چاوڑا خاندان

Chavda dynasty
c. 690–942
Coin of the Chavada dynasty, circa 570-712 CE. Crowned Sasanian-style bust right / Fire altar with ribbons and attendants; star and crescent flanking flames.
سانچہ:South Asia in 800 CE
دار الحکومت	Panchasar Aṇahilaváḍa
عام زباناں	Old Gujarati, Prakrit
مذہب	Hinduism
حکومت	Monarchy
تاریخ
• قیام	c. 690
• موقوفی نطام	942
آیزو 3166 رمز	[[آیزو 3166-2:|]]
ماقبل مابعد Maitraka Chaulukya dynasty Chudasama dynasty Cutch State
موجودہ حصہ	India

چاوڑا شاہی خاندان( سنسکرت: چاوڑا) جو کہ چھپا تے چھپرانہ شاہی خاندان دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا اے اس خاندان دا تعلق گجراں دے قبیلہ چاوڑا (چھپرانہ) تو‏ں اے اک ایسا خاندان سی جس نے ۶۹۰ تو‏ں ۹۴۲ تک ہندوستان وچ جدید دور دے گجرات دے خطہ اُتے حکومت کیت‏‏ی۔ خاندان دے ناں د‏‏ی مختلف شکلاں وچ چپوٹکتاس ، چاہودا تے چاووٹاکاس شام‏ل نيں۔

ستويں صدی دے دوران، پنچاسار" چاوڈا حکمران جیاسکھرا دا راجگڑھ سی۔ ۶۹۷ عیسوی وچ ، پنچاسار اُتے حملہ کيتا گیا تے جیاسکھرا ماریا گیا۔ اس د‏ی بیوی بھج گئی سی تے اس نے ونراج نو‏‏ں جنم دتا، جو اگے چل ک‏ے اناہلاواڈا شہر دا بانی (۷۴۶ یا ۷۶۵) تے خاندان دا سب تو‏ں ممتاز حکمران ہوئے گا۔ پربندھا چنتامنی دے مطابق، اس نے ۶۰ سال حکومت کیت‏‏ی۔ اس دے بعد یوگراجا (۳۵ سال حکومت کیت‏‏ی)، اس دے بعد کشیم راجا (۲۵ سال)، بھویاڈا (۲۹ سال)، ویرسیمہا (۲۵ سال) تے رتنادتیہ (۱۵ سال) راج کيتا۔ رتنادتیہ دے بعد سمنتسمھا (جسنو‏ں چویادیوا وی کہیا جاندا اے ) نے ست سال حکومت کیت‏‏ی۔ سمنتسمھا د‏‏ی کوئی اولاد نئيں سی اس لئی اس نے اپنے بھتیجے ملاراجا نو‏‏ں گود لیا جس نے اسنو‏ں ۹۴۲ وچ معزول ک‏ر ک‏ے چالوکیہ خاندان د‏‏ی حکومت قائم کيتی۔

چاوڑا یا چاوڑا گجرات دا اک قدیم خاندان سی۔ اس دا دور ۶۹۰ء تو‏ں ۹۴۲ء تک سی۔ چاوڑا خاندان دا سردار راجہ ونراج سنگھ سی جو گجرات دا بادشاہ سی۔ ستويں صدی دے دوران، پنچاسارا چاوڈا حکمران جے چارے دا راجگڑھ سی۔ سی وچ ۶۹۷، پنچاسار اُتے حملہ کيتا گیا تے جیاکھیڑا ماریا گیا۔ اس د‏ی بیوی بھج گئی سی تے ونراج نو‏‏ں جنم دتا سی۔ جو اہیلاوا شہر دا بانی (۸۶ یا ۶۵) تے خاندان دا سب تو‏ں ممتاز حکمران بن جائے گا۔ قابل انتظامان دے مطابق اس نے ۶۰ سال حکومت کیت‏‏ی۔ انہاں دے بعد یوگراج (۳۵ سال حکومت)، کشیماراج (۲۵ سال)، بھویاڈا (۲۹ سال)، ویراسمہا (۲۵ سال) تے رتنادتیہ (۱۵ سال) نے کامیابی حاصل کيتی۔ رتنادتیہ اُتے ست سال تک سامنتاسمھا (جسنو‏ں چویادیو وی کہیا جاندا اے ) نے حکومت کیت‏‏ی۔ سمندا سنگھ د‏‏ی کوئی اولاد نئيں سی اس لئی اس نے اپنے بھتیجے ملاراج نو‏‏ں گود لیا جس نے اسنو‏ں ۹۴۲ وچ معزول کر دتا تے چلوکیہ خاندان د‏‏ی بنیاد رکھی ۔

ورملدا چاوڑا دا وسنت گڑھ دا نوشتہ، مورخہ ۶۸۲ (۶۲۵ عیسوی)، پرتیہار خاندان دا سب تو‏ں قدیم ا‏‏ے۔ وسنت گڑھ پنڈ (تحصیل پنڈوارہ، سراوہی) دا ایہ نوشتہ راججیلا تے اس دے والد وجربھٹہ ستیہ شرایا (ہریچندرا پرتیہارا)، ورمالتا پرتیہارا خاندان دے بارے وچ بیان کردا اے ۔ ارونا ڈیسا دے زیر انتظام سن تے سن

چاوڑا خاندان اک ہندو کشتریہ خاندان سی جس نے موجودہ شمالی گجرات وچ ۵ویں تو‏ں 6ویں صدی عیسوی تک حکومت کیت‏‏ی۔

پنچاسر ۷ويں صدی دے دوران چاوڑا حکمران جئے شیکھری دا راجگڑھ سی۔ اے پنجويں پنچسر اُتے حملہ ہويا۔ اس حملے وچ جے شیکھاری ماریا گیا لیکن اس د‏ی بیوی فرار ہونے وچ کامیاب ہوگئی۔ جئے شیکھاری دا بیٹا ونراج چاوڑا انہلواد پٹن شہر دا بانی (۳ یا ۴) بنا تے خاندان دا سب تو‏ں ممتاز حکمران رہیا۔ پربندھ چنتامنی دے مطابق، اس نے ۴۰ سال حکومت کیت‏‏ی۔ انہاں دے بعد یوگراج (۳ سال) اس دے بعد کشیم راج (۳ سال)، بھویاڈ (۳ سال)، ویرسنہ (۳ سال) تے رتنادتیہ (۱۸ سال) نے کامیابی حاصل کيتی۔ رتنادتیہ د‏‏ی جگہ سمنت سنگھ نے لے لی، جس نے ست سال حکومت کیت‏‏ی۔ سمنت سنگھ د‏‏ی کوئی اولاد نئيں سی اس لئی اس نے اپنے بھتیجے مولراج نو‏‏ں گود لیا ، مولراج نے ۵ويں صدی وچ سمنت سنگھ نو‏‏ں معزول ک‏ر ک‏ے چلوکیہ خاندان قائم کيتا ۔

تریخ

چاوڑا خاندان دا سکہ، تقریباً ۵۷۰-۷۱۲ عیسوی

چاوڑا خاندان دا سکہ، نامعلوم حکمران۔ اے ۷۶۰-۸۵۰

ستويں صدی وچ ، پنچاسار چاوڑا خاندان دے جئے شکاری دا راجگڑھ سی تے کہیا جاندا اے کہ اس د‏ی اچھی حکمرانی کيت‏ی وجہ تو‏ں لوکاں د‏‏ی زندگی اِنّی خوبصورت سی کہ کوئی جنت وچ جانا وی نئيں چاہندا سی۔ اس شان و شوکت د‏‏ی وجہ تو‏ں راجہ کلیان کٹک (غالباً کانوجنا) دا جئے شکاری (۲) تو‏ں ٹکراؤ ہويا۔ جئے شیکھری نے پہلا حملہ جیا شیکھاری دے وزیراں د‏‏ی وجہ تو‏ں خالی کيتا لیکن دوسرے حملے وچ جئے شکاری ماریا گیا تے قصبہ گر گیا۔ جئے شیکھاری د‏‏ی بیوی زندہ بچ گئی تے اس دا بیٹا ونراج چاوڑا انہلواد پٹن (IS2) دا بانی بن گیا۔ اس نے ۲۰ سال حکومت کیت‏‏ی ۔

فیر اس دے بیٹے یوگراج (۵ سال حکومت)، کشیماراج (۵ سال حکومت)، بھواد (۵ سال حکومت)، ویرسنہ (۵ سال حکومت) تے رتنادتیہ (۱۵ سال حکومت) تخت اُتے آئے۔ رتنادتیہ دے بعد سمنت سنگھ تخت اُتے آئے جو ۳ سال تک تخت اُتے فائز رہ‏‏ے۔ چونکہ آخری بادشاہ سمنت سنگھ چاوڑا بے اولاد سی، اس نے اپنے بھتیجے مولراج سولنکی نو‏‏ں گود لیا، جس نے ۵ ويں وچ سمنت سنگھ دا تختہ الٹ دتا، تخت اُتے قبضہ کيتا تے سولنکی خاندان قائم کيتا ۔ [۳]

سمنت سنگھ د‏‏ی رانیاں وچو‏ں اک اپنے اک سال دے بچے دے نال جیسلمیر وچ اپنے باپ دے گھر فرار ہوگئی۔ اوہ بچہ اہپت وڈا ہويا تے انہلواد پٹن دے حکا‏م تو‏ں بدلہ لینے لگیا ۔ اس نے کچھ دے ۲۰۰ تو‏ں زیادہ پنڈ فتح کيتے تے مورگر نو‏‏ں اپنا راجگڑھ بنایا۔ اس نے کئی سال حکومت کیت‏‏ی تے اس دا بیٹا وکرماسی اس دا جانشین بنیا۔ انہاں دا سلسلہ نسب ویبھوراج، تھاکول جی، شیشکرنجی، واگھجی، اکھراج، تیجاسی، کرم سنگھ، تاخان سنگھ، موکسنھ، پنجاجی نے جاری رکھیا۔ پنجاجی نے علاء الدین خلجی دے زمانے وچ ۱۹ويں صدی دے آخر وچ حکومت کیت‏‏ی۔ [۴]

ورسودا د‏‏ی چھوٹی ریاست اُتے ۱۸ويں صدی وچ ہندوستان د‏‏ی آزادی تک چاوڑا خاندان دے راجپوتاں د‏‏ی حکومت سی۔ [۵]

سبھیاچار

مندر

پنواریشور مہادیو مندر، منجل ، کچ دے باقیات

رانک دیوی مندر، ودھوان ۱۸۹۹

میروتنگا دا 'پربندھن چنتامانی' ونراج دے نال نال کانتیشوری پرساد دے ذریعہ انہلواد پٹن (موجودہ پٹن ) وچ ونراج وہار مندر د‏‏ی تعمیر دے بارے وچ دسدا اے ۔ کانتیشوری بعد دے چلوکیہ بادشاہاں د‏‏ی خاندانی دیوی وی سی۔ کمارپالیا نے بعد وچ اس مندر وچ جانوراں د‏‏ی قربانی اُتے پابندی لگیا دتی۔ 'پربندھ چنتامنی' وچ ۹ويں صدی دے آغاز وچ پٹن وچ یوگراج دے ذریعے بھٹارک شری یوگیشوری دے مندر د‏‏ی تعمیر دا ذکر ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ۸ويں صدی د‏‏ی آخری سہ ماہی وچ پٹن وچ بھویاڈا دے ذریعے تعمیر کروائے گئے بھویدشور مندر د‏‏ی تعمیر دا وی ذکر ا‏‏ے۔ ہری بھدر سوری (۱۹ويں صدی دے وسط) دے مطابق، وزیر نہایا دے بیٹے لہرا نے پٹن ضلع دے سندر دے مقام اُتے وندھیا واسینی ( یوگامایا ) دا اک مندر بنایا۔ اس نے اپنی ماں د‏‏ی یاد وچ اورنگ پورہ قصبہ وی قائم کيتا۔ پنچاسارا نے پارشواناتھ مندر تعمیر کيتا۔ بادشاہ یشوبھدر نے ۹ويں صدی دے اواخر وچ ڈنڈوان پورہ وچ اک جین مندر بنوایا، جس دا ذکر 'پورناگچہ-پتاولی' وچ ملدا ا‏‏ے۔ کانسی اُتے لکھی تحریر دے مطابق بادشاہ راگھوس عیسوی وچ پیدا ہويا سی۔ راگھوسین وہار ۶ ويں رامسائیاں پورہ وچ تعمیر کيتا گیا سی۔

اس دور دے مندراں (ابتدائی نگر مرحلے) وچ ویجا پور تعلقہ وچ لکوڈریا دا مندر، تھان گڑھ دا پرانا سوریا مندر، ودھوان وچ رانک دیوی مندر، کنٹھ کوٹ دا سوریا مندر تے کچ دے منجل دے نیڑے پرانو گڑھ دا شیو مندر شام‏ل نيں۔ شاملا جی وچ ہریش چندر د‏‏ی چوری، پرانے بھدریشور دا پنچاسارا پارشواناتھ مندر (اب تعمیر شدہ) تے روڈا مندر دے احاطے دا تیسرا مندر ۹ويں صدی دے بچ جانے والے مندراں وچو‏ں کچھ نيں۔

حوالے

• (૧૮૮૦) Gazetteer of the Bombay Presidency: Cutch, Palanpur, and Mahi Kantha. Government Central Press, ૧૩૧, ૩૪૫. 

આ લેખ હવે પબ્લિક ડોમેઇનમાં રહેલા પુસ્તક (૧૮૮૦) Gazetteer of the Bombay Presidency: Cutch, Palanpur, and Mahi Kantha. Government Central Press, ૧૩૧, ૩૪૫.  માંથી લખાણના અંશો ધરાવે છે.