یونان ترکی جنگ (1897)
Greco-Turkish War (1897) | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Greek سنگی طباعت depicting the Battle of Velestino | |||||||
| |||||||
محارب | |||||||
سلطنت عثمانیہ | |||||||
کمانڈر اور رہنما | |||||||
عبدالحمید ثانی Halil Rifat Pasha Edhem Pasha Ahmed Hifzi Pasha Hasan Rami Pasha Hasan Tahsin Pasha |
Crown Prince Constantine Konstantinos Sapountzakis | ||||||
طاقت | |||||||
120,000 infantry[۴] 1,300 cavalry[حوالہ درکار] 210 guns[حوالہ درکار] |
75,000 infantry[۴] 500 cavalry 2,000 Italian volunteers 136 guns[حوالہ درکار] | ||||||
ہلاکتیں اور نقصانات | |||||||
1,300 dead[۵][۶] 2,697 wounded[۵][۶] |
672 dead 2,481 wounded 253 prisoners[۵] |
1897 دی گریکو ترک جنگ ، جس نوں تیس دن دی جنگ وی کہیا جاندا سی تے یونان وچ کالے رنگ کے ناں توں جانیا جاندا اے ( سانچہ:Lang-el ، مورو '97 ) یا بدقسمتی جنگ (Ατυχής πόλεμος ، اٹیچیس پولیموس ) ( ترکی : 1897 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı یا 1897 Türk-Yunan Savaşı ) ، سلطنت یونان تے سلطنت عثمانیہ دے وچکار لڑی جانے والی جنگ سی۔ اس دی فوری وجہ عثمانی صوبے کریٹ دی حیثیت اُتے سوال سی ، جس دی یونانی اکثریت یونان دے نال اتحاد دی خواہش رکھدی سی۔ میدان اُتے عثمانی فتح دے باوجود،عثمانی سوزیرینٹی دے ماتحت اک خود مختار کریٹ ریاست اگلے سال (جنگ دے بعد عظیم طاقتاں دی مداخلت دے نتیجے وچ ) قائم کيتی گئی سی ، جس وچ یونان دا شہزادہ جارج تے ڈنمارک اس دا پہلا ہائی کمشنر سی۔
یہ پہلی جنگی کوشش سی جس وچ یونان دے فوجی تے سیاسی اہلکاراں نوں 1821 وچ یونان دی آزادی دی جنگ دے بعد آزمایا گیا سی۔ سلطنت عثمانیہ دے لئی ، ایہ جنگ کيتی پہلی کوشش وی سی جس وچ تنظیم نو فوجی جواناں نوں آزمایا گیا سی۔ عثمانی فوج جرمنی دے اک فوجی مشن دی سربراہی وچ سی جس دی سربراہی کولمار فریئرر وان ڈیر گولٹز نے کيتی سی ، جس نے روس-ترکی جنگ (1877–1878) وچ شکست دے بعد اس دی تنظیم نو دی سی۔
اس تنازعہ توں ایہ ثابت ہويا کہ یونان جنگ دے لئی مکمل طور اُتے تیار نئيں سی۔ منصوبے ، قلعے تے اسلحہ موجود نئيں سی ، افیسر کارپس وڈے پیمانے اُتے اپنے کماں اُتے غیر موزاں سن، تے تربیت وی ناکافی سی۔ اس دے نتیجے وچ ، عددی لحاظ توں اعلیٰ ، بہتر منظم ، لیس تے عثمانی افواج نے یونانی افواج نوں تھیسالی توں جنوب دی طرف دھکیل دتا۔ [۷][۸]
پس منظر
[سودھو]1878 وچ ، سلطنت عثمانیہ نے ، برلن دی کانگریس دی دفعات دے مطابق ، معاہدے اُتے دستخط کیتے جس وچ 1868 دے نامیاندی قانون دے نفاذ دا وعدہ کیتا گیا سی ، عثمانی حکومت نے وعدہ کیتا سی لیکن اس اُتے کدی عملدرآمد نئيں ہويا ، جس نے کریٹ نوں وسیع مقام دا درجہ دلیانا سی۔ خود کشی کرنا۔ اُتے ، عثمانی کمشنرز نے بار بار اس کنونشن نوں نظرانداز کیتا ، جس دی وجہ توں 1885 ، 1888 تے 1889 وچ تن مسلسل بغاوت ہوئے۔ 1894 وچ سلطان عبد الحمید دوم نے سکندر کاراتھیڈوری پاشا نوں دوبارہ کریٹ دا گورنر مقرر کیتا ، لیکن معاہدے اُتے عمل درآمد دے لئی کارتھیڈوری دا جوش جزیرے دی مسلمان آبادی دے روش توں پورا ہويا تے اوتھے 1896 وچ یونانی تے ترک برادریاں دے درمیان نويں جھڑپاں دا باعث بنی۔
بدامنی نوں روکنے دے لئی ، عثمانی فوج دی کمک پہنچ گئ جدوں یونانی آبادی دی حمایت دے لئی یونانی رضاکار جزیرے اُتے اترے۔ ايسے دوران عظیم طاقتاں دے بیڑے نے کریٹن پانیاں اُتے گشت کیتا جس دے نتیجے وچ تناؤ ہور اضافہ ہويا۔ اس دے باوجود ، سلطان دے نال معاہدہ ہويا تے تناؤ کم ہوگیا۔ جنوری 1897 وچ باہمی فرقہ وارانہ تشدد پھیل گیا جدوں دونے فریقاں نے اقتدار اُتے اپنی گرفت مستحکم کرنے دی کوشش کيتی۔ عیسائی ضلع چنیا نوں نذر آتش کیتا گیا تے متعدد شہر توں باہر لنگر انداز ہوئے غیر ملکی بیڑے دی طرف فرار ہوگئے۔ کریٹن انقلابیاں نے یونان دے نال آزادی تے اتحاد دی جدوجہد دا اعلان کیتا۔
اس مسئلے نوں سنبھالنے وچ مبینہ طور اُتے عدم اہلیت اُتے یونان دے وزیر اعظم تھیوڈوروس ڈیلیگیانس نوں انہاں دے مخالف دیمیتریوس ریلس نے شدید تنقید دا نشانہ بنایا۔ ایتھنز وچ مسلسل مظاہرےآں نے کنگ جارج اول تے حکومت اُتے کریٹن کاز دے نال غداری دا الزام لگیایا۔ نیشنل سوسائٹی ، اک قوم پرست ، عسکریت پسند تنظیم ، جس نے فوج تے بیوروکریسی دے ہر سطح اُتے دراندازی کيتی سی ، عثمانیاں دے نال فوری طور اُتے محاذ آرائی اُتے زور دتا۔
جنگ دا پیش خیمہ
[سودھو]6 فروری 1897 نوں (جدید گریگوریئن کیلنڈر دے مطابق ایہ 25 جنوری 1897 وچ جولین کیلنڈر دے مطابق اس وقت یونان تے سلطنت عثمانیہ وچ استعمال ہُندا سی ، جو 19 واں صدی دے دوران گریگورین توں 12 دن پِچھے سی) ، جنگی بحری جہاز ہائیڈریا کے ہمراہ پہلی ٹروت شب، کریٹ دے لئی روانہ ہويا۔ انہاں دے پہنچنے توں پہلے ، یونان تے ڈنمارک دے پرنس جارج دی کمان وچ یونانی بحریہ دا اک چھوٹا اسکواڈرن 12 فروری (31 جنوری جولین) نوں کریٹن توں باغیاں دی حمایت کرنے تے عثمانی جہاز نوں ہراساں کرنے دے احکامات دے نال حاضر ہويا۔ چھ عظیم طاقتاں ( آسٹریا ہنگری ، فرانس ، جرمن سلطنت ، برطانیہ اٹلی ، روسی سلطنت ، تے برطانیہ ) نے کریٹ پانی وچ بحری جنگی جہاز پہلے ہی بحری " بین الاقوامی اسکواڈرن " دی تشکیل دے لئی کریٹ اُتے امن برقرار رکھنے دے لئی مداخلت کرنے دے لئی تعینات کردتے سن ۔ ، تے انہاں نے شہزادہ جارج نوں خبردار کیتا کہ اوہ دشمنیاں وچ شامل نہ ہون۔ دوسرے دن شہزادہ جارج یونان واپس آئے۔ اُتے ، فوجیاں نے 14 فروری (جولین کیلنڈر اُتے 2 فروری) ، چنیا دے مغرب وچ ، پلاٹانیہ وچ ، کرنل تیمولین واسوس دے ماتحت یونانی فوج دی دو بٹالیناں نوں اتارا۔ جزیرے اُتے عثمانی خودمختاری دے بارے وچ عظیم طاقتاں دی طرف توں دتی گارنٹیاں دے باوجود ، واسوس دی آمد اُتے یکطرفہ طور اُتے یونان دے نال اپنے اتحاد دا اعلان کردتا۔ طاقتاں نے اس مطالبے اُتے ردعمل دا اظہار کیتا کہ ڈیلیجیئنس نے خود مختاری دے قانون دے بدلے وچ جزیرے توں یونانی فوجاں نوں فوری طور اُتے واپس لے لیا۔[۹][۱۰][۱۱]
اس مطالبے نوں مسترد کردتا گیا ، تے ايسے طرح 19 فروری (7 فروری جولین) نوں یونانیاں تے ترکاں دے وچکار پہلی مکمل پیمانے اُتے معرکہ آرائی ہوئی ، جدوں لیوادیہ دی لڑائی وچ کریٹ وچ یونانی مہم فورس نے 4،000 مضبوط عثمانی فوج نوں شکست دتی۔ کریٹ دے راجگڑھ کینیا (اب دی چنیہ) توں دور رہنے دا حکم دتا گیا ، اس دے بعد وسسوس نے کریٹ توں تھوڑی کامیابی حاصل کيتی ، لیکن کریٹن باغیاں نے فروری تے مارچ 1897 دے دوران عثمانی فوج اُتے حملہ کردتا۔ بین الاقوامی اسکواڈرن دے جنگی جہازاں نے باغیاں نوں اپنے حملے توڑنے دے لئی بمباری دی تے کنیا اُتے قابض ہونے دے لئی ملاحاں تے سمندری ساحلاں دی اک بین الاقوامی فورس ڈال دتی ، تے مارچ دے آخر تک کریٹ اُتے وڈی لڑائ ختم ہوگئی ، حالانکہ ایہ بغاوت جاری اے۔ [۱۲]
مخالف قوتاں
[سودھو]یونانی فوج تن حصےآں اُتے مشتمل سی ، انہاں وچوں دو تھیسالی وچ تے اک اردا ، ایپیریس وچ پوزیشن لے رہی سی۔ ولی عہد شہزادہ کانسٹیٹائن ہی فوج وچ واحد جنرل سی۔ اس نے 25 مارچ نوں افواج دی کمان سنبھالی۔ تھیسلی وچ یونانی فوج وچ 45،000 جوان ، [۱۳] 500 گھڑسوار ، تے 96 توپاں شامل سن ، جدوں کہ ایپیروس وچ 16،000 مرد تے 40 توپاں سن۔
مخالف عثمانی فوج اٹھ پیتادہ ڈویژناں تے اک کیولری ڈویژن اُتے مشتمل سی۔ تھیسلی محاذ وچ اس وچ 58،000 مرد ، [۱۳] 1،300 گھڑسوار ، تے 186 توپاں شامل سن ، جدوں کہ ایپیریس وچ ایہ 26،000 مرد تے 29 توپاں کھڑی کرسکدی نيں۔ ادھم پاشا دے پاس عثمانی فوج دی مجموعی کمان سی۔
تعداد وچ واضح فرق دے علاوہ ، دونے اطراف وچ اسلحے دے معیار وچ وی نمایاں فرق سی۔ عثمانی فوج پہلے ہی اپنی دوسری نسل دے بغیر دھواں پاؤڈر ریپیٹر رائفلز ( ماؤزر ماڈل 1890 تے 1893) توں لیس سی ، جدوں کہ یونانی کمتر سنگل شاٹ گراس رائفل توں لیس سی ۔ بحری مقابلے دے امکانات وی موجود سن ۔ 1897 وچ یونانی بحریہ وچ تن <i id="mwlA">ہائڈرا</i> کلاس چھوٹے جنگی جہاز ، اک کروزر ، میوولیس ، تے کئی پرانے چھوٹے چھوٹے آہنی تختے تے گن بوٹ شامل سن ۔ [۱۴] یونانی بحری جہازاں نے ترکی دے قلعےآں اُتے بمباری دی تے فوجیاں دی آمدورفت نوں بڑھاوا دتا ، لیکن اس جنگ دے دوران کوئی وڈی بحری جنگ نئيں ہوئی۔ عثمانی بیڑے دے پاس ست جنگی جہاز تے آئرن کلڈز سن جو گھٹ توں گھٹ یونانی جنگ جہاز توں وڈے سن تے اگرچہ انہاں وچوں بیشتر متروک ڈیزائن سن ، عثمانیہ کلاسنوں دوبارہ تعمیر تے جدید بنایا گیا سی۔ ترکی دی بحریہ دے پاس کئی چھوٹے چھوٹے آہنی تختے ، دو غیر محفوظ کروزر تے متعدد چھوٹے جہاز وی شامل سن جنہاں وچ ٹارپیڈو کرافٹ وی شامل سی۔ [۱۵] اُتے ، عثمانی بیڑے نوں برقرار نئيں رکھیا گیا سی ، شاید سلطان دے خوف دے سبب اک مضبوط بحریہ حکومت دے خلاف سازشاں دا اک طاقت دا اڈہ بننے دے خوف دی وجہ توں سی ، تے جدوں 1897 وچ کارروائی کيتی گئی تاں بیشتر جہاز خراب حالت وچ سن تے اوہ درہ دانیال توں پرے سمندری مقابلہ نئيں کرسکے سن ۔ [۱۶]
جنگ
[سودھو]24 مارچ نوں ، 2،600 بے قاعدہ دستےآں نے عثمانی انتظامیہ دے خلاف مقامی لوکاں نوں غصہ دے کے دشمناں دی لائیناں دے پِچھے بد نظمی پیدا کرنے دے لئی یونانی سرحد نوں عثمانیہ مقدونیہ وچ داخل کیتا۔ اس دے نتیجے وچ ، 6 اپریل نوں ایڈم پاشا نے اپنی افواج نوں متحرک کیتا۔ اس دا منصوبہ یونانی افواج دا گھیراؤ کرنے تے پیینیوس ندی نوں قدرتی طور اُتے رکاوٹ دے طور اُتے وسطی یونان دی طرف دھکیلنے دے لئی استعمال کرنے دا سی ۔ اس دے باوجود ، اس دی عقبی قوتاں رک گئياں جدوں کہ اس دی تشکیل دے مرکز نے اپنے ابتدائی منصوبےآں وچ ردوبدل کردے ہوئے زمین نوں حاصل کیتا۔ یونانی منصوبے وچ اک وسیع میدان جنگ لڑنے دا مطالبہ کیتا گیا ، جس دا نتیجہ بالآخر پہلے ہی اک اعلیٰ مخالف دے خلاف بھاری جانی نقصان اٹھانا پئے گا۔ عثمانی فوج نوں یونان دے راجگڑھ ایتھنز وچ داخل ہونے توں روکنے دے لئی کوئی سنجیدہ قوت باقی نئيں بچی سی۔ سدرزم حلیم رفعت پاشا ، دوم۔ اس نے عبدالحمید دے لئی اپنی رائے کھلی تے ایتھنز وچ داخل ہونے نوں کہیا۔ کیونجے ایتھنز لینے دا مطلب یونانیاں اُتے تھوڑا سا دباؤ سی۔ لیکن یورپی ریاستاں دے وچکار معاہدے اُتے ، روسی زار دوم۔ نیکول دوم۔ اس نے خود عبدالحمید نوں تار تار کیتا تے مطالبہ کیتا کہ جنگ بند کيتی جائے۔ 19 مئی نوں سلطان دی مرضی دے مطابق ، عثمانی فوج دے فیکٹو نے لڑائی روک دی۔ 20 مئی ، 1897 نوں ، ایکریپینٹر اُتے دستخط ہوئے۔
تھیسالین فرنٹ
[سودھو]سرکاری طور اُتے ، 18 اپریل نوں جنگ دا اعلان کیتا گیا جدوں ایتھنز وچ عثمانی سفیر ، عاصم بیے نے یونانی وزیر خارجہ نال ملاقات کيتی جس وچ سفارتی تعلقات منقطع کرنے دا اعلان کیتا گیا سی۔ 21-22 اپریل دے درمیان ٹیرنائوس شہر دے باہر زبردست لڑائی ہوئی لیکن جدوں عثمانی فوج نے مغلوب ہوکے اتحاد کرلیا تے یونین دے عملے نے انخلا دا حکم دے دتا جس توں فوجیاں تے عام شہریاں وچ خوف و ہراس پھیل گیا۔ لاریسا 27 اپریل نوں گر گئی ، جدوں کہ یونانی محاذ نوں فرسالہ وچ ، ویلسٹینو دے اسٹریٹجک خطوط دے پِچھے دوبارہ منظم کیتا گیا۔ بہر حال ، ڈویژن نوں ویلسٹینو دی طرف جانے دا حکم دتا گیا ، اس طرح یونانی افواج نوں دو ، 60 کلومیٹر دے فاصلے اُتے کٹ لیا گیا۔ 27-30 اپریل دے درمیان ، کرنل کونسٹنٹینوس سملنکیس دی سربراہی وچ ، یونانی فوج نے عثمانی پیش قدمی روک دی۔
5 مئی نوں تن عثمانی ڈویژناں نے فارسالہ اُتے حملہ کیتا ، جس توں یونانی افواج دا باقاعدہ طور اُتے ڈوموکوس توں انخلا اُتے مجبور ہويا ، جدوں کہ انہاں واقعات دے موقع اُتے سملنکیس نويں سرے توں دوبارہ حاصل ہونے والی ویلیسٹو توں المائروز توں دستبردار ہوگئی۔ 8 مئی نوں وولوس عثمانی دے ہتھ وچ آگیا ۔
ڈوموکوس وچ یونانیاں نے 40،000 جواناں نوں اک مضبوط دفاعی پوزیشن اُتے جمع کیتا ، جس وچ تقریبا 2 اطالوی "ریڈ شرٹ" رضاکار شامل ہوئے ، جوزف گیریبالدی دے بیٹے ، ریکوٹی گیریبالدی دی سربراہی وچ سن ۔ ترکاں دے پاس مجموعی طور اُتے 70،000 دے نیڑے فوج موجود سی ، جنہاں وچوں تقریبا 45،000 براہ راست جنگ وچ مصروف سن ۔ [۱۷]
16 مئی نوں حملہ آوراں نے اپنی فوج دا کچھ حصہ یونانیاں دے اطراف دے ارد گرد بھیج دتا تاکہ اوہ پسپائی دا راستہ منقطع کرداں ، لیکن اوہ وقت اُتے پہنچنے وچ ناکام رہیا۔ اگلے ہی دن انہاں دی باقی فوج نے فورا حملہ کیتا۔ دونے فریقاں نے سخت جدوجہد کيتی۔ ترکاں نوں دفاعی پیتادہ دی اگ نے خلیج وچ رکھیا جدوں تک کہ انہاں دے باواں حصے نے یونانی داواں نوں شکست نئيں دی۔ عثمانیہ دی تشکیل نو توں پِچھے ہٹ گئی۔ اسموونکس نوں حکم دتا گیا سی کہ اوہ تھرموپیلا گزرگاہ اُتے اپنے میدان کھڑا کرے لیکن 20 مئی نوں اک فائر بندی عمل وچ آئی۔
ایپیرس فرنٹ
[سودھو]18 اپریل نوں ، احمد حفظی پاشا دے ماتحت عثمانی فوجاں نے ارٹا دے پل اُتے حملہ کیتا لیکن اوہ پینٹ پیگیا دے آس پاس واپس جانے تے تنظیم نو کرنے اُتے مجبور ہوگئے۔ پنج دن بعد کرنل منوس نے پینٹ پگڈیا اُتے قبضہ کرلیا ، لیکن پہلے توں ہندسے دے لحاظ توں اعلیٰ مخالفت دے خلاف کمک نہ لگنے دی وجہ توں یونانی پیش قدمی روک دتی گئی۔ 12 مئی نوں یونانی فورسز تے ایپیروٹ دے رضاکاراں نے پریویزا نوں منقطع کرنے دی کوشش کيتی لیکن انہاں نوں بھاری جانی نقصان توں پِچھے ہٹنا پيا۔
امن معاہدہ
[سودھو]20 ستمبر نوں دونے فریقین دے وچکار امن معاہدہ ہويا ۔ یونان نوں معمولی سرحدی علاقےآں نوں چھڈنے تے زبردست معاوضے ادا کرنے اُتے مجبور کیتا گیا۔ [۱۸] بعد وچ معاوضہ ادا کرنے دے لئی ، یونانی معیشت بین الاقوامی نگرانی وچ آئی ۔ یونانی عوام دی رائے تے فوج دے لئی جبری بندوق اک قومی ذبیحے ( میگالی آئیڈیا ) دی تکمیل دے لئی ملک دی تیاریاں نوں اجاگر کردی اے۔
نقشہ گیلری
[سودھو]-
یکم اپریل نوں یونانی تے عثمانی قوتاں دا تبادلہ
-
25 اپریل نوں یونانی تے عثمانی قوتاں دا تبادلہ
-
4 مئی نوں یونانی تے عثمانی قوتاں دا تبادلہ
-
10 مئی نوں یونانی تے عثمانی قوتاں دا تبادلہ
-
20 مئی نوں یونانی تے عثمانی قوتاں دا تبادلہ
بعد وچ
[سودھو]جنگ دے اختتام دے باوجود، کریٹ اُتے بغاوت دا سلسلہ جاری - حالانکہ اس دا کوئی منظم لڑاکا نئيں سی - نومبر 1898 تک ، جدوں عظیم طاقتاں نے عثمانی سلطنت دے زیر اقتدار اک خودمختار کریٹ ریاست دا راستہ بنانے دے لئی جزیرے توں عثمانی فوج نوں بے دخل کردتا۔ سرکاری طور اُتے دسمبر 1898 وچ قائم کیتا گیا جدوں یونان دے شہزادہ جارج تے ڈنمارک ہائی کمشنر دی حیثیت توں اپنی ذمہ داریاں سنبھالنے دے لئی کریٹ پہنچے تاں ، کریٹن ریاست 1913 تک وجود وچ رہی ، جدوں یونان نے اس جزیرے نوں باضابطہ طور اُتے الحاق کرلیا۔ [۱۹]
یونان وچ ، اپنی قومی خواہشات دے حصول وچ جنگ دے لئی ملک دی بے دریغگی دے بارے وچ عوامی شعور نے 1909 دے گوڈی بغاوت دا بیج بچھایا ، جس وچ یونانی فوج ، معیشت تے معاشرے وچ فوری اصلاحات دا مطالبہ کیتا گیا سی۔ بالآخر الفتھیریوس وینزیلوس اقتدار وچ آ گیا تے لبرل پارٹی دے اک رہنما دی حیثیت توں ، اس نے بہت ساری اصلاحات نوں ابھارا جو یونانی ریاست نوں تبدیل کر دے گی ، تے اس دے نتیجے وچ چار سال بعد بلقان دی جنگ وچ فتح دا باعث بنیاں۔
حوالے
[سودھو]- ↑ Gyula Andrássy, Bismarck, Andrássy, and Their Successors, Houghton Mifflin, 1927, p. 273.
- ↑ Mehmed'in kanı ile kazandığını, değişmez kaderimiz !-barış masasında yine kaybetmiştik..., Cemal Kutay, Etniki Eterya'dan Günümüze Ege'nin Türk Kalma Savaşı, Boğaziçi Yayınları, 1980, p. 141. سانچہ:In lang
- ↑ Yunanistan'ın savaş meydanındaki yenilgisi ise Büyük Devletler sayesinde barış masasında zafere dönüşmüş, ilk defa Lozan müzakerelerinde aksi yaşanacak olan, Yunanistan'ın mağlubiyetlerle gelişme ve büyümesi bu savaş sonunda bir kez daha görülmüştür., M. Metin Hülagü, "1897 Osmanlı-Yunan Savaşı'nın Sosyal Siyasal ve Kültürel Sonuçları", in Güler Eren, Kemal Çiçek, Halil İnalcık, Cem Oğuz (ed.), Osmanlı, Cilt 2, Yeni Türkiye Yayınları, 1999, ISBN [[Special:BookSources/975-6782-05-6, pp. 315-316. سانچہ:In lang
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ Mehmet Uğur Ekinci: The Origins of the 1897 Ottoman-Greek War: A Diplomatic History Archived 2014-03-27 at the وے بیک مشین. University Bilkent, Ankara 2006, page 80.
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ ۵.۲ Clodfelter 2017, p. 197.
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ Losses of life caused by war. Clarendon Press, 57.
- ↑ Erickson (2003), pp. 14–15
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ McTiernan, p. 14.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ The British in Crete, 1896 to 1913: British warships off Canea, March 1897
- ↑ McTiernan, pp. 18-23.
- ↑ ۱۳.۰ ۱۳.۱ David Eggenberger: An Encyclopedia of Battles: Accounts of Over 1,560 Battles from 1479 B.C. to the Present, Courier Dover Publications, 1985, سانچہ:آئی ایس بی این, page 450.
- ↑ Conways, p. 387-8
- ↑ Conways, p. 389-92
- ↑ Pears, Forty Years in Constantinople
- ↑ Report of General Nelson Miles.
- ↑ Erick J. Zurcher. Turkey, A Modern History. London and New York: Tauris, 2004, p. 83, سانچہ:آئی ایس بی این.
- ↑ McTiernan, pp. 35-39.
کتابیات
[سودھو]- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- Ekinci, Mehmet Uğur (2006). 1897 عثمانی-یونانی جنگ کيتی ابتداء: اک سفارتی تریخ (پی ڈی ایف) (ایم اے مقالہ)۔ انقرہ: بلکینٹ یونیورسٹی ۔ 10 مئی 2010 نوں بازیافت ہويا ۔ نظر ثانی شدہ ایڈیشن: Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- مک ٹیرنن ، مک ، واقعی اک سپاہی دے لئی اک بہت ہی بری جگہ۔ کریٹ وچ یورپی مداخلت دے ابتدائی مرحلے وچ برطانوی شمولیت۔ 1897–1898 ، کنگز کالج ، لندن ، ستمبر 2014۔
- ناشپاندی ، سر ایڈون۔ "قسطنطنیہ وچ چالیس سال" (1916)
- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
باہرلے جوڑ
[سودھو]ہور ویکھو
[سودھو]- بین الاقوامی اسکواڈرن (کریٹن مداخلت ، 1897–1898)