نوغائی اردو
نوغائی اردو ترک خانہ بدوشآں دا وفاق یاں اکٹھ سی ، جنہاں نے سن 1500ء توں 17ویں صدی عیسوی چ روسیاں دے اینہاں نوں دکھن ول دھکن تک ، بحیرہ کیسپیئن دے علاقے توں یوکرین دے گیاہستان تک مل ماری رکھئیا ۔ نوغائی نسلی گروہ توں بوہتا اک نسلی ناں سی ۔ نوغائی، طلائی اردو ، کومان تے قپچاق ممکنہ طور تے پیچینیگ ، عوار تے خزار اکو ای نسل چوں سن یاں اک لوک سن ۔ اینہاں دے حکمران گروہ تے تھوڑی جنی بولی مختلف سی ایسے لئی اینہاں دے مختلف ناں سن ۔
تریخ
[سودھو]نوغائیآں دے دو گروہ سن : اوہ جہڑے بحیرہ قزوین دے اتلے چ سن تے اینہاں دا اپنا بیگ (آگو سی ، تے اوہ جہڑے کالا سمندر دے اتلے ج سن تے عام طور تے قریم یورتی (خانان کریمیا) دی رعایا سن ۔ پہلے گروہ نوں 1632ء چ کلمیکاں نے تباہ کر دتا تے دوجے نال کریمیا دے تاتاراں والا سلوک ہوئیا ۔
نوغائی بولی قپچاق ترک بولی دی اک شکل سی ۔ جداں دی اینہاں دے گوانڈھ سی قازق ، باشکیر ، کریمیائی تاتار تے قازان دے تاتاری بولدے سن ۔ اینہاں دا مذہب اسلام سی پر مذہبی ادارے کمزور سن ۔
اوہ خانہ بدوش چرواہے سن تے بھیڈاں ، اونٹھ ، گھوڑے چاردے سن ۔ دوجے علاقے توں شیواں تجارت ، حملےاں تے تاوان دی شکل چ حاصل کر دے سن ۔ دریائے ییئک دے کنارے اینہاں دی کجھ غلام رعایا وی سن ۔ نگوئے اردو دی آمدنی دا وڈا زریعہ غلاماں دے حصول لئی روسی علاقےاں تے حملے سن تے غلاماں نوں کریمیا تے بخارا چ ویچدے سن ۔ شکار ، ماہی گیری ، کارواناں تے محصول تے موسمی زراعت لئی ہجرت وی آمدی دا اہم زریعہ سن ۔
1557ء چ قاضی میرزا دا اسماعیل بیگ نال جھگڑا ہو گئیا تےاسنے دریائے کوبان تے اک نکا نوغائی اردو قائم کر لئیا ۔