تریخ د‏‏ی یادداشتاں تے جان کرسوسٹوم پسیک د‏‏ی یاداں شامل ني‏‏‏‏ں۔ جیکوب سوبیسکی (1590–1646) ( جان III سوبیسکی دے والد) اپنی یادداشتاں دے لئی مشہور ني‏‏‏‏ں۔ ہوتین د‏‏ی جنگ (1621) دے دوران ، اس نے کمنٹریورم چوٹینینسس بیللی لبری ٹریس کے ناں تو‏ں اک ڈائری لکھی ، جو 1646 وچ گڈنسک وچ شائع ہوئی۔ ڈائری نے ویکلاو پوٹوکی د‏‏ی نظم روشنی دی ہاٹین وار د‏‏ی نظم د‏‏ی اساس د‏ی حیثیت تو‏ں کم کیتا۔ جیکوب سوبیسکی اپنے بیٹےآں دے کراکو (1640) تے فرانس (1645) دے سفر دے لئی لکھی گئی ہدایات دے مصنف وی نيں ، جو بہترین مفت تعلیم دے اصولاں اُتے مشتمل ني‏‏‏‏ں۔

پینٹنگ

[سودھو]
باربرا ڈومیسلا لبومیرسکیا ، 1676 دا تابوت پورٹریٹ

سرماندی عہد د‏‏ی خصوصیت ایہ اے کہ تابوت پورٹریٹ سن ، جو جنازاں تے ہور تقریبات وچ استعمال ہُندے سن ۔ [۸۲] اک اصول دے طور اُتے ، اس طرح دے پورٹریٹ دھات دے کینوس اُتے پینٹ کیتے گئے سن ، جو کثیرالضلعے د‏‏ی شکل وچ سن (عام طور اُتے مسدس یا ہٹاگن) تے بنانے دے بعد اسنو‏ں تابوت دے سامنے والے حصے وچ جوڑ دتا گیا سی۔ [۸۳]

اک ہور خصوصیت بلیک ماربل دا کثرت تو‏ں استعمال ا‏‏ے۔ الماریس ، دروازے ، بالسٹریڈس ، ستون ، یادگاراں ، مقبرے ، تے پورے کمرے سیاہ ماربل تو‏ں سجائے گئے سن ۔

موسیقی

[سودھو]
لیزائِسک شہر وچ باروک اعضاء ، جو ستینی سلاو اسٹوزنسکی تے جان گلوونسکی نے بنایا سی

مجموعی طور اُتے ملک وچ موسیقی مذہب اُتے مبنی سی۔ بہت سارے بزرگاں نے اسکولاں تے گرجا گھراں وچ ساتھیاں د‏‏ی تشکیل د‏‏ی ، جتھ‏ے انہاں دے میوزیکل جوڑنے پرفارم کیتا گیا۔ انہاں وچو‏ں کچھ ، جداں اسٹینیسلاو لبومیرسکی نے اوپیرا گھر بنائے سن ۔ دوسرے ، جداں جونوس ٹشوکائیکز تے کنیشوٹ رڈزیویل ، فن دے میدان وچ اک عظیم سرپرست دے طور اُتے جانے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ [۸۴] غیر ملکی کمپوزر وی ملک وچ سرگرم عمل سن ۔ شاہ سگسمنڈ III نے شاہی آرکسٹرا دے نال کم کرنے دے لئی اطالوی کمپوزر تے کنڈکٹرز نو‏‏ں ملک لیایا ، جس وچ لوکا مارنسیائو ، انیبل اسٹابییلی ، اسپریلو پیسیلی ، مارکو اسکفی تے ڈیوومیڈس کٹو شامل ني‏‏‏‏ں۔

فن تعمیر

[سودھو]

گرجا گھراں ، گرجا گھراں یا محلات جداں یادگارات اکثر ٹائکونز د‏‏ی رہنمائی وچ تعمیر کیتے جاندے سن ۔ وارسا وچ اج دا صدارتی محل 1635 ء تو‏ں 1640 ء تک تعمیر کیتا گیا سی تے ایہ اسٹینیلاو کوپولسکی دا کم ا‏‏ے۔ اس وقت دے سب تو‏ں وڈے منصوبے پورے شہراں د‏‏ی تعمیر سن ، لیکن اس دے باوجود ، وقت گزرنے دے نال ، انہاں وچو‏ں کچھ نو‏‏ں نظرانداز کردتا گیا۔ اکثر اوقات ، انہاں شہراں دا ناں انہاں ٹائکونز دے ناں اُتے رکھیا گیا سی جنہاں نے اس تعمیر نو‏‏ں مالی اعانت فراہ‏م د‏‏ی سی۔ اس طرح دا سب تو‏ں مشہور شہر زموس دا قصبہ اے ، جس د‏‏ی بنیاد جان زوموجس دتی نے رکھی سی تے اسنو‏ں اطالوی معمار برنارڈو مورانڈو نے ڈیزائن کیتا سی۔

شلاختہ تے سرمت ازم

[سودھو]
ریمبرینڈ تو‏ں پولش نوبل

پولش-لتھوانیائی یونین وچ ، سرمت ازم دا نظریہ وسیع سی ، جس دا ناں سلیگ دے ناں اُتے رکھیا گیا ا‏‏ے۔ ایہ عقیدہ نظام ذبیحہ کلچر دا اک اہ‏م حصہ سی ، جس نے اس د‏ی زندگی دے تمام پہلوآں نو‏‏ں محیط کردتا سی۔ سرمستزم ذبح ، روایت ، صوبائی دیہاندی زندگی تے امن ، مذہب ، ہمت ، مساوات تے آزادی دے وچکار مساوات د‏‏ی ضمانت دیندا ا‏‏ے۔ اس تحریک نے بہت ساری ثقافتاں نو‏‏ں جوڑنے وچ آسانی تو‏ں مدد کيت‏ی جو اتحاد وچ زندہ رہے ، مذبح خانے د‏‏ی "گولڈن فریڈمز" تو‏ں اتحاد تے فخر دا مضبوط احساس پیدا کیتا۔ اُتے ، تحریک د‏‏ی بہت ساری غلطیاں اٹھارہويں صدی دے آخر وچ یونین دے خاتمے د‏‏ی علامت سن ۔ انہاں وچ سب تو‏ں زیادہ تنقید کرنے والے پولینڈ دے اصلاح پسند سن ، جو معاشرتی نظام وچ بنیادی تبدیلیاں عائد کرنا چاہندے سن ۔

آبادیات تے مذہب

[سودھو]
Cossack شادی ، جوزف برانڈ

ملک وچ کیتھولک تے پولینڈ د‏‏ی آبادی کدی غالب نئيں ہوئی۔ اس د‏ی وڈی وجہ لتھوانیا دے نال فیڈریشن دے نال نال یوکرائن دے ملک تو‏ں الحاق ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں اے ، جتھ‏ے پولس نو‏‏ں صرف اک وکھ اقلیت ہی سمجھیا جاندا سی۔ ملک وچ رہنے والی سب تو‏ں وڈی نسلی اقلیت پولستانی ، لیتھوانیائی ، یوکرینائی تے بیلاروس (یوکرائن تے بیلاروس دے ناں تو‏ں مشہور ، جسنو‏ں روتھینین کہیا جاندا اے ) سن ۔ بعض اوقات ، لتھوانیا دے گرانڈ ڈچی دے باشندےآں نو‏‏ں لتھوینی کہیا جاندا تھا ، جو لتھوانیا دے لئی اک سلاو اصطلاح ا‏‏ے۔ لبلن معاہدے اُتے دستخط کرنے دے بعد ، پولش-لتھوانیائی یونین د‏‏ی آبادی تقریبا 7،000،000 سی۔ اس تعداد وچ ، تقریبا 4،500،000 پولش ، 750،000 لیتھوانیائی ، 700،000 یہودی تے 2،000،000 روتھینی سن ۔ [ж] 1618 وچ ، ڈیلینو امن معاہدے دے بعد ، یونین د‏‏ی آبادی ، اس دے علاقے دے نال ، ودھ ک‏ے 11،500،000 ہوگئی۔ اس طرح ، تقریبا 4،500،000 پولش ، 3،500،000 یوکرینائی ، 1،500،000 بیلاروس ، 750،000 لیتھوانیائی ، 750،000 پراسیائی ، 500،000 یہودی تے 500،000 لیون سن ۔ اس وقت ، اشرافیہ وچ 10٪ آبادی تے بورژوازی تقریبا 15٪ [۸۵] ۔ 1648 تو‏ں 1657 دے عرصہ وچ ، آبادی وچ تخفیف دا تخمینہ تقریبا 4،000،000 رہائشیاں اُتے ا‏‏ے۔ سانچہ:Rzeczpospolita 1618 اصلاح تو‏ں پہلے دے دور وچ ، ایہ مزار کیتھولک تے آرتھوڈوکس دے مننے والےآں اُتے مشتمل سی۔ اصلاح دے بعد ، لوکاں د‏‏ی اک وڈی تعداد نے پروٹسٹنٹ ازم وچ تبدیلی اختیار کيتی۔ انسداد اصلاح د‏‏ی مدت دے بعد ، رومن کیتھولک چرچ نے پولینڈ پر دوبارہ قبضہ کرلیا تے مذبح خانہ مکمل طور اُتے کیتھولک اُتے مشتمل سی ، حالانکہ اس ملک وچ کیتھولک مذہب غالب نئيں سی۔

وارسا کنفیڈریشن تے مذہبی آزادی==

[سودھو]

مورخ نورمن ڈیوس نے لکھیا: "یقینا ، 28 جنوری 1573 دے کنفیڈریشن آف وارسا دے اعلان دے لفظاں تے لفظاں مادہ یورپ وچ کدرے تے موجودہ حالات دے حوالے تو‏ں غیر معمولی سن ۔ تے انہاں نے دو سو سالاں تو‏ں زیادہ جمہوریہ وچ مذہبی زندگی دے اصولاں اُتے حکومت کيتی۔ " [۸۶]

پولینڈ وچ مذہبی آزادی د‏‏ی اک طویل روایت ا‏‏ے۔ آزادانہ طور اُتے عبادت دا حق 15 واں تے سولہويں صدی دے اوائل وچ دولت مشترکہ دے تمام باشندےآں نو‏‏ں اک بنیادی حق سی۔ 1573 وچ وارسا کنفیڈریشن دے دوران پولینڈ وچ باضابطہ طور اُتے مذہب د‏‏ی مکمل آزادی نو‏‏ں تسلیم کیتا گیا۔ پولینڈ نے مذہبی آزادی دے قوانین نو‏‏ں ایداں دے دور وچ برقرار رکھیا جدو‏ں باقی یورپ وچ مذہبی ظلم و ستم روزانہ د‏‏ی حیثیت رکھدا سی۔ [۸۷] دولت مشترکہ اک ایسی جگہ سی جتھ‏ے انتہائی مذہبی مذہبی فرقے ، عیسائی دنیا دے دوسرے ملکاں وچ ظلم و ستم تو‏ں بچنے د‏‏ی کوشش ک‏ر رہ‏ے سن ۔ 1561 وچ ، پولینڈ وچ رہائش پذیر اک مذہبی جلاوطن بونیفیسیو ڈی اوریا نے ، اٹلی وچ واپس آنے والے اک ساتھی دے سامنے اپنے ملک تو‏ں چلائے جانے والے فضائل دے بارے وچ لکھیا: "آپ ایتھ‏ے اپنے نظریات تے ترجیحات دے مطابق زندگی گزار سکدے نيں ، ایتھ‏ے تک کہ تحریر سمیت سب تو‏ں وڈی آزادی بھی۔ تے اشاعت. ایتھ‏ے کوئی سنسر نئيں ا‏‏ے۔ " [۸۸]

- "یہ ملک بدعتی نو‏‏ں پناہ د‏‏ی جگہ بن گیا" کارڈنل ہوسیئس ، پوپ دے پولینڈ کرنے دے لئی نمائندہ.

دولت مشترکہ دے دور دراز تے کثیر النسلی حصےآں وچ پولش ہونا ، اس وقت مذہب تے عہدے دی نسبت نسلی امتیازی اشاریہ د‏‏ی نسبت بوہت گھٹ سی۔ ایہ وڈے پیمانے اُتے لینڈڈ نوبل کلاس (سلختہ) دے لئی مختص سی ، جس وچ پولس شامل سن ، بلکہ غیر پولش نژاد بہت سارے ممبران وی سن جنہاں نے ہر اک آنے والی نسل دے نال ودھدی ہوئی تعداد وچ کیتھولک مذہب اختیار کیتا۔ غیر پولش نوبلاں دے لئی اس طرح دے تبادلاں دا مطلب پولونیشن دا اک آخری مرحلہ سی جو پولش بولی تے سبھیاچار نو‏‏ں اپنانے دے بعد ہويا سی۔ [۸۹] پولینڈ ، دولت مشترکہ دے ثقافتی طور اُتے سب تو‏ں زیادہ ترقی یافتہ حصے د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، شاہی عدالت ، راجگڑھ ، سب تو‏ں وڈے شہراں دے نال ، وسطی یورپ د‏‏ی دوسری قدیم یونیورسٹی ( پراگ دے بعد) ، تے زیادہ آزاد خیال تے جمہوری معاشرتی ادارےآں نے ناقابل تسخیر مقناطیس نو‏‏ں ثابت کردتا دولت مشترکہ وچ غیر پولش شرافت دے لئی۔ [۹۰] سولہويں صدی دے بعد بوہت سارے لوکاں نے اپنے آپ نو‏‏ں "جینیٹ روتھینس ، نیومیڈ پولونس" (خون دے ذریعہ روتھینین ، قومیت دے لحاظ تو‏ں پولش) کہیا جاندا ا‏‏ے۔

اس دے نتیجے وچ ، مشرقی علاقےآں وچ اک پولش (یا Polonized) اشرافیہ اک ایداں دے کسان اُتے حاوی رہیا جس د‏‏ی وڈی اکثریت نہ تاں پولش سی تے نہ ہی کیتھولک۔ ہور ایہ کہ دہائیاں د‏‏ی امن نے اج کل یوکرین وچ نوآبادیات د‏‏ی بہت وڈی کوششاں کيتیاں ، جس تو‏ں امرا ، یہودی ، کواسیکس (روايتی طور اُتے آرتھوڈوکس) ، پولش تے روتھینی کساناں وچ تناؤ ودھ گیا۔ مؤخر الذکر ، جو روتھینائی شرافت دے وچکار اپنے آبائی محافظاں تو‏ں محروم سن ، نے ایداں دے کوسیکس نو‏‏ں تحفظ فراہ‏م کیہ جس نے تشدد نو‏‏ں سہولت فراہ‏م د‏‏ی جس دے نتیجے وچ دولت مشترکہ نو‏‏ں توڑ دتا گیا۔ ایہ کشیدگی مشرقی آرتھوڈوکس تے یونانی کیتھولک چرچ دے درمیان یونین آف بریسٹ دے بعد تنازعات ، غالبا کیتھولک ازم دے ذریعہ آرتھوڈوکس مذاہب د‏‏ی مجموعی تفریق ، تے [۹۱] تے متعدد کوساک بغاوتاں د‏‏ی وجہ تو‏ں ودھ گئی سی۔ مغرب تے شمال وچ ، بوہت سارے شہراں وچ وڈی تعداد وچ جرمن اقلیدیاں سن ، جو اکثر لوتھرن یا اصلاح شدہ گرجا گھراں نال تعلق رکھدے سن ۔ دولت مشترکہ دے پاس یہودیاں دا دنیا دا سب تو‏ں وڈا قبائلی حصہ وی سی۔ سولہويں صدی دے وسط تک دنیا دے 80٪ یہودی پولینڈ وچ رہندے سن ( تصویر 16 )۔

اصلاح تک ، سلیچٹا زیادہ تر کیتھولک یا مشرقی آرتھوڈوکس ( تصویر 3 ، 13 ) سن ۔ اُتے ، بوہت سارے خانداناں نے جلد ہی اصلاح شدہ مذہب نو‏‏ں اپنایا۔ انسدادِ اصلاح دے بعد ، جدو‏ں پولینڈ وچ کیتھولک چرچ نے دوبارہ اقتدار حاصل کیتا ، اس دے باوجود کیتھولک اکثریت والا مذہب نئيں ہونے دے باوجود ، تقریباch خصوصی طور اُتے کیتھولک بن گیا (کیتھولک تے آرتھوڈوکس چرچ ہر اک آبادی دا تقریبا 40٪ گنت‏ی کردے سن ، جدو‏ں کہ باقی 20٪ یہودی تے مختلف پروٹسٹنٹ گرجا گھراں دے ممبر سن )۔

زباناں

[سودھو]

عظیم نسلی تنوع تے بہت ساری ثقافتاں دے اتحاد د‏‏ی وجہ تو‏ں ، پولش-لتھوانیائی یونین وچ متعدد زباناں استعمال کیت‏‏ی گئياں۔ تمام زباناں یکساں طور اُتے قبول نئيں کيت‏‏ی گئياں۔ ملک وچ سب تو‏ں زیادہ بولنے والے تے انہاں د‏‏ی حیثیت رکھنے والی زباناں ذیل وچ ني‏‏‏‏ں۔

  • پولش - بااختیار بولی دے طور اُتے نو‏‏ں باضابطہ طور اُتے تسلیم کیتا جاندا اے ، جسنو‏ں اکثریت والے افراد [۹۲][۹۳][۹۴][۹۵] تے کچھ صوبےآں وچ آبادی دے ذریعہ استعمال کیتا جاندا ا‏‏ے۔ [۹۶] ایہ بولی وڈے شہراں تے انہاں د‏‏ی انتظامیہ وچ وی سرکاری سی۔
  • لاطینی - عام طور اُتے غیر ملکی تعلقات وچ استعمال ہُندا اے [۹۷] تے ایہ بزرگ آبادی وچ دوسری مقبول ترین بولی سی۔ [۹۸]
  • روتھینین - سن 1697 تک (جب اس د‏ی جگہ پولینڈ نے لے لی تھی) تک لتھوانیا دے گرانڈ ڈچی د‏‏ی سرکاری بولی سی۔ کچھ بیرونی تعلقات وچ بولی استعمال ہُندی سی۔ [۹۹][۱۰۰]
  • لتھوانیائی [۱۰۱] - صرف اصول د‏‏ی کچھ دستاویزات وچ استعمال ہويا۔ [з] [۱۰۲][۱۰۳][۱۰۴]
  • جرمن - کچھ غیر ملکی تعلقات وچ استعمال ہُندا سی ، ہور اس ملک دے انہاں حصےآں وچ جتھ‏ے جرمنی د‏‏ی آبادی رہندی سی۔ [۱۰۵]
  • عبرانی - ملک وچ یہودی آبادی بولی جاندی ا‏‏ے۔
  • یدش - استعمال کیتا گیا لیکن سرکاری طور اُتے تسلیم نئيں کیتا گیا۔ [۱۰۶][۱۰۷]
  • آرمینیائی - ملک وچ آرمینی اقلیت دے ذریعہ بولی جاندی سی۔ [۱۰۸]
  • عربی - سرکاری طور اُتے تسلیم نئيں کیتا گیا؛ بعض خارجہ تعلقات وچ استعمال ہويا تے تاتاراں دے ذریعہ اپنے مذہبی معاملات وچ ، انہاں نے عربی رسم الخط وچ روتھین وی لکھی۔

تصاویر

[سودھو]

سانچہ:Pictures PLC

متعلقہ

[سودھو]

ماخذ

[سودھو]
  • (1987) Historia panstwa i prawa polskiego. Warsaw: Paristwowe Wydawnictwo Naukowe. 
  • Brzezinski, Richard (1987). Polish Armies (1): 1569–1696, Men-At-Arms Series 184. Osprey Publishing. ISBN 0-85045-736-X. 
  • Brzezinski, Richard (1988). Polish Armies (2): 1569–1696, Men-At-Arms Series 188. Osprey Publishing. ISBN 0-85045-744-0. 
  • Frost, Robert (2015). The Oxford History of Poland–Lithuania I: The Making of the Polish–Lithuanian Union, 1385–1569. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-820869-3. 
  • Litwin, Henryk (October 2016). "Central European Superpower". BUM Magazine. https://www.msz.gov.pl/resource/49da65c5-9917-40de-b542-5c89751cacf6:JCR. 
  • Norkus, Zenonas (2017). An Unproclaimed Empire: The Grand Duchy of Lithuania: From the Viewpoint of Comparative Historical Sociology of Empires. روٹلیج. ISBN 978-1-138-28154-7. 
  • Rowell, S. C. (2014). Lithuania Ascending: A Pagan Empire within East-Central Europe, 1295–1345, Cambridge Studies in Medieval Life and Thought: Fourth Series. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-65876-9. 
  • (2015) The Conversion of Lithuania. From Pagan Barbarians to Late Medieval Christians. Vilnius: Institute of Lithuanian Literature and Folklore,. ISBN 978-6094251528. 
  • Stone, Daniel Z. (2014). The Polish–Lithuanian State, 1386–1795. University of Washington Press. ISBN 978-0-295-80362-3. 
  • (2011) Historical Dictionary of Lithuania, 2, Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-7536-4. 

نوٹ

[سودھو]
  • а Историчарите сметаат дека промената на главниот град на државата од Краков во Варшава, била во периодот од 1595 до 1611 година, иако Варшава не бил официјално не бил именуван за главен град, сè до 1793.[۱۰۹] Сејмот на унијата започнал да се состанува во Варшава, кратко по создавањето на Лублинскиот Сојуз, а и нејзините владетели своите резиденции ги преместиле во Варшава, иако крунисувањето продолжило да се одржува во Краков. Современиот концепт на единствен главен град бил до некој степен неприменлив во феудалната унија. Според некои историчари, Варшава бил главен град на целата унија.[۱۱۰][۱۱۱] Вилнус, главниот град на Големото Кнежевство Литванија,[۱۱۲][۱۱۳][۱۱۴] понекогаш се споменувал како втор главен град на унијата.[۱۱۵][۱۱۶]
  • б Во време на врвот на владеењето, Полско-Литванската Унија зафаќала површина од 1.130.000 km2 и била повеќеетничка заедница со население од 11 милиони.[۱۱۷]
  • в Полско-Литванската Унија била земја која својот „Златен век“ го имала за време на 16. и почетокот на 17. век. Кралството на последните Јагелонци било апсолутно најголемата држава во Европа.[۱۱۸]
  • г „Формално, Полска и Литванија, очигледно биле составни делови на федерацијата... Но, Полска, која ја задржала надлежноста над освоените литвански територии, имала поголема застапеност и станала доминантен партнер.“
  • д Овој квалитет на унијата бил спознаен од нејзините современици. Роберт Бартон, во своето дело Анатомија на меланхолијата, за првпат издадена во 1621 година, за Полска запишал:

"پولینڈ تمام مذاہب دے نال اک خانہ اے ، جتھ‏ے خود ساختہ ، سسینی ، فوٹوینیئن (۔ . . ) ، آریاں ، انابپٹسٹس نو‏‏ں پایا جاسکدا ا‏‏ے۔ یورپ وچ ، پولینڈ تے ایمسٹرڈیم (یہودیاں دے لئی) اک عام ٹھکانے ني‏‏‏‏ں۔ “ [۱۱۹]

  • ѓ „Во средината на 1500-тите, обединетата Полска била најголемата држава во Европа и веројатно најмоќната нација на континентот.“[۱۲۰]
  • е Џон Маркоф го опишува донесувањето на современите кодифицирани национални устави како еден од патоказите на демократијата и наведува дека „прва европска земја која го следела американскиот пример била Полска во 1791.“ [۱۲۱]
  • ж Ова се однесува на вкупното и еврејското население според Фрази. За другите проценки според Погоновски, видете ја следната референца ([۱۲۲]).
  • з „Официјалната употреба на литванскиот јазик во литванските градови во 16. век се докажува со магистерските трудови во Вилнус, кои биле отпечатени од страна на Жигимантас Аугустас во 1552... Закониците на дворовите биле пишувани на литвански јазик. Всушност, тие (закониците на дворовите напишани во Литванија) опстојале од 17. век...“[۱۲۳]

حوالے

[سودھو]

[۲]

[۱۲۴]

[۱۲۵]

[۱۲۶]

[۱۲۷]

[۱۲۸]

[۱۲۹]

[۱۳۰]

[۱۳۱]

[۱۳۲]

[۱۳۳]

[۱۳۴]

[۱۳۵]

[۱۳۶]

[۱۳۷]

[۱۳۸]

[۱۳۹]

[۱۴۰]

[۷۹]

[۱۴۱]

[۱۴۲]

[۱۴۳]

[۱۴۴][۱۴۵]

[۱۴۶]

[۱۴۷][۱۴۸]

[۱۴۹]

[۱۵۰]

[۱۵۱]

[۱۵۲]

[۱۵۳]

[۱۵۴]

[۱۵۵]

[۱۵۶]

[۱۵۷]

[۱۵۸]

[۱۵۹]

[۱۶۰]

[۱۶۱]

[۱۶۲]

[۱۶۳]

[۱۶۴]

[۱۶۵]

[۱۶۶]

[۱۶۷]

[۸۰]

[۱۶۸]

[۱۶۹]

[۶۲]

[۱۷۰]

[۱۰۲]

[۱۷۱][۱۰۷]

[۱۷۲]

[۱۰۹]

[۱۱۲]

[۱۷۳]

[۱۷۴]


  1. ↑ ۱.۰ ۱.۱ سانچہ:Britannica
  2. ↑ ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ ۲.۳ ۲.۴ Jagiellonian University Centre for European studies, "A Very Short History of Kraków", see: Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  3. ↑ Janusz Sykała: Od Polan mieszkających w lasach – historia Polski – aż do króla Stasia, Gdansk, 2010
  4. ↑ Georg Ziaja: Lexikon des polnischen Adels im Goldenen Zeitalter 1500–1600, p. 9
  5. ↑ Janusz Sykała: Od Polan mieszkających w lasach – historia Polski – aż do króla Stasia, Gdansk, 2010
  6. ↑ Georg Ziaja: Lexikon des polnischen Adels im Goldenen Zeitalter 1500–1600, p. 9
  7. ↑ https://www.polskieradio24.pl/39/156/Artykul/1444613,Artykuly-henrykowskie-szlachecka-prekonstytucja
  8. ↑ https://www.britannica.com/place/Poland/The-First-Partition
  9. ↑ Panstwowe Przedsiebiorstwo Wydawnictw Kartograficznych: Atlas Historyczny Polski, wydanie X, 1990, p. 14, ISBN 83-7000-016-9
  10. ↑ Bertram Benedict (1919): A history of the great war. Bureau of national literature, inc. p. 21
  11. ↑ According to Panstwowe Przedsiebiorstwo Wydawnictw Kartograficznych: Atlas Historyczny Polski, wydanie X, 1990, p. 16, ~ 990.000 km²
  12. ↑ Panstwowe Przedsiebiorstwo Wydawnictw Kartograficznych: Atlas Historyczny Polski, wydanie X, 1990, p. 14, ISBN 83-7000-016-9
  13. ↑ "Poland." Encyclopædia Britannica. 2009. Encyclopædia Britannica Online
  14. ↑ ۱۴.۰ ۱۴.۱ Yale Richmond, From Da to Yes: Understanding the East Europeans, Intercultural Press, 1995, стр. 51
  15. ↑ ۱۵.۰ ۱۵.۱ Maciej Janowski, Polish Liberal Thought, Central European University Press, 2001, ISBN 963-9241-18-0, Google Print: p3, p12
  16. ↑ ۱۶.۰ ۱۶.۱ Paul W. Schroeder, The Transformation of European Politics 1763–1848, Oxford University Press, 1996, ISBN 0-19-820654-2, Google print p84
  17. ↑ ۱۷.۰ ۱۷.۱ Rett R. Ludwikowski, Constitution-Making in the Region of Former Soviet Dominance, Duke University Press, 1997, ISBN 0-8223-1802-4, Google Print, p34
  18. ↑ ۱۸.۰ ۱۸.۱ George Sanford, Democratic Government in Poland: Constitutional Politics Since 1989, Palgrave, 2002, ISBN 0-333-77475-2, Google print p11—constitutional monarchy, p3—anarchy
  19. ↑ ۱۹.۰ ۱۹.۱ ۱۹.۲ ۱۹.۳ Aleksander Gella, Development of Class Structure in Eastern Europe: Poland and Her Southern Neighbors, SUNY Press, 1998, ISBN 0-88706-833-2, Google Print, p13
  20. ↑ ۲۰.۰ ۲۰.۱ Halina Stephan, Living in Translation: Polish Writers in America, Rodopi, 2003, ISBN 90-420-1016-9, Google Print p373
  21. ↑ ۲۱.۰ ۲۱.۱ Feliks Gross, Citizenship and Ethnicity: The Growth and Development of a Democratic Multiethnic Institution, Greenwood Press, 1999, ISBN 0-313-30932-9, Google Print, p122 (notes)
  22. ↑ {{لیبل ریف لیبل | Е | е |. << ref <= "britannica.com"> پولینڈ "پولینڈ۔" انسائیکلوپیڈیا برٹانیکا۔ 2009. انسائیکلوپیڈیا برٹانیکا آن لائن۔
  23. ↑ Norman Davies, Europe: A History, Pimlico 1997, p. 554: "Poland–Lithuania was another country which experienced its 'Golden Age' during the sixteenth and early seventeenth centuries. The realm of the last Jagiellons was absolutely the largest state in Europe"
  24. ↑ According to Panstwowe Przedsiebiorstwo Wydawnictw Kartograficznych: Atlas Historyczny Polski, wydanie X, 1990, p. 16, 990.000 km²
  25. ↑ Based on 1618 population map Error in webarchive template: Check |url= value. Empty. (p. 115), 1618 languages map (p119), 1657–67 losses map (p. 128) and 1717 map Error in webarchive template: Check |url= value. Empty. (p. 141) from Iwo Cyprian Pogonowski, Poland a Historical Atlas, Hippocrene Books, 1987, سانچہ:آئی ایس بی این
  26. ↑ According to Panstwowe Przedsiebiorstwo Wydawnictw Kartograficznych: Atlas Historyczny Polski, wydanie X, 1990, p. 16, just over 9 million in 1618
  27. ↑ Maciej Janowski, Polish Liberal Thought, Central European University Press, 2001, سانچہ:آئی ایس بی این, Google Print: p. 3, p. 12
  28. ↑ Paul W. Schroeder, The Transformation of European Politics 1763–1848, Oxford University Press, 1996, سانچہ:آئی ایس بی این, Google print p. 84
  29. ↑ Rett R. Ludwikowski, Constitution-Making in the Region of Former Soviet Dominance, Duke University Press, 1997, سانچہ:آئی ایس بی این, Google Print, p. 34
  30. ↑ George Sanford, Democratic Government in Poland: Constitutional Politics Since 1989, Palgrave, 2002, سانچہ:آئی ایس بی این, Google print p. 11 – constitutional monarchy, p. 3 – anarchy
  31. ↑ Aleksander Gella, Development of Class Structure in Eastern Europe: Poland and Her Southern Neighbors, SUNY Press, 1998, سانچہ:آئی ایس بی این, Google Print, p. 13
  32. ↑ "Formally, Poland and Lithuania were to be distinct, equal components of the federation ... But Poland, which retained possession of the Lithuanian lands it had seized, had greater representation in the diet and became the dominant partner."سانچہ:Cite encyclopaedia
  33. ↑ Halina Stephan, Living in Translation: Polish Writers in America, Rodopi, 2003, سانچہ:آئی ایس بی این, Google Print p. 373. Quoting from Sarmatian Review academic journal mission statement: "Polish–Lithuanian Commonwealth was ... characterized by religious tolerance unusual in premodern Europe"
  34. ↑ Feliks Gross, https://books.google.com/books?ie=UTF-8&vid=ISBN0313309329&id=I6wM4X9UQ8QC&pg=PA122&lpg=PA122&dq=Polish-Lithuanian+Commonwealth+religious+tolerance&sig=4DfNp5W5HoFxS_dc6gt3Jo8B4NQ Citizenship and Ethnicity: The Growth and Development of a Democratic Multiethnic Institution], Greenwood Press, 1999, سانچہ:آئی ایس بی این, p. 122 (notes)
  35. ↑ George Sanford, Democratic Government in Poland: Constitutional Politics Since 1989, Palgrave, 2002, سانچہ:آئی ایس بی این, Google print p. 11 – constitutional monarchy, p. 3 – anarchy
  36. ↑ "In the mid-1500s, united Poland was the largest state in Europe and perhaps the continent's most powerful state politically and militarily". "Poland". Encyclopædia Britannica. 2009. Encyclopædia Britannica Online. Retrieved 26 June 2009
  37. ↑ George Sanford, Democratic Government in Poland: Constitutional Politics Since 1989, Palgrave, 2002, سانچہ:آئی ایس بی این, Google print p. 11 – constitutional monarchy, p. 3 – anarchy
  38. ↑ Martin Van Gelderen, Quentin Skinner, Republicanism: A Shared European Heritage, Cambridge University Press, 2002, سانچہ:آئی ایس بی این p. 54
  39. ↑ "The Causes of Slavery or Serfdom: A Hypothesis" Error in webarchive template: Check |url= value. Empty. (discussion and full online text) of Evsey Domar (1970). Economic History Review 30:1 (March), pp. 18–32.
  40. ↑ Poland's 1997 Constitution in Its Historical Context; Daniel H. Cole, Indiana University School of Law, September 22, 1998 http://indylaw.indiana.edu/instructors/cole/web%20page/polconst.pdf
  41. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  42. ↑ Isaac Kramnick, Introduction, Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  43. ↑ John Markoff describes the advent of modern codified national constitutions as one of the milestones of democracy, and states that "The first European country to follow the U.S. example was Poland in 1791." John Markoff, Waves of Democracy, 1996, سانچہ:آئی ایس بی این, p. 121.
  44. ↑ Regnum Poloniae Magnusque Ducatus Lithuaniae – definicja, synonimy, przykłady użycia at sjp.pwn.pl Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  45. ↑ the name given by Marcin Kromer in his work Polonia sive de situ, populis, moribus, magistratibus et re publica regni Polonici libri duo, 1577
  46. ↑ the therm used for instance in Zbior Deklaracyi, Not I Czynnosci Głownieyszych, Ktore Poprzedziły I Zaszły Pod Czas Seymu Pod Węzłem Konfederacyi Odprawuiącego Się Od Dnia 18. Wrzesnia 1772. Do 14 Maia 1773
  47. ↑ ۴۷.۰ ۴۷.۱ Regnum Poloniae Magnusque Ducatus Lithuaniae – definicja, synonimy, przykłady użycia at sjp.pwn.pl Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  48. ↑ Name used for the common state, Henryk Rutkowski, Terytorium, w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, t. II, Warszawa 1981, s. 398.
  49. ↑ Richard Buterwick. The Polish Revolution and the Catholic Church, 1788–1792: A Political History. اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس. 2012. pp. 5, xvii.
  50. ↑ 1791 document signed by the King Stanislaw August "Zareczenie wzaiemne Oboyga Narodow" pp. 1, 5
  51. ↑ ۵۱.۰ ۵۱.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  52. ↑ Henry Eldridge Bourne, The Revolutionary Period in Europe 1763 to 1815, Kessinger Publishing, 2005, ISBN 1-4179-3418-2, Google Print p161
  53. ↑ Wolfgang Menzel, Germany from the Earliest Period Vol. 4, Kessinger Publishing, 2004, ISBN 1-4191-2171-5, Google Print, p33
  54. ↑ Isabel de Madariaga, Russia in the Age of Catherine the Great, Sterling Publishing Company, Inc., 2002, ISBN 1-84212-511-7, Google Print p431
  55. ↑ Carl L. Bucki, The Constitution of 3 мај, 1791 Archived 2008-12-05 at the وے بیک مشین
  56. ↑ Piotr Stefan Wandycz, The Price of Freedom: A History of East Central Europe from the Middle Ages to the Present, Routledge (UK), 2001, ISBN 0-415-25491-4, Google Print p131
  57. ↑ ۵۷.۰ ۵۷.۱ ۵۷.۲ Partitions of Poland (2008), Encyclopædia Britannica.
  58. ↑ Edward Henry Lewinski Corwin, The Political History of Poland, 1917, стр. 310-315, Google Print
  59. ↑ Norman Davies, God's Playground: A History of Poland in Two Volumes, Oxford University Press, 2005, ISBN 0-19-925339-0, Google Print, p.392
  60. ↑ Jerzy Lukowski, Hubert Zawadzki, A Concise History of Poland, Cambridge University Press, 2001, ISBN 0-521-55917-0, Google Print, p.101-103
  61. ↑ Henry Smith Williams, The Historians' History of the World, The Outlook Company, 1904, Google Print, p.88-91
  62. ↑ ۶۲.۰ ۶۲.۱ (1980) Warszawa, jej dzieje i kultura (in pl). Arkady. ISBN 83-213-2958-6. 
  63. ↑ "Poland." Encyclopædia Britannica. 2009. Encyclopædia Britannica Online. Retrieved 20 Feb. 2009
  64. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  65. ↑ Joanna Olkiewicz, Najaśniejsza Republika Wenecka (Most Serene Republic of Venice), Książka i Wiedza, 1972, Warszawa
  66. ↑ Joseph Conrad, Notes on Life and Letters: Notes on Life and Letters, Cambridge University Press, 2004, ISBN 0-521-56163-9, Google Print, p422 (notes)
  67. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). سانچہ:انگریزی علامتیہ
  68. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). سانچہ:انگریزی علامتیہ
  69. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). سانچہ:انگریزی علامتیہ
  70. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  71. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  72. ↑ William Bullitt, The Great Globe Itself: A Preface to World Affairs, Transaction Publishers, 2005, ISBN 1-4128-0490-6, Google Print, pp42–43
  73. ↑ John Adams, The Political Writings of John Adams, Regnery Gateway, 2001, ISBN 0-89526-292-4, Google Print, p.242
  74. ↑ Evsey D. Domar, "Capitalism, socialism, and serfdom: essays", Cambridge University Press, 1989, стр. 23 [۱]
  75. ↑ Welcome to Encyclopædia Britannica's Guide to History at www.britannica.com Error: unknown archive URL (archived 31 јануари 1910)
  76. ↑ Perry Anderson, Lieages of the Absolutist States,Verso, 1 декември 1996, ISBN 978-0-86091-710-6, Google Print p285
  77. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  78. ↑ "Polonaise" carpet at www.museu.gulbenkian.pt Error: unknown archive URL (archived [Date missing]) سانچہ:انگریزی علامتیہ
  79. ↑ ۷۹.۰ ۷۹.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  80. ↑ ۸۰.۰ ۸۰.۱ Peter Kardash, Brett Lockwood (1988). Ukraine and Ukrainians. Fortuna. 
  81. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  82. ↑ Portraits collection at www.muzeum.leszno.pl Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  83. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  84. ↑ Baroque at www.staropolska.pl Error: unknown archive URL (archived [Date missing]) سانچہ:انگریزی علامتیہ
  85. ↑ Based on Карта со население од 1615 (p115), карта со јазици од 1618 (p119), карта со загуби од 1657–67 (p128) и Географска карта од 1717 (p141), Iwo Cyprian Pogonowski, Poland a Historical Atlas, Hippocrene Books, 1987, ISBN 0-88029-394-2
  86. ↑ Norman Davies, God's Playground. A History of Poland, Vol. 1: The Origins to 1795, Vol. 2: 1795 to the Present. Oxford: Oxford University Press. سانچہ:آئی ایس بی این / سانچہ:آئی ایس بی این
  87. ↑ Zamoyski, Adam. The Polish Way. New York: Hippocrene Books, 1987
  88. ↑ Poland's 1997 Constitution in Its Historical Context; Daniel H. Cole, Indiana University School of Law, September 22, 1998 http://indylaw.indiana.edu/instructors/cole/web%20page/polconst.pdf
  89. ↑ Linda Gordon, Cossack Rebellions: Social Turmoil in the Sixteenth Century Ukraine, SUNY Press, 1983, سانچہ:آئی ایس بی این, Google Print, p. 51
  90. ↑ Aleksander Gella, Development of Class Structure in Eastern Europe: Poland and Her Southern Neighbors, SUNY Press, 1998, سانچہ:آئی ایس بی این, Google Print, p. 13
  91. ↑ "Poland, history of", انسائیکلوپیڈیا بریٹانیکا from Encyclopædia Britannica Premium Service. . Retrieved 10 February 2006 and "Ukraine", انسائیکلوپیڈیا بریٹانیکا from Encyclopædia Britannica Premium Service. . Retrieved 14 February 2006.
  92. ↑ Anatol Lieven, The Baltic Revolution: Estonia, Latvia, Lithuania and the Path to Independence, Yale University Press, 1994, ISBN 0-300-06078-5, Google Print, p.48
  93. ↑ Stephen Barbour, Cathie Carmichael, Language and Nationalism in Europe, Oxford University Press, 2000, ISBN 0-19-925085-5, Google Print p.184
  94. ↑ Östen Dahl, Maria Koptjevskaja-Tamm, The Circum-Baltic Languages: Typology and Contact, John Benjamins Publishing Company, 2001, ISBN 90-272-3057-9, Google Print, p.45
  95. ↑ Glanville Price, Encyclopedia of the Languages of Europe, Blackwell Publishing, 1998, ISBN 0-631-22039-9, Google Print, p.30
  96. ↑ Mikulas Teich, The National Question in Europe in Historical Context, Cambridge University Press, 1993, ISBN 0-521-36713-1, Google Print, p.295
  97. ↑ Kevin O'Connor, Culture And Customs of the Baltic States, Greenwood Press, 2006, ISBN 0-313-33125-1, Google Print, p.115
  98. ↑ Karin Friedrich et al., The Other Prussia: Royal Prussia, Poland and Liberty, 1569–1772, Cambridge University Press, 2000, ISBN 0-521-58335-7, Google Print, p.88
  99. ↑ Daniel. Z Stone, A History of East Central Europe, p.46
  100. ↑ Piotr Eberhardt, Jan Owsinski, Ethnic Groups and Population Changes in Twentieth-century Central-Eastern Europe: History, Data, Analysis, M.E. Sharpe, 2003, ISBN 0-7656-0665-8, Google Print, p.177
  101. ↑ Östen Dahl, Maria Koptjevskaja-Tamm, The Circum-Baltic Languages: Typology and Contact, John Benjamins Publishing Company, 2001, ISBN 90-272-3057-9, Google Print, p.41
  102. ↑ ۱۰۲.۰ ۱۰۲.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  103. ↑ "Mes Wladislaus..." a letter from Wladyslaw Vasa issued in 1639 written in Lithuanian language at i34.photobucket.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  104. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  105. ↑ Czesław Miłosz, The History of Polish Literature, University of California Press, 1983, ISBN 0-520-04477-0, Google Print, p.108
  106. ↑ Jan K. Ostrowski, Land of the Winged Horsemen: Art in Poland, 1572–1764, Yale University Press, 1999, ISBN 0-300-07918-4, Google Print, p.27
  107. ↑ ۱۰۷.۰ ۱۰۷.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). سانچہ:انگریزی علامتیہ
  108. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  109. ↑ ۱۰۹.۰ ۱۰۹.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  110. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  111. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  112. ↑ ۱۱۲.۰ ۱۱۲.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  113. ↑ Politics and reformations: communities, polities, nations, and empires, 2007 стр. 206
  114. ↑ Zeitschrift für Ostmitteleuropa-Forschung, 2006, изд. 55; стр. 2
  115. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  116. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  117. ↑ Heritage: Interactive Atlas: Polish-Lithuanian Commonwealth, и .
  118. ↑ Norman Davies, Europe: A History, Pimlico 1997, стр. 554
  119. ↑ Burton, Robert, The Anatomy of Melancholy, Sixth edition, J. W. Moore, 1847
  120. ↑ "Poland". Encyclopædia Britannica. 2009. Encyclopædia Britannica Online.
  121. ↑ John Markoff, Waves of Democracy, 1996, ISBN 0-8039-9019-7, стр. 121
  122. ↑ Charles A. Frazee, World History the Easy Way, Barron's Educational Series, ISBN 0-8120-9766-1, Google Print, 50
  123. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  124. ↑ Paul Robert Magocsi (1996). A history of Ukraine. University of Toronto Press, 286–287. ISBN 0-8020-7820-6. 
  125. ↑ Robert Bideleux, Ian Jeffries (1998). A history of eastern Europe: crisis and change. روٹلیج, 126. ISBN 978-0-415-16111-4. 
  126. ↑ Salo Wittmayer Baron (1976). A social and religious history of the Jews. Columbia University Press. ISBN 0-231-08853-1. 
  127. ↑ L'union personnelle polono-saxonne contribua davantage à faire connaître en Pologne le français que l'allemand. Cette fonction de la langue française, devenue l'instrument de communication entre les groupes dirigeants des deux pays. Polish Academy of Sciences Institute of History (1970). "Volume 22", Acta Poloniae historica (in fr). National Ossoliński Institute. 
  128. ↑ (1999) in Jan K. Ostrowski: Art in Poland, 1572–1764: land of the winged horsemen. Art Services International, 32. ISBN 0-88397-131-3.  In 1600 the son of the chancellor of Poland was learning four languages: Latin, Greek, Turkish, and Polish. By the time he had completed his studies, he was fluent not only in Turkish but also in Tatar and Arabic.
  129. ↑ Mariusz Karpowicz (1991). Baroque in Poland. Arkady. ISBN 83-213-3412-1. 
  130. ↑ Bertram Benedict (1919). A history of the great war. Bureau of national literature, inc., 21. Retrieved on 13 August 2011. 
  131. ↑ Davies, Norman (1996). Europe: A History. Oxford University Press, 699. ISBN 0-19-820171-0. 
  132. ↑ Jan Zamoyski's speech in the Parliament, 1605 Harbottle Thomas Benfield (2009). Dictionary of Quotations (Classical). BiblioBazaar, LLC. ISBN 1-113-14791-1. 
  133. ↑ Richard M. Golden (2006). "Volume 4", Encyclopedia of witchcraft: the Western tradition. ABC-CLIO. ISBN 1-57607-243-6. 
  134. ↑ (2006) Ethnic identity: problems and prospects for the twenty-first century. Rowman Altamira, 84. ISBN 0-7591-0973-7. 
  135. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  136. ↑ Thus, at the time of the first partition in 1772, the Polish–Lithuanian Commonwealth consisted of 43 per cent Latin Catholics, 33 per cent Greek Catholics, 10 per cent Christian Orthodox, 9 per cent Jews and 4 per cent Protestant Willfried Spohn, Anna Triandafyllidou (2003). Europeanisation, national identities, and migration: changes in boundary constructions between Western and Eastern Europe. Routledge. ISBN 0-415-29667-6. 
  137. ↑ Ex quo serenissima respublica Poloniae in corpore ad exempluin omnium aliarnm potentiarum, lilulum regiuin Borussiae recognoscere decrevit (…)
    Antoine-François-Claude Ferrand (1820). "Volume 1", Histoire des trois démembremens de la Pologne: pour faire suite à l'histoire de l'Anarchie de Pologne par Rulhière (in fr). Deterville. 
  138. ↑ Total and Jewish population based on Frazee; others are estimations from Pogonowski (se following reference). Charles A. Frazee, World History the Easy Way, Barron's Educational Series, ISBN [[Special:BookSources/0-8120-9766-1, Google Print, 50
  139. ↑ (1988) in Aleksander Gieysztor: Rzeczpospolita w dobie Jana III (Commonwealth during the reign of John III). Royal Castle in Warsaw. 
  140. ↑ Marcel Cornis-Pope, John Neubauer; essay by Tomas Venclova (2004). History of the literary cultures of East-Central Europe: junctures and disjunctures in the 19th and 20th centuries (Volume 2). John Benjamins Publishing Company, 11. ISBN 978-90-272-3453-7. 
  141. ↑ PPerry Anderson (1979). Lineages of the absolutist state. Verso. ISBN 0-86091-710-X. 
  142. ↑ Jacek F. Gieras (1994). "Volume 30 of Monographs in electrical and electronic engineering, Oxford science publications", Linear induction drives. Oxford University Press. ISBN 0-19-859381-3. 
  143. ↑ Rey Koslowski (2000). Migrants and citizens: demographic change in the European state system. کورنیل یونیورسٹی Press, 51. ISBN 978-0-8014-3714-4. “polish lithuanian commonwealth americas western europe.” 
  144. ↑ Guillaume de Lamberty (1735). "Volume 3", Mémoires pour servir à l'histoire du XVIIIe siècle, contenant les négociations, traitez, résolutions et autres documents authentiques concernant les affaires d'état: avec le supplément aux années MDCXCVI-MDCCIII (in fr). “Généreux et Magnifiques Seigneurs les Sénateurs et autres Ordres de la Sérénissime République de Pologne et du grand Duché de Lithuanie” 
  145. ↑ # Norman Davies, God's Playground. A History of Poland, Vol. 1: The Origins to 1795, Vol. 2: 1795 to the Present. Oxford: Oxford University Press. ISBN [[Special:BookSources/0-19-925339-0 / ISBN [[Special:BookSources/0-19-925340-4
  146. ↑ Pacy, James S. (2001). Diplomats without a Country: Baltic Diplomacy, International Law, and the Cold War, 1st, Post Road West, Westport, Connecticut: Greenwood Press. doi:10.1336/0313318786. ISBN 0-313-31878-6. Retrieved on 3 September 2006. 
  147. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  148. ↑ Rosemary A. Chorzempa (1993). Polish roots. Genealogical Pub.. ISBN 0-8063-1378-1. 
  149. ↑ Thomas A. Brady, Christopher Ocker; entry by David Frick (2007). Politics and reformations: communities, polities, nations, and empires : essays in honor of Thomas A. Brady, Jr. Brill Publishers, 206. ISBN 978-90-04-16173-3. 
  150. ↑ Daniel H. Cole (2002). Pollution and property: comparing ownership institutions for environmental protection. Cambridge University Press. ISBN 0-521-00109-9. 
  151. ↑ Państwowy Instytut Badania Sztuki Ludowej (1974). "Volumes 28–29", Polska sztuka ludowa (Polish Folk Art). Państwowy Instytut Sztuki. 
  152. ↑ M. L. Bush (1988). Rich noble, poor noble. Manchester University Press ND, 8–9. ISBN 0-7190-2381-5. 
  153. ↑ Jarmo Kotilaine (2005). Russia's foreign trade and economic expansion in the seventeenth century: windows on the world. BRILL. ISBN 90-04-13896-X. 
  154. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  155. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  156. ↑ Artūras Tereškinas (2005). Imperfect communities: identity, discourse and nation in the seventeenth-century Grand Duchy of Lithuania. Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas. ISBN 9955-475-94-3. 
  157. ↑ The death of Sigismund II Augustus in 1572 was followed by a three-year Interregnum during which adjustments were made in the constitutional system. The lower nobility was now included in the selection process, and the power of the monarch was further circumscribed in favor of the expanded noble class. From that point, the king was effectively a partner with the noble class and constantly supervised by a group of senators.
    Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  158. ↑ William J. Duiker, Jackson J. Spielvogel (2006). The Essential World History: Volume II: Since 1500. Cengage Learning. ISBN 0-495-09766-7. 
  159. ↑ Nicholas L. Chirovsky (1984). The Lithuanian-Rus'commonwealth, the Polish domination, and the Cossack-Hetman state. Philosophical Library. ISBN 0-8022-2407-5. 
  160. ↑ Daniel Stone (2001). The Polish–Lithuanian state, 1386–1795. یونیورسٹی آف واشنگٹن Press, 221. ISBN 978-0-295-98093-5. 
  161. ↑ Tomasz Kamusella (2008). The Politics of Language and Nationalism in Modern Central Europe. Palgrave Macmillan. ISBN 0-230-55070-3. 
  162. ↑ Krzysztof Olszewski (2007). The Rise and Decline of the Polish–Lithuanian Commonwealth due to Grain Trade. Retrieved on 22 April 2009. سانچہ:Dead link
  163. ↑ Krzysztof Olszewski (2007). The Rise and Decline of the Polish–Lithuanian Commonwealth due to Grain Trade, 6–7. 
  164. ↑ Francis Dvornik (1992). The Slavs in European History and Civilization. Rutgers University Press. ISBN 0-8135-0799-5. 
  165. ↑ David Sneath (2007). The headless state: aristocratic orders, kinship society, & misrepresentations of nomadic inner Asia. Columbia University Press. ISBN 0-231-14054-1. 
  166. ↑ Stephen K. Batalden, Sandra L. Batalden (1997). The newly independent states of Eurasia: handbook of former Soviet republics. Greenwood Publishing Group. ISBN 0-89774-940-5. 
  167. ↑ Serhii Plokhy (2006). The origins of the Slavic nations: premodern identities in Russia, Ukraine, and Belarus. Cambridge University Press. ISBN 0-521-86403-8. 
  168. ↑ Sarah Johnstone (2008). Ukraine. Lonely Planet. ISBN 1-74104-481-2. 
  169. ↑ Piotr Wandycz (2001). The price of freedom (p.66), 66. ISBN 978-0-415-25491-5. Retrieved on 13 August 2011. 
  170. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  171. ↑ Institute of History (Polish Academy of Sciences) (1991). "Volumes 63–66", Acta Poloniae historica. National Ossoliński Institute. ISBN 0-88033-186-0. 
  172. ↑ Robert Bideleux, Ian Jeffries (2007). A history of Eastern Europe: crisis and change. Taylor & Francis, 189. ISBN 978-0-415-36627-4. 
  173. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  174. ↑ Yves-Marie Bercé (1987). Revolt and revolution in early modern Europe: an essay on the history of political violence. جامعہ مانچسٹر Press, 151. 

باہرلے جوڑ

[سودھو]
Search Wikimedia Commons وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: Polish-Lithuanian Commonwealth

سانچہ:Lithuania topics سانچہ:Poland topics سانچہ:Ukraine topics سانچہ:History of Europe

متناسقات: 50°03′N 19°56′E / 50.050°N 19.933°E / 50.050; 19.933

معلومات کتب خانہ


سائیٹ غلطی: <ref> ٹیگ اک ٹولی جیدا ناں "note" اے ہیگے نیں، پر کوئی <references group="note"/> ٹیگ نا لبھیا۔
سائیٹ غلطی: <ref> ٹیگ اک ٹولی جیدا ناں "lower-alpha" اے ہیگے نیں، پر کوئی <references group="lower-alpha"/> ٹیگ نا لبھیا۔

"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=پولینڈ-لتھوانیا_دولت_مشترکہ&oldid=673146" توں لیا