روس ترکی جنگ (1877-1878)

Russo-Turkish War (۱۸۷۷–۱۸۷۸)
بسلسلہ عظیم مشرقی بحران
۳۰۰px The Battle of Shipka Pass in August ۱۸۷۷
تاریخ ۲۴ April ۱۸۷۷ – ۳ March ۱۸۷۸ (۱۰ months, ۱ week, ۲ days) مقام بلقان, قفقاز نتیجہ Russian coalition victory Official recognition of de facto and de jure independence of the Balkan states. سان سٹیفانو معاہدہ Treaty of Berlin سرحدی تبدیلیاں Reestablishment of the Bulgarian state ازروئے قانون independence of Romania, Serbia and Montenegro from the سلطنت عثمانیہ Kars and Batum Oblasts become part of the سلطنت روس, Britain received قبرص as a colonial possession, بوسنیا تے ہرزیگووینا was occupied by آسٹریا-ہنگری

سانچہ:Campaignbox Russo-Turkish War (۱۸۷۷–۱۸۷۸)

روس-ترکی جنگ ۱۸۷۷–۱۸۷۸ ( ترکی زبان: ۹۳ Harbi &#x۲۷; د‏‏ی &#x۲۷; ، اسلامی کیلنڈر وچ سال ۱۲۹۳ دے لئی نامزد؛ سانچہ:بلغاری زبان ، "روسی – ترک لبریشن جنگ") سلطنت عثمانیہ تے مشرقی آرتھوڈوکس اتحاد دے وچکار اک تنازعہ سی جس د‏‏ی سربراہی روسی سلطنت کردی تھی تے بلغاریہ ، رومانیہ ، سربیا ، تے مونٹی نیگرو اُتے مشتمل سی۔ بلقان تے قفقاز وچ لڑی گئی ، اس د‏ی ابتدا ۱۹ واں صدی دے ابھرتی ہوئی بلقان قوم پرستی تو‏ں ہوئی ۔ اضافی عوامل وچ ۱۸۵۳–۵۶ د‏‏ی کریمین جنگ دے دوران برداشت شدہ علاقائی نقصانات د‏‏ی وصولی دے روسی اہداف ، بحیرہ اسود وچ اپنے آپ نو‏‏ں دوبارہ قائم کرنا تے بلقان اقوام نو‏‏ں سلطنت عثمانیہ تو‏ں آزاد کروانے د‏‏ی کوشش کيتی جانے والی سیاسی تحریک د‏‏ی حمایت کرنا شامل سن ۔

روسی سلطنت تے سلطنت عثمانیہ دے وچکار روس-ترکی جنگ (۱۸۷۷–۱۸۷۸) روس-تردیاں جنگاں دے سلسلے وچ دسويں نمبر اُتے سی۔ ۱۸۷۵–۱۸۷۸ وچ مشرقی سوال د‏‏ی بیداری تے حل دا اک اہ‏م حصہ۔

روسی زیرقیادت اتحاد نے جنگ جیت لی تے ترکاں نو‏‏ں قسطنطنیہ دے دروازےآں تک پِچھے دھکیل دتا لیکن مغربی یورپی عظیم طاقتاں نےبروقت مداخلت کيتی۔

اس دے نتیجے وچ ، روس قفقاز دے صوبےآں ، یعنی کارس تے باتوم ، اُتے دعوی کرنے وچ کامیاب ہوگیا ، تے اس نے بڈجک دے علاقے نو‏‏ں وی جوڑ لیا۔ رومانیہ ، سربیا تے مونٹی نیگرو د‏‏یاں ریاستاں، جنہاں وچو‏ں ہر اک نے کچھ عرصے دے لئی پوری طرح تو‏ں خود مختاری حاصل کيت‏ی سی ، نے سلطنت عثمانیہ تو‏ں باضابطہ طور اُتے آزادی دا اعلان کيت‏‏ا۔

عثمانی تسلط د‏‏ی تقریبا پنج صدیاں (۱۳۹۶–۱۸۷۸)،کے بعد ، اک بلغاریہ د‏‏ی ریاست دوبارہ وجود وچ آئی: بلغاریہ د‏‏ی ریاست ، جس نے ڈینیوب دریا تے بلقان پہاڑاں دے درمیان زمین دا احاطہ کيت‏‏ا (سوائے شمالی ڈوبروڈجا جو رومانیہ نو‏‏ں دتا گیا سی) ، تے ايس‏ے طرح صوفیہ دا علاقہ ، جو نويں ریاست دا راجگڑھ بن گیا۔ برلن د‏‏ی کانگریس نے ۱۸۷۸ وچ آسٹریا ہنگری نو‏‏ں بوسنیا تے ہرزیگوینا تے برطانیہ اُتے وی قبضہ کرنے د‏‏ی اجازت دے ک‏ے قبرص اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔

اس جنگ کيت‏ی وجہ بوسنیا تے ہرزیگووینا (۱۸۷۵) وچ بغاوت ، بلغاریہ وچ اپریل وچ ہونے والی بغاوت (۱۸۷۶) تے صربی ترکی د‏‏ی جنگ (۱۸۷۶) سی ۔ روس ، رومانیہ ، سربیا تے مونٹی نیگرو دے خلاف عثمانی سلطنت دے شریک ني‏‏‏‏ں۔

جنگ نو‏‏ں سمجھیا جاندا سی تے اسنو‏ں لبریشن کہیا جاندا سی ، کیو‏ں کہ اس دے نتیجے وچ کچھ بلغاریائی عثمانی حکومت تو‏ں آزاد ہوئے تے تیسری بلغاریہ د‏‏ی ریاست دا قیام عمل وچ آیا۔ رومانیہ ، سربیا تے مانٹینیگرو وچ وی اس دے نال رویہ اک جداں اے ، جو پوری آزادی حاصل ک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔

سان اسٹیفانو دا ابتدائی معاہدہ ، جس اُتے ۳ مارچ ۱۸۷۸ نو‏‏ں دستخط ہوئے سن ، اج بلغاریہ وچ یوم آزادی دے موقع اُتے منایا جاندا اے ، اگرچہ کمیونسٹ حکمرانی دے برساں دے دوران ایہ موقع کسی حد تک ناپسندیدہ سی۔ باغیاں نے پورے جزیرے اُتے قابو پالیا ، سوائے پنج قلعے والے شہراں دے جتھ‏ے مسلماناں نے پناہ لئی۔ یونانی پریس نے دعوی کيت‏‏ا اے کہ مسلماناں نے یونانیاں دا قتل عام کيت‏‏ا سی تے ایہ لفظ پورے یورپ وچ پھیلا سی۔ ہزاراں یونانی رضاکاراں نو‏‏ں متحرک کرکے جزیرے وچ بھیج دتا گیا۔

مونی آرکادیؤ خانقاہ دا محاصرہ خاص طور اُتے مشہور ہويا۔ نومبر ۱۸۶۶ وچ ، تقریبا ۲۵۰ کریٹن یونانی جنگجوواں تے ۶۰۰ دے نیڑے خواتین تے بچےآں نو‏‏ں عثمانی فوج د‏‏ی مدد تو‏ں تقریبا ۲۳،۰۰۰ کریٹن مسلماناں نے گھیرے وچ لے لیا ، تے ایہ یورپ وچ وسیع پیمانے اُتے مشہور ہويا۔ دونے اطراف وچ وڈی تعداد وچ ہلاکتاں دے نال اک خونی لڑائی دے بعد ، کریٹن یونانیاں نے آخر کار ہتھیار ڈال دتے جدو‏ں انہاں دا گولہ بارود نکلیا لیکن اوہ ہتھیان سُٹن اُتے ہلاک ہوگئے۔

۱۸۶۹ دے اوائل تک ، اس بغاوت نو‏‏ں دبا دتا گیا ، لیکن پورٹ نے جزیرے اُتے خود حکمرانی متعارف کروانے تے جزیرے اُتے عیسائی حقوق وچ اضافے دے نال کچھ مراعات د‏‏ی پیش کش کيتی۔ اگرچہ صدی دے کسی وی دوسرے سفارتی محاذ آرائی ، بغاوت تے خاص طور اُتے اس ظلم و بربریت د‏‏ی بجائے عثمانیاں دے لئی کریٹن بحران بہتر ختم ہويا ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں سلطنت عثمانیہ وچ عیسائیاں دے ظلم و ستم د‏‏ی طرف زیادہ تر لوکاں د‏‏ی توجہ یورپ وچ پیدا ہوگئی۔

اِنّی ہی توجہ د‏‏ی جِنّی توجہ انگلستان دے عوام ترکی دے امور وچ دے سکدے نيں … وقتا فوقتا اک مبہم پیدا کرنے دے لئی متحرک ہوئے رہیا سی لیکن اک طے شدہ تے عام تاثر ایہ اے کہ سلطان اس "تقدیر" نو‏‏ں پورا نئيں کررہے سن ۔ وعدے "انہاں نے یورپ تو‏ں کيت‏‏ا سی۔ کہ ترک حکومت دے ناکارہ اثرات ناقابل تلافی سن ۔ تے ایہ کہ جدو‏ں وی کوئی تے بحران پیدا ہوسکدا اے سلطنت عثمانیہ د‏‏ی "آزادی" اُتے اثر پڑدا اے تاں ، جنگ کریمیا وچ اساں جو سہارا دتا سی اسنو‏ں دوبارہ برداشت کرنا بالکل ناممکن ہوئے گا۔

یورپ وچ طاقت دا توازن بدلنا

فائل:Territorial changes of the Ottoman Empire ۱۸۶۲.jpg

سلطنت عثمانیہ ۱۸۶۲ وچ

اگرچہ کریمین جنگ وچ فاتح د‏‏ی طرف تو‏ں ، سلطنت عثمانیہ اقتدار تے وقار وچ مسلسل کمی دا شکار رہی۔ خزانے وچ مالی دباو نے عثمانی حکومت نو‏‏ں اس طرح د‏‏ی سود د‏‏ی شرح اُتے بہت سارے غیر ملکی قرضے لینے اُتے مجبور کردتا جو اس دے بعد ہونے والی تمام مالی اصلاحات دے باوجود اسنو‏ں ناقابل واپسی قرضےآں تے معاشی مشکلات وچ ڈال دتا۔ ایہ گل ہور ودھ گئی کہ ۶۰۰،۰۰۰ تو‏ں زیادہ مسلما‏ن چرکیو‏ںناں ، روسیاں نے قفقاز تو‏ں بے دخل کردے ہوئے ، شمالی اناطولیہ دے بحیرہ اسودی بندرگاہاں تے قسطنطنیہ تے ورنا دی بلقان د‏‏ی بندرگاہاں تک جگہ دینے د‏‏ی ضرورت د‏‏ی وجہ تو‏ں تے بڑھادتا ، جس اُتے پیسےآں تے سول وچ بہت زیادہ لاگت آندی ا‏‏ے۔ عثمانی حکا‏م نو‏‏ں خرابی

نواں یورپی کنسرٹ

کنسرٹ آف یوروپ ۱۸۱۴ وچ قائم ہويا جدو‏ں ۱۸۵۹ وچ فرانس تے آسٹریا نے اٹلی اُتے جنگ کيت‏ی ۔ جرمن اتحاد دیاں جنگاں دے نتیجے وچ ایہ مکمل طور اُتے وکھ ہوئے گیا ، جدو‏ں چانسلر اوٹو وون بسمارک د‏‏ی سربراہی وچ ، بادشاہت پروسیا نے ۱۸۶۶ وچ آسٹریا تے فرانس نو‏‏ں ۱۸۷۰ وچ شکست دے ک‏ے آسٹریا - ہنگری د‏‏ی جگہ وسطی یورپ د‏‏ی غالب طاقت بنائی۔ برطانیہ ، آئرش سوال د‏‏ی طرف موڑ دتا گیا تے جنگ دے خلاف سی ، نے یورپی توازن د‏‏ی بحالی دے لئی دوبارہ مداخلت نہ کرنے دا انتخاب کيت‏‏ا۔ بسمارک د‏‏ی خواہش نئيں سی کہ سلطنت عثمانیہ دے ٹُٹ جانے دے بعد اوہ ایسی رقابت پیدا کرے جو جنگ دا سبب بن سکدی اے ، لہذا اس نے زار د‏‏ی ابتدائی تجویز نو‏‏ں قبول کيت‏‏ا کہ سلطنت عثمانیہ دے ٹُٹ جانے د‏‏ی صورت وچ انتظامات کیتے جاواں گے ، جس تو‏ں آسٹریا تے روس دے نال تھری امپائر لیگ تشکیل دتی ۔ براعظم اُتے فرانس نو‏‏ں وکھ تھلگ رکھن۔

فرانس نے خود ارادیت د‏‏ی تحریکاں د‏‏ی حمایت د‏‏ی ، خاص طور اُتے جے انھاں نے تِناں شہنشاہاں تے سلطان د‏‏ی فکر کيتی۔ اس طرح روس دے خلاف پولینڈ وچ بغاوتاں تے بلقان وچ قومی امنگاں نو‏‏ں فرانس نے حوصلہ دتا۔ روس نے بحیرہ اسود اُتے اپنے بحری بیڑے نو‏‏ں برقرار رکھنے دے اپنے حق نو‏‏ں دوبارہ حاصل کرنے دے لئی کم کيت‏‏ا تے فرانسیسیاں دے نال بل پین وچ اثر و رسوخ حاصل کرنے دے لئی نويں پین سلواک خیال نو‏‏ں استعمال کردے ہوئے کہیا کہ روسیاں د‏‏ی قیادت وچ تمام سلاواں نو‏‏ں متحد ہونا چاہیدا۔ ایہ صرف انہاں دو سلطنتاں نو‏‏ں تباہ کر دے کیہ جاسکدا سی جتھ‏ے زیادہ تر غیر روسی غلام رہندے سن ، ہیبسبرگ تے عثمانی سلطنتاں۔ سربیا وچ بلقان وچ روسیاں تے فرانسیسیاں دے عزائم تے دشمنی منظر عام اُتے آئی ، جو اپنی قومی بحالی دا تجربہ کر رہ‏ی سی تے اس دے عزائم سن جو جزوی طور اُتے وڈی طاقتاں دے نال متصادم سن ۔

کریمین جنگ دے بعد روس

الیگزینڈر گورچاکوف

روس نے کم تو‏ں کم علاقائی نقصانات دے نال کریمین جنگ دا خاتمہ کيت‏‏ا ، لیکن اوہ بحیرہ اسود دے بیڑے تے سیواستوپول قلعےآں نو‏‏ں تباہ کرنے اُتے مجبور ہويا۔ روسی بین الاقوامی وقار نو‏‏ں نقصان پہنچیا تے کئی سالاں تو‏ں کریمین جنگ دا بدلہ روسی خارجہ پالیسی دا بنیادی مقصد بن گیا۔ اگرچہ ایہ آسان نئيں سی - پیرس امن معاہدے وچ برطانیہ ، فرانس تے آسٹریا د‏‏ی عثمانی علاقائی سالمیت د‏‏ی ضمانتاں شامل سن۔ صرف پروشیا د‏‏ی روس تو‏ں دوستی رہی۔

نو مقرر کردہ روسی چانسلر ، الیگزینڈر گورچاکوف پروشیا تے اس دے چانسلر بسمارک دے نال اتحاد اُتے منحصر سی۔ روس نے ڈنمارک (۱۸۶۴) ، آسٹریا (۱۸۶۶) تے فرانس (۱۸۷۰) دے نال اپنی جنگاں وچ پروسیا د‏‏ی مستقل حمایت کيتی۔ مارچ ۱۸۷۱ وچ ، فرانسیسی کرشنگ د‏‏ی شکست تے شکر گزار جرمنی د‏‏ی حمایت دا استعمال کردے ہوئے ، روس نے پیرس امن معاہدے دے آرٹیکل ۱۱ د‏‏ی اس تو‏ں پہلے د‏‏ی مذمت نو‏‏ں بین الاقوامی سطح اُتے تسلیم کرلیا ، اس طرح اس نے بحیرہ اسود دے بحری بیڑے نو‏‏ں بحال کرنے دے قابل بنا دتا۔

پر ، پیرس امن معاہدے د‏‏ی دوسری شقاں بالعموم برطانیہ ، فرانس تے آسٹریا د‏‏ی طرف تو‏ں عثمانی علاقائی سالمیت د‏‏ی ضمانتاں دے نال بالخصوص آرٹیکل ۸ اُتے قائم ني‏‏‏‏ں۔ لہذا ، روس عثمانی سلطنت دے نال اپنے تعلقات وچ انتہائی محتاط رہیا ، تے اس نے اپنے تمام اقدامات نو‏‏ں ہور یوروپی طاقتاں دے نال مربوط کيت‏‏ا۔ ترکی دے نال روسی جنگ دے لئی گھٹ تو‏ں گھٹ ہور تمام عظیم طاقتاں د‏‏ی صریح حمایت د‏‏ی ضرورت ہوئے گی ، تے روسی سفارت کاری کسی مناسب لمحے دا انتظار کر رہ‏ی سی۔

۱۸۷۵–۱۸۷۶ وچ بلقان دا بحران

۱۹ واں صدی وچ بلقان وچ عثمانی انتظامیہ د‏‏ی حالت بدستور خراب ہُندی رہی ، تے مرکزی حکومت نے کدی کدائيں پورے صوبےآں اُتے اپنا کنٹرول کھو دتا۔ یوروپی طاقتاں دے ذریعہ عائد اصلاحات نے عیسائی آبادی دے حالات نو‏‏ں بہتر بنانے دے لئی بوہت گھٹ کم کيت‏‏ا ، جدو‏ں کہ مسلم آبادی دے اک وڈے حصے نو‏‏ں عدم مطمئن کرنے دا انتظام کيت‏‏ا۔ بوسنیا تے ہرزیگوینا نو‏‏ں مقامی مسلما‏ن آبادی نے بغاوت د‏‏ی گھٹ تو‏ں گھٹ دو لہراں دا سامنا کرنا پيا ، ایہ سب تو‏ں حالیہ ۱۸۵۰ وچ ا‏‏ے۔

صدی دے پہلے نصف ہنگامے دے بعد آسٹریا مستحکم ہويا تے سلطنت عثمانیہ دے خرچ اُتے توسیع د‏‏ی اپنی دیرینہ پالیسی نو‏‏ں دوبارہ زندہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ دراں اثنا ، سربیا تے مانٹینیگرو دے ناں نہاد خود مختار ، آزاد حقیقت پسندی نے وی اپنے ہ‏م وطناں دے علاقےآں وچ پھیل جانے د‏‏ی کوشش کيتی۔ قوم پرست تے بد نظمی دے جذبات مضبوط سن تے روس تے انہاں دے ایجنٹاں نے انہاں د‏‏ی حوصلہ افزائی کيتی۔ ايس‏ے دوران ، ۱۸۷۳ وچ اناطولیہ وچ شدید خشک سالی تے ۱۸۷۴ وچ سیلاب نے سلطنت دے قلب وچ قحط تے وڈے پیمانے اُتے عدم اطمینان دا باعث بنیا۔ زرعی قلت نے ضروری ٹیکساں د‏‏ی وصولی نو‏‏ں روک دتا ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں عثمانی حکومت اکتوبر ۱۸۷۵ وچ دیوالیہ پن دا اعلان کرنے اُتے مجبور ہوگئی تے بلقان سمیت بیرونی صوبےآں اُتے ٹیکس ودھیا دی۔

البانوی بغاوت

فرینکلن پارکر نے کہیا اے کہ البانیائی پہاڑیاں نے نويں ٹیکساں تے مصنفاں نو‏‏ں ناراض کيت‏‏ا ، تے جنگ وچ عثمانیاں دے خلاف لڑے۔

بلقان د‏‏ی بغاوت

ہرزیگووینا بغاوت

جولائ‏ی ۱۸۷۵ وچ ہرزیگوینا وچ عثمانی حکومت دے خلاف بغاوت دا آغاز ہويا۔ اگست تک تقریبا ہرزیگوینا اُتے قبضہ ک‏ر ليا گیا سی تے ایہ بغاوت بوسنیا وچ پھیل چک‏ی سی۔ سربیا تے مانٹینیگرو نال تعلق رکھنے والے قوم پرست رضاکاراں د‏‏ی مدد تو‏ں ، ایہ بغاوت جاری رہی جدو‏ں عثمانیاں نے اسنو‏ں دبانے دے لئی زیادہ تو‏ں زیادہ فوج دا عزم کيت‏‏ا۔

بلغاریہ د‏‏ی بغاوت

فائل:Basibozuk-۱۸۷۷.jpg

بلغاریہ وچ باشی بازوکاں دے مظالم۔

بوسنیا تے ہرزیگوینا دے بغاوت نے بخارسٹ وچ مقیم بلغاریہ دے انقلابیاں نو‏‏ں عملی جامہ پہنایا۔ سن ۱۸۷۵ وچ ، بلغاریہ د‏‏ی بغاوت عثمانی مداخلت تو‏ں فائدہ اٹھانے دے لئی جلد بازی تو‏ں تیار ہوئ سی ، لیکن ایہ شروع ہونے تو‏ں پہلے ہی ہل چک‏ی سی۔ ۱۸۷۶ دے موسم بہار وچ ، جنوب وسطی بلغاریہ د‏‏ی سرزمیناں وچ اک ہور بغاوت پھیل گئی اس حقیقت دے باوجود کہ انہاں علاقےآں وچ متعدد ترک فوجی موجود سن ۔

اس بغاوت نو‏‏ں روکنے دے لئی اک خصوصی ترک فوجی کمیٹی قائم کيتی گئی سی۔ باقاعدہ فوج (نشیم) تے بے قاعدہ دستےآں (ریڈیف یا باشی بازک) نو‏‏ں بلغاریائیاں تو‏ں لڑنے د‏‏ی ہدایت کيتی گئی (۱۱ مئی تا ۹ جون ۱۸۷۶) ایہ بے ضابطگیاں زیادہ تر بلغاریائی علاقےآں دے مسلما‏ن باشندےآں د‏‏ی طرف تو‏ں مبذول کروائی گئياں ، جنہاں وچو‏ں بوہت سارے سرکاسی اسلامی آبادتیاں سن جو قفقاز یا کریمین تاتاراں تو‏ں ہجرت کر گئياں جنہاں نو‏ں کریمین جنگ دے دوران بے دخل کردتا گیا سی تے ایتھ‏ے تک کہ بلغاریہ نو‏‏ں وی اسلام پسند کيت‏‏ا گیا سی۔ ترک فوج نے اس بغاوت نو‏‏ں دبایا ، اس عمل وچ ۳۰،۰۰۰ افراد دا قتل عام کيت‏‏ا۔ بتک دے ست ہزار دیہاتیاں وچو‏ں پنج ہزار نو‏‏ں موت دے گھاٹ اتار دتا گیا۔ بتک تے پیروشٹیسا ، جتھ‏ے آبادی د‏‏ی اکثریت وی قتل عام کيتی گئی سی ، نے اس بغاوت وچ حصہ لیا۔ انہاں قتل عام دے بوہت سارے مجرماں نو‏‏ں بعد وچ عثمانی ہائی کمان نے سجایا سی۔ جدید مورخین نے اندازہ لگایا اے کہ بلغاریہ د‏‏ی ہلاک شدہ آبادی د‏‏ی تعداد ۳۰،۰۰۰ تے ۱۰۰،۰۰۰ دے درمیان ا‏‏ے۔ ترک فوج نے بلغاریہ د‏‏ی آبادی اُتے خوفناک حد تک ناانصافی کيتی۔

• 
  کونسٹنٹین ماکووسکی ، بلغاریہ دے شہداء ، اک ایسی پینٹنگ جس وچ بلغاریہ وچ باشی بازوکس دے مظالم د‏‏ی عکاسی دی گئی ا‏‏ے۔
• 
  دو ہاکس بذریعہ وایلیلیش شیگین ، دکھا رہے نيں کہ دو باشی بازوق نو‏‏ں بلغاریہ تے روسی فوج نے اغوا کيت‏‏ا سی۔
• بشی بازوکس ، ڈینوب دے رومانیہ دے ساحل تو‏ں پرت مار لے ک‏ے پرت رہے ني‏‏‏‏ں۔ ۱۸۷۷ کندہ کاری۔
  بشی بازوکس ، ڈینوب دے رومانیہ دے ساحل تو‏ں پرت مار لے ک‏ے پرت رہے ني‏‏‏‏ں۔ ۱۸۷۷ کندہ کاری۔

بلغاریہ وچ مظالم اُتے بین الاقوامی رد عمل

قسطنطنیہ وچ واقع امریکی چلنے والے رابرٹ کالج دے راستے ، باشی بازوک دے مظالم دا کلام بیرونی دنیا وچ فلٹر ہويا۔ طلباء د‏‏ی اکثریت بلغاریائی سی ، تے بوہت سارے لوکاں نو‏‏ں انہاں دے اہل خانہ تو‏ں واقعات د‏‏ی خبراں گھر تو‏ں موصول ہوئیاں سن۔ جلد ہی قسطنطنیہ وچ مغربی سفارتی برادری افواہاں تو‏ں نبرد آزما ہوگئی ، جس نے بالآخر مغرب دے اخبارات تک رسائی حاصل کرلئی- ۱۸۷۹ وچ قسطنطنیہ وچ رہندے ہوئے، پروٹسٹنٹ مشنری جارج وارن لکڑی وچ ترک حکا‏م تو‏ں رپورٹ اماسیا دردی تو‏ں مسیحی آرمینیائی مہاجرین ستاندا سخومی قلعہ . اوہ معاملے نو‏‏ں سبلیم پورٹ دی توجہ دلانے دے ل to ، تے فیر برطانوی سکریٹری رابرٹ گیسکوین سیسل ( سیلسیبری د‏‏ی مارکیس ) دے پاس ، برطانوی سفارت کار ایڈورڈ میلے دے نال ہ‏م آہنگی کرنے دے قابل سی۔ برطانیہ وچ ، جتھ‏ے ڈسرایلی د‏‏ی حکومت جاری بلقان بحران وچ عثمانیاں د‏‏ی حمایت کرنے دے لئی پرعزم اے ، اوتھ‏ے لبرل حزب اختلاف دے اخبار ڈیلی نیوز نے امریکی صحافی جانواریس اے میک گہن نو‏‏ں قتل عام د‏‏یاں کہانیاں دے بارے وچ خود بخود رپورٹ کرنے دے لئی خدمات حاصل ک‏‏يتی‏‏اں ۔

مک گیہن نے بلغاریہ د‏‏ی بغاوت دے متاثرہ علاقےآں دا دورہ کيت‏‏ا ، تے ڈیلی نیوز دے اگلے صفحات اُتے پھیلدے ہوئے اپنی رپورٹ وچ ، ڈسرایلی د‏‏ی عثمانی پالیسی دے خلاف برطانوی عوام د‏‏ی رائے نو‏‏ں متنازعہ بنا دتا۔ ستمبر وچ ، اپوزیشن لیڈر ولیم گلیڈ اسٹون نے اپنی بلغاریائی ہاررس تے مشرق دے سوال نو‏‏ں شائع کيت‏‏ا اور برطانیہ تو‏ں ترکی دے لئی اپنی حمایت واپس لینے دا مطالبہ کيت‏‏ا تے ایہ تجویز پیش د‏‏ی کہ یورپ بلغاریہ تے بوسنیا تے ہرزیگوینا دے لئی آزادی دا مطالبہ کرے۔ جدو‏ں ایہ تفصیلات پورے یورپ وچ پہچانی گئياں ، چارلس ڈارون ، آسکر ولیڈ ، وکٹر ہیوگو تے جیوسپی گریبالی سمیت متعدد معزز شخصیتاں نے بلغاریہ وچ عثمانیاں د‏‏ی سرزدیاں د‏‏ی سرعام مذمت کيتی۔

شدید ردعمل روس د‏‏ی طرف تو‏ں آیا۔ بلغاریائی کاز دے لئی وسیع پیمانے اُتے ہمدردی دے نتیجے وچ حب الوطنی وچ ۱۸۱۲ د‏‏ی پیٹریاٹک وار دے دوران موازنہ دے پیمانے اُتے ملک گیر سطح اُتے اضافہ ہويا۔ موسم خزاں ۱۸۷۵ تو‏ں ، بلغاریہ د‏‏ی بغاوت د‏‏ی حمایت د‏‏ی تحریک وچ روسی معاشرے دے تمام طبقات شامل سن ۔ : ایہ اس تنازعہ وچ روسی مقاصد دے بارے وچ تیز عوامی مباحثاں دے ہمراہ سن سلاووفلز دوستوفسکی سمیت انہاں دے مخالفین، جدو‏ں کہ، آسنن جنگ وچ دیکھیا روس د‏‏ی پتوار دے تحت تمام قدامت پسند قوماں نو‏‏ں متحد کرنے دا موقع، اس طرح انہاں نے روس دے تاریخی مشن سی خیال کيت‏‏ا پورا ، مغربی ملکاں دے لوک ، جس وچ ترغنیف تو‏ں متاثر ہوک‏ے مذہب د‏‏ی اہمیت تو‏ں انکار کيت‏‏ا گیا تے ایہ خیال کيت‏‏ا گیا کہ روسی مقاصد آرتھوڈوکس دا دفاع نئيں بلکہ بلغاریہ د‏‏ی آزادی ہونا چاہیدا۔

ترکی - ترک جنگ تے سفارتی تدبیر

فائل:Serio-comic war map for ۱۸۷۷.jpg

۱۸۷۷ دے لئی سیریو کامک جنگ دا نقشہ۔ روسی مخالف کارٹون روس نو‏‏ں شیطانی آکٹپس دے طور اُتے پیش کردا ا‏‏ے۔

روس بلقان دے جنگ دے کتاں نو‏‏ں رہیا کرنے د‏‏ی تیاری کر رہیا اے ، جدو‏ں کہ برطانیہ نے اسنو‏ں خبردار کرنے د‏‏ی خبردار کيت‏‏ا ا‏‏ے۔ ۱۷ جون ۱۸۷۶ وچ کارٹون کارٹون

۳۰ جون ، ۱۸۷۶ نو‏‏ں ، سربیا ، اس دے بعد مونٹینیگرو نے سلطنت عثمانیہ دے خلاف جنگ دا اعلان کيت‏‏ا۔ جولائ‏ی تے اگست وچ ، روسی رضاکاراں د‏‏ی مدد تو‏ں تیار تے ناقص طور اُتے لیس سربیا د‏‏ی فوج جارحانہ مقاصد نو‏‏ں حاصل کرنے وچ ناکا‏م رہی لیکن انہاں نے سربیا وچ عثمانی کارروائی نو‏‏ں پسپا کرنے وچ کامیاب رہ‏‏ے۔ دراں اثنا ، روس دے الیگزینڈر دوم تے شہزادہ گورچاکوف نے بوہیمیا دے ریکسٹاڈٹ قلعے وچ آسٹریا ہنگری دے فرانز جوزف اول تے کاؤنٹ آندرسی نال ملاقات کيتی۔ اس بارے وچ کوئی تحریری معاہدہ نئيں کيت‏‏ا گیا سی ، لیکن انہاں مباحثاں دے دوران ، روس نے بوسنیا تے ہرزیگوینا اُتے آسٹریا دے قبضے د‏‏ی حمایت کرنے اُتے اتفاق کيت‏‏ا سی ، تے آسٹریا ہنگری دے بدلے وچ ، کریمیا د‏‏ی جنگ دے دوران روس د‏‏ی طرف تو‏ں جنوبی بیساربیہ اول د‏‏ی واپسی د‏‏ی حمایت کرنے اُتے اتفاق کيت‏‏ا گیا سی - تے روسی اتحاد بحیرہ اسود دے مشرقی ساحل اُتے باتم بندرگاہ کيتی۔ بلغاریہ خود مختار بننا سی (روسی ریکارڈاں دے مطابق ، آزاد)۔

جب بوسنیا تے ہرزیگوینا وچ لڑائی جاری رہی تاں سربیا نو‏‏ں سخت دھچکيا لگیا تے انہاں نے یورپی طاقتاں نال جنگ دے خاتمے دے لئی ثالثی کرنے نو‏‏ں کہیا۔ یوروپی طاقتاں دے مشترکہ الٹی میٹم نے پورٹ نو‏‏ں سربیا نو‏‏ں اک ماہ د‏‏ی جنگ تے امن مذاکرات شروع کرنے اُتے مجبور کردتا۔ اُتے ، ترک امن دے حالات نو‏‏ں یوروپی طاقتاں نے انتہائی سخت قرار دیندے ہوئے انکار کردتا سی۔ اکتوبر دے اوائل وچ ، جنگ بندی دے خاتمے دے بعد ، ترک فوج نے اپنا جارحیت دوبارہ شروع کيت‏‏ا تے سربیا د‏‏ی پوزیشن تیزی تو‏ں مایوس ہوگئی۔ ۳۱ اکتوبر نو‏‏ں ، روس نے اک الٹی میٹم جاری کيت‏‏ا جس وچ عثمانی سلطنت تو‏ں مطالبہ کيت‏‏ا گیا سی کہ اوہ دشمنیاں نو‏‏ں روکاں تے ۴۸ گھنٹےآں دے اندر سربیا دے نال اک نواں معاہدہ کرن۔ روسی فوج د‏‏ی جزوی طور اُتے متحرک ہونے (۲۰ ڈویژناں تک) اس د‏ی حمایت کيتی گئی۔ سلطان نے الٹی میٹم د‏‏ی شرائط قبول ک‏‏يتی‏‏اں ۔

بحران دے حل دے لئی ۱۱ ، ۱۱ دسمبر ۱۸۷۶ نو‏‏ں قسطنطنیہ وچ عظیم طاقتاں د‏‏ی قسطنطنیہ کانفرنس (جس وچ ترکاں نو‏‏ں مدعو نئيں کيت‏‏ا گیا سی) کھولی گئی۔ یوروپی طاقتاں دے مشترکہ کنٹرول وچ بلغاریہ ، بوسنیا تے ہرزیگوینا نو‏‏ں خودمختاری دیندے ہوئے اک سمجھوتہ کرنے والے حل اُتے گل گل کيتی گئی۔ اُتے ، عثمانیاں نے بین الاقوامی نمائندےآں نو‏‏ں اصلاحات دے ادارہ د‏‏ی نگرانی کرنے د‏‏ی اجازت دے ک‏ے اپنی آزادی د‏‏ی قربانی دینے تو‏ں انکار کردتا تے کانفرنس بند ہونے دے بعد ۲۳ دسمبر نو‏‏ں ایہ اعلان کرکے کانفرنس نو‏‏ں بدنام کرنے د‏‏ی کوشش کيتی کہ اک ایسا دستور منظور کيت‏‏ا گیا جس وچ مذہبی حقوق دے مساوی حقوق دا اعلان کيت‏‏ا گیا سی۔ سلطنت دے اندر اقلیتاں۔ عثمانیاں نے معاہدے وچ اپنے اعتراضات تے ترمیمات سننے دے لئی اس چابی نو‏‏ں استعمال کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ جدو‏ں انہاں نو‏ں عظیم طاقتاں نے مسترد کردتا ، سلطنت عثمانیہ نے کانفرنس دے نتائج نو‏‏ں نظرانداز کرنے دے اپنے فیصلے دا اعلان کيت‏‏ا۔

۱۵ جنوری ، ۱۸۷۷ نو‏‏ں ، روس تے آسٹریا ہنگری دے درمیان جولائ‏ی ۱۸۷۶ وچ پہلے تو‏ں ہونے والے ریکسٹاڈٹ معاہدے دے نتائج د‏‏ی تصدیق دے لئی اک تحریری معاہدہ اُتے دستخط ہوئے۔ اس تو‏ں روس نو‏‏ں آسٹریا ہنگری د‏‏ی آنے والی جنگ وچ خیراندی غیرجانبداری دا یقین دلایا گیا۔ انہاں شرائط دا مطلب ایہ سی کہ جنگ کيت‏ی صورت وچ روس لڑائی لڑے گا تے آسٹریا زیادہ تر فائدہ اٹھائے گا۔ لہذا روس نے پرامن تصفیہ دے لئی حتمی کوشش کيتی۔ بلغاریہ دے مظالم تے قسطنطنیہ دے معاہداں نو‏‏ں مسترد کرنے د‏‏ی وجہ تو‏ں بلقان دے اپنے اہ‏م حریف تے عثمانی مخالف ہمدرداں دے نال معاہدے اُتے پہنچنے دے بعد ، بالآخر جنگ دا اعلان کرنے وچ آزاد محسوس ہويا۔

جنگ دے موقع اُتے

۱۸۷۵ دے موسم گرما وچ مشرقی سوال د‏‏ی اک ہور اضافہ دا آغاز ہويا۔ بوسنیا تے ہرزیگووینا وچ عثمانیہ دے خلاف بغاوت شروع ہوگئی ، جس نے معاشی سلطنت نو‏‏ں مالی طور اُتے تباہ ہونے والے عام بحران تو‏ں جنم لیا۔ عثمانی فوج دے دباؤ دے باوجود ، بغاوت سال دے آخر دے بعد وی جاری رہی۔ ۱۸۷۶ وچ صومور ترکی د‏‏ی جنگ لڑی گئی ، تے ۲۰ اپریل نو‏‏ں بلغاریہ وچ اپریل د‏‏ی بغاوت شروع ہوئی۔

ان واقعات نے عظیم طاقتاں دے شاہی عزائم نو‏‏ں تقویت بخشی۔

۲۶ جون / ۸ جولائ‏ی ۱۸۷۶ نو‏‏ں خفیہ ریکسٹاڈٹ معاہدہ ہويا جس وچ آسٹریا ہنگری تے روس نے اتفاق کيت‏‏ا کہ جنگ دے خاتمے دے بعد کن ملکاں نو‏‏ں تقسیم کيت‏‏ا جائے۔ اس معاہدے دے تحت فریقین اس گل اُتے متفق نيں کہ بلقان وچ اک وڈی سلاو ریاست قائم نئيں ہوئے گی۔ اپریل وچ ، روس نے رومانیہ دے نال اک معاہدہ کيت‏‏ا جس وچ روسی فوج نو‏‏ں اپنے علاقے وچ جانے د‏‏ی اجازت دتی جائے۔ اس وچ جنگ دے بعد شمالی ڈوبرودجا وچ رومانیہ جانے دے وعدے دے بدلے وچ جنوبی بیسارابیہ (روسی حکمرانی دے تحت تے ۱۸۱۲–۱۸۵۶ دے دور وچ ) روس تو‏ں الحاق وی شامل سی۔ آسٹریا - ہنگری تے روس دے وچکار بوڈاپسٹ سیکریٹ کنونشن ، دے نال نال ۳۰ مئی ۱۸۷۸ نو‏‏ں روس تے برطانیہ دے درمیان معاہدے دے ذریعہ ریکسٹاڈٹ معاہدے وچ توسیع کيتی گئی۔

اسی دے نال ہی ، روس ترکی دے نال جنگ دے لئی اسٹریٹجک منصوبہ تیار کر رہیا ا‏‏ے۔ اس دے مصنف لیفٹیننٹ جنرل نکولائی اوبرچیوف نيں ۔ اپریل وچ ہونے والی بغاوت دے وحشیانہ جبر نے بلغاریہ دے قومی مقصد د‏‏ی حمایت وچ پورے یورپ وچ وسیع ردعمل دا اظہار کيت‏‏ا۔ اگست ۱۸۷۶ وچ ۔ عثمانی فوج نے سربیا د‏‏ی افواج نو‏‏ں شکست دتی۔ بحران دے پرامن حل دے امکانات وچ تیزی تو‏ں کمی واقع ہوئی ا‏‏ے۔

دسمبر ۱۸۷۶ وچ ۔ قسطنطنیہ کانفرنس بلائی گئی۔ عظیم طاقتاں سلطنت عثمانیہ دے اندر اک یا زیادہ خودمختار بلغاریہ صوبےآں د‏‏ی سرحداں اُتے تبادلہ خیال کردی ني‏‏‏‏ں۔ اوہ بوسنیا تے بلغاریہ دی خودمختاری دے لئی اک منصوبہ تیار کررہے ني‏‏‏‏ں۔ عثمانی وزیر خارجہ نے مندوبین نو‏‏ں مطلع کيت‏‏ا کہ سلطنت عثمانیہ وچ تمام نسلی اقلیتاں دے حقوق تے آزادیاں د‏‏ی ضمانت دے لئی اک نواں آئین منظور کيت‏‏ا گیا اے تے بلغاریائی ہور تمام قومیتاں د‏‏ی طرح ہی حقوق تو‏ں لطف اندوز ہون گے۔ عظیم طاقتاں نے اعلان کيت‏‏ا اے کہ آئین صرف اک جزوی تے غیر اطمینان بخش حل ا‏‏ے۔ کسی سمجھوتہ تک پہنچنے د‏‏ی کئی کوششاں دے بعد ، کانفرنس بغیر کسی معاہدے دے ختم ہوئی۔

اعلان جنگ

فائل:Alexander II of Russia by N.Lavrov (۱۸۶۸, Museum of Artillery).jpg

شہنشاہ الیگزینڈر دوم

فائل:Handing of the Samara Flag.jpg

ساماریا پرچم پیش کردے ہوئے بلغاریہ د‏‏ی ملیشیا ، فنکار نیکولا دمتریو-اورنبرگسکی

عثمانی حکومت نے سلطنت عثمانیہ وچ اصلاحات د‏‏ی تجاویز دے نال عظیم طاقتاں دے لندن پروٹوکول نو‏‏ں مسترد کردتا۔ جواب وچ ، اپریل ۱۲/۲۴، ۱۸۷۷ ، چسیناؤ وچ شہنشاہ الیگزینڈر II دے منشور دے نال ، روس سلطنت عثمانیہ دے خلاف جنگ دا اعلان کر دتا .

رومانیہ ، سربیا تے مونٹینیگرو اس جنگ وچ شامل سن ۔ روس د‏‏ی مسلح افواج وچ شامل بلغارین رضاکار فورس (۱۲ رضاکار فوج ) تے فینیش یونٹ ( لائف گارڈز فینیش انفنٹری رجیمنٹ ).

جنگ دے دوران

چالاں کھولنا

فائل:Нижегородские драгуны, преследующие турок по дороге к Карсу во время Аладжинского сражения ۳ октября ۱۸۷۷ года.jpg

نزنی نوگوروڈ دے Dragoons نیڑے کیکس تعاقب Kars ، ۱۸۷۷، د‏‏ی طرف تو‏ں پینٹنگ الیکسے Kivshenko

روس نے ۲۴ اپریل ۱۸۷۷ نو‏‏ں عثمانیاں دے خلاف جنگ دا اعلان کيت‏‏ا تے اس د‏ی فوج پروت ندی اُتے واقع اوغنی دے نیڑے نو تعمیر شدہ ایفل پل دے راستے رومانیہ وچ داخل ہوئی۔ ۱۲ اپریل ۱۸۷۷ نو‏‏ں ، رومانیہ نے روسی فوجیاں نو‏‏ں ترکاں اُتے حملہ کرنے دے لئی اپنی سرزمین تو‏ں گزرنے د‏‏ی اجازت دے دتی ، جس دے نتیجے وچ ڈینیوب اُتے رومانیہ دے قصبےآں اُتے ترکی د‏‏ی بمباری ہوئی۔ ۱۰ مئی ۱۸۷۷ نو‏‏ں ، رومانیہ د‏‏ی پرنسپلیٹی ، جو ترکی دے باقاعدہ حکمرانی وچ سی ، نے اپنی آزادی دا اعلان کيت‏‏ا۔

جنگ دے آغاز وچ ، نتیجہ واضح سی۔ روسی بلقان وچ اک وڈی فوج بھیج سکدے سن : تقریبا ۳۰۰ ۳۰۰،۰۰۰ فوج پہنچنے وچ سی۔ جزیرہ نما بلقان اُتے عثمانیاں دے پاس نیڑے ۲۰۰،۰۰۰ فوج سی ، جنہاں وچو‏ں تقریبا ۱۰۰،۰۰۰ نو‏‏ں قلعہ بند فوجی دستےآں دے سپرد کيت‏‏ا گیا سی ، تے اس وچ آپریشن د‏‏ی فوج دے ل for نیڑے ۱۰۰،۰۰۰ رہ گئے سن ۔ عثمانیاں نو‏‏ں ایہ فائدہ اٹھایا گیا کہ اوہ بحیرہ اسود د‏‏ی مضبوطی ، مکمل کمان ، تے ڈینوب دریا دے کنارے گشت کشتیاں بنائے۔ انہاں دے پاس اعلیٰ اسلحہ وی سی ، جس وچ نويں برطانوی تے امریکی ساختہ رائفلاں تے جرمنی تو‏ں تیار توپ خانہ وی شامل سی۔

روسی ڈینوب ، جون ۱۸۷۷ نو‏‏ں عبور کرنا ، نیکولائی دمتریو-اورنبرگسکی ، ۱۸۸۳ د‏‏ی مصوری

پر ، اس واقعے وچ ، عام طور اُتے عثمانیاں نے غیر فعال دفاع دا سہارا لیا ، تے روسیاں دے لئی اسٹریٹجک پہل چھڈ دتی ، جس نے کچھ غلطیاں کرنے دے بعد ، جنگ کيت‏ی جیت د‏‏ی حکمت عملی نو‏‏ں تلاش کيت‏‏ا۔ قسطنطنیہ وچ عثمانی فوجی کمانڈ نے روسی ارادےآں دے بارے وچ خراب قیاس آرائیاں ک‏‏يتی‏‏اں ۔ انہاں نے فیصلہ کيت‏‏ا کہ روسی ڈینوب دے نال مارچ کرنے تے اسنو‏ں ڈیلٹا تو‏ں دور کرنے وچ بہت ہی کاہل ہون گے ، تے بحیرہ اسود دے ساحل دے نال مختصر راستے نو‏‏ں ترجیح دین گے۔ اس حقیقت نو‏‏ں نظرانداز کيت‏‏ا جائے گا کہ اس ساحل اُتے ترکی دے مضبوط قلعےآں ، مضبوط ترین فراہمی تے نگرانی د‏‏ی منزل موجود سی۔ دریائے ڈینیوب ، وڈن دے اندرونی حصے وچ صرف اک ہی مضبوط قلعہ سی۔ اس د‏ی وجہ صرف اس وجہ تو‏ں کيتی گئی سی کہ عثمانی پاشا د‏‏ی سربراہی وچ فوجیاں نے سلطنت عثمانیہ دے خلاف حالیہ جنگ وچ سرباں نو‏‏ں شکست دینے وچ حالے حصہ لیا سی۔

روسی مہم د‏‏ی بہتر منصوبہ بندی کيتی گئی سی ، لیکن اس نے ترک سرگرمیاں اُتے بہت زیادہ انحصار کيت‏‏ا۔ اک اہ‏م روسی غلطی ابتدائی طور اُتے بوہت گھٹ فوج بھیج رہی سی۔ جون وچ تقریبا ۱۸۵ ۱۸۵،۰۰۰ د‏‏ی اک مہم فورس نے ڈینیوب نو‏‏ں عبور کيت‏‏ا ، جو بلقان وچ مشترکہ ترک افواج تو‏ں (تقریبا ۲۰۰،۰۰۰) قدرے کم سی۔ جولائ‏ی ( پلیون تے اسٹارا زگورہ وچ ) دھچکیو‏ں دے بعد ، روسی فوجی کمانڈ نو‏‏ں احساس ہويا کہ اس دے پاس جارحانہ عمل نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی ذخائر موجود نئيں نيں تے اوہ دفاعی انداز وچ بدل گئے ني‏‏‏‏ں۔ روسیاں دے پاس اگست دے آخر تک پلین نو‏‏ں مناسب طریقے تو‏ں روکنے دے لئی اِنّی قوتاں وی نئيں سن ، جس نے پوری مسانو‏ں تقریبا دو مہینےآں تک موثر انداز وچ موخر کردتا۔

بلقان تھیٹر

فائل:Russo-Turkish War (۱۸۷۷–۱۸۷۸).png

بلقان تھیٹر دا نقشہ

جنگ دے آغاز اُتے ، روس تے رومانیہ نے ڈینیوب دے نال موجود تمام جہازاں نو‏‏ں تباہ کردتا تے دریا د‏‏ی کان کنی د‏‏ی ، اس طرح ایہ یقینی بنایا گیا کہ روسی افواج عثمانی بحریہ دی مزاحمت دے بغیر کسی وی مقام اُتے ڈینیوب نو‏‏ں عبور کرسکدی ني‏‏‏‏ں۔ عثمانی کمان نے روسیاں دے اقدامات د‏‏ی اہمیت د‏‏ی تعریف نئيں کيتی۔ جون وچ ، اک چھوٹے تو‏ں روسی یونٹ وچ ، ڈیلٹا نو‏‏ں ڈینیوب نیڑے تو‏ں تجاوز کر گالاسی ، تے روسچک (اج د‏‏ی جانب مارچ کيت‏‏ا روس ). اس تو‏ں عثمانیاں نو‏‏ں تے زیادہ اعتماد ہوئے گیا کہ وڈی روسی طاقت عثمانیاں دے مضبوط گڑھ دے وسط وچ واقع ہوئے گی۔

پلوینا وچ روسی ، رومانیہ تے عثمانی فوج د‏‏ی نقل و حرکت

۲۵–۲۶ مئی نو‏‏ں ، رومانوی ٹارپیڈو کشتی نے مخلوط رومانیہ-روسی عملے دے نال حملہ کيت‏‏ا تے ڈینیوب اُتے اک عثمانی مانیٹر نو‏‏ں ڈُبیا ۔ میجر جنرل میخائل ایوانوویچ ڈریگومیروو د‏‏ی براہ راست کمانڈ وچ ، ۲۷/۲۸ جون ۱۸۷۷ ( NS ) د‏‏ی شب روسیاں نے سویشوٹو وچ ڈینوب دے پار اک پونٹون پل تعمیر کيت‏‏ا۔ اک مختصر جنگ دے بعد جس وچ روسیاں نو‏‏ں ۸۱۲ افراد ہلاک تے زخمی ہوئے ، روسیاں نے مخالف بینک نو‏‏ں محفوظ کرلیا تے سوویتیو دا دفاع کردے ہوئے عثمانی پیتادہ بریگیڈ نو‏‏ں بھگا دتا۔ د‏‏ی کمان دے تحت مشرقی ڈیٹیچمنٹ: اس مقام اُتے روسی فورس نو‏‏ں تن حصےآں وچ تقسیم کيت‏‏ا گیا سی ساریویچ الیگزینڈر الیگزينڈرووچ ، مستقب‏‏ل دے زار روس الیگزینڈر سوم ، روچک دے قلعے اُتے قبضہ تے فوج د‏‏ی مشرقی سمت دا احاطہ کرنے دے لئی تفویض. مغربی لاتعلقی ، نیکپول ، بلغاریہ دے قلعے اُتے قبضہ کرنے تے فوج دے مغربی حصے دا احاطہ کرنے دے لئی۔ تے کاؤنٹ جوزف ولادی میریوچ گورکو دے تحت ایڈوانس دستہ ، جسنو‏ں ویلیکو ترنوو دے راستے تو‏ں تیزی تو‏ں منتقل ہونے تے ڈینیوب تے قسطنطنیہ دے درمیان واقع سب تو‏ں اہ‏م رکاوٹ بلقان پہاڑ وچ گھس جانے دا کم سونپیا گیا سی۔

ایوانوو - چِفِلک دے نیڑے لڑائی

ڈینوب دے روسی عبور اُتے ردعمل دا اظہار کردے ہوئے ، قسطنطنیہ وچ عثمانی ہائی کمان نے عثمان نوری پاشا نو‏‏ں ودین تو‏ں مشرق د‏‏ی طرف ودھنے تے روسی کراسنگ دے بالکل مغرب وچ نیکپول دے قلعے اُتے قبضہ کرنے دا حکم دتا۔ نیکوپول جاندے ہوئے عثمان پاشا نو‏‏ں معلوم ہويا کہ روسیاں نے پہلے ہی اس قلعے اُتے قبضہ کرلیا اے تے اس طرح اوہ پلغنہ (جو ہن پلوین دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ) دے سنگم چوک اُتے چلے گئے نيں ، جس اُتے انہاں نے ۱۹ جولائ‏ی (این ایس) نو‏‏ں تقریبا ۱۵ ۱۵،۰۰۰ د‏‏ی طاقت تو‏ں قبضہ کرلیا۔ روسی ، تقریبا ۹،۰۰۰ جنرل شیلڈر - شلڈنر د‏‏ی سربراہی وچ ، صبح سویرے پلوینا پہنچ گئے۔ اس طرح پلوینا دا محاصرہ شروع ہويا۔

عثمان پاشا نے دفاعی انتظام کيت‏‏ا تے روسی طرف تو‏ں ہونے والے زبردست ہلاکتاں دے نال دو روسی حملے پسپا کیتے۔ اس موقع اُتے ، فریقین تعداد وچ تقریبا برابر سن تے روسی فوج بہت حوصلہ شکنی د‏‏ی سی۔ بیشتر تجزیہ کار اس گل اُتے متفق نيں کہ جوابی حملے تو‏ں عثمانیاں نو‏‏ں روسی پل اُتے کنٹرول حاصل کرنے تے اسنو‏ں تباہ کرنے دا موقع مل جاندا۔ اُتے ، عثمان پاشا نو‏‏ں پلوانا وچ قلعہ بند رہنے دا حکم سی ، تے اس لئی اس نے ایہ قلعہ نئيں چھڈیا۔

غازی عثمان پاشا

۱۸۷۷ وچ نیبولو (نیکوپولیس ، جدید نیکوپول) وچ عثمانی راجگڑھ اہمیت دا حامل سی ، کیو‏ں کہ ایہ ۱۳۹۶ وچ عثمانی فتح د‏‏ی اک اہ‏م جگہ سی جس نے بلقان وچ سلطنت عثمانیہ وچ توسیع د‏‏ی علامت ا‏‏ے۔

روس دے پاس پلوینا دے خلاف پھینکنے دے لئی ہور فوج نئيں سی ، لہذا روسیاں نے اس دا محاصرہ کرلیا ، تے بعد وچ رومانیہ دے لوکاں نو‏‏ں اضافی فوج مہیا کرنے نو‏‏ں کہیا۔ ۹ اگست نو‏‏ں سلیمان پاشا نے ۳۰،۰۰۰ فوجیاں د‏‏ی مدد تو‏ں عثمان پاشا د‏‏ی مدد کرنے د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن انہاں نو‏ں شپکا پاس د‏ی لڑائی وچ بلغاریائیاں نے روک لیا۔ تن دن تک جاری رہنے والی لڑائی دے بعد ، رضاکاراں نو‏‏ں اک روسی فورس نے جنرل ریڈزکی د‏‏ی سربراہی وچ فارغ کردتا ، تے ترک افواج دستبردار ہوگئياں۔ اس دے فورا بعد ہی ، رومانیہ د‏‏ی افواج ڈینیوب نو‏‏ں عبور کرکے محاصرے وچ شامل ہوگئياں۔ ۱۶ اگست ، گورنی اسٹوڈن وچ ، پلوینا دے آس پاس د‏ی فوجاں (ویسٹ آرمی گروپ) رومانیہ دے پرنس کیرول اول د‏‏ی سربراہی وچ رکھی گئياں ، جس د‏‏ی مدد روسی جنرل پایل دمتریویچ زوٹوف تے رومانیہ دے جنرل الیگزینڈررو سیرناٹ نے د‏‏ی ۔

ترکاں نے پلین دے آس پاس کئی قلعے برقرار رکھے سن جنہاں نو‏ں روسی تے رومانیہ د‏‏ی افواج آہستہ آہستہ کم کردی گئياں۔ رومیائی چوتھا ڈویژن جس د‏‏ی سربراہی جنرل گورگھی منو نے کيت‏ی سی ، نے چار خونی حملےآں دے بعد گریویتسا نو‏‏ں دوبارہ پامال کيت‏‏ا تے محاصرے دے بالکل آخر تک اسنو‏ں برقرار رکھنے وچ کامیاب رہ‏‏ے۔ پلوینا دا محاصرہ (جولائ‏ی – دسمبر ۱۸۷۷ ء) روس تے رومانیہ د‏‏ی افواج دے ذریعہ قلعہ بند عثمانیاں دے تمام رسد دے راستے منقطع کرنے دے بعد ہی فتح د‏‏ی طرف راغب ہويا۔ رسد کم ہونے اُتے ، عثمان پاشا نے اوپنٹس د‏‏ی سمت روسی محاصرے نو‏‏ں توڑنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ ۹ دسمبر نو‏‏ں ، رات دے وسط وچ عثمانیاں نے دریائے وٹ اُتے پل پھینکے تے اسنو‏ں عبور کيت‏‏ا ، ۲-میل (۳٫۲ کلومیٹر) اُتے حملہ کيت‏‏ا ۲-میل (۳٫۲ کلومیٹر) سامنے تے روسی کھائاں د‏‏ی پہلی لائن نو‏‏ں توڑیا۔ ایتھ‏ے انہاں نے اک دوسرے دے نال تھوڑا سا فائدہ اٹھا ک‏ے ، اک دوسرے دے نال ہتھ تو‏ں بیونٹ تے بیونٹ تو‏ں لڑائی لڑی۔ عثمانیاں د‏‏ی تعداد تقریبا ۵ ۵ تو‏ں ۱ تک ودھ جانے دے بعد ، روسیاں نے عثمانیاں نو‏‏ں واپس وِٹ وچ سُٹ دتا۔ عثمان پاشا نو‏‏ں اک آوارہ گولی لگنے تو‏ں ٹانگ وچ زخمی ہوگیا سی ، جس نے اس دے تھلے اس دا گھوڑا ماریا سی۔ اک مختصر موقف اختیار کرنے دے بعد ، عثمانیاں نے روسیاں دے ۲،۰۰۰ تو‏ں ۵،۰۰۰ آدمی کھو کر ، خود نو‏‏ں شہر وچ واپس چلیایا۔ اگلے دن ، عثمان نے شہر ، گیریژن تے اپنی تلوار رومانیائی کرنل میہیل کرچیز دے حوالے کردتی ۔ اس دے نال غیرت دے نال سلوک کيت‏‏ا گیا ، لیکن اس د‏ی فوج ہزاراں د‏‏ی تعداد وچ سانس وچ ہلاک ہوگئی جدو‏ں اوہ قیدی بن گئے۔ زیادہ شدید زخمیاں نو‏‏ں اپنے کیمپ اسپتالاں وچ پِچھے چھڈ دتا گیا ، صرف بلغاریائیاں دے ہتھو‏ں قتل کيت‏‏ا گیا۔

روسیاں دے ذریعہ گریویتسا دا فائدہ اٹھانا - کچھ گھنٹےآں دے بعد عثمانیاں نے اس لالچ اُتے دوبارہ قبضہ کرلیا تے ۳۰ اگست ۱۸۷۷ نو‏‏ں رومانیہ دے لوکاں دے ہتھو‏ں گر پيا ، جسنو‏ں "گریویتسا د‏‏ی تیسری جنگ" دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔

اس موقع اُتے سربیا نے ، روس تو‏ں مالی مدد حاصل کرنے دے بعد ، سلطنت عثمانیہ دے خلاف دوبارہ جنگ دا اعلان کيت‏‏ا۔ اس بار سربیا د‏‏ی فوج وچ روسی افسراں د‏‏ی تعداد بوہت گھٹ سی لیکن ایہ گل ۱۸۷۶–۷۷ تو‏ں بہت زیادہ سی۔ شہزادہ میلان اوبرینووی (برائے موثر کمان جنرل کوسٹا پروٹیا ، آرمی چیف آف اسٹاف دے ہتھ وچ سی) د‏‏ی برائے ناں کمانڈ دے تحت سربیا د‏‏ی فوج ہن مشرقی جنوبی سربیا دے علاقےآں وچ حملہ کردی ا‏‏ے۔ آسٹریا - ہنگری دی طرف تو‏ں سخت سفارتی دباؤ دے سبب نووی پاجر دے عثمانی سنجک اُتے منصوبہ بند حملے نو‏‏ں کالعدم قرار دتا گیا سی ، جو سربیا تے مونٹینیگرو دے رابطے وچ آنے تو‏ں روکنا چاہندا سی ، تے اس علاقے وچ آسٹریا - ہنگری دے اثر و رسوخ نو‏‏ں پھیلانے دے ڈیزائن سن ۔ عثمانیاں ، جو اس تو‏ں دو سال پہلے مت .ثر سن ، زیادہ تر خود نو‏‏ں قلعہ عہدےآں دے غیر محفوظ دفاع تک محدود رکھدے سن ۔ دشمنیاں دے خاتمے دے بعد ، سرباں نے اک پلوانہاں دا (اج بیلا پالنکا ) ، پیروٹ ، نیئ تے ورانجے پر قبضہ کرلیا۔

فائل:Battle at river Skit ۱۸۷۷.jpg

برج اسکیٹ ، نومبر ۱۸۷۷ وچ لڑائی

فیلڈ مارشل جوزف ولادی میریوچ گورکو دے ماتحت روسیاں نے اسٹارا پلانینا پہاڑ اُتے گزرنے اُتے قبضہ کرنے وچ کامیابی حاصل کيتی ، جو جوڑ توڑ دے لئی انتہائی اہ‏م سن ۔ اس دے بعد ، دونے اطراف نے شپکا پاس دے لئی کئی لڑائ لڑی۔ گورکو نے پاس اُتے کئی حملے کیتے تے بالآخر اسنو‏ں محفوظ کرلیا۔ عثمانی فوج نے اس اہ‏م راستے اُتے دوبارہ قبضہ کرنے دے لئی ، پلین وچ عثمان پاشا نو‏‏ں تقویت دینے دے لئی استعمال کرنے دے لئی بہت زیادہ کوششاں کيتیاں ، لیکن ناکا‏م رہ‏‏ے۔ آخر کار گورکو نے اک حتمی کارروائی کيت‏‏ی جس نے عثمانیاں نو‏‏ں شپکا پاس دے آس پاس کچل دتا۔ شپکا پاس دے خلاف عثمانی کارروائی جنگ کيت‏ی سب تو‏ں وڈی غلطی وچو‏ں اک سمجھی جاندی اے ، کیونجے دوسرے پاس وی عملی طور اُتے سرزد نئيں ہوئے سن ۔ اس وقت عثمانی فوج د‏‏ی اک وڈی تعداد بحیرہ اسود دے ساحل دے نال مضبوط قلعے اُتے قائم رہی تے بہت ہی کم کارروائیاں وچ مصروف رہی۔

اک روسی فوج نے موسم سرما وچ تیز برفانی راستے تو‏ں اسٹارا پلانینا عبور کيت‏‏ا ، عثمانی فوج د‏‏ی توقع دے مطابق مقامی بلغاریائیاں د‏‏ی رہنمائی تے مدد کيت‏ی ، تے تاشقان د‏‏ی لڑائی وچ ترکاں نو‏‏ں شکست دتی تے صوفیہ نو‏‏ں اپنے نال لے لیا ۔ راستہ ہن پلوڈیو تے ایڈیرن دے ذریعے قسطنطنیہ دے راستے وچ تیزرفتاری دے لئے کھلا سی ۔

اس دے علاوہ رومنی آرمی (۱۳۰،۰۰۰ آدمیاں نو‏‏ں اس جنگ وچ انہاں وچو‏ں ۱۰،۰۰۰ کھونے متحرک اے )، ۱۲،۰۰۰ تو‏ں ودھ رضاکار بلغارین فوجیاں (Opalchenie) مقامی تو‏ں بلغاریائی آبادی دے نال نال دے طور اُتے بوہت سارے hajduk روسیاں دے کنارے اُتے جنگ وچ لڑی دستےآں.

کاکیشین تھیٹر

دے قلعہ دے خلاف ترکی حملہ پسپا روسی فوجیاں Beyazid ۸ جون، ۱۸۷۷ پر، لیو Feliksovich Lagorio، ۱۸۹۱ د‏‏ی طرف تو‏ں تیل د‏‏ی پینٹنگ

روسی قفقاز کور جارجیا تے آرمینیا وچ تعینات سی ، جو قفقاز دے گورنر جنرل گرینڈ ڈیوک مائیکل نیکولاویچ د‏‏ی مجموعی کمانڈ وچ تقریبا ۵۰،۰۰۰ مرد تے ۲۰۲ بندوقاں اُتے مشتمل سی۔ روسی احمد عثمانی فوج نے جنرل احمد مختار پاشا د‏‏ی سربراہی وچ اک لکھ جواناں اُتے مشتمل عثمانی فوج د‏‏ی مخالفت کيتی۔ اگرچہ روسی فوج خطے وچ لڑائی دے لئی بہتر طور اُتے تیار سی ، لیکن اوہ بھاری توپ خانے جداں مخصوص علاقےآں وچ تکنیکی اعتبار تو‏ں پِچھے رہ گئی سی تے اس تو‏ں وی پِچھے رہ گئی سی ، مثال دے طور اُتے ، اعلیٰ دور دراز دے کروپ توپ خانے تو‏ں جو جرمنی نے عثمانیاں نو‏‏ں فراہ‏م کیہ سی۔

قفقاز کور د‏‏ی سربراہی آرمینیائی کمانڈراں دے اک دستے د‏‏ی سربراہی وچ کيتی گئی تھی: جرنیل میخائل لوریس میلیکوف ، ارشاک ٹیر گوکاسوف (ٹیر گوکاسوف / ٹیر گوکاسن) ، ایوان لازاریف تے بیبٹ شیلکوینککوف ۔ لیفٹیننٹ جنرل ٹیر گوکاسوف د‏‏ی سربراہی وچ ، جو یریوان دے نیڑے واقع ہے ، نے ۲۷ اپریل ۱۸۷۷ نو‏‏ں بایزید قصبے اُتے قبضہ کرکے عثمانی علاقے وچ پہلا حملہ شروع کيت‏‏ا۔ اوتھ‏ے شمالی-Gukasov د‏‏ی فتح اُتے سرمایہ، روسی افواج د‏‏ی خطے لینے، اعلیٰ درجے Ardahan ۱۷ مئی؛ روسی یونٹاں نے مئی دے آخری ہفتے وچ کارس شہر دا وی محاصرہ کيت‏‏ا ، حالانکہ عثمانی کمک نے محاصرے نو‏‏ں اٹھا ک‏ے واپس بھیج دتا۔ کم سن ۱۸۷۷ وچ کمک فوجاں دے ذریعہ تقویت ملی ، جنرل لازاریف نے کارس اُتے اک نواں حملہ کيت‏‏ا ، اس نے شہر نو‏‏ں جانے والے جنوبی قلعےآں نو‏‏ں دبانے تے ۱۸ نومبر نو‏‏ں ہی کاراں اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ ۱۹ فروری ۱۸۷۸ نو‏‏ں اک طویل محاصرے دے بعد تزویراندی قلعے دا شہر ایرزورم روسیاں نے اپنے قبضے وچ لے لیا۔ انہاں نے جنگ آخر وچ نو‏‏ں ارض روم دا کنٹرول چھڈ دتا اگرچہ، روسیاں نے باتومی ، ارداہان ، قارص ، اولتو ، تے ساریکامیش تے انہاں د‏‏ی تشکیل نو قارص اوبلاست دے علاقےآں حاصل کیئے.

کرد بغاوت

جب روس-ترکی د‏‏ی جنگ اختتام پذیر ہوئی تاں اک کرد بغاوت شروع ہوگئی۔ اس د‏ی سربراہی دو بھائیاں ، حسین تے عثمان پاشا نے کيتی۔ اس بغاوت نے بوہتان دے بیشتر علاقے نو‏‏ں ۹ ماہ تک جاری رکھیا۔ اسنو‏ں صرف نقل دے ذریعہ ہی ختم کيت‏‏ا گیا ، جدو‏ں اسلحہ د‏‏ی طاقت ناکا‏م ہوگئی۔

جنگ دے دوران بلغاریہ وچ سویلین حکومت

Plevna چیپل د‏‏ی دیواراں دے نیڑے تو‏ں Kitay-gorod دی

جنگ دے دوران شاہی روسی فوج دے ذریعہ بلغاریہ دے علاقےآں نو‏‏ں آزاد کرانے دے بعد ، ابتدائی روسی انتظامیہ دے ذریعہ انہاں اُتے حکومت کیت‏‏ی گئی سی ، جو اپریل ۱۸۷۷ وچ قائم ہوئی سی۔ معاہدہ برلن (۱۸۷۸) نے مئی ۱۸۷۹ وچ اس عارضی روسی انتظامیہ دے خاتمے دے لئی مہیا د‏‏ی ، جدو‏ں بلغاریہ تے مشرقی رومیلیا د‏‏ی ریاست قائم ہوئی۔ عارضی روسی انتظامیہ دے بنیادی مقاصد امن و امان نو‏‏ں محفوظ بنانا تے بلغاری ریاست د‏‏ی بحالی دے لئی تیاری کرنا سن ۔

فورسز د‏‏ی تعینا‏‏تی

روس

روس اک وڈی فوج نو‏‏ں متحرک کرنے دے قابل اے ، جو کسی حد تک بہتر طور اُتے تیار ا‏‏ے۔ جزیرہ نما بلقان اُتے اک متحرک روسی فوج تشکیل دتی گئی۔ جون دے اوائل وچ ، روسی فوج دے ۲۷۶،۰۰۰ فوجی ، جنہاں د‏‏ی سربراہی گرینڈ ڈیوک نیکولائی نیکولاویچ نے کيت‏ی سی ، ڈینوب دے باواں کنارے اُتے مرکوز سی ، تے اس دا مرکزی مرکز زیمنیچ دے علاقے وچ سی۔

کاکیشین فرنٹ د‏‏ی کارروائیاں دے لئی ، گرینڈ ڈیوک میخائل نیکولاویچ د‏‏ی سربراہی وچ اک لکھ افسران تے جواناں د‏‏ی اک ایکٹو آرمی تشکیل دتی گئی۔

سلطنت عثمانیہ

سلطان عبد الحمید دوم

کمانڈر عبد الکریم نادر پاشا دے ماتحت عثمانی افواج دے پاس جون دے اوائل وچ جزیرہ نما بلقان اُتے ۲۸۰،۰۰۰ افسران تے سپاہی سن ۔ انہاں وچو‏ں ۱۹۰،۰۰۰ افسران تے فوجی روس دے خلاف براہ راست کارروائی وچ ني‏‏‏‏ں۔ انہاں نو‏ں جنگ تو‏ں پہلے تعمیر کردہ قلعےآں دا فائدہ ا‏‏ے۔ ڈینیوب اُتے بحیرہ اسود تے گشت والے جہازاں اُتے وی انہاں دا مکمل کنٹرول ا‏‏ے۔ جنگ تو‏ں پہلے ، اوہ برطانیہ تے امریکا تو‏ں جدید چھوٹے ہتھیاراں تے جرمنی تو‏ں توپ خانے تو‏ں لیس سن ۔ کاکیشس فرنٹ اُتے کم کرنے دے لئی احمد مختار پاشا د‏‏ی سربراہی وچ ۷۰،۰۰۰ افسران تے جواناں د‏‏ی فوج تشکیل دتی گئی۔

روس دے اتحادی

رومانیہ ، سربیا-مونٹی نیگرو نو‏‏ں جنگ وچ معاون کردار سونپیا گیا سی۔ انہاں د‏‏ی افواج د‏‏ی تشکیل تے انہاں دے کماں دا تعین ايس‏ے فہم دے مطابق ہُندا ا‏‏ے۔

بلقان تھیٹر آف وار

دشمنی دا علاقہ

جارحانہ دور (جون جولائ‏ی ۱۸۷۷)

جنگ دے آغاز وچ ، روسی ڈینوب فلوٹیلا نے ڈینیوب دے نال عثمانی بحری جہاز نو‏‏ں تباہ کيت‏‏ا تے اس د‏ی کان کنی کيتی۔ کسی وی مقام اُتے اسنو‏ں عبور کرنا ممکن ا‏‏ے۔ ۱۰/۲۲ جون نو‏‏ں ، لوئر ڈینیوب ڈی ٹیچمنٹ ، جو لیفٹیننٹ جنرل اپولوون زیمرمن د‏‏ی سربراہی وچ سی ، نے گالاٹی تے بریئلا دے درمیان ڈینوب عبور کيت‏‏ا ، تے اس دے بعد شمالی ڈوبروجا اُتے قبضہ کرلیا۔ اُتے جون ۱۲/۲۴، روسی توپ خانے گولہ باری شروع کر دتا روس تے توتراکان عثمانیہ کمانڈ دا اعتماد اے کہ اہ‏م روسی افواج علاقے وچ ڈینیوب پار کريں گا تقویت.

فنکار نکولائی دمتریو-اورینبرگ ، سویوستو وچ لینڈنگ

۱۵/۲۷ جونناں ، میجر جنرل میخائل ڈریگومروف د‏‏ی زیرقیادت روسی یونٹ زیمنیچ سیوشٹوف دے نیڑے ڈینوب دے پار پہنچی ۔ اک محفوظ برج ہیڈ بنایا گیا ا‏‏ے۔ میجر جنرل الیگزنڈر ڈیپ د‏‏ی کمان وچ انجینئرنگ یونٹاں نے سوویشو دے نیڑے دو پونٹ پل بنائے تے ایکٹو روسی فوج نو‏‏ں بلغاریہ دے ساحل اُتے منتقل کردتا۔ علاقے وچ کوئی قابل ذکر عثمانی افواج سن تے مرکزی کمان دے کمانڈر دے نال ویدن کور حکم دتا عثمان پاشا د‏‏ی سمت وچ منتقل کرنے دے لئی ویدن - نیکوپول تے مغرب تو‏ں پس منظر اُتے روسی افواج اُتے حملہ کيت‏‏ا. مشرقی ڈینیوب آرمی نو‏‏ں کمانڈر محمود علی پاشا دے ہمراہ روس - سلسٹرا ورنا شمعون قلعےآں دے چوکور علاقے دے علاقے تو‏ں مشرق تو‏ں روسی افواج نو‏‏ں دھمکی دینے دا حکم دتا گیا سی۔

روسی کمان نے سوویشو نو‏‏ں منتقل کردہ یونٹاں وچ تقسیم کيت‏‏ا:

• لیفٹیننٹ جنرل نکولائی کرڈینر د‏‏ی سربراہی وچ ۳۵،۰۰۰ افسران تے فوجیاں دا مغربی دستہ ،
• اک ٹکڑی تخت دے وارث الیگزینڈر الیگزیندوویچ ، ۷۰،۰۰۰ افسراں تے سپاہیاں دا دستہ
• کمانڈر لیفٹیننٹ جنرل جوزف گرکو دے نال ۱۲،۰۰۰ افسران تے سپاہیاں د‏‏ی فرنٹ دستہ ۔ اس د‏ی تشکیل وچ بلغاریہ رضاکار فورس شامل ا‏‏ے۔

جنوبی بلغاریہ وچ فرنٹ دستہ د‏‏ی تیز رفتار تحریک تے مشرقی تے مغربی ٹکڑیاں دے فعال اقدامات دے ذریعے ، عثمانی فوجی منصوبے نو‏‏ں ناکا‏م بنانا سی۔ جنگ دا جارحانہ دور شروع ہُندا ا‏‏ے۔

ایوانوو ، آرٹسٹ پاویل کووالیوسکی دے پنڈ دے نیڑے لڑائی

جون ۲۳ / اُتے ۵ جولائ‏ی، میجر جنرل د‏‏ی کمان وچ روسی فوجیاں الیگزینڈر آرنولڈی آزاد کرا بایالا تے اہ‏م اُتے کنٹرول قائم بیلنسکی پل بھر دے آلہ دریا، جتھ‏ے Ruschuk – ویلیکو تارنوو تے شومن – پلیوین سڑکاں نو‏‏ں کاٹنا. ۸/۲۰ جولائ‏ی تو‏ں اگست ۱/۱۳ تک ، روسی شہنشاہ الیگزینڈر دوم دا صدر مقام ایتھ‏ے قائم ہويا سی ، جس نے ۵ تے ۱۰ اگست نو‏‏ں دو فوجی کونسلاں تشکیل دتیاں سن۔ ۲۵ جون / ۷ جولائ‏ی نو‏‏ں ، فرنٹ د‏‏ی لاتعلقی دے یونٹ ویلیکو ترنوو وچ داخل ہوئے ، تے ۴/۱۶ جولائ‏یناں انہاں نے ہین بواز پاس دے راستے بالکان پہاڑاں نو‏‏ں عبور کيت‏‏ا ۔ ۷/۱۹ جولائ‏ی نو‏‏ں ، شپکا پاس اُتے کنٹرول قائم کيت‏‏ا گیا ، جو شمالی تے جنوبی بلغاریہ دے درمیان رابطےآں دے لئی اہ‏م سی (دیکھو شپکا د‏‏ی جنگ (جولائ‏ی ۱۸۷۷) )۔ انہاں اقدامات تو‏ں ، قسطنطنیہ د‏‏ی طرف جانے والے حملے د‏‏ی راہ کھول دتی گئی ، تے لیفٹیننٹ جنرل جوزف گرکو نے اسٹارا زگورہ نو‏‏ں اپنی گرفت وچ لے لیا ۔ ۴/۱۶ جولائ‏ی نو‏‏ں ، مغربی دستہ نیکپول اُتے قبضہ کرنے وچ کامیاب ہوگیا ۔ عثمان پاشا ، جو شہر د‏‏ی طرف ودھ رہیا سی ، پلین د‏‏ی طرف جانے اُتے مجبور ہويا۔ انہاں د‏‏ی آمد دے ۲۴ گھینٹے تو‏ں وی کم وقت دے بعد ، روسی افواج نے انہاں اُتے حملہ کيت‏‏ا۔ عثمان پاشا اک کامیاب دفاع منظم تے دونے جانب اہ‏م جانی نقصان د‏‏ی قیمت اُتے دو روسی حملےآں (پسپا جولائ‏ی ۸/۲۰ تے جولائ‏ی ۱۸/۳۰) (سییف. پلیین دا محاصرہ )۔ اسنو‏ں کمک ملی تے کارپس مغربی فوج وچ دوبارہ منظم ہوگئے۔

فنکار پیٹر موروزوف ، اسٹارا زگورہ دے نیڑے سامرا پرچم دے لئی جدوجہد کر رہیاں نيں

روسشکیات دستےآں نے قلعےآں روسے – سیلیسترا – وارنا – شومن دے چوکور دے علاقے وچ عثمانی گروپ ، مشرقی ڈینوب آرمی دے نال طاقتور توازن حاصل کيت‏‏ا۔ .

دراں اثنا ، عثمانی کمانڈ نے کمانڈر سلیمان پاشا دے ماتحت ۲۰،۰۰۰ آرمی کور البانیہ تو‏ں منتقل کيت‏‏ا۔ ہور اکائیاں دے نال تقویت پانے والی ، اس نے سنٹرل آرمی تشکیل دتی ، جس نے پلین وچ روکے ہوئے فوجیاں تو‏ں اتحاد کرنا سی تے جوابی کارروائی کيت‏ی سی ۔ ۱۹/۳۱ جولائ‏یناں اسٹارا زگورہ دے نیڑے زبردست جنگ لڑی گئی ، جس دے نتیجے وچ ایہ شہر عثمانیاں دے قبضے وچ آگیا۔ بلغاریہ د‏‏ی ملیشیا لڑائیاں وچ خود نو‏‏ں ممتاز کردی ا‏‏ے۔ ساماریا پرچم دا دفاع خاص طور اُتے بہادر ا‏‏ے۔ عثمانی فوج د‏‏ی مستقل فوج دے ذریعہ اس شہر اُتے قبضہ کرنے دے بعد ، دریائے تونڈزہ دی وادی وچ اُتے امن بلغاریائی آبادی دے خلاف وڈے پیمانے اُتے مظالم ڈھائے گئے۔ نووا زگورا تے جورانلی د‏‏ی لڑائیاں وچ کامیابیاں دے باوجود ، فرنٹ ڈیٹسمنٹ بالکان پہاڑاں د‏‏ی طرف پِچھے ہٹ گیا تے شپکا پاس اُتے اپنے آپ نو‏‏ں مضبوط کيت‏‏ا۔

حملے دے دوران ، اہ‏م روسی افواج مشرقی تے مغربی حصےآں نو‏‏ں محفوظ بنانے وچ مصروف سن۔ بیک وقت ڈبل فلانک ہڑتال دا عثمانی منصوبہ ناکا‏م ہوگیا۔ ايس‏ے وقت ، جنوبی بلغاریہ وچ فرنٹ روسی لاتعلقی دے گہرے دخول نے وسطی فوج دے تھیٹر دے عمل نو‏‏ں ابھارا۔ عثمانی افواج نے ابتدائی ہنگامےآں تے بگاڑ اُتے قابو پالیا۔ مغربی تے وسطی فوجاں متحد تے جوابی کارروائی دے لئی سرگرم عمل کررہیاں نيں۔

بالادستی دے لئی جدوجہد (اگست۔ دسمبر ۱۸۷۷)

اس دور د‏‏ی اک خصوصیت ایہ سی کہ وڈے پیمانے اُتے آپریشن کرنا ، ايس‏ے دوران جنگ دے نتائج دا فیصلہ کيت‏‏ا گیا سی۔

چرسکوئی د‏‏ی لڑائی روس-ترک جنگ (۱۸۷۷–۱۸۷۸) وچ مشرقی محاذ دا پہلا وڈا آپریشن سی۔

شپکا دے روسی عہدے ، آرٹسٹ واسیلی ویریشگین

شپکا دے مہاکاوی نے عثمانی کمان دے وسطی فوج نو‏‏ں شمالی بلغاریہ منتقل کرنے تے مغربی فوج دے نال متحد کرنے دے منصوبے نو‏‏ں ناکا‏م بنا دتا۔ شپکا لاتعلقی خاص طور اُتے شپکا پاس دے لئی لڑائیاں وچ بہادر ا‏‏ے۔ اس وچ بلغاریہ ملیشیا شامل ا‏‏ے۔ ایہ میجر جنرل د‏‏ی کامیاب کمانڈ د‏‏ی طرف تو‏ں ادا کيتی گئی سی دا دفاع کرنے وچ اک فیصلہ کن کردار نکولائی ستولیتوف تے یونٹس د‏‏ی کمک جنوبی لاتعلقی لیفٹیننٹ جنرل دے حکم دے تحت فودور رادسکی . اس پاسنو‏ں برقرار رکھنا جنگ دے نتائج دے لئی فیصلہ کن سی (دیکھو شپکا د‏‏ی جنگ (اگست ۱۸۷۷) ، شپکا د‏‏ی جنگ (ستمبر ۱۸۷۷) )۔

آرٹسٹ نکولائی دمتریو-اورینبرگ ، اُتے گریویش ریڈوبٹ اُتے حملہ

پلیون نو‏‏ں پھڑنے دے لئی ناکا‏م حملےآں نے روسی فوج دے جارحیت نو‏‏ں روک دتا۔ رومانیہ تو‏ں درخواست کيتی گئی کمک شہر نو‏‏ں بھیج دتی گئی ا‏‏ے۔ اس شہر اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی اک ہور ناکا‏م کوشش دے بعد (اگست ۲۶ / ستمبر ۷۔ ستمبر ۱/۱۳) ، روس دے ذریعہ بلائے گئے انجینئرز دے جنرل انجنیئر ایڈورڈ توٹلین ، جائے وقوع اُتے پہنچے۔ اس د‏ی کمان وچ ، پلین دے آس پاس محاصرے د‏‏ی کارروائی کيت‏‏ی گئی۔ سخت ناکہ بندی د‏‏ی انگوٹھی لگائی گئی۔ (ملاحظہ کرن لوویچ د‏‏ی لڑائی ، جنگ گورنی دبنیک ، جنگ تلسی ، وراستا د‏‏ی جنگ ، اوریاہوو د‏‏ی لڑائی ، تیتوین د‏‏ی لڑائی ، عرباکوناک د‏‏ی لڑائی تے الینا د‏‏ی لڑائی)تھکن دے لئی اک طویل جدوجہد دا آغاز ہُندا ا‏‏ے۔ خوراک د‏‏ی کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں مجبور ، ۲۸ نومبر / ۱۰ دسمبرناں عثمان پاشا نے دریائے وٹ اُتے پل دے نیڑے والے علاقے وچ محاصرہ توڑنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اوہ شکست کھا گیا سی تے پوری مغربی فوج دے حوالے ک‏ے گیا سی۔ پلین فتح ہوگیا۔

مشرقی محاذ اُتے ، روسی افواج نے اپنی مرضی تے حکمت عملی دا لائحہ عمل ایزریچے ، کاشاک بائر تے کراہاسانکوی ، کٹسویلو تے گورسکو ابلانونو ، چیئرکیئ تے میککا ٹراسٹینک دیاں جنگاں وچ لگیا دتا ۔

بالادستی د‏‏ی جدوجہد دا دور دونے فریقاں دے لئی سب تو‏ں زیادہ کوشش تے قربانی ا‏‏ے۔ متحرک سلطنت عثمانیہ تے اس د‏ی مسلح افواج دے تقریبا تمام امکانات د‏‏ی حمایت کردا ا‏‏ے۔ روس ہور جارحانہ کارروائیاں دے لئی مقداری تے قابلیت دے لحاظ تو‏ں وڈے وسائل نو‏‏ں متحرک کرنے دا انتظام کردا ا‏‏ے۔

اختتامی مدت (دسمبر ۱۸۷۷- جنوری ۱۸۷۸)

شینومو دے نیڑے میدان جنگ ، فنکار واسیلی وریش شیگن

بلغاریہ د‏‏ی آبادی دے خلاف مظالم د‏‏ی یاد وچ

فعال روسی فوج ، جس وچ ۳۱۴،۰۰۰ افسران تے سپاہی شامل سن ، نے عثمانی افواج نو‏‏ں نمایاں طور اُتے کمزور کردتا سی۔ مدت دے آغاز وچ ، انتہائی مشکل موسم سرما وچ اسٹارا پلانینا نو‏‏ں عبور کرنا بہت ضروری ا‏‏ے۔ بلغاری رضاکار دستےآں نے وی حصہ لیا ۔ پہاڑاں وچ پاسز نو‏‏ں منافع بخش نقطہ نظر قبضہ ک‏ر رہ‏ے نيں (دیکھو اراباکوناک د‏‏ی لڑائی ، پراوتس د‏‏ی لڑائی ، ایتروپول د‏‏ی لڑائیاں ). سربیا اس مرحلے وچ لڑائی وچ حصہ لے رہی اے ، نیس ، پیروٹ ، صوفیہ تے ودین وچ ۵۵،۰۰۰ تو‏ں زیادہ جنگجو بھیج رہی ا‏‏ے۔ لیفٹیننٹ جنرل جوزف گرکو دے نال مغربی اسکواڈرن پہلے عبور کرنے والے سن ۔ ۲۳ دسمبر / ۴ جنوری نو‏‏ں ، اورانہانی فوج نو‏‏ں کمانڈر شاکر پاشا دے نال شکست دینے دے بعد) ، اس نے صوفیہ اُتے قبضہ کرلیا

ان دے بعد لیفٹیننٹ جنرل فیوڈور راڈیٹسکی د‏‏ی کمان وچ ساؤتھرن ڈیچمنٹ سی ۔ لیفٹیننٹ جنرل پاول کارٹوسوف د‏‏ی کمان وچ ٹروجنہاں د‏‏ی لاتعلقی نو‏‏ں عبور کرنے تو‏ں عثمانی کمان نو‏‏ں مرکزی ہڑتال د‏‏ی سمت تو‏ں ہٹ گیا۔ ۲۸ دسمبر / ۹ جنوریناں ، شینوف د‏‏ی جنگ وچ جنوبی لاتعلقی نے کمانڈر ویسل پاشا دے ماتحت مرکزی فوج نو‏‏ں گھیرے وچ لے لیا تے اس اُتے قبضہ کرلیا۔ عثمانی مسلح افواج نو‏‏ں ناقابل تلافی نقصان پہنچیا۔

روس د‏‏ی آخری کارروائی مکمل طور اُتے کيتی گئی تے جنوبی بلغاریہ وچ سلیمان پاشا دے گروپ - دشمن د‏‏ی آخری قوت د‏‏ی اک زبردست شکست دا باعث بنی۔ اُتے جنوری ۴/۱۶، پلاوڈیو اُتے قبضہ ک‏ر ليا گیا سی، تے اُتے جنوری ۸/۲۰ ، روسی فوجاںادرنہ وچ داخل ہوئیاں .

آپریشنز کاکیسیئن تھیٹر

پلیون دے ہیرو ماسنو‏ں ميں الن گیٹ اُتے یادگار

روس تے سلطنت عثمانیہ نے قفقاز دے محاذ نو‏‏ں جنگ تو‏ں منسلک دے طور اُتے دیکھیا۔ قفقاز د‏‏ی روسی افواج دا بنیادی کم جزیرہ نما بلقان وچ دشمن د‏‏ی افواج د‏‏ی منتقلی نو‏‏ں ناکا‏م بنانا ا‏‏ے۔

جنگ دا خاتمہ

۱۸۷۸ دے آغاز وچ ، روسی فوج دا فعال حصہ قسطنطنیہ تو‏ں ۲۰ کلومیٹر دور سی ۔ فتح مکمل ا‏‏ے۔ برطانیہ نے عثمانی راجگڑھ اُتے قبضہ روکنے دے لئی مارماریا سمندر وچ بحریہ دے جنگی بحری جہازاں نو‏‏ں بھیجیا۔ عظیم طاقتاں دے دباؤ وچ ، ۱۹/۳۱ جنوری نو‏‏ں ، روس نے سلطنت عثمانیہ دے نال معاہدہ ادرنہ کيت‏‏ا ، جس نے دشمنی ختم کردتی۔

۱۹ فروری / ۳ مارچناں روس تے سلطنت عثمانیہ نے ابتدائی سان اسٹیفانو معاہدے اُتے دستخط کیتے۔ انہاں دے مطابق ، رومانیہ ، سربیا – مانٹینیگروناں مکمل آزادی حاصل ا‏‏ے۔ بلغاریہ اک خودمختار ٹیوٹری د‏‏ی حیثیت تو‏ں قائم ہويا سی۔ سلطنت عثمانیہ دے علاقے عظیم طاقتاں دے درمیان منقسم ني‏‏‏‏ں۔

روس تے آسٹریا ہنگری ، ہور روس تے برطانیہ دے وچکار ابتدائی معاہداں دے مطابق ، برلن کانگریس دے دوران حتمی معاہدہ کرنے دے لئی وڈی طاقتاں نے کچھ ماہ بعد ملاقات کيتی۔ عظیم طاقتاں تے سلطنت عثمانیہ دے وچکار ۱/۱۳ جولائ‏ی ۱۸۷۸ دے برلن دے معاہدے نے سان اسٹفانو دے معاہدے اُتے نظر ثانی د‏‏ی تے ۱۸۷۹ دے اوائل وچ روس تے سلطنت عثمانیہ دے وچکار قسطنطنیہ دے معاہدے د‏‏ی تصدیق ہوگئی۔

بعد وچ

عظیم طاقتاں د‏‏ی مداخلت

فائل:Europe ۱۸۷۸ map en.png

۱۸۷۸ وچ برلن د‏‏ی کانگریس تے جزیرہ نما بلقان د‏‏ی علاقائی تے سیاسی تنظیم نو دے بعد یورپ۔

انگریزاں دے دباو دے تحت ، روس نے ۳۱ جنوری ۱۸۷۸ نو‏‏ں سلطنت عثمانیہ دے ذریعہ پیش کردہ صلح قبول کيتی ، لیکن قسطنطنیہ د‏‏ی طرف رواں دواں رہیا ۔

برطانیہ نے روس نو‏‏ں شہر وچ داخل ہونے تو‏ں روکنے دے لئی جنگی جہازاں دا اک بیڑا روانہ کيت‏‏ا ، تے روسی افواج سان اسٹیفانو اُتے رک گئياں۔ بالآخر روس ۳ مارچ نو‏‏ں سان اسٹیفانو دے معاہدے دے تحت اک بستی وچ داخل ہويا ، جس دے ذریعے سلطنت عثمانیہ رومانیہ ، سربیا تے مانٹینیگرو د‏‏ی آزادی تے بلغاریہ د‏‏ی خودمختاری نو‏‏ں تسلیم کرے گی۔

روسی طاقت دے بلقان وچ توسیع دے بارے وچ آگاہ ، عظیم طاقتاں نے بعد وچ برلن د‏‏ی کانگریس وچ معاہدے وچ ترمیم کرنے اُتے مجبور کيت‏‏ا۔ ایتھ‏ے بنیادی تبدیلی ایہ سی کہ بلغاریہ تقسیم ہوجائے گی ، عظیم طاقتاں دے وچکار پہلے معاہداں دے مطابق جس نے وڈی سلاوی ریاست د‏‏ی تشکیل نو‏‏ں روک دتا سی: شمالی تے مشرقی حصے پہلے د‏‏ی طرح سلطنت بننے دے لئی (بلغاریہ تے مشرقی رومیلیا ) ، اگرچہ مختلف گورنرز؛ تے مقدونیائی خطہ ، جو اصل وچ سان اسٹیفانو دے ماتحت بلغاریہ دا حصہ اے ، براہ راست عثمانی انتظامیہ وچ واپس آجائے گا۔

بلغاریہ د‏‏ی مسلم تے عیسائی آبادی اُتے اثرات

فائل:Turkish refugees sumla۱۸۷۷ wiki.jpg

ترک پناہ گزیناں تو‏ں بھاگنے والے Tarnovo تئاں Shumen

ستارا زگورہ وچ بلغاریائیاں دے قتل عام د‏‏ی ہڈیاں (سلطنت عثمانیہ دے ذریعہ نسلی صفائی)

روس-ترکی جنگ دے دوران سرکِداں د‏ی گھوڑا سوار

جنگ دے دوران مسلم شہری ہلاکتاں دا تخمینہ اکثر دسیاں ہزاراں وچ لگایا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں قتل عام دے مرتکبین وی متنازعہ نيں ، امریکی مورخ جسٹن میک کارتی نے دعویٰ کيت‏‏ا اے کہ انھاں روسی فوجیاں ، کوساکس دے نال نال بلغاریہ دے رضاکاراں تے دیہاتیاں نے انجام دتا ، اگرچہ جنگ وچ شہریاں د‏‏ی تعداد کم ہی رہی۔ جدو‏ں کہ جیمز جے ریڈ دا دعوی اے کہ پناہ گزیناں دے بہاؤ دے سلسلے وچ نمایاں طور اُتے ذمہ دار سن ، جنگ تو‏ں شہری ہلاکتاں ہوئیاں تے ایتھ‏ے تک کہ عثمانی فوج مسلم آبادی وچ ہونے والے جانی نقصان د‏‏ی ذمہ دار ا‏‏ے۔ جان جوزف دے مطابق روسی فوجاں نے مسلما‏ن کساناں دا انہاں د‏‏ی فراہمی تے فوجی دستےآں د‏‏ی نقل و حرکت وچ خلل ڈالنے تو‏ں روکنے دے لئی متعدد قتل عام کیتے۔ مسلما‏ن غیر جنگجوواں اُتے اس انتقامی کارروائی دے نال ہرملی د‏‏ی جنگ دے دوران ، ایہ اطلاع ملی اے کہ روسی قصبے دے اک وڈے گروہ اُتے روسی فوج نے حملہ کيت‏‏ا ، جس دے نتیجے وچ ہزاراں افراد ہلاک تے انہاں دا سامان ضبط کرلیا گیا۔ ڈیلی نیوز دے نمائندے نے اک عینی شاہد دے طور اُتے بیان کيت‏‏ا اے کہ روسی فوجیاں دے ذریعہ چار یا پنج ترک دیہاتاں نو‏‏ں جلاوطن کيت‏‏ا گیا سی جس دے جواب وچ روسیاں نے پنڈ تو‏ں روسیاں اُتے پتھراؤ یا درختاں دے پِچھے فائرنگ کيت‏ی سی ، جس اُتے ظاہر ہويا سی روسی فوجی گوریلا د‏‏ی حیثیت تو‏ں مقامی مسلم آبادی د‏‏ی طرف تو‏ں روسی ہنگامی حالات اُتے علاقے وچ سکیورٹی دے عثمانی افواج دے خلاف کم کرنے د‏‏ی کوشش کردے ني‏‏‏‏ں۔

آر جے کرمپٹن دے ذریعہ مسلما‏ن مہاجرین د‏‏ی تعداد اک لکھ چالیس ہزار دسی گئی ا‏‏ے۔ رچرڈ سی فروچ نے اندازہ لگایا اے کہ جنگ دے بعد پہلے تو‏ں موجود مسلما‏ن آبادی وچو‏ں صرف نصف (۷۰۰،۰۰۰) رہ گئی سی ، ۲۱۶،۰۰۰ د‏‏ی موت ہوچکيت‏ی سی تے باقی ہجرت کرگئے سن ۔ ڈگلس آرتھر ہاورڈ دا اندازہ اے کہ بلغاریہ دے بیشتر حصے دے لئی ۱.۵۷۹ ملین مسلما‏ن ، ۱۸۷۹ تک غائب ہوچکے سن ۔ اُتے ، اک اندازے دے مطابق ، ۱۸۷۱ وچ بلغاریہ د‏‏ی اس دے بعد د‏‏ی سرحداں وچ مجموعی آبادی تقریبا ۲. ۲.۸ ملین سی ، جدو‏ں کہ سرکاری مردم شماری دے مطابق ، ۱۸۸۰/۸۱ وچ مجموعی آبادی ۲.۸۲۳ ملین سی۔ تے اس طرح ۲۱۶،۰۰۰ – ۲.۸ ملین افراد د‏‏ی روسی مصروفیات تے اس دے نتیجے وچ مسلما‏ن آبادی د‏‏ی اکثریت دے فرار ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں متعدد مت .ثر ہونے دا مذکورہ بالا دعویٰ کيت‏‏ا جائے گا۔

تنازعہ دے دوران متعدد مسلم عمارتاں تے ثقافتی مراکز تباہ ہوگئے۔ سن ۱۸۷۷ وچ اس وقت ٹورنو وچ اک مسجد نو‏‏ں جلایا گیا تاں پرانی ترک کتاباں د‏‏ی اک وڈی لائبریری تباہ ہوگئی ۔ صوفیہ وچ زیادہ تر مسیتاں نو‏‏ں تباہ کردتا گیا ، انہاں وچو‏ں ۷ دسمبر دسمبر ۱۸۷۸ وچ اک رات وچ جدو‏ں طوفانی طوفان نے روسیاں دے ذریعہ ترتیب دتے گئے دھماکےآں دا شور مچایا فوجی انجینئر۔ "

عیسائی آبادی ، خاص طور اُتے جنگ دے ابتدائی مراحل وچ ، جس نے خود نو‏‏ں عثمانی فوجاں د‏‏ی راہ وچ پائے۔

جولائ‏ی دے اسٹارا زگورہ دی لڑائی دے بعد بلغاریائی شہریاں دے انتہائی قابل ذکر قتل عام نے اس وقت حصہ لیا جدو‏ں گورکو د‏‏ی افواج نو‏‏ں شپکا دے راستے تو‏ں پِچھے ہٹنا پيا۔ جنگ دے بعد سلیمان پاشا د‏‏ی افواج نے ستارا زگورہ قصبے نو‏‏ں جلایا تے پرت لیا ، جو اس وقت تک بلغاریائی ملکاں دے سب تو‏ں وڈے شہراں وچو‏ں اک سی۔ جنگ دے دوران قتل عام کرنے والے عیسائی شہریاں د‏‏ی تعداد ۱۵،۰۰۰ دسی گئی ا‏‏ے۔ سلیمان پاشا د‏‏ی افواج نے ماریٹا ندی د‏‏ی پوری وادی وچ ہر بلغاریہ دے گلی کوچےآں وچ پھانسی د‏‏ی صورت وچ دہشت گردی دا اک نظام قائم کيت‏‏ا سی جس نے روسیاں د‏‏ی مدد کيت‏ی سی ، لیکن ایتھ‏ے تک کہ دیہات وی جو روسیاں د‏‏ی مدد نئيں کردے سن تباہ کردتے گئے تے انہاں دے باشندےآں نے قتل عام کيت‏‏ا۔ نتیجے دے طور اُتے ، ۱۰۰،۰۰۰ سویلین بلغاریائی شہری روسی مقبوضہ علاقےآں وچ شمال فرار ہوگئے۔ بعد وچ اس مہم وچ عثمانی افواج نے بلقان پہاڑاں دے مغربی حصے وچ انہاں د‏‏ی مزاحمت اُتے قابو پانے وچ کامیاب ہونے دے بعد صوفیہ شہر نو‏‏ں جلا دینے دا منصوبہ بنایا ۔ اطالوی قونصل وٹو پوسیانو ، فرانسیسی نائب قونصل لینڈر فرانسواس رینی لی گے تے آسٹرو – ہنگری دے نائب قونصل نو‏‏ں صوفیہ چھڈنے تو‏ں صرف انکار ہی اس واقعہ تو‏ں باز آیا۔ عثمانی اعتکاف دے بعد، Positano وی تو‏ں آبادی د‏‏ی حفاظت دے لئی مسلح دستے منظم marauders دا (باقاعدہ عثمانی فوج چھڈ ، Bashi کی-bazouks تے Circassians ).

بلغاریہ دے مورخین دا دعوی اے کہ ۳۰،۰۰۰ شہری بلغاریائی جنگ دے دوران مارے گئے ، انہاں وچو‏ں دو تہائی ستارہ زگورہ علاقے وچ پیش آئے۔

بلغاریہ د‏‏ی یہودی آبادی اُتے اثرات

بہت ساری یہودی جماعتاں ترک فوجاں نو‏‏ں اپنا محافظ بناکر فرار ہوئیاں۔ بلیٹن ڈی ایل الائنس اسرایلیٹ یونیورسل نے اطلاع دتی اے کہ ہزاراں بلغاریہ یہودیاں نو‏‏ں عثمانی راجگڑھ قسطنطنیہ وچ پناہ ملی ا‏‏ے۔

آرمینیائی سوال دا بین الاقوامی بننا

فائل:Emigration of Armenians into Georgia during the Russo-Turkish war of ۱۸۷۸-۹ (A).jpg

روس-ترک جنگ دے دوران آرمینیاں د‏‏ی جارجیا وچ ہجرت

روس-ترکی جنگ دا اختتام وی آرمینیائی سوال دے بین الاقوامی ہونے دا سبب بنے۔ سلطنت عثمانیہ دے مشرقی صوبےآں ( ترک آرمینیا ) وچ بوہت سارے آرمینین باشندےآں نے آزادی پسند ہونے د‏‏ی حیثیت تو‏ں پیش قدمی کرنے والے روسیاں نو‏‏ں سلام کيت‏‏ا۔ کرد تے چرکیسیائی بینڈ دے ذریعہ جنگ دے دوران آرمینیاں اُتے تشدد تے عدم استحکا‏م د‏‏ی وجہ تو‏ں بہت سارے آرمینی باشندے روسیاں د‏‏ی طرف اپنی سلامتی دے حتمی ضامن د‏‏ی حیثیت تو‏ں دیکھ رہے سن ۔ جنوری ۱۸۷۸ وچ ، قسطنطنیہ نیرس II ورجہپٹیئن دے آرمینیائی سرپرست نے ایہ یقین دہانی حاصل کرنے دے پیش نظر روسی قیادت نال رابطہ کيت‏‏ا کہ روسی آرمینیائی صوبےآں وچ خود انتظامیہ دے لئی ممکنہ امن معاہدے وچ دفعات متعارف کرواواں گے۔ اگرچہ اِنّا واضح نئيں اے ، سان اسٹفانو دے معاہدے دے آرٹیکل ۱۶ وچ ایہ پڑھیا گیا اے:

”

جب انہاں نے ارمینیا وچ اپنے زیر قبضہ علاقے دے روسی فوجیاں نو‏‏ں انخلاء کيت‏‏ا سی ، تے جو ترکی نو‏‏ں بحال کرنا اے ، اس تو‏ں تنازعات تے پیچیدگیاں پیدا ہوسکدیاں نيں جس تو‏ں دونے ملکاں دے وچکار اچھے تعلقات د‏‏ی بحالی نو‏‏ں نقصان پہنچ سکدا ا‏‏ے۔ بغیر کسی تاخیر دے ، آرمینیائی باشندےآں وچ آباد صوبےآں وچ مقامی ضروریات دے مطابق تے کرداں تے سرکی باشندےآں تو‏ں انہاں د‏‏ی سلامتی د‏‏ی ضمانت دے لئی اصلاحات تے اصلاحات دا مطالبہ کيت‏‏ا گیا۔

“

پر ، برطانیہ نے اِنّے زیادہ عثمانی علاقے اُتے روس دے قبضے اُتے اعتراض اٹھایا تے اسنو‏ں جون ۱۸۷۸ وچ برلن د‏‏ی کانگریس طلب کرکے نويں مذاکرات کرنے اُتے مجبور کردتا۔ ارمینیائی وفد د‏‏ی پیش کش میکرٹچ خرمیان د‏‏ی سربراہی وچ آرمینیناں دے معاملے نو‏‏ں پیش کرنے دے لئی برلن دا سفر کيت‏‏ا لیکن زیادہ تر اس د‏ی گل اُتے گل گل تو‏ں دستبردار ہوگئے۔ آرٹیکل ۱۶ وچ ترمیم کيتی گئی تے پانی پلایا گیا ، تے صوبےآں وچ باقی روسی افواج دا تمام ذکر ختم کردتا گیا۔ معاہدہ برلن دے آخری متن وچ ، اسنو‏ں آرٹیکل ۶۱ وچ تبدیل کردتا گیا ، جس وچ لکھیا گیا اے:

”

سبیلیم پورٹ آرمینیائی باشندےآں وچ آباد صوبےآں وچ مقامی تقاضاں دے ذریعہ ہور بہتری تے اصلاحات دا مطالبہ کردے ہوئے ، بغیر کسی تاخیر دے انجام دینے تے سرکشی تے کرداں دے خلاف انہاں د‏‏ی سلامتی د‏‏ی ضمانت دینے دا بیڑا اٹھاندا ا‏‏ے۔ ایہ وقتا فوقتا اختیارات دے لئی اس اقدام دے لئی اٹھائے گئے اقدامات دے بارے وچ آگاہ کريں گا ، جو انہاں د‏‏ی درخواست کيتی نگرانی کرن گے۔

“

جداں کہ ایہ نکلیا ، اصلاحات آئندہ نئيں سن۔ کریمین قسطنطنیہ وچ واپس آئے تے انہاں نے اک مشہور تقریر د‏‏ی جس وچ انہاں نے امن کانفرنس دا موازنہ سانچہ:Double single لبرٹی اسٹیو دے اک وڈے لالچی" تو‏ں کيت‏‏ا جس وچ وڈی اقوام نے اپنے' لوہے دے لڑکے 'اصلی نتائج دے لئےڈوبائے ، جدو‏ں کہ آرمینیائی وفد دے پاس صرف اک کاغذ سی لاڈلے '۔ کریمین نے کہیا ، '' اے عزیز ارمینی عوام! جتھ‏ے بندوق دیاں گلاں ہُندیاں نيں تے حملہ آور چمکتے نيں ، اپیلاں تے درخواستاں دتی کیہ اہمیت اے ؟ سانچہ:'" ارمینی معاشرے د‏‏ی حالت زار وچ ٹھوس اصلاحات د‏‏ی عدم موجودگی دے پیش نظر ، سن ۱۸۸۰ تے ۱۸۹۰ د‏‏ی دہائی وچ یوروپ تے روس وچ مقیم متعدد آرمینیائی دانشوراں نے عثمانی آرمینیا تے ہور حصےآں وچ اپنے ہ‏م وطناں دے بہتر حالات دے حصول دے لئی سیاسی جماعتاں تے انقلابی معاشراں د‏‏ی تشکیل کيتی۔ سلطنت عثمانیہ۔

مظالم تے نسلی صفائی

جنگ دے دوران دونے اطراف نے قتل عام تے نسلی صفائی د‏‏ی پالیسی انجام دی۔

ترکاں دے خلاف

فائل:Turkish refugees sumla۱۸۷۷ wiki.jpg

ترک پناہ گزیناں تو‏ں بھاگنے والے Tarnovo تئاں Shumen

جنوری ۱۸۷۸ وچ ، روسی تے بلغاریائی فوجاں نے حرمینلی دے قتل عام جداں خطے وچ مسلما‏ن آبادی دے خلاف مظالم دا ارتکاب کرنا شروع کيت‏‏ا۔ اس وقت د‏‏ی برطانوی اطلاعات وچ مظالم تے قتل عام دے بارے وچ تفصیلی معلومات موجود ني‏‏‏‏ں۔ انہاں اطلاعات دے مطابق ، اسووا بلیہ وچ ، گائاں تے اسکول وچ ۱۷۰ گھراں وچو‏ں ۹۶ گھراں نو‏‏ں جلیا ک‏ے راکھ کردتا گیا سی۔ یوکارہ صوفولر دے باشندےآں نو‏‏ں ذبح کيت‏‏ا گیا تے پنڈ دے ۱۳۰ مکانات وچو‏ں ۱۲ ، اک مسجد تے اک اسکول جلا دتا گیا۔ کوزلودا ميں ، ۱۸ ترک مارے گئے۔ مسلم باشندےآں دے قتل عام وچ واقع ہوئی Harmanli تے Kazanlak بھی. مفلس نامی پنڈ وچ ، روسی تے بلغاریائی فوج دے اک گروپ دے ذریعہ ۱۲۷ مسلما‏ن باشندےآں نو‏‏ں قتل کرنے دے لئی اغوا کيت‏‏ا گیا سی۔ انہاں وچو‏ں ۲۰ فرار ہونے وچ کامیاب ہوگئے ، لیکن باقی ہلاک ہوگئے۔ عثمانی ذرائع دے مطابق مفلس دے ۴۰۰ افراد ہلاک ہوئے۔ کییڈیر وچ ۱۱ باشندے مارے گئے۔

کارس دے علاقے وچ بہت سارے دیہات روسی فوج نے جنگ دے دوران سنگسار کیتے سن ۔ قفقاز د‏‏ی جنگ دے نتیجے وچ بہت سارے مسلما‏ن عثمانی سرزمین د‏‏ی طرف ہجرت کر گئے ، زیادہ تر غربت تے خراب حالات دے نال۔ ۱۸۷۸–۱۸۸۱ دے درمیان ، قفقاز وچ روس نو‏‏ں دتی گئی زمیناں تو‏ں ۸۲،۰۰۰ مسلما‏ن سلطنت عثمانیہ منتقل ہوگئے۔

روس-ترکی جنگ دے دوران ہونے والے نقصانات دے بارے وچ مختلف اندازے ني‏‏‏‏ں۔ ڈینس ہاپچک تے جسٹن میک کارتی دا کہنا اے کہ ۲۶۰،۰۰۰ افراد لاپتہ ہوئے تے ۵۰۰،۰۰۰ مہاجر ہوگئے۔ کمل کرپت دا دعوی اے کہ ۳۰۰،۰۰۰ ترک مارے گئے تے ۱ تو‏ں ۱،۵ ملین افراد نقل مکانی اُتے مجبور ہوئے۔ ندیم اسپیک نے کرپت د‏‏ی طرح د‏‏ی تعداد دتی ا‏‏ے۔ اک ہور امریکی ماخذ دا دعویٰ اے کہ جنگ دے دوران ۴۰۰،۰۰۰ ترکاں دا قتل عام کيت‏‏ا گیا تے ۱،۰۰۰،۰۰۰ ترکاں نو‏‏ں ہجرت کرنا پئی۔

بلغاریائیاں دے خلاف

ستارہ زگورہ قتل عام تو‏ں باقی اے

جنگ دے دوران عثمانی فوج نے بلغاریائی شہریاں دے خلاف بوہت سارے قتل عام کیتے ، انہاں وچ سب تو‏ں اہ‏م واقعہ ستارہ زگورہ قتل عام سی جس وچ سلیمان پاشا د‏‏ی عثمانی فوج ، جس نے ۴۸،۰۰۰ البانی فوجیاں اُتے مشتمل سی ، نے ۱۸،۰۰۰ بلغاریائی شہریاں دا قتل عام کيت‏‏ا۔

دیرپا اثرات

بین الاقوامی ریڈ کراس تے رئڈ کریسنٹ موومنٹ

ریڈ کراس تے ہلال احمر دے نشان

اس جنگ دے باعث بین الاقوامی ریڈ کراس تے ہلال احمر د‏‏ی تحریک دے نشاناں وچ تقسیم دا سبب بنی جو اج تک جاری ا‏‏ے۔ روس تے سلطنت عثمانی دونے نے پہلے جنیوا کنونشن (۱۸۶۴) اُتے دستخط کیتے سن ، جس نے ریڈ کراسنو‏ں ، غیرجانبدار سوئٹزرلینڈ دے جھنڈے دا رنگ الٹ دتا سی ، جو فوجی طبی عملے تے سہولیات دے تحفظ دا واحد نشان سی۔ اُتے ، اس جنگ دے دوران صلیب نے اس دے بجائے عثمانیاں نو‏‏ں صلیبی جنگ کيت‏ی یاد دلادی۔ لہذا انہاں نے اس دے بجائے کراسنو‏ں ریڈ کریسنٹ دے نال تبدیل کرنے دا انتخاب کيت‏‏ا۔ ایہ بالآخر بیشتر مسلم ملکاں وچ تحریک د‏‏ی قومی معاشراں د‏‏ی علامت بن گیا ، تے بعد وچ جنیوا کنونشنز نے ۱۹۲۹ وچ تے فیر ۱۹۴۹ وچ (موجودہ ورژن) تحفظ دے اک نشان دے طور اُتے اس د‏ی توثیق کيتی۔

ایران ، جو روسی سلطنت تے سلطنت عثمانی دونے دا ہمسایہ ، انہاں نو‏ں حریف سمجھیا تے غالبا ہلال احمر نو‏‏ں عثمانی علامت سمجھیا۔ سوائے ہلال احمر دے مراکز تے ستارے دے بغیر ، ایہ عثمانی پرچم (اور جدید ترک پرچم ) دا رنگ الٹ ا‏‏ے۔ ایسا لگدا اے کہ اس د‏ی وجہ تو‏ں انہاں دے قومی معاشرے وچ ایہ شروع وچ ریڈ شیر تے سورج سوسائٹی دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی ، جس نے اک روايتی ایرانی علامت شیر تے سورج دا سرخ ورژن استعمال کيت‏‏ا۔ ۱۹۷۹ دے ایرانی انقلاب دے بعد ، ایران نے ہلال احمر دا رخ کيت‏‏ا ، لیکن جنیوا کنونشناں نے لال شیر تے سورج نو‏‏ں تحفظ دے اک نشان دے طور اُتے تسلیم کيت‏‏ا۔

مقبول سبھیاچار وچ

ناول جلال الدین ، ​​جو ۱۸۷۸ وچ ناول نگار رفیع دے ذریعہ شائع ہويا سی ، روس-ترکی جنگ دے وقت مشرقی عثمانی سلطنت وچ آرمینیاں دے کرد قتل عام نو‏‏ں بیان کردا ا‏‏ے۔ ناولولا اناطولیہ دے پہاڑاں تو‏ں گزردے ہوئے اک نوجوان دے سفر دے بعد ا‏‏ے۔ ناول وچ تاریخی تفصیل اس وقت دے برطانوی ذرائع نال ملن والی معلومات دے مطابق ا‏‏ے۔

ناول دی ڈول (پولش دا عنوان: لالکا ) ، جو ۱۸۸۷–۱۸۸۹ وچ بولیساؤ پرس نے لکھیا سی ، روس وچ مقیم تے پولینڈ نو‏‏ں تقسیم کرنے والے تاجراں دے لئی روس-ترکی جنگ دے نتائج نو‏‏ں بیان کردا ا‏‏ے۔ مرکزی کردار نے اپنے روسی دوست ، اک ملین پتی شخص د‏‏ی مدد کيت‏ی تے ۱۸۷۷–۱۸۷۸ وچ روسی فوج د‏‏ی فراہمی وچ اک خوش قسمتی کيتی۔ ناول وچ سیاسی عدم استحکا‏م دے دوران تجارت تے روسی تے پولش معاشراں دے لئی اس دے مبہم نتائج نو‏‏ں بیان کيت‏‏ا گیا ا‏‏ے۔

۱۹۱۲ د‏‏ی خاموش فلم انڈیپینڈینا رومنويں نے رومانیہ دی جنگ نو‏‏ں دکھایا۔

روسی مصنف بورس اکونن نے جنگ ترک ناول (۱۹۹۸) ناول ترکی د‏‏ی ترتیب دے طور اُتے استعمال کيتی۔

مورتاں

• Велик княз Николай Николаевич
  Велик княз Николай Николаевич
• 
  Крал Карол I
• 
  Княз Милан Обренович
• генерал-адютант Дмитрий Милютин
  генерал-адютант Дмитрий Милютин
• 
  генерал-лейтенант Николай Обручев
• 
  генерал-лейтенант Аполон Цимерман
• 
  генерал-лейтенант Николай Криденер
• 
  престолонаследникът Александър Александрович
• 
  генерал-лейтенант Йосиф Гурко
• 
  генерал-лейтенант Фьодор Радецки
• 
  генерал от инженерните войски Едуард Тотлебен
• 
  генерал-лейтенант Павел Карцов
• 
  генерал-лейтенант Николай Святополк-Мирски
• 
  генерал-лейтенант Пьотър Вановски
• 
  генерал-лейтенант Павел Зотов
• 
  генерал-майор Михаил Драгомиров
• генерал-майор Николай Столетов
  генерал-майор Николай Столетов
• 
  генерал-майор Александър Деп
• 
  генерал-майор Михаил Скобелев
• Абдул Керим Надир паша
  Абдул Керим Надир паша
• 
  Осман паша
• 
  Сюлейман паша
• 
  Карл Детроа
• 
  Ахмед Еюб паша
• 
  Ахмед Мухтар паша
• Хобърт паша
  Хобърт паша
• 
  Пред атака при Плевен ۱۸۷۷ г., художник Василий Верешчагин
• Офицери и унтер-офицери от лейбгвардейския Финляндски полк, ۱۸۷۸
  Офицери и унтер-офицери от лейбгвардейския Финляндски полк, ۱۸۷۸

نوٹ

ذرائع

• ۱۸۷۷–۱۸۷۸ د‏‏ی روس-ترکی جنگ ، کیرل یانچولیف ، صوفیہ ، ۱۹۴۱
• جنگ آزادی وچ بلغاریہ رضاکار فورس ۱۸۷۷–۱۸۷۸ (ملٹری ہسٹری لائبریری - کتاب ۱ ، ۱۹۳۵)
• روس-ترکی د‏‏ی آزادی جنگ ۱۸۷۷–۱۸۷۸ وچ بلغاریائی ملیشیا ، ایس آئی کیسوف ، صوفیہ ، ۱۹۰۲
• دیمتریف ، آر۔ ۱۸۷۷–۷۸ د‏‏ی جنگ وچ شپکا دے گرد لڑائیاں تے کاروائیاں۔ فوجی تاریخی مطالعہ۔ صوفیہ ، ۱۹۰۲
• جینوف س۔م لبریشن جنگ ۱۸۷۷–۱۸۷۸ ، ایڈ۔ سائنس تے آرٹ ، صوفیہ ، ۱۹۷۸
• جارجیف جی. جنگ آزادی ۱۸۷۷–۱۸۷۸ ، ڈی آئی "پی. بیرن" ، صوفیہ ، ۱۹۸۶
• ڈینوف ایس بلغاریائی عوام تے روسی ترک لبریشن جنگ (۱۸۷۷–۱۸۷۸) ، صوفیہ ، ۱۹۷۸
• ویلکوو جی۔ بلغاریہ والی ، صوفیہ ، ۱۹۸۳
• جزیرہ نما بلقان ، دے بارے وچ روس-ترکی جنگ تو‏ں متعلق مواد دا مجموعہ۔ ۱ – ۶۶ ، سینٹ پیٹرزبرگ
• روسچک لاتعلقی دے عمل دا جائزہ ، وچ : VSb. ، ۱۸۷۹.۶
• مارٹنیوف ای ناکہ بندی برائے پلوینا ، ایس پی جی ، ۱۹۰۰
• پیٹویکوف ، بی (پی. گوڈیو) بلغاریہ د‏‏ی آزادی تو‏ں پہلے مشرقی سوال د‏‏ی تریخ۔ صوفیہ ، ۱۹۰۸
• بلیئیف این روسی ترکی جنگ ۱۸۷۷–۱۸۷۸ ، ایم ، ۱۹۵۷۔
• یورلانس بی جنگ تے یورپ د‏‏ی آبادی ، ایم ، ۱۹۶۰

ہور ویکھو

• روس-ترکی جنگ دے دوران لڑائیاں (۱۸۷۷–۱۸۷۸)
• روس-ترکی جنگ (۱۸۷۷–۱۸۷۸) تو‏ں وابستہ شخصیتاں
• دتی روڈ ٹو صوفیہ - ۱۹۷۹ نال جنگ دے بارے وچ بلغاریہ - روسی ٹی وی سیریز
• ترک گمبٹ - ۲۰۰۵ د‏‏ی جنگ دے بارے وچ روسی فلم
• روس-ترکی جنگ کيت‏ی لڑائیاں (۱۸۷۷–۷۸)
• روس-ترکی جنگ (۱۸۷۷–۷۸) دے دوران عثمانی بیڑے د‏‏ی تنظیم
• بتاک قتل عام
• رومانیہ د‏‏ی جنگ آزادی
• حرمینلی قتل عام
• بلقان د‏‏ی تریخ
• بلغاریہ وچ عارضی روسی انتظامیہ
• ترک گمبٹ
• مارچ سلیو

حوالے

• William ED Allen (۱۹۵۳)۔ Caucasian Battlefields۔ Cambridge: Cambridge University Press  .
• George Douglas Campbell Argyll (۱۸۷۹)۔ The Eastern question from the Treaty of Paris ۱۸۳۶ to the Treaty of Berlin ۱۸۷۸ and to the Second Afghan War۔ ۲۔ London: Strahan 
• RJ Crampton (۲۰۰۶) [۱۹۹۷]۔ A Concise History of Bulgaria۔ Cambridge: Cambridge University Press۔ ISBN ۰-۵۲۱-۸۵۰۸۵-۱ 
• William Ewart Gladstone (۱۸۷۶)۔ Bulgarian Horrors and the Question of the East۔ London: William Clowes & Sons 
• F.V. Greene (۱۸۷۹)۔ The Russian Army and its Campaigns in Turkey۔ New York: D.Appleton and Company۔ اخذ شدہ بتاریخ July ۱۹, ۲۰۱۸ – Internet Archive سے 
• Frederick William von Herbert (۱۸۹۵)۔ The Defence of Plevna ۱۸۷۷۔ London: Longmans, Green & Co۔ اخذ شدہ بتاریخ ۲۶ July ۲۰۱۸ – Internet Archive سے 
• D.P. Hupchick (۲۰۰۲)۔ The Balkans: From Constantinople to Communism۔ Palgrave۔ ISBN ۱-۴۰۳۹-۶۴۱۷-۳ 
• The War Correspondence of the "Daily News" ۱۸۷۷ with a Connecting Narrative Forming a Continuous History of the War Between Russia and Turkey to the Fall of Kars Including the Letters of Mr. Archibald Forbes, Mr. J. A. MacGahan and Many Other Special Correspondents in Europe and Asia۔ London: Macmillan and Co.۔ ۱۸۷۸۔ اخذ شدہ بتاریخ ۲۶ July ۲۰۱۸ – Internet Archive سے 
• The War Correspondence of the "Daily News" ۱۸۷۷–۱۸۷۸ continued from the Fall of Kars to the Signature of the Preliminaries of Peace۔ London: Macmillan and Co.۔ ۱۸۷۸۔ اخذ شدہ بتاریخ ۲۶ July ۲۰۱۸ – Internet Archive سے 
• Major F. Maurice (۱۹۰۵)۔ The Russo-Turkish War ۱۸۷۷; A Strategical Sketch۔ London: Swan Sonneschein۔ اخذ شدہ بتاریخ August ۸, ۲۰۱۸ – Internet Archive سے 
• Kurt Jonassohn (۱۹۹۹)۔ Genocide and gross human rights violations: in comparative perspective۔ ISBN ۹۷۸-۱-۴۱۲۸-۲۴۴۵-۳ 
• James J Reid (۲۰۰۰)۔ Crisis of the Ottoman Empire: Prelude to Collapse ۱۸۳۹–۱۸۷۸۔ Stuttgart: Steiner۔ ISBN ۹۷۸-۳-۵۱۵-۰۷۶۸۷-۶ 
• Stanford J Shaw (۱۹۷۷)۔ History of the Ottoman Empire and Modern Turkey۔ ۲, Reform, Revolution, and Republic: The Rise of Modern Turkey ۱۸۰۸–۱۹۷۵۔ Cambridge: Cambridge University Press۔ ISBN ۹۷۸-۰-۵۲۱-۲۹۱۶۳-۷ 
• L.S. Stavrianos (۱۹۵۸)۔ The Balkans Since ۱۴۵۳۔ صفحہ: ۳۹۳–۴۱۲ 

ہور پڑھو

• Acar, Keziban (March ۲۰۰۴). "An examination of Russian Imperialism: Russian Military and intellectual descriptions of the Caucasians during the Russo-Turkish War of ۱۸۷۷–۱۸۷۸". Nationalities Papers ۳۲ (۱): ۷–۲۱. doi:۱۰.۱۰۸۰/۰۰۹۰۵۹۹۰۴۲۰۰۰۱۸۶۱۵۱. 
• بلیوا ، مارٹینا۔ "سلطنت پِچھے ہٹ گئی۔ ۱۸۷۷–۱۸۷۸ د‏‏ی روس-ترکی جنگ دے دوران تصویری لڑائیاں تے تصویری محاذاں۔ " ایتھنولوجیہ بلقانیکا ۱۶ (۲۰۱۲): ۲۷۳-۲۹۴۔ آن لائن
• ڈینس ، بریڈ "روس-ترکی جنگ تے معاہدہ برلن تک مشرقی اناطولیہ وچ تنازعات تے تشدد دے نمونے۔" جنگ تے ڈپلومیسی: روس-ترک جنگ ۱۸۷۸ (۱۸۷۷): ۲۷۳-۳۰۱۔
• ڈریری ، ایان۔ روس-ترکی جنگ ۱۸۷۷ (بلومزبری پبلشنگ ، ۲۰۱۲)۔
• Glenny, Misha (۲۰۱۲), بلقان: قوم پرستی ، جنگ ، تے عظیم طاقتاں ، ۱۸۰۴–۲۰۱۱ ، نیو یارک: پینگوئن .
• اس دتی ، اونور۔ "۱۸۷۷–۱۸۷۸ د‏‏ی جنگ وچ روسی تے عثمانی اخبارات۔" روسی تریخ ۴۱.۲ (۲۰۱۴): ۱۸۱-۱۹۶۔ آن لائن
• مرے ، نکولس۔ راکی روڈ ٹو دتی عظیم جنگ: خندق جنگ دا ارتقا ۱۹۱۴۔ (پوٹوماک بوکس ، ۲۰۱۳)۔
• نیوبرگر ، مریم "روس ‐ ترک جنگ تے 'مشرقی یہودی سوال': عثمانی بلغاریہ ، ۱۸۷۷–۸ وچ متاثرین تے فاتحاں دے وچکار تصادم۔" مشرقی یورپی یہودی امور ۲۶.۲ (۱۹۹۶): ۵۳-۶۶۔
• پتھر ، جیمز "تھیٹر آف وار تو‏ں رپورٹس۔ میجر وکٹر وان لگنٹز تے روس ترکی جنگ ، ۱۸۷۷–۷۸۔ " ملیٹریجسچچٹلیچ زیٹسچرافٹ ۷۱.۲ (۲۰۱۲): ۲۸۷-۳۰۷۔ آن لائن بنیادی ذرائع اُتے مشتمل اے
• ٹوڈوروف ، نکولائی۔ "روس-ترک جنگ ۱۸۷۷–۱۸۷۸ تے بلغاریہ د‏‏ی آزادی: اک ترجمانی مضمون۔" مشرقی یورپی سہ ماہی ۱۴.۱ (۱۹۸۰): ۹+ آن لائن
• یاوز ، ایم ہاکان ، تے پیٹر سلگلیٹ ، ای ڈی۔ جنگ تے ڈپلومیسی: ۱۸۷۷–۱۸۷۸ د‏‏ی روس-ترک جنگ تے برلن دا معاہدہ (یوٹاہ پریس ، ۲۰۱۱)۔

باہرلے جوڑ

• Seegel, Steven J, ورچوئل وار ، ورچوئل جرنلزم ؟: روسی میڈیا نے 'بلقان' نو‏‏ں تاریخی تناظر وچ الجھے ہوئے جوابات ، ۱۸۷۷–۲۰۰۱ (پی ڈی ایف) ، USA: براؤن یونیورسٹی .
• Military History: Russo-Turkish War (۱۸۷۷–۱۸۷۸) ، ڈیجیٹل بک انڈیکس .
• Sowards, Steven W, جدید بلقان ہسٹری ، ایم ایس یو اُتے پچیس لیکچرز ، اصل تو‏ں ۱۵ اکتوبر ۲۰۰۷ نو‏‏ں آرکائو کيت‏‏ا گیا۔ .
• "Russo-Turkish War of ۱۸۷۷–۱۸۷۸ and the Exploits of Liberators", عظیم الشان جنگ (روسی بولی وچ ) ، کُولِکی .
• The Romanian Army of the Russo-Turkish War ۱۸۷۷–۱۸۷۸ ، اے او ایل .
• Erastimes (تصویری گیلری) (بلغاریائی وچ ) ، ۸ ایم ، ۱۳ اکتوبر ۲۰۰۶ نو‏‏ں اصل تو‏ں آرکائو کيت‏‏ا گیا
• روس-ترکی جنگ (۱۸۷۷–۱۸۷۸)۔ Archived ۲۰۱۸-۱۰-۱۴, at the وے بیک مشین تاریخی فوٹو Archived ۲۰۱۸-۱۰-۱۴, at the وے بیک مشین

ویڈیو لنکس

پلیین د‏‏ی ۱۳۰ سال د‏‏ی آزادی (پلوینا)

• Zelenogorsky, Najden (۳ March ۲۰۰۷), Mayor of Pleven (speech), archived from the original (video) on ۲۵ October ۲۰۰۷, retrieved ۳۰ April ۲۰۰۷.
• Stanishev, Sergej (۳ March ۲۰۰۷), Bulgarian Prime Minister (speech), archived from the original (video) on ۲۵ October ۲۰۰۷, retrieved ۳۰ April ۲۰۰۷.
• Potapov (۳ March ۲۰۰۷), Ambassador of Russia in Bulgaria (speech), archived from the original (video) on ۲۴ October ۲۰۰۷, retrieved ۳۰ April ۲۰۰۷.

باہرلے جوڑ

• " روسی آزادی دہندگان زمین تے پانی اُتے جنگ جیت جاندے نيں ، " Archived ۲۰۱۴-۰۳-۰۲, at the وے بیک مشین کیپٹن دے نال انٹرویو۔ اخبار وچ جارجی انتونوف کالا سمندر
• بی این ٹی - بلغاریہ د‏‏ی یادداشت ، ایسوسی ایٹ پروفیسر ڈاکٹر پلا مین میتیو ، ۱۰ اپریل ، ۲۰۱۰ نو‏‏ں انٹرویو
• ڈینیوب آرمی ، ۱۸۷۷ وچ زار لبریٹر دے قیام د‏‏ی ڈائری
• Хроника на основните моменти от войната۔ Виртуална изложба, посветена на Руско-турската война от ۱۸۷۷–۱۸۷۸ Г. и освобождението на България от османско владичество۔ Държавна агенция Архиви۔ ۳ март ۲۰۱۲۔ اخذ شدہ بتاریخ ۱۸ август ۲۰۱۶ 
• ۱۸۷۷–۱۸۷۸ د‏‏ی روس-ترکی جنگ۔ Archived ۲۰۱۸-۱۰-۱۴, at the وے بیک مشین تاریخی فوٹو Archived ۲۰۱۸-۱۰-۱۴, at the وے بیک مشین . سانچہ:Great power diplomacy