چوآڑ بغاوت
جھارکھنڈ دے ادیواسیاں نے ، رگوناتھ مہتو دی سربراہی وچ ، جنگجو دی آزادی ، زمین دے دفاع تے کئی قسماں دے استحصال دے لئی ایسٹ انڈیا کمپنی دے خلاف سن 1769 وچ اک تحریک شروع دی ، جسنوں چوواد بغاوت کہیا جاندا اے۔ ایہ تحریک 1805 تک جاری رہی۔ مقامی قبائلی لوکاں نوں انگریزاں نے اجپتی یا مراؤڈر دے معنی وچ اجتماعی طور اُتے چوہد کہیا سی۔ کچھ حالیہ تحریکاں وچ ، اس واقعہ نوں چوواد بغاوت دی بجائے جنگل محل آزادی تحریک دے ناں توں پکارنے دی تجویز وی کيتی گئی اے۔ [1] چوآڑ لوک اس دے لغوی معنی ڈاکو یا نسل کش نيں۔ جدوں 1765 ء وچ ایسٹ انڈیا کمپنی دے ذریعہ بنگال دے چوٹنگ پور ضلع دے جنگل محل ضلع وچ سامان دا پہلا ذخیرہ شروع کيتا گیا سی ، تب انگریزاں نے اس گھناؤنی انداز وچ ، 1769 ء وچ کڈمی برادری دی طرف توں پانی ، جنگل ، زمین اُتے قبضہ دی سرگرمیاں۔ رگھوناتھ مہتو دی قیادت وچ پہلے احتجاج کيتا گیا تے برطانوی حکمراناں دے خلاف انقلاب دا گونگا پھونکا گیا۔ جدوں انگریزاں نے پُچھیا کہ ایہ کون لوک نيں تاں ، انہاں دے پکی جاگیرداراں نے انھاں نفرت تے حقارت دے نظریہ توں 'چوآد' (بنگالی بولی وچ اک غلام) دے ناں توں مخاطب کيتا تاں اس بغاوت دا ناں '' چوڑامی بغاوت '' نے لے لیا۔ کرنا پيا۔ دے قبائلی جھارکھنڈ ، دی قیادت وچ رگھوناتھ مہتو دے خلاف اک تحریک شروع وسطی بھارت کمپنی 1769 وچ جنگل دی آزادی، زمین دے دفاع، تے کئی قسم دے استحصال، چوآڑ بغاوت کہلاندا اے . ایہ تحریک 1805 تک جاری رہی۔
مقامی قبائلی لوکاں نوں انگریزاں نے اجپتی یا مراؤڈر دے معنی وچ اجتماعی طور اُتے چوہاڑ کہیا سی۔ حالیہ کچھ تحریکاں وچ ، اس واقعے نوں چوآڑ بغاوت کی بجائے جنگل محل آزادی موومنٹ کے ناں توں پکارنے کی تجویز پیش کيتی گئی اے۔ [۱] جدوں بابی جناگوشتی نوں چوہد بیدروہ دے لفظ توں کوئی اعتراض نئيں اے ، جسنوں ہن وی چواد کہیا جاندا اے۔ بوری دے سرکاری مدرسے دے لوکاں نے توہین دی سی۔
چوآڑ لوک
[سودھو]چوآڑ یا چوہاڑ کے لفظی معنی نيں ڈکيتی یا نسل کشی ۔ جدوں 1765 ء وچ ایسٹ انڈیا کمپنی دے ذریعہ بنگال دے چوٹنگ پور ضلع دے جنگل محل ضلع وچ سامان دا پہلا ذخیرہ شروع کيتا گیا سی ، تب انگریزاں نے اس گھناؤنی انداز وچ ، 1769 ء وچ کڈمی برادری دی طرف توں پانی ، جنگل ، زمین اُتے قبضہ دی سرگرمیاں۔ رگھوناتھ مہتو دی قیادت وچ پہلے احتجاج کيتا گیا تے برطانوی حکمراناں دے خلاف انقلاب دا گونگا پھونکا گیا۔ جدوں انگریزاں نے پُچھیا کہ ایہ کون لوک نيں تاں ، انہاں دے پکی جاگیرداراں نے انھاں نفرت تے حقارت دے نظریہ توں 'چوآد' ([[بنگالی زبان]] میں ایک غلام) کے نام سے مخاطب کیا تو اس بغاوت کا نام '' چوڑمی بغاوت '' نے لے لیا۔ کرنا پيا۔
سن 1764 وچ بکسر جنگ کيتی فتح دے بعد انگریزاں دے حوصلے ودھ گئے۔ انگریزاں نے کاریگراں دے نال نال کساناں نوں وی لُٹنا شروع کردتا۔ 12 اگست 1765 نوں ، انگریزاں نے شاہ عالم دوم توں بنگال ، بہار ، اڈیشہ تے چھوٹنگ پور دی دیوالی حاصل کيتی۔ اس دے بعد ، انگریزاں نے کساناں توں کرایہ وصول کرنا شروع کيتا۔
1766 وچ ، انگریزاں نے محصول حاصل کرنے دے لئی جاگیرداراں اُتے دباؤ ڈالیا ، لیکن زمینداراں نے انہاں دے ماتحت ہونے نوں قبول نئيں کيتا۔ اس دے نتیجے وچ ، کسان انگریزی جبر دا شکار ہونا شروع ہوگئے۔ صورتحال بے قابو ہونا شروع ہوگئی ، تب ہی اک ایسی صورتحال پیدا ہوگئ سی۔
رگوناتھ مہتو نے اس تحریک دی قیادت دی
[سودھو]انگریزاں نے چوئڈ دی زمین اُتے قبضہ کر ليا تے اسنوں زمینداراں نوں بیچنا شروع کردتا۔ انہاں اُتے جسمانی تشدد شروع کيتا گیا۔ تنگ آکے ، کڈمی تے قبائلیاں نے رگھوناتھ مہتو دی قیادت وچ تحریک دا آغاز کيتا۔ اسنوں چوآڑ موومنٹ کہیا جاندا سی۔ رگھوناتھ مہتو بچپن توں ہی محب وطن تے انقلابی طبع دے مالک سن ۔
1769 وچ پھلگن پورنیما دے دن ، اس نے نیمدیہ پنڈ دے اک کھیت وچ اک میٹنگ کیتی۔ ایہ جگہ رگھوناتھ پور دے ناں توں مشہور سی۔ سن 1773 تک ، رگوناتھ مہتو دے حامی تمام علاقےآں وچ پھیل چکے سن ۔ چوہد تحریک نیمدیہ ، پٹاکم ، برہمم ، دھلھم ، میدی پور ، کنچوگ پرگناس (موجودہ سرائیکلا کھرسانوا) توں راج نگر گامھاریا اوڈ تک پھیل گئی۔ اس نے انگریزی دا دم گھٹ لیا سی۔
نیمودھل قلعے اُتے پنج ہزار توں زیادہ تعداد اُتے حملہ ہويا ، جس دے بعد فوجی فرار ہوگئے تے نارینشاد گئے۔ چوہد تحریک دی جارحیت نوں دیکھ کے برطانوی حکومت نے چھوٹنگ پور نوں پٹنہ توں ہٹا کر بنگال ایوان صدر دے ماتحت کردتا۔ سن 1774 وچ ، باغیاں نے کیچگ پردےآں دے ہیڈکوارٹر وچ پولیس فورس نوں گھیرے وچ لے کے ہلاک کردتا۔
اس واقعے دے نتیجے وچ انگریز نے کنچوگ پردےآں اُتے قبضہ کرنے دا خیال ترک کردتا۔ 10 اپریل 1774 نوں ، سڈنی اسمتھ نے بنگال رجمنٹ نوں باغیاں دے خلاف فوجی کارروائی دا حکم دتا۔
تحریک دا مرکز۔ سیلی
[سودھو]1776 وچ ، اس تحریک دا مرکز رانچی ضلع دا سلی بن گیا۔ 5 اپریل 1778 نوں ، رگھوناتھ مہتو دے جنگلاں وچ اپنے ساتھیاں دے نال مل رہے سن ۔
رام گڑھ وچ انگریزی کیمپ اُتے حملہ کرنے دا منصوبہ سی۔ اس دوران انگریزی فوج نے رگھوناتھ مہتو تے اس دے اتحادیاں نوں گھیرے وچ لیا تے دھوکہ دہی توں فائرنگ کردتی۔ دونے طرف اک لمبی جنگ ہوئی۔ رگھوناتھ مہتو نوں وی گولی ماری گئی۔
ایتھے سیکڑاں باغی گرفتار ہوئے۔ بہت سارے لوک ایتھے مر گئے۔ اج وی ، اس تحریک دے بوہت سارے شواہد رگھوناتھ پور ، گھوٹیاڈیہ ، سلی تے لُٹیا دیہات وچ موجود نيں۔ بزرگ بزرگ ہن وی شہادت دی داستان سناتے نيں۔
بغاوت دا پس منظر
[سودھو]الہ آباد دے معاہدے (1765) وچ ، دہلی دے مغل بادشاہ شاہ عالم دوم نے بنگال ، بہار تے اڑیسہ دی دیوانی ایسٹ انڈیا کمپنی دے حوالے کيتا۔ [۲] ایہ علاقہ ، جو جنگل محل دے ناں توں جانیا جاندا اے ، مرہٹھا حملے دے بعد توں تے ایتھے تک کہ بادشاہ کہلانے والے مقامی زمینداراں نے ٹیکس جمع کرکے مرکزی حکومت نوں سال وچ اک بار بھیج دتا سی ، اس اُتے ڈھیر ساری حکومت کیتی گئی سی۔ [۳] [۴] اس دی پالیسی وچ زیادہ توں زیادہ ٹیکس وصول کرنا سی کیونجے کمپنی نے شہری حقوق حاصل کیتے سن ۔ اس مقصد دے لئی ، نويں نظام تے ضابطے متعارف کروائے گئے جو مقامی نظام نوں رکاوٹ سمجھدے نيں تے 1765 دے بعد مکمل طور اُتے نويں قسم دا ٹیکس دور شروع ہويا جس نے مقامی نظام ، مقامی لوکاں تے جاگیرداراں نوں وی تباہ کردتا۔ [۴]
اس طرح انہاں دی زمیناں اُتے مقامی چوآڑ (یا پائک) دے لوکاں وچ اپنے فطری حقوق دے خاتمے توں عدم اطمینان سی تے جدوں انھاں نے بغاوت دی تاں انہاں نے جاگیرداراں دی قیادت حاصل کرلئی جنہاں نوں بے دخل کردتا گیا سی۔ [۵]
بغاوت
[سودھو]1799 دے اوائل وچ ، چوہد دے لوکاں نے میدنا پور دے آس پاس تن جگہاں اُتے منظم کیا: بہادر پور ، سالبونی تے کرنگڑھ۔ [۴] ایتھے توں انہاں نے گورللا حملے شروع کردئے۔ انہاں وچ ، کارن گڑھ وچ رانی شورومانی [۴] رہائش گاہ سی ، جس نے انہاں دی سرگرمی توں رہنمائی کیتی۔ اس وقت دے کلکٹر دے لکھے ہوئے خط دے مطابق ، چوآڑ بغاوت وچ وادھا ہويا تے فروری 1799 تک انہاں نے میدنا پور دے آس پاس دے کئی دیہاتاں دے بڑھدے ہوئے علاقے اُتے قبضہ کر ليا۔ مارچ وچ ، ملکہ نے تقریبا 300 باغیاں دے نال حملہ کيتا تے کارن گڑھ دے گڑھ (مقامی قلعہ) اُتے کمپنی دے جواناں دے تمام ہتھیار پرت لئے۔ [۴] حملےآں تے لُٹ مار دا ایہ سلسلہ دسمبر 1799 تک جاری رہیا۔ [۴]
تشخیص
[سودھو]چوآڑ بغاوت دی پہلی تریخ J. C. پریس نے لکھی سی ، جس دا عنوان سی "چوآڑ بغاوت 1799" ۔ [۶] بعد دے مورخین نے وی اس بغاوت نوں برطانوی دستاویزات دی بنیاد اُتے بیان کيتا اے۔
بعد دے مورخین نے وی اسنوں اے گوہ [۱] تے ایڈورڈ سعید [۷] حوالے توں مصنفاں دی غیر جانبدار تحریر دے طور اُتے دیکھیا اے۔ جھارکھنڈ اسٹوڈنٹ فیڈریشن دے ذریعہ شائع کردہ اک پرچے وچ ، لفظ چواد نوں منفی سمجھیا گیا سی تے اس بغاوت نوں "جنگل محل دی آزادی دی تحریک" کہلانے دی وی تجویز کيتی گئی سی۔ [۱]
ہور ویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ Sangeeta Dasgupta 2011.
- ↑ Peter James Marshall 2005.
- ↑ Nitish Sengupta 2011.
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ ۴.۲ ۴.۳ ۴.۴ ۴.۵ Gouripada Chatterjee 1986.
- ↑ Gouripada Chatterjee 1987.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Edward W. Said 2013.
ماخذ کتاب
[سودھو]- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.