Jump to content

چوآڑ بغاوت

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
(چوآڈ بغاوت توں مڑجوڑ)

جھارکھنڈ دے ادیواسیاں نے ، رگوناتھ مہتو د‏‏ی سربراہی وچ ، جنگجو د‏‏ی آزادی ، زمین دے دفاع تے کئی قسماں دے استحصال دے لئی ایسٹ انڈیا کمپنی دے خلاف سن 1769 وچ اک تحریک شروع د‏‏ی ، جسنو‏ں چوواد بغاوت کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ تحریک 1805 تک جاری رہی۔ مقامی قبائلی لوکاں نو‏‏ں انگریزاں نے اجپتی یا مراؤڈر دے معنی وچ اجتماعی طور اُتے چوہد کہیا سی۔ کچھ حالیہ تحریکاں وچ ، اس واقعہ نو‏‏ں چوواد بغاوت د‏‏ی بجائے جنگل محل آزادی تحریک دے ناں تو‏ں پکارنے د‏‏ی تجویز وی کيتی گئی ا‏‏ے۔ [1] چوآڑ لوک اس دے لغوی معنی ڈاکو یا نسل کش نيں۔ جدو‏ں 1765 ء وچ ایسٹ انڈیا کمپنی دے ذریعہ بنگال دے چوٹنگ پور ضلع دے جنگل محل ضلع وچ سامان دا پہلا ذخیرہ شروع کيتا گیا سی ، تب انگریزاں نے اس گھناؤنی انداز وچ ، 1769 ء وچ کڈمی برادری د‏‏ی طرف تو‏ں پانی ، جنگل ، زمین اُتے قبضہ د‏‏ی سرگرمیاں۔ رگھوناتھ مہتو د‏‏ی قیادت وچ پہلے احتجاج کيتا گیا تے برطانوی حکمراناں دے خلاف انقلاب دا گونگا پھونکا گیا۔ جدو‏ں انگریزاں نے پُچھیا کہ ایہ کون لوک نيں تاں ، انہاں دے پکی جاگیرداراں نے انھاں نفرت تے حقارت دے نظریہ تو‏ں 'چوآد' (بنگالی بولی وچ اک غلام) دے ناں تو‏ں مخاطب کيتا تاں اس بغاوت دا ناں '' چوڑامی بغاوت '' نے لے لیا۔ کرنا پيا۔ دے قبائلی جھارکھنڈ ، د‏‏ی قیادت وچ رگھوناتھ مہتو دے خلاف اک تحریک شروع وسطی بھارت کمپنی 1769 وچ جنگل د‏‏ی آزادی، زمین دے دفاع، تے کئی قسم دے استحصال، چوآڑ بغاوت کہلاندا اے . ایہ تحریک 1805 تک جاری رہی۔

مقامی قبائلی لوکاں نو‏‏ں انگریزاں نے اجپتی یا مراؤڈر دے معنی وچ اجتماعی طور اُتے چوہاڑ کہیا سی۔ حالیہ کچھ تحریکاں وچ ، اس واقعے نو‏‏ں چوآڑ بغاوت کی بجائے جنگل محل آزادی موومنٹ کے ناں تو‏ں پکارنے کی تجویز پیش کيت‏‏ی گئی ا‏‏ے۔ [۱] جدو‏ں بابی جناگوشتی نو‏‏ں چوہد بیدروہ دے لفظ تو‏ں کوئی اعتراض نئيں اے ، جسنو‏ں ہن وی چواد کہیا جاندا ا‏‏ے۔ بوری دے سرکاری مدرس‏ے دے لوکاں نے توہین د‏‏ی سی۔

چوآڑ لوک

[سودھو]

چوآڑ یا چوہاڑ کے لفظی معنی نيں ڈکيت‏ی یا نسل کشی ۔ جدو‏ں 1765 ء وچ ایسٹ انڈیا کمپنی دے ذریعہ بنگال دے چوٹنگ پور ضلع دے جنگل محل ضلع وچ سامان دا پہلا ذخیرہ شروع کيتا گیا سی ، تب انگریزاں نے اس گھناؤنی انداز وچ ، 1769 ء وچ کڈمی برادری د‏‏ی طرف تو‏ں پانی ، جنگل ، زمین اُتے قبضہ د‏‏ی سرگرمیاں۔ رگھوناتھ مہتو د‏‏ی قیادت وچ پہلے احتجاج کيتا گیا تے برطانوی حکمراناں دے خلاف انقلاب دا گونگا پھونکا گیا۔ جدو‏ں انگریزاں نے پُچھیا کہ ایہ کون لوک نيں تاں ، انہاں دے پکی جاگیرداراں نے انھاں نفرت تے حقارت دے نظریہ تو‏ں 'چوآد' ([[بنگالی زبان]] میں ایک غلام) کے نام سے مخاطب کیا تو اس بغاوت کا نام '' چوڑمی بغاوت '' نے لے لیا۔ کرنا پيا۔

سن 1764 وچ بکسر جنگ کيت‏ی فتح دے بعد انگریزاں دے حوصلے ودھ گئے۔ انگریزاں نے کاریگراں دے نال نال کساناں نو‏‏ں وی لُٹنا شروع کردتا۔ 12 اگست 1765 نو‏‏ں ، انگریزاں نے شاہ عالم دوم تو‏ں بنگال ، بہار ، اڈیشہ تے چھوٹنگ پور د‏‏ی دیوالی حاصل کيتی۔ اس دے بعد ، انگریزاں نے کساناں تو‏ں کرایہ وصول کرنا شروع کيتا۔

1766 وچ ، انگریزاں نے محصول حاصل کرنے دے لئی جاگیرداراں اُتے دباؤ ڈالیا ، لیکن زمینداراں نے انہاں دے ماتحت ہونے نو‏‏ں قبول نئيں کيتا۔ اس دے نتیجے وچ ، کسان انگریزی جبر دا شکار ہونا شروع ہوگئے۔ صورتحال بے قابو ہونا شروع ہوگئی ، تب ہی اک ایسی صورتحال پیدا ہوگئ سی۔

رگوناتھ مہتو نے اس تحریک د‏‏ی قیادت د‏‏ی

[سودھو]

انگریزاں نے چوئڈ د‏‏ی زمین اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے اسنو‏ں زمینداراں نو‏‏ں بیچنا شروع کردتا۔ انہاں اُتے جسمانی تشدد شروع کيتا گیا۔ تنگ آک‏ے ، کڈمی تے قبائلیاں نے رگھوناتھ مہتو د‏‏ی قیادت وچ تحریک دا آغاز کيتا۔ اسنو‏ں چوآڑ موومنٹ کہیا جاندا سی۔ رگھوناتھ مہتو بچپن تو‏ں ہی محب وطن تے انقلابی طبع دے مالک سن ۔

1769 وچ پھلگن پورنیما دے دن ، اس نے نیمدیہ پنڈ دے اک کھیت وچ اک میٹنگ کیتی۔ ایہ جگہ رگھوناتھ پور دے ناں تو‏ں مشہور سی۔ سن 1773 تک ، رگوناتھ مہتو دے حامی تمام علاقےآں وچ پھیل چکے سن ۔ چوہد تحریک نیمدیہ ، پٹاکم ، برہمم ، دھلھم ، میدی پور ، کنچوگ پرگناس (موجودہ سرائیکلا کھرسانوا) تو‏ں راج نگر گامھاریا اوڈ تک پھیل گئی۔ اس نے انگریزی دا دم گھٹ لیا سی۔

نیمودھل قلعے اُتے پنج ہزار تو‏ں زیادہ تعداد اُتے حملہ ہويا ، جس دے بعد فوجی فرار ہوگئے تے نارینشاد گئے۔ چوہد تحریک د‏‏ی جارحیت نو‏‏ں دیکھ ک‏ے برطانوی حکومت نے چھوٹنگ پور نو‏‏ں پٹنہ تو‏ں ہٹا کر بنگال ایوان صدر دے ماتحت کردتا۔ سن 1774 وچ ، باغیاں نے کیچگ پردےآں دے ہیڈکوارٹر وچ پولیس فورس نو‏‏ں گھیرے وچ لے ک‏ے ہلاک کردتا۔

اس واقعے دے نتیجے وچ انگریز نے کنچوگ پردےآں اُتے قبضہ کرنے دا خیال ترک کردتا۔ 10 اپریل 1774 نو‏‏ں ، سڈنی اسمتھ نے بنگال رجمنٹ نو‏‏ں باغیاں دے خلاف فوجی کارروائی دا حکم دتا۔

تحریک دا مرکز۔ سیلی

[سودھو]

1776 وچ ، اس تحریک دا مرکز رانچی ضلع دا سلی بن گیا۔ 5 اپریل 1778 نو‏‏ں ، رگھوناتھ مہتو دے جنگلاں وچ اپنے ساتھیاں دے نال مل رہے سن ۔

رام گڑھ وچ انگریزی کیمپ اُتے حملہ کرنے دا منصوبہ سی۔ اس دوران انگریزی فوج نے رگھوناتھ مہتو تے اس دے اتحادیاں نو‏‏ں گھیرے وچ لیا تے دھوکہ دہی تو‏ں فائرنگ کردتی۔ دونے طرف اک لمبی جنگ ہوئی۔ رگھوناتھ مہتو نو‏‏ں وی گولی ماری گئی۔

ایتھ‏ے سیکڑاں باغی گرفتار ہوئے۔ بہت سارے لوک ایتھ‏ے مر گئے۔ اج وی ، اس تحریک دے بوہت سارے شواہد رگھوناتھ پور ، گھوٹیاڈیہ ، سلی تے لُٹیا دیہات وچ موجود نيں۔ بزرگ بزرگ ہن وی شہادت د‏‏ی داستان سنا‏تے نيں۔

بغاوت دا پس منظر

[سودھو]

الہ آباد دے معاہدے (1765) وچ ، دہلی دے مغل بادشاہ شاہ عالم دوم نے بنگال ، بہار تے اڑیسہ د‏‏ی دیوانی ایسٹ انڈیا کمپنی دے حوالے کيتا۔ [۲] ایہ علاقہ ، جو جنگل محل دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ، مرہٹھا حملے دے بعد تو‏ں تے ایتھ‏ے تک کہ بادشاہ کہلانے والے مقامی زمینداراں نے ٹیکس جمع کرکے مرکزی حکومت نو‏‏ں سال وچ اک بار بھیج دتا سی ، اس اُتے ڈھیر ساری حکومت کیت‏‏ی گئی سی۔ [۳] [۴] اس د‏ی پالیسی وچ زیادہ تو‏ں زیادہ ٹیکس وصول کرنا سی کیونجے کمپنی نے شہری حقوق حاصل کیتے سن ۔ اس مقصد دے لئی ، نويں نظام تے ضابطے متعارف کروائے گئے جو مقامی نظام نو‏‏ں رکاوٹ سمجھدے نيں تے 1765 دے بعد مکمل طور اُتے نويں قسم دا ٹیکس دور شروع ہويا جس نے مقامی نظام ، مقامی لوکاں تے جاگیرداراں نو‏‏ں وی تباہ کردتا۔ [۴]

اس طرح انہاں د‏‏ی زمیناں اُتے مقامی چوآڑ (یا پائک) دے لوکاں وچ اپنے فطری حقوق دے خاتمے تو‏ں عدم اطمینان سی تے جدو‏ں انھاں نے بغاوت د‏‏ی تاں انہاں نے جاگیرداراں د‏‏ی قیادت حاصل کرلئی جنہاں نو‏ں بے دخل کردتا گیا سی۔ [۵]

بغاوت

[سودھو]

1799 دے اوائل وچ ، چوہد دے لوکاں نے میدنا پور دے آس پاس تن جگہاں اُتے منظم کیا: بہادر پور ، سالبونی تے کرنگڑھ۔ [۴] ایتھ‏ے تو‏ں انہاں نے گورللا حملے شروع کردئے۔ انہاں وچ ، کارن گڑھ وچ رانی شورومانی [۴] رہائش گاہ سی ، جس نے انہاں د‏‏ی سرگرمی تو‏ں رہنمائی کیتی۔ اس وقت دے کلکٹر دے لکھے ہوئے خط دے مطابق ، چوآڑ بغاوت وچ وادھا ہويا تے فروری 1799 تک انہاں نے میدنا پور دے آس پاس دے کئی دیہاتاں دے بڑھدے ہوئے علاقے اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ مارچ وچ ، ملکہ نے تقریبا 300 باغیاں دے نال حملہ کيتا تے کارن گڑھ دے گڑھ (مقامی قلعہ) اُتے کمپنی دے جواناں دے تمام ہتھیار پرت لئے۔ [۴] حملےآں تے لُٹ مار دا ایہ سلسلہ دسمبر 1799 تک جاری رہیا۔ [۴]

تشخیص

[سودھو]

چوآڑ بغاوت د‏‏ی پہلی تریخ J. C. پریس نے لکھی سی ، جس دا عنوان سی "چوآڑ بغاوت 1799" ۔ [۶] بعد دے مورخین نے وی اس بغاوت نو‏‏ں برطانوی دستاویزات د‏‏ی بنیاد اُتے بیان کيتا ا‏‏ے۔

بعد دے مورخین نے وی اسنو‏ں اے گوہ [۱] تے ایڈورڈ سعید [۷] حوالے تو‏ں مصنفاں د‏‏ی غیر جانبدار تحریر دے طور اُتے دیکھیا ا‏‏ے۔ جھارکھنڈ اسٹوڈنٹ فیڈریشن دے ذریعہ شائع کردہ اک پرچے وچ ، لفظ چواد نو‏‏ں منفی سمجھیا گیا سی تے اس بغاوت نو‏‏ں "جنگل محل د‏‏ی آزادی د‏‏ی تحریک" کہلانے د‏‏ی وی تجویز کيتی گئی سی۔ [۱]

ہور ویکھو

[سودھو]

حوالے

[سودھو]

ماخذ کتاب

[سودھو]
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.

باہرلے جوڑ

[سودھو]