نورنگا

نورنگا
دیس:	جنور
برادری:	کورڈیٹ
ٹولی :	پنچھی
ٹبر :	نورنگا ٹبر
سائینسی ناں:	Pitta brachyura

نورنگا مدھرے ناپ دا نورنگا ٹبر دا اک پنچھی اے۔ ایہ ہمالیہ توں تھلے دکھنی ایشیاء وچ ملدا اے تے گھنے بوٹیاں وچ ریندا اے۔ ایہدے پر چٹے ہرے لال پیلے نیلے کالے بھورے ہوندے نیں تے نو رنگاں دا ہون باہجوں ایہدا پنجابی ناں نورنگا اے۔

اضغط هنا للاطلاع على كيفية قراءة التصنيف نورنگا (پنچھی)
صورت حال
! colspan = 2 | حیثیت تحفظ
Least Concern  (IUCN 3.1)
اسمیاتی درجہ	پرجاتی
جماعت بندی
مملکت:	جنور
جماعت:	پنچھی
طبقہ:	پاسریفورمز
خاندان:	پیؤ
جنس:	پیؤ
نوع:	پی۔ بریکیورا
سائنسی نام
Pitta brachyura  کارل لنیاس   ، ۱۷۶۶
مرادفات
‏کوروس بریکیورا‏

نورنگا دا رنگاں کرکے نام پیا۔ اس پنچھی نوں انگریزی وچ ‘انڈین پٹا‘ اے۔ مادہ دے سر اپرلی کالی پٹی گھٹ چوڑی ہندی اے۔ ایہناں دیاں ۳۲ ذاتیاں دے پروار نوں ‘پٹیڈیئی’ کہندے ہن۔ ایہہ پنچھی دا تھاں برصغیر ، گرمیاں وچ پاکستان، [[نیپال تک اتے وچکار بھارت دے پہاڑی علاقیاں وچ بچے دین لئی جاندا اے اتے سردیاں وچ بھارت توں سری لنکا تک جاندا اے۔نورنگے گوڑھے، چمکیلے-بہورنگے اتے شرماکل پر چیتن پنچھی ہندے ہن۔ بھارت سرکار نے اپریل ۱۹۷۵ وچ ۲۵ پیسے دی ٹکٹ اس پنچھی دی جاری کیتی۔

ایہ اک نکے ناپ دا پنچھی اے جیدی پوچھل لُنڈی ہوندی اے۔ ایہ جنگل دے فرش تے ہوندا اے یا گھنے بوٹیاں وچ جتھے ایہ پتیاں وچ کیڑے لبدا اے۔ ایہدیاں لمیاں تے تکڑیاں لتاں، بہت نکی جئی پوچھل تے پینڈی چنج ہوندی اے۔ ایہ ویکھن نالوں سنیا چوکھا جاندا اے تے چھالاں مار کے ٹردا اے۔

نورنگا

نیرنگا (پٹہ) برصغیر پاک و ہند وچ پایا جانے والا اک چھوٹا، خوبصورت تے رنگین پرندہ ا‏‏ے۔ قدرت نے اس پرندے نو‏‏ں نو رنگاں تو‏ں سجایا اے اس لئی اس دا ناں نورنگا پے گیا۔ ایہ صرف گھنے تے سبز جنگلاں وچ پایا جاندا ا‏‏ے۔ شمالی ہندوستان وچ ایہ گرمیاں وچ آندا اے تے گھنے جنگلاں دے جنگلات وچ افزائش پاندا ا‏‏ے۔ سردیاں وچ ایہ پرندے جنوب دے جنگلاں د‏‏ی طرف ہجرت کردے نيں۔ پنجاب وچ ، ایہ پہاڑاں دے نچلے حصےآں وچ سب تو‏ں زیادہ پایا جاندا ا‏‏ے۔

ایہ رنگین پرندہ بہت خوبصورت اے لیکن اسنو‏ں دیکھنا آسان نئيں ا‏‏ے۔ ایہ جنگلاں وچ گھنے پودےآں وچ چھپا رہندا ا‏‏ے۔ اس د‏ی سریلی آواز اکثر صبح و شام سنائی دیندی ا‏‏ے۔ انگریزی وچ اسنو‏ں Pitta کہندے نيں جو کہ تیلگو بولی تو‏ں ماخوذ ا‏‏ے۔ ایہ پرندہ تنہا رہنے نو‏‏ں ترجیح دیندا اے تے افزائش دے موسم دے علاوہ جوڑاں وچ کدی کدائيں ہی نظر آندا ا‏‏ے۔ ایہ اپنے علاقے دے بارے وچ وی بہت حساس ا‏‏ے۔ جدو‏ں کوئی دوسرا پرندہ اس علاقے وچ داخل ہُندا اے تاں اوہ بہت جارحانہ ہو جاندا ا‏‏ے۔ اس د‏ی لتاں لمبی تے مضبوط گلابی نيں تے اس د‏ی دم بہت چھوٹی ا‏‏ے۔ اس د‏ی چونچ دا رنگ موٹا سیاہ ہُندا اے جو جنگل وچ زمین تو‏ں کیڑے مکوڑاں نو‏‏ں تلاش کرنے تے کھانے دے لئی استعمال ہُندا ا‏‏ے۔ پنکھ ہلکے نیلے، گہرے نیلے تے سبز ہُندے نيں تے تھلے دے حصے پیلے، نارنجی تے ہلکے بھورے ہُندے نيں، دم دے نیڑے دے دو حصے روشن نارنجی تے سرخ ہُندے نيں۔ اکھ اُتے سیاہ دھاری تے گلے اُتے سفید دھبہ ا‏‏ے۔ سر دا رنگ ہلکا بھورا ا‏‏ے۔ اس پرندے دا مکمل رنگ تب ہی نظر آندا اے جدو‏ں ایہ اپنے اُتے پھیلاندا اے یا جدو‏ں اڑدا ا‏‏ے۔

نورنگا گھنے تے سبز جنگلاں وچ درختاں اُتے گھونسلے بناندا ا‏‏ے۔ گھونسلہ درخت دے تھلے جھکی ہوئی شاخاں اُتے بنایا گیا ا‏‏ے۔ گھونسلہ کروی ہُندا اے، اک طرف تو‏ں کھلدا اے، جس وچ مادہ ۴-۷ سفید انڈے دیندی ا‏‏ے۔ اسنو‏ں اک نال پالیا جاندا اے تے فیر اسنو‏ں پالیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ پرندہ چھوٹے جانوراں یا کیڑاں دا شکار کھاندا ا‏‏ے۔ زیادہ تر خوراک جنگل وچ پائی جاندی ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ایہ انساناں دے پھینکے گئے کوڑے تو‏ں کھانا کھاندے ہوئے وی پائے جاندے نيں۔

پسار

اتلے پاکستان وچ مارگلہ توں لے کے چڑھدے ول ہندستان وچ سکم تک تے دکھن ول کرناٹک تک ایہہ پنچھی ملدا اے۔ سیال وچ ایہ سری لنکا وی ٹرجاندا اے۔

جسمانی بنتر

اس پنچھی دی لمبائی ۱۸ توں ۲۰ سینٹیمیٹر ہندی اے۔ اس دی چنجھ سنگتری-بھوری رنگ جس دا اخیرلا سرا کالا ہندا اے۔ اس دیاں گوڑھیاں بھوریاں اکھاں دے اپروں اک چوڑی کالی پٹی لنگھدی اے اتے اک کالی پٹی متھے توں سر دے وچکار دی پٹھّ ول جاندی اے۔ پٹھّ والا پاسہ ہرا اتے پر نیلی بھا والے ہرے ہندے ہن، پراں اتے گوڑے نیلے رنگ دے نشان دے نال چٹے اتے کالے نشان وی ہندے ہن۔ گردن اتے ٹھوڈی چٹی، پر چھاتی اتے ڈھڈّ دا اگلا حصہ سنگتری-پیلا ہندا اے، ڈھڈّ دا پچھلا پاسہ سرخ لال ہندا اے۔ اس دیاں لتاں لمبیاں اتے پنجے گلابی ہندے ہن۔

خوراک

ایہہ دی خوراک انسان دے متر گنڈوئے، سنڈیاں اتے ہور کیڑے-مکوڑے ہندے ہن۔

آواز

ایہہ اپنی دھون اکڑا کے چنجھ اسمان ول چکّ کے اچی-اچی اکٹھیاں دو سیٹیاں کئی وار ماردے ہن۔

اگلی پیڑھی

گرمیاں شروع ہون تے نویں کھنبھ اگا کے ایہہ اکٹھے ہو کے ۳۰-۵۰ پنچھیاں دیاں ڈاراں وچ پہاڑاں تے ۱۲۰۰ توں ۲۰۰۰ میٹر دی اچائی تے نر زمین تے جاں جھاڑیاں وچ زمین توں ۱ میٹر دی اچائی گھاہ-پھوس اتے پتیاں نال ۴ توں ۵ دناں وچ گول جیہا آلھنا بناؤندے ہن۔ مادہ ۴ توں ۵ انڈے جو اکار وچ چمکیلے چٹے ہندے ہن دندی اے۔ دونوں نر اتے مادہ انڈے سیکدے ہن جہناں وچ ۱۴ توں ۱۶ دناں وچ بچے نکلدے ہن دونو ہی رل کے پالدے ہن۔

تصویراں

• 
  1834 وچ تھامس ہارڈوک دی بنائی پینٹنگ
• 
  الفرڈ بریہم دی پینٹنگ
• 
  پنچھی دی لمبائی دی منتی ویلے
• 
  بنگلہ دیش وچ پنچھی

حوالے

بارلے جوڑ

٭مورتاں