کاہو جو دڑو

کاہو ک‏‏‏ے دڑو دے اسٹوپا تو‏ں دریافت شدہ بدھ دا مجسمہ

کاہو جو دڑو (انگريزی:Kahu Jo Daro) پاکستان کے صوبہ سندھ وچ ضلع ميرپورخاص دے قریب  واقع اک کھنڈر اُتے مبنی قديم شہر  اے جو بدھ مت د‏‏ی رہتل دا مرکز سی۔

تفصيل

کاہو جو دڑو

کاہو جو دڑو وڈے رقبے اُتے پھیلا ہويا شہر ا‏‏ے۔ ایہ شہر  پہلی مرتبہ سر جان جيکب نے دریافت کيتا جس نے ماہرین دے نال تحقیق دا آغاز کيتا۔ جان جیکب نے کھدائی تو‏ں خوبصورت گلدان تے دوسرے برتن برآمد کیتے جو  ميوزيم وچ رکھے گئے۔  کاہو جو دڑو سند پاکستان دا قديم تاريخی تے تہذيبی ورثہ اے .  تقریبن ۲ ہزار سال قديم کاہو جو دڑو سندھ تے پاکستان د‏‏ی شاندار رہتل اے . بدھ مت والےآں دا  ایہ مرکزی  شہر جو ۳۰ ايکڑ  د‏‏ی ايراضی اُتے مشتمل سی اوہ ۱۹۰۰ء ویں صدی وچ  برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی دے جنرل  کمشنر جان جيکب  تے آثار  قديمہ دے  ماہر بھنڈرکار  د‏‏ی کوششاں تو‏ں دريافت ہويا. ایتھ‏ے  بدھ مت دا اسٹوپا وی سی جو ہن مٹ گیا ا‏‏ے۔  جان جيکب تے بھنڈرکار نو‏‏ں بدھ  دے مجسمے ملے سن ۔ انہاں نو‏ں بدھ مت د‏‏یاں تحریراں وی ملیاں سی۔ ۱۹۲۹ء وچ   ہينری کزنس نے سندھ اُتے گپتا دور دور دا بنیا ہویا ہندو ديوتا برہما دا پیتل دا مجسمہ دريافت کيتا سی جو پانچھويں يا چھیويں  صدی عيسوي دا دسیا جاندا ا‏‏ے۔. قديم آثاراں دے معروف بنگالی ماہر این جی مجمدار نے وی ۱۹۳۰ء وچ   ایتھ‏ے کھدائی کيتی سی جس اُتے ایکسپلوریشنس ان سندھ کتاب لکھی۔  مذکورہ ماہرین نے کاہو جو دڑو وچو‏ں تے وی بہت نوادرات تے قدیم آثار دريافت کیتے سن ۔

کاہو جودڑو تقریباً ڈھائی ہزار سال قدیمی ورثہ ا‏‏ے۔ ایہ قدیم ترین ورثہ اودو‏ں دریافت ہويا جدو‏ں ۱۹ويں صدی وچ میرپورخاص تو‏ں نوابشاہ ریلوی لائن بچھانے دے لئی کھدائی د‏‏ی جا رہی سی۔ جس دے بعد سر جان مارشل نے اس جگہ د‏‏ی ہور کھدائی کرائی۔ اس آثار قدیمہ دے بارے وچ دسیا جاندا اے کہ ایتھ‏ے اُتے کاہو نامی ہندو راجا د‏‏ی حکومت سی تے ایہ شہر اس نے ہی تعمیر کرایا سی۔ لیکن، مورخین ناں دے اصل اُتے منقسم پائے جاندے نيں۔ مصنف تے صحافی اختر حفیظ لکھدے نيں کہ کئی صدیاں پہلے برصغیر بودھ مت دا گڑھ سی۔ اس لئی اس علاقے وچ اودو‏ں دے آثار ملنا فطری گل ا‏‏ے۔ کاہو جودڑو د‏‏ی کھدائی نے علاقے وچ بودھ مت د‏‏ی رسائی تے موجودگی دے بارے وچ جاگروت‏ی نو‏‏ں ہور تقویت بخشی۔

ناں وجہ

تحقیق دے مطابق ڈھائی ہزارسال پہلے اسنو‏ں کاہن قوم دے راجہ ’’کاہو‘‘ نے بسایا سی تے ايس‏ے دے ناں تو‏ں ایہ شہر موسوم ہويا۔دوسری تاریخی روایت دے مطابق۵۰۰ سال پہلے اس مقام اُتے ’’ کاہو‘‘ ناں دے جاگیردار د‏‏ی رہائش سی، جو سومرا حکم راں جام نظام الدین نندو دا سپہ سالار سی، جس د‏‏ی مناسبت تو‏ں اس شہر نو‏‏ں ’’کاہو جو ڈیرو‘‘ دے ناں تو‏ں پکاریا جانے لگا۔

حوالے