چوسا دی لڑائی

چوسا دی لڑائی
ملک بھارت   مقام چونسہ
الخسائر

چوسا دی لڑائی
تاریخ ۲۶ جون ۱۵۳۹ مقام چوسا (ہن بکسر، بہار، بھارت) نتیجہ سوری جیتو
محارب
مغلیہ سلطنت	سوری سلطنت
کمانڈر اور رہنما
ہمایو‏ں بیرم خان	شیر شاہ سوری گجپتی اجینیا
طاقت
۱۴۰٬۰۰۰ 40 Cannons 80 Zamburaks	۸۰٬۰۰۰ 20 Cannons 10 Zamburaks

چوسا دی لڑائی مغل بادشاہ، ہمایوں، اتے افغان سوربیر، شیر شاہ سوری وچکار اکّ اہم فوجی لڑائی سی۔ ایہہ ۲۶ جون ۱۵۳۹ نوں بہار، بھارت وچ بکسر توں ۱۰ میل دکھن-مغرب وچ چوسا وکھے لڑی گئی۔ شیر شاہ سوری دی مدد اس دے سہیوگیاں، بھوجپر دے اجینیا راجپوتاں اتے گوتم راجپوتاں ولوں کیتی گئی سی، جیہناں دی اگوائی کمانڈر، گجپتی اجینیا کر رہے سن۔ لڑائی دوران شیر شاہ دا پلڑا بھاری پین کارن ہمایوں اپنی جان بچاؤن لئی جنگ دے میدان توں بھجّ گیا۔ شیر شاہ جیتو رہا اتے اپنے آپ نوں فرید ال-دین شیر شاہ دا تاج پہنایا۔ ہمایوں نے بنگال صوبہ نوں اپنے افسراں وچ جنگیراں وچ ونڈ دتا اتے ایشو-آرام وچ الجھ گیا۔ اس دوران شیر خان نے وکھ-وکھ کھیتراں 'تے اپنا کنٹرول قائم کر لیا اتے آگرے نال ہمایوں دے اقرارنامے نوں کٹّ دتا۔ شیر خان 'تے دباء بناؤن لئی، ہمایوں نے گرینڈ ٹرنک روڈ راہیں آگرہ ول کوچ کیتا، پر شیر خان نے ہمایوں نوں گنگا ندی نوں چوسا وکھے اس دے دکھنی کنڈھے ول مڑن لئی اکسایا۔ دوویں فوجاں تن مہینے ڈیرے لاؤندیاں رہیاں، جس دوران شیر خان نے بڑی چلاکی نال ہمایوں نوں امن لئی گل بات وچ شامل کیتا۔ بارش شروع ہون دے نال ہی شیر خان نے مغل فوجاں 'تے حملہ کر دتا اتے اوہناں وچ بہت گھبراہٹ پیدا کر دتی۔ مغل کیمپ پانی نال بھر گیا سی، اتے افغاناں ولوں بہت سارے فوجی مارے گئے سن، اتے اوہناں وچوں لگبھگ ۸۰۰۰ ہڑھ گنگا وچ ڈبّ گئے سن۔ شیر خان نے اپنے توپخانے اتے حرم سمیت مغل کیمپ 'تے قبضہ کر لیا۔ شیر خان حرم دیاں عورتاں نال پیار نال پیش آیا اتے ہمایوں کول اوہناں دی سرکھیت واپسی دا پربندھ کیتا۔

چوسا د‏‏ی جنگ مغل بادشاہ، ہمایو‏ں تے افغان شیر شاہ سوری دے درمیان اک قابل ذکر معرکہ سی۔ ایہ ۲۶ جون ۱۵۳۹ نو‏‏ں چوسا دے مقام اُتے لڑی گئی، جو بکسر کےجنوب مغرب وچ ۱۰ میݪ دور جدید بہار، ہندوستان وچ اے ۔ ہمایو‏ں اپنی جان بچانے دے لئی میدان جنگ تو‏ں فرار ہوگئے سن ۔ شیر شاہ فتح یاب ہوئے تے فرید الدین شیر شاہ دے ناں تو‏ں انہاں د‏‏ی تاجپوشی ہوئی

ہمایوں دے سپہ سالار ہندوبیگ چاہندے سن کہ اوہ گنگا دے شمالی ساحل ولوں جونپور تک افغاناں نوں اتھے ولوں کھدیڑ دے ، پر ہمایوں نے افغاناں دیاں سرگرمیاں اتے بلکل دھیان نہیں دتا ۔ شیر خاں نے اک افغان نوں سفیر بناکے بھیجیا جسدے نال اسدی فوج دی طاقت دی اطلاع مل گئی ۔ پھلسروپ اسنے اچانک رات وچ حملہ کر دتا ۔ بہت سارے مغل فوجی گنگا وچ کدّ پئے اتے ڈبّ گئے جاں افغاناں دے تیراں دے شکار ہو گئے ۔ ہمایوں آپ ڈبدے - ڈبدے بچّ گیا ۔ اس پرکار چوسا دی لڑائی وچ افغاناں نوں فتح ملی ۔

اس ویلے افغان امیراں نے شیر خاں نوں بادشاہ بنن دی تجویز دتی ۔ شیر خاں نے پہلے اپنی سلطنت اساری۔ بنگال دے راجاواں دے چھتر اسدے سر دے اتے لیایا گیا اتے اسنے شیرشاہ عالم سلطان الادیتے دا خطاب دھارن کیتا ۔ اسدے بعد شیرشاہ نے اپنے بیٹے جلال خاں نوں بنگال اتے قبضہ کرن لئی بھیجیا جتھے جہانگیر قلی دی موت اتے ہار دے بعد خضر خاں بنگال دا حاکم تعینات کیتا گیا ۔ بہار وچ شجاعت خاں نوں راج دا بھار سونپ دتا اتے روہتاسگڑ نوں حوالے کر دتا ، پھر لکھنؤ ، بنارس ، جونپور ہندے ہوئے اتے راج دا انتظام کردا ہویا کنوج اپڑیا ۔

کنوج ( بلگرام ۱۵۴۰ء ) دی لڑائی

چوسا دے لڑائی وچ ہار ہون دے بعد ہمایوں کالپی ہندا ہویا آگرہ اپڑیا ، اتھے مغل پروار دے لوکاں نے شیر خاں نوں ہران دا فیصلہ لیا ۔ شیرشاہ تیزی نال دلی ول ودھ رہا سی پھلت: مغل بناں تیاری دے کنوج وچ آکے بھڑ گئے ۔ ترنت حملہ لئی دوناں وچوں کوئی تیار نہیں سی ۔ شیرشاہ خواص خاں دے آؤن دی اڈیک وچ سی ۔ ہمایوں دی فوج ہتوتساہت ہون لگی ۔ محمد سلطان مرزا اتے اسدا ویری میدان جنگ توں بھج کھڑے ہوئے ۔ کامران دے ۳ ہزار توں زیادہ فوجی وی بھج کھڑے ہوئے پھلت: خواص خاں ، شیرشاہ ولوں مل گیا ۔ شیرشاہ نے ۵ بھجیا وچ فوج نوں وبھک‍ت کرکے مغلاں اتے حملہ کر دتا ۔

جس پالیسی نوں اپناکے پانیپت دی پہلی لڑائی وچ افغان دی طاقت نوں ختم کر دتا اسی پالیسی نوں اپناکر شیرشاہ نے ہمایوں دی طاقت نوں نشٹ کر دتا ۔ مغلاں دی فوج چارے پاسے ولوں گھر گئی اتے ہار ہو گئی ۔ ہمایوں اتے اسدے سپہ سالار آگرہ نس گئے ۔ اس لڑائی وچ شیرشاہ دے نال خواص خاں ، ہیبت خاں ، نیازی خاں ، عیسیٰ خاں ، مرکز وچ آپ شیرشاہ ، پارش‍اتے وچ بیٹے جلال خاں اتے جالو دوجے پارش‍اتے وچ شہزادہ آدرت خاں ، کتبُ خاں ، بویت شاہہسینب شاہ خاں ، جالوانی وغیرہ اتے کوتل فوج سی ۔ دوجی اتے ہمایوں دے نال اسدا بھرا ہندال اتے عسکری اتے حیدر مرزا دگلات ، یادگار نسری اتے قاسم حسین سلطان سن ۔

حوالے