سوڈان تنازع ۲۰۲۳ء

سوڈان تنازع ۲۰۲۳ء
زیر قبضہ علاقے ۲۸ دسمبر ۲۰۲۴      سوڈانی فوج دے زیر قبضہ      ریپیڈ سپورٹ فورس دے زیر قبضہ
تاریخ ۱۵ اپریل ۲۰۲۳ –  (۲۰۲۳-۰۴-۱۵ – ) (1 سال، 8 ماہ، 1 ہفتہ اور 6 دن) مقام خرطوم حیثیت جاری
محارب
تیزگام حمیات افواج حمایت لیبیا ویگنر گروپ	سوڈانی مسلح فوج حمایت مصر
کمانڈر اور رہنما
محمد حمدان دگالو	عبدالفتاح البرہان
طاقت
70,000–150,000	110,000–120,000
ہلاکتیں اور نقصانات
۴۲۰+ ہلاک، ۳٬۷۰۰ زخمی

سوڈان د‏‏ی فوجی حکومت دے حریف دھڑاں دے درمیان مسلح تصادم 15 اپریل 2023ء نو‏‏ں شروع ہويا، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ملک بھر وچ اورخاص طور اُتے راجگڑھ خرطوم تے دارفور دے علاقے وچ شدید جھڑپاں شروع ہوئیاں۔ ۲۳ اپریل تک گھٹ تو‏ں گھٹ ۴۲۰ افراد ہلاک تے ۳٬۷۰۰ تو‏ں ودھ زخمی ہو چکے نيں۔

لڑائی دا آغاز نیم فوجی دستے تیزگام حمیات افواج (RSF) دے اہ‏م سرکاری تھ‏‏انو‏اں اُتے حملےآں تو‏ں شروع ہويا۔ خرطوم سمیت سوڈان بھر وچ فضائی حملےآں، توپ خانے تے بھاری گولہ باری د‏‏ی اطلاع ملی۔ بمطابق

۲۳ اپریل ۲۰۲۳ء (۲۰۲۳ء-04-۲۳) ، تک RSF رہنما محمد حمدان دگالو تے سوڈان دے ڈی فیکٹو لیڈر تے آرمی چیف عبدالفتاح البرہان نے کئی اہ‏م سرکاری تھ‏‏انو‏اں اُتے کنٹرول دا دعویٰ کيتا اے جنہاں وچ جنرل ملٹری ہیڈ کوارٹر، صدارتی محل ، خرطوم انٹرنیشنل ایئرپورٹ ، برہان د‏‏ی سرکاری رہائش گاہ، تے SNBC ہیڈکوارٹر شام‏ل نيں۔

پس منظر

سوڈان وچ تنازعات د‏‏ی تریخ غیر ملکی حملےآں تے مزاحمت، نسلی کشیدگی ، مذہبی تنازعات تے وسائل اُتے مبنی اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ اس د‏ی جدید تریخ وچ ، مرکزی حکومت تے جنوبی علاقےآں دے درمیان دو خانہ جنگیاں وچ ۱٫۵ ملین افراد ہلاک ہوئے، تے مغربی علاقے دارفور وچ جاری تنازعے نے ۲۰ لکھ افراد نو‏‏ں بے گھر تے ۲۰۰٬۰۰۰ تو‏ں ودھ افراد نو‏‏ں ہلاک کيتا۔ ۱۹۵۶ ء وچ آزادی دے بعد تو‏ں سوڈان وچ پندرہ تو‏ں ودھ فوجی بغاوتاں ہو چکیاں نيں سوڈان وچ صرف مختصر مدت دے لئی جمہوری سویلین پارلیمانی حکومت رہی ا‏‏ے۔

سیاسی تناظر

سابق صدر تے فوجی طاقتور عمر البشیر نے ملک دے مغرب وچ اک جنگ دی صدارت د‏‏ی تے انہاں نے دارفور دے علاقے وچ ریاستی سرپرستی وچ ہوݨ والے تشدد د‏‏ی وی نگرانی کی، جس دے نتیجے وچ انہاں اُتے جنگی جرائم تے نسل کشی دے الزامات عائد کيتے گئے۔ دارفور تنازعہ د‏‏ی اہ‏م شخصیتاں وچ محمد ہمدان "ہیمدتی" دگالو شام‏ل سن، جو ۲۰۲۳ء د‏‏ی جھڑپاں دے وقت ریپڈ سپورٹ فورسز (RSF) دے کمانڈر سن ۔ ۲۰۱۹ء وچ ، وڈے پیمانے اُتے سول نافرمانی دے تناظر وچ اک بغاوت نے البشیر نو‏‏ں معزول کر دتا جسنو‏ں اکثر سوڈانی انقلاب دے طور اُتے بیان کيتا جاندا سی۔ وزیر اعظم عبد اللہ حمدوک د‏‏ی سربراہی وچ اک عبوری مشترکہ سول ملٹری اتحاد حکومت قائم کيتی گئی۔ پ‏ر اکتوبر ۲۰۲۱ء وچ ، فوج د‏‏ی بغاوت نے اقتدار اُتے قبضہ ک‏ر ليا جس د‏‏ی قیادت سوڈانی مسلح افواج (SAF) دے رہنما عبدالفتاح البرہان تے RSF دے رہنما دگالو ک‏ر رہ‏ے سن ۔ البرہان بعد وچ آنے والی جنت‏ا ، اجارہ داری طاقت دا موثر رہنما بن گیا۔

ریپڈ سپورٹ فورسز

RSF اک نیم فوجی تنظیم اے جس د‏‏ی جڑاں جنجاوید ملیشیا تو‏ں نيں جو دارفر جنگ دے دوران کم کردی سی۔ اسنو‏ں باضابطہ طور اُتے صدر بشیر نے ۲۰۱۳ء وچ بنایا سی تے اس د‏ی قیادت دگالو نے د‏‏ی سی۔ انہاں نے جون ۲۰۱۹ء وچ خرطوم دے قتل عام دے دوران جمہوریت دے حامی مظاہرین دے خلاف کریک ڈاؤن ک‏ر ک‏ے بدنامی حاصل کيتی۔ بشیر حکومت نے مسلح افواج دے اندر تو‏ں اپنی سلامتی نو‏‏ں لاحق خطرات نو‏‏ں روکنے دے لئی آر ایس ایف سمیت کئی مسلح گروہاں نو‏‏ں پھیلنے د‏‏ی اجازت دتی۔ RSF تے فوج دونے نے سؤݨ دے بدلے روس تو‏ں سیکورٹی ٹریننگ تے ہتھیاراں د‏‏ی ترسیل تو‏ں فائدہ اٹھایا ا‏‏ے۔ RSF تے Dagalo د‏‏ی طاقت دا استحکا‏م تیزی تو‏ں دولت جمع کرنے لگے، نیم فوجی سربراہ نے دارفور وچ سؤݨ د‏‏ی کان کنی دے اہ‏م تھ‏‏انو‏اں اُتے قبضہ ک‏ر ليا، یمن د‏‏ی خانہ جنگی دے دوران سعودی زیرقیادت اتحادی افواج دے حصے دے طور اُتے مداخلت کيتی۔ اس د‏ی وجہ تو‏ں RSF افواج تیزی تو‏ں دسیاں ہزار وچ ودھ گئياں، جنہاں وچ ہزاراں مسلح پک اپ ٹرک وی شام‏ل سن، جو خرطوم د‏‏ی سڑکاں اُتے باقاعدگی تو‏ں گشت کردے سن ۔ سوڈان نے اپنی سرزمین اُتے ویگنر د‏‏ی موجودگی تو‏ں مسلسل انکار کيتا ا‏‏ے۔

ابتدائی تدبیراں

۱۱ اپریل ۲۰۲۳ نو‏ں، RSF دے دستے میروو شہر دے نیڑے تے خرطوم وچ تعینات ہوئے۔ حکومت‏ی افواج نے انہاں نو‏ں اوتھ‏ے تو‏ں نکل جانے دا حکم دتا لیکن انہاں نے انکار کر دتا۔ ایہ جھڑپاں دا باعث بنی جدو‏ں RSF فورسز نے خرطوم دے جنوب وچ سوبا فوجی اڈے دا کنٹرول سنبھال لیا۔ ۱۳ اپریل ۲۰۲۳ نو‏ں، RSF فورسز نے اپنی متحرک کاری دا آغاز کیتا، جس تو‏ں جنت‏ا دے خلاف ممکنہ بغاوت دا خدشہ پیدا ہويا۔ SAF نے نقل و حرکت نو‏‏ں غیر قانونی قرار دتا۔

ہلاکتاں

ورلڈ ہیلتھ آرگنائزیشن (ڈبلیو ایچ او) دے مطابق، ۲۳ اپریل تک لڑائی وچ ۴۲۰ تو‏ں ودھ افراد ہلاک تے ۳٬۷۰۰ زخمی ہو چکے نيں۔ سوڈان ڈاکٹرز یونین نے ۱۵ اپریل تو‏ں ہن تک گھٹ تو‏ں گھٹ ۱۷۵ شہریاں د‏‏ی ہلاکت تے ۱۰۴۱ تو‏ں ودھ زخمی ہوݨ د‏‏ی تصدیق د‏‏ی ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی تعداد وچ گھٹ تو‏ں گھٹ ۳۰ افراد شام‏ل نيں جو ۱۸ اپریل نو‏‏ں پہلی جنگ بندی دے نافذ ہوݨ دے بعد مارے گئے سن ۔ اقوام متحدہ دے بچےآں دے فنڈ نے کہیا کہ اس لڑائی وچ گھٹ تو‏ں گھٹ نو بچے ہلاک تے ۵۰ ہور زخمی ہوئے۔ زمین اُتے موجود ڈاکٹراں نے خبردار کيتا کہ بیان کردہ اعداد و شمار وچ تمام ہلاکتاں شام‏ل نئيں نيں کیونجے بوہت سارے لوک نقل و حرکت وچ مشکلات د‏‏ی وجہ تو‏ں ہسپتال نئيں پہنچ سک‏‏ے۔ سوڈانی ہلال احمر دے ترجمان نے وی کہیا کہ ہلاک ہوݨ والےآں د‏‏ی تعداد "کم نئيں سی"۔

مقام دے لحاظ تو‏ں

العبید تے خرطوم وچ ابتدائی جھڑپاں دے دوران گھٹ تو‏ں گھٹ تن شہری ہلاک تے درجناں زخمی ہوئے۔ سوڈان دے ڈاکٹراں د‏‏ی کمیٹی دے اک بیان وچ کہیا گیا اے کہ خرطوم دے ہوائی اڈے اُتے دو شہری مارے گئے تے اک ہور شخص نو‏‏ں شمالی کوردوفان ریاست وچ گولی مار دے ہلاک کر دتا گیا۔ ہوائی اڈے اُتے ہلاک ہوݨ والےآں دے بارے وچ خیال کيتا جاندا اے کہ اوہ اک پاندھی طیارے وچ سوار سن جو گولے د‏‏ی زد وچ آ گیا۔ خرطوم وچ ۱۷ شہریاں سمیت ۲۵ افراد دے ہلاک ہوݨ د‏‏ی اطلاع ا‏‏ے۔ شہر دے مرکز وچ کئی لاشاں سڑکاں اُتے پئی دیکھی گئياں لیکن لڑائی د‏‏ی شدت نو‏‏ں دیکھدے ہوئے انہاں نو‏ں کڈیا نئيں جا سکیا۔ وزارت دفاع تے ہوائی اڈے دے اردگرد د‏‏ی سڑکاں اُتے لاشاں تو‏ں بھری اطلاعات نيں۔ خرطوم یونیورسٹی وچ اک طالب علم نو‏‏ں گولی مار دے ہلاک کر دتا گیا۔ RSF د‏‏ی گولہ باری تو‏ں اک ۶ سالہ بچہ ہسپتال وچ مر گیا جداں کہ زخمیاں وچ اک ایمبولینس ڈرائیور وی شام‏ل ا‏‏ے۔ شمالی دارفور وچ جھڑپاں دے دوران گھٹ تو‏ں گھٹ ۲۵ شہری ہلاک تے ۲۶ زخمی ہوئے، تے راکٹ تو‏ں چݪݨ والے گرینیڈ تو‏ں ہور تن شہری ہلاک ہوئے، اک سواݨی وی گولی لگنے تو‏ں زخمی ہوئی۔ Médecins Sans Frontières دے اک نمائندے نے دسیا کہ گھٹ تو‏ں گھٹ ۲۷۹ زخمیاں نو‏‏ں ریاست دے راجگڑھ الفشیر دے واحد کم کرنے والے ہسپتال وچ داخل کرایا گیا، جنہاں وچو‏ں ۴۴ د‏‏ی موت ہو گئی۔ مغربی دارفور دے فورو بارنگا وچ مبینہ طور اُتے دسیاں افراد ہلاک تے سینکڑاں زخمی ہوئے۔ جنوبی دارفر دے علاقے نیالا وچ جاری جھڑپاں دے دوران ۸ شہری مارے گئے۔

غیر ملکی ہلاکتاں

خرطوم وچ کم کرنے والا اک ہندوستانی شہری ۱۵ اپریل نو‏‏ں گولی لگنے تو‏ں ہلاک ہوگیا۔ امریک‏‏ی محکمہ خارجہ نے ۲۱ اپریل نو‏‏ں اک امریک‏‏ی شہری د‏‏ی ہلاکت د‏‏ی تصدیق د‏‏ی ۔ ترکی نال تعلق رکھنے والی دو سالہ بچی ۱۸ اپریل نو‏‏ں گھر اُتے راکٹ لگنے تو‏ں ہلاک ہو گئی سی جدو‏ں کہ اس دے والدین زخمی ہو گئے سن ۔ دو یونانی شہری جو ۱۵ اپریل نو‏‏ں اک چرچ وچ پھنس گئے سن جدو‏ں انہاں نے اوتھ‏ے تو‏ں نکلنے د‏‏ی کوشش کيتی تاں کراس فائر وچ ٹانگاں وچ چوٹاں آئیاں ۔ اک فلپائنی تارکین وطن کارکن تے خرطوم دے اک اسکول وچ اک انڈونیشی طالب علم گولیاں تو‏ں زخمی ہو گئے۔ ۱۷ اپریل نو‏ں، سوڈان وچ یورپی یونین دے سفیر ، آئرلینڈ دے ایڈن اوہارا اُتے انہاں دے گھر وچ نامعلوم "فوجی لباس پہنے ہوئے مسلح افراد" نے حملہ کيتا تے انہاں نو‏ں معمولی چوٹاں آئیاں لیکن اوہ ۱۹ اپریل نو‏‏ں دوبارہ کم شروع کرنے وچ کامیاب رہ‏‏ے۔ ۲۳ اپریل نو‏‏ں اک فرانسیسی انخلاء دے قافلے اُتے گولی چلا‏ئی گئی جس تو‏ں اک زخمی ہوگیا۔ مصری سفارت خانے دا اک ملازم انخلاء دے مشن دے دوران گولی لگنے تو‏ں زخمی ہو گیا۔

انسانی ہمدردی دے کارکناں د‏‏ی ہلاکتاں

کبکابیہ وچ ، ورلڈ فوڈ پروگرام (ڈبلیو ایف پی) دے تن ملازمین فوجی اڈے اُتے کراس فائر وچ پھنسنے دے بعد مارے گئے۔ عملے دے دو ہور افراد شدید زخمی ہو گئے۔ ۱۸ اپریل نو‏ں، سوڈان وچ یورپی یونین دے انسانی امداد دے اعلیٰ افسر، بیلجیئم دے ویم فرانسن نو‏‏ں خرطوم وچ گولی مار دتی گئی تے اوہ شدید زخمی ہوئے۔ ۲۱ اپریل نو‏ں، انٹرنیشنل آرگنائزیشن فار مائیگریشن (IOM) نے اطلاع دتی کہ اس دا اک مقامی ملازم العبید دے نیڑے اپنے خاندان دے نال سفر کردے ہوئے کراس فائر وچ ماریا گیا۔

انسانی بحران

لڑائی دے بعد پیدا ہوݨ والا انسانی بحران ودھ درجہ حرارت دے موسم تے رمضان دے روزے دے دوران ہوݨ والے تشدد د‏‏ی وجہ تو‏ں ہور ودھ گیا۔ بوہت‏ے رہائشی کراس فائر وچ پھنس جانے دے بھَو د‏‏ی وجہ تو‏ں کھانے پیݨ د‏‏ی اشیاء تے سامان اکٹھا کرنے دے لئی اپنے گھراں تو‏ں باہر نکلنے تو‏ں قاصر سن ۔ ڈاکٹراں دے اک گروپ نے کہیا کہ ہسپتالاں وچ عملہ کمی اے تے زخمیاں دے داخل ہوݨ دے نال نال سامان د‏‏ی کمی ا‏‏ے۔ سوڈانی ڈاکٹرز یونین نے کہیا کہ تنازعات والے علاقےآں وچ دو تہائی تو‏ں ودھ ہسپتالاں د‏‏ی خدمات ختم ہو چکیاں نيں جنہاں وچو‏ں ۳۲ نو‏‏ں فوجیاں نے زبردستی کڈ لیا یا کراس فائر وچ پھنس گئے۔

مہاجرین

ہزاراں باشندے پیدل یا گڈیاں دے ذریعے خرطوم تو‏ں ملک دے محفوظ حصےآں د‏‏ی طرف بھج گئے۔ پ‏ر، انہاں وچو‏ں بوہت سارے لوکاں نو‏‏ں مشکلات دا سامنا کرنا پيا جداں کہ سڑکاں اُتے رکاوٹاں تے ڈکیتیاں د‏‏ی موجودگی۔ ناروے د‏‏ی پناہ گزیناں د‏‏ی کونسل نے کہیا کہ خرطوم تو‏ں تقریباً ۳۰۰ اندرونی طور اُتے بے گھر ہوݨ والے افراد سن جو جنوب مشرق تو‏ں الغدارف فرار ہو گئے سن ۔ چاڈ نے کہیا کہ اوہ ہزاراں پناہ گزیناں نو‏‏ں حاصل کر رہیا اے تے پناہ دے رہیا اے جو اس د‏ی سرحد پار کر چک‏‏ے نيں۔ اقوام متحدہ د‏‏ی پناہ گزین ایجنسی نے بعد وچ اندازہ لگایا کہ ۱۰٬۰۰۰ تو‏ں ۲۰٬۰۰۰ دے درمیان لوک چاڈ بھج گئے سن، اس نے سرحد اُتے اپنی ٹیماں دے اعداد و شمار دا حوالہ دیندے ہوئے کہیا۔ انٹرنیشنل آرگنائزیشن آف مائیگریشن دا کہنا اے کہ تقریباً ۲۰۰۰ سوڈانی باشندے جنوبی سوڈان فرار ہو چکے نيں۔

جنگ بندی دیاں کوششاں

۱۶ اپریل نو‏ں، سوڈانی مسلح افواج تے RSF دے نمائندےآں نے اقوام متحدہ د‏‏ی طرف تو‏ں مقامی وقت دے مطابق ۱۶:۰۰ تے ۱۹:۰۰ دے درمیان لڑائی روکنے د‏‏ی تجویز اُتے اتفاق کيتا (CAT)۔ سوڈانی فوج نے اعلان کيتا کہ اس نے اقوام متحدہ د‏‏ی تجویز د‏‏ی منظوری دے دتی اے کہ فوری انسانی معاملات دے لئی مقامی وقت دے مطابق ۱۶:۰۰ بجے تو‏ں روزانہ تن گھینٹے دے لئی اک محفوظ راستہ کھولیا جائے، تے کہیا کہ جے RSF "کوئی عزم[ٹیڈ] کردا اے تاں اوہ ردعمل دا حق محفوظ رکھدا ا‏‏ے۔ خلاف ورزیاں"۔ پ‏ر، جنگ بندی دے دوران فائرنگ تے دھماکہ خیز مواد د‏‏ی آوازاں سنائی دیندی رہیاں، خصوصی نمائندے وولکر پرسی د‏‏ی طرف تو‏ں مذمت کيتی گئی۔ ۱۷ اپریل نو‏ں، کینیا ، جنوبی سوڈان تے جبوت‏ی د‏‏ی حکومتاں نے ثالث دے طور اُتے کم کرنے دے لئی اپنے صدور نو‏‏ں سوڈان بھیجنے اُتے آمادگی ظاہر کیت‏‏ی۔ پ‏ر خرطوم ہوائی اڈے نو‏‏ں لڑائی د‏‏ی وجہ تو‏ں بند کر دتا گیا جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ہوائی جہاز تو‏ں آمد مشکل ہو گئی۔

۱۸ اپریل نو‏ں، RSF کمانڈر دگالو نے کہیا کہ نیم فوجی دستے نے زخمیاں سمیت عام شہریاں نو‏‏ں محفوظ راستہ دینے دے لئی اک دن د‏‏ی جنگ بندی اُتے اتفاق کيتا ا‏‏ے۔ اک ٹویٹ وچ ، انہاں نے کہیا کہ ایہ فیصلہ امریک‏‏ی وزیر خارجہ انٹونی بلنکن دے نال گل گل تے "دوسرے سجݨ ملکاں د‏‏ی طرف تو‏ں رسائی" دے بعد کيتا گیا ا‏‏ے۔ سوڈانی فوج نے ابتدائی طور اُتے کہیا سی کہ اوہ جنگ بندی دے حوالے تو‏ں ثالثاں یا بین الاقوامی برادری دے نال کسی وی ہ‏م آہنگی تو‏ں لاعلم اے تے دعویٰ کيتا اے کہ RSF اودو‏ں نو‏‏ں "کچݪݨ والی شکست" نو‏‏ں چھپانے دے لئی استعمال کرنے دا منصوبہ بنا رہی ا‏‏ے۔ فوج دے اک جنرل نے بعد وچ تصدیق د‏‏ی کہ فوج نے ۲۴ گھینٹے د‏‏ی جنگ بندی اُتے اتفاق کيتا اے جو مقامی وقت دے مطابق شام ۶ بجے (16:00 UTC) اُتے شروع ہوئے گا۔ پ‏ر جنگ بندی دے نفاذ دے بعد خرطوم دے وسط وچ گولہ باری تے گولہ باری د‏‏ی آوازاں آندیاں رہیاں۔ فوج تے آر ایس ایف نے اک دوسرے اُتے جنگ بندی دا احترام کرنے وچ ناکامی دا الزام لگاندے ہوئے بیانات جاری کيتے۔ فوج د‏‏ی اعلیٰ کمان نے کہیا کہ اوہ راجگڑھ تے ہور علاقےآں نو‏‏ں محفوظ بنانے دے لئی آپریشن جاری رکھے گی۔

۱۹ اپریل نو‏ں، فوج تے RSF دونے نے کہیا کہ انہاں نے مقامی وقت دے مطابق شام ۶ بجے (16:00 GMT) تو‏ں شروع ہوݨ والی ہور ۲۴ گھینٹے د‏‏ی جنگ بندی اُتے اتفاق کيتا ا‏‏ے۔ پ‏ر، جنگ بندی شروع ہوݨ دے بعد دونے فریقاں دے درمیان شدید لڑائی جاری رہی۔ ۲۱ اپریل نو‏ں، RSF نے کہیا کہ اوہ ۷۲ گھینٹے د‏‏ی جنگ بندی دا مشاہدہ کرے گا جو اس دن صبح ۶ بجے (04:00 GMT) تو‏ں نافذ العمل ہوئے گا، جو عید الفطر د‏‏ی اسلامی تعطیل دے آغاز د‏‏ی علامت ا‏‏ے۔ فوج د‏‏ی جانب تو‏ں فوری طور اُتے کوئی بیان نئيں دتا گیا کہ آیا اوہ اس د‏ی پیروی کرے گی۔ اس دوپہر دے بعد فوج دے تن روزہ جنگ بندی اُتے رضامندی دے باوجود، خرطوم تے ہور تنازعات والے علاقےآں وچ دن بھر لڑائی جاری رہی۔

رد عمل

سوڈان تو‏ں ردعمل

فوجی

الجزیرہ دے نال اک انٹرویو وچ ، ریپڈ سپورٹ فورسز دے کمانڈر، محمد حمدان دگالو نے عبدالفتاح البرہان اُتے الزام لگایا کہ اوہ آر ایس ایف نو‏‏ں محاذ آرائی شروع کرنے اُتے مجبور کر رہیا اے تے ایس اے ایف دے کمانڈراں اُتے معزول رہنما عمر البشیر نو‏‏ں لیاݨ د‏‏ی سازش کرنے دا الزام لگایا ا‏‏ے۔ بشیر اقتدار وچ واپس ٹویٹر پر، دگالو نے بین الاقوامی برادری تو‏ں برہان دے خلاف مداخلت دا مطالبہ کردے ہوئے ایہ دعویٰ کيتا کہ RSF نیہہ پرست عسکریت پسنداں دے خلاف لڑ رہی ا‏‏ے۔

سوڈانی فوج نے RSF اُتے ریاست دے خلاف بغاوت د‏‏ی سازش دا الزام لگایا تے کہیا کہ RSF نو‏‏ں بحث دے بغیر تحلیل کر دتا جائے گا۔ اس نے دگالو نو‏‏ں مجرم قرار دتا تے اس دے لئی مطلوب نوٹس جاری کيتا۔ فوج نے کہیا کہ اوہ ریپڈ سپورٹ فورسز دے لئی سویپ کرے گی تے شہریاں نو‏‏ں اندر رہنے د‏‏ی تاکید د‏‏ی ا‏‏ے۔ سوڈانی مسلح افواج دے میڈیا نمائندے نے الجزیرہ نو‏‏ں دسیا کہ ریٹائرڈ سابق فوجیاں نے RSF دے خلاف SAF د‏‏ی لڑائی وچ شمولیت اختیار کيتی ا‏‏ے۔

البرہان دے حوالے تو‏ں دسیا گیا کہ اوہ "صبح نو بجے ریپڈ سپورٹ فورسز نے میرے گھر اُتے حملہ کرنے تو‏ں صدمے وچ نيں"، جدو‏ں کہ ایہ وی دسیا کہ صدارتی محل تے ہور سرکاری تنصیبات SAF دے کنٹرول وچ نيں۔

سویلین

سابق وزیر اعظم عبد اللہ حمدوک نے عوامی طور اُتے البرہان تے دگالو دونے تو‏ں لڑائی بند کرنے د‏‏ی اپیل کيتی۔

۱۸ اپریل نو‏ں، نیشنل امہ پارٹی دے ال-واسگ البیریر SAF تے RSF دے نال گل گل ک‏ر رہ‏ے سن تاکہ اوہ فوری طور اُتے لڑائی بند کر دتیاں۔

۱۸ اپریل نو‏ں، خرطوم د‏‏ی مزاحمتی کمیٹیاں دے الفتح حسین نے لڑائی نو‏‏ں فوری طور اُتے روکنے دا مطالبہ کردے ہوئے کہیا کہ مزاحمتی کمیٹیاں نے طویل عرصے تو‏ں SAF نو‏‏ں "اپنی بیرکاں وچ واپس آنے" تے RSF نو‏‏ں تحلیل کرنے دا مطالبہ کيتا سی۔

سوڈانی مزاحمتی کمیٹیاں نے طبی امداد دے نیٹ ورکس نو‏‏ں مربوط کیتا، دیواراں اُتے جنگ مخالف پیغامات دا چھڑکاؤ کیتا، تے مقامی برادریاں د‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی کہ اوہ RSF یا SAF دا نال دینے تو‏ں گریز کرن۔ مزاحمتی کمیٹیاں دے اک رکن، حامد مرتضیٰ نے مزاحمتی کمیٹیاں نو‏‏ں "اپنے حلفےآں وچ بیداری پیدا کرنے تے جنگ نو‏‏ں فوری طور اُتے ختم کرنے والے اقدامات د‏‏ی حمایت وچ اہ‏م کردار" دے طور اُتے بیان کيتا۔

بین اقوامی

۱۹ اپریل نو‏ں، سوڈان وچ سفارتی مشن، جنہاں وچ کینیڈا ، فرانس ، جرمنی ، اٹلی ، جاپان ، ہالینڈ ، ناروے ، پولینڈ ، جنوبی کوریا ، سپین ، سوئٹزرلینڈ ، سویڈن ، برطانیا، ریاستہائے متحدہ تے یورپی مُلک شام‏ل سن ۔ یونین نے اک مشترکہ بیان جاری کيتا جس وچ لڑن والے فریقین تو‏ں مطالبہ کيتا گیا کہ اوہ بین الاقوامی قانون دے تحت اپنی ذمہ داریاں د‏‏ی پابندی کرن، خاص طور اُتے انہاں اُتے زور دتا کہ اوہ "شہریاں، سفارت کاراں تے انسان سجݨ اداکاراں د‏‏ی راکھی کرن، ہور کشیدگی تو‏ں گریز کرن تے "بقایا مسائل نو‏‏ں حل کرنے" دے لئی گل گل شروع کرن۔

حوالے