محمد الیاس کاندھلوی
| حضرت جی محمد الیاس کاندھلوی | |||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| جم | 1885/1886 کاندھلہ، برطانوی راج، برطانوی ہند (حال اتر پردیش، بھارت) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| وفات | 13 جولائی 1944ء نظام الدین، دہلی | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| قومیت | بھارتی | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| مذہب | اسلام | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| فرقہ | دیوبندی | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| فقہ | حنفی | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| تحریک | دیوبندی | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| شعبۂ عمل | دعوہ | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| مادر علمی | مدرسہ دیوبند | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| پیر/شیخ | خلیل احمد سہارنپوری | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
| مضامین بسلسلہ |
| دیوبندی مکتب فکر |
|---|
 دار العلوم دیوبند دی مرکزی عمارت، دار الحدیث |
| کلیدی شخصیتاں |
| اہم مدارس تے مساجد |
| تنظیماں تے تحریکاں |
محمد الیاس کاندھلوی تبلیغی جماعتدے بانی سن۔
ولادت
[سودھو]محمد الیاس کاندھلوی 1303ھ وچ قصبہ کاندھلہ ضلع مظفرنگر، اتر پردیش وچ پیدا ہوئے۔
تعلیم
[سودھو]حفظ قرآن تے فارسی و عربی دیاں ابتدائی کتاباں اپنے والد ماجد توں پڑھیاں۔ پھیر اپنے وڈے بھائی دے نال گنگوہ گئے جتھے اٹھ نو سال رہے اس دوران آپدی بہترین اخلاقی تربیت تے دینی تعلیم ہوئی، پھیر 1326ھ وچ شیخ الہند مفتی محمود دے درس وچ شرکت لئی دیوبند پہنچے، ترمذی تے بخاری شریف دی سماعت کیتی۔ اسدے بعد سالاں اپنے بھائی مولانا یحییٰ توں حدیث پڑھدے رہے۔[۴]
تدریس
[سودھو]فراغت دے بعد مدرسہ سہارنپور وچ مدرس مقرر ہوئے۔ پھیر دہلی وچ اک چھوٹی جہی مسجد وچ چند طالب علماں نوں پڑھان لگے تے درس حدیث دیندے رہے۔
بیعت تے اجازت
[سودھو]رشید احمد گنگوہی توں آپ نوں بیعت دا شرف حاصل ہے۔رشید احمد گنگوہی دی وفات دے بعد خلیل احمد سہانپوری نال سلوک دی تکیل کیتی۔
مسلماناں وچ ایمان و یقین دی کمی دا احساس
[سودھو]انگریزاں دی برصغیر وچ آمد دے نال مغربی تہذیب دا نہ تھمن والا سیلاب امڈ پیا۔ امت وچ ایمان و یقین دی جو تھوڑی بہت رمق سی اسنوں وی رفتہ رفتہ دیمک وانگ چٹ رہا سی۔ مولانا روز بروز ودھدی ہوئی اس بے یقینی دی فضا توں سخت تنگ سن۔ امت دی اصلاح دے ہور وی بہت سارے طریقے جاری سن مگر آپ انہاں توں مطمئن نہ سن بلکہ آپ نوں اندر ہی اندر بے چینی کھائی چلی جاندی سی۔ آپ نے بہت ساریاں محنتاں وچ حصہ پاؤنا شروع کیتا مگر اپنے تئیں مطمئن نہ ہوئے۔ ماحول توں الگ تھلگ عجیب سی کیفیت طاری رہندی۔ گہری سوچاں وچ گم رہدنے تاہم کسے دینی کم وچ پیچھے نہ سن بلکہ روز مرہ دے معمولات جاری رکھدے۔
اہم کارنامے
[سودھو]آپ دا عظیم کارنامہ تبلیغ دی تحریک دا شروع کرنا ہے۔ اس دا آغاز میوات دے علاقہ (ضلع قصور) توں ہویا۔ مولانا نے شب و روز محنت نال اس علاقے وچ بہت سارے مکتب قائم کیتے تے آہستہ آہستہ اصلاح و تبلیغ دا کام پھیلن تے اثر دکھان لگا۔
دوسرا حج تے کم دے رخ دی تبدیلی
[سودھو]سید ابوالحسن علی ندوی کتاب (مولانا الیاس اور انکی دینی دعوت) وچ محمد الیاس دے عمومی تبلیغی گشت دی ابتدا دے متعلق ذکر کردے نیں [۵] کہ:
تبلیغی گشت دی ابتداء
[سودھو]حج توں واپسی پر آپ نے تبلیغی گشت شروع کردتا۔ آپ نے دوسرےآں نوں وی دعوت دتی کہ عوام وچ نکل کے دین اسلام دے اولین ارکان و اصول (کلمہ توحید و نماز) دی تبلیغ کرن۔ لوگاںدے کن اس دعوت توں آشنا سن، دین دی تبلیغ لئی عاماں لئی زبان کھولنا پہاڑ معلوم ہوندا سی۔ کچھ آدمیےآں نے بڑی شرم و حیاء تے رکاوٹ دے نال خدمت انجام دتی۔ چند سالاں وچ دور دور تک تبلیغی جماعتاں جان لگیاں تے پورے برصغیر وچ اصلاح و تبلیغ دا کم ہون لگا۔ آپ دی ساری زندگی اس تحریک دی نذر ہوگئی ۔
حوالے
[سودھو]- ↑ فیسٹ آئی ڈی: https://id.worldcat.org/fast/238078 — subject named as: Muḥammad Ilyās — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ نوکات آئی ڈی: https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=1207&url_prefix=http://nukat.edu.pl/aut/&id=n2017024320 — subject named as: Muḥammad Ilyās
- ↑ سوڈوک شناختی: https://www.idref.fr/162403291 — اخذ شدہ بتاریخ: ۲ مئی ۲۰۲۰ — عنوان : Identifiants et Référentiels — ناشر: Agence bibliographique de l'enseignement supérieur
- ↑ انار کے درخت تلے، از مولانا محمد منصور احمد
- ↑ مولانا الیاس اور انکی دینی دعوت، از مولانا ابوالحسن علی ندوی