چاکلیٹ

چاکلیٹ اک بنائی گئی کھان دی شے اے جیہنوں لامت ول نال مٹھا وی کیتا جاندا اے۔ ایہ کوکو رکھ دے بی توں بنایا جاندا اے۔ ہسپانوی جیدار ہرنان کورٹیز ایس نوں 1520 دے دوالے میکسیکو توں یورپ لیایا۔ کوکو رکھ پجھلے تن ہزار وریاں توں میکسیکو تے دوالے دے دیساں وچ بیجیا جاریا اے۔ لکھتاں وج ایہدا سب توں پرانا کھاتہ 1100 م پ وج ملدا اے۔ میزوامریکہ دے جوکھے لوک ایس توں ونسونے شربت بناندے سن۔ ازٹیک ایس توں چوکولی شربت بناندے سن۔ ایس رکھ دے بی دا سواد کوڑا ہوندا اے تے ودیا کرن لئی پکایا جاندا اے۔ پکان مگروں یاں نوں صاف کیتا جاندا اے، پنیا جاندا اے چھلڑ لا کے گریاں کڈیاں جاندیاں نیں۔ ایہناں گریاں نوں پیس کے خالص چاکلیٹ بنائیدا اے۔ ایہدے وچ بدام، بسکٹ، موں پھلی، فروٹ، ونیلا، آئس کریم، دد، کافی، شراب تے ہور کئی شیواں ملائیدیاں نیں۔

کوکو دا اصل دیس تے امریکہ سی پر ہن ایہدی 2/3 پیداوار لیندے افریقہ توں آندی اے تے اک دیس آئیوری کوسٹ توں ادھی آندی اے۔

ناں

پنجابی وچ چاکلیٹ انگریزی توں آیا اے تے انگریزاں ایہ شبد ہسپانوی توں لیا۔ ہسپانویاں نیں ایہ شبد وشکارلے امریکہ دی مایا بولی دے شبد شوکول جیدا مطلب اے 'گرم" تے ناہواٹی شبد 'اٹی' جیدا مطلب اے پانی نال رل کے بنایا اے۔ مایا لوک چاکلیٹ دا گرم شربت بنا کے پیندے سن تے اینج ایہ شبد بنیا۔

تریخ

اپنی ساری تریخ وچ چاکلیٹ اک شربت لئی ورتیا گیا اے۔ ایہدا سب توں پرانا پتہ ہونڈراس دی اک تھاں تون ملدا اے جتھے ایہ 1100 توں 1400 م پ ورے پہلے اگایا جاندا سی۔ مایا رہتل وچ لوک ایس نوں اپنے کراں دے دوالے اگاندے سن تے تے کوکو دے بی نال اک کوڑا شربت بناندے سن۔ مایا لکھتاں وچ آندا اے جے ایس شربت نوں عام پین دے نال اخیخے ویلیاں تے وی تیا جاندا سی۔ گویٹے مالا وچ اک تھاں توں 400 وچ اک لبھے پانڈے توں ایہدے نشان ملے نیں۔ 15ویں صدی وچ ازٹیک لوکاں نے سارے وشکارلے امریکہ تے مل ماریا تے چاکلیٹ اوہناں دی رہتل وج وی آگیا۔ ازٹیک لوکاں نے ایہدے وچ ونیلا تے ہور زیقے ملاۓ۔ ایہ میکسیکو دے سکے اتلے تھانواں وچ نہیں اگ سکدا سی ایس لئی ایہنوں تھلیوں اک منگانا پیا۔ ایس نوں کرنسی لئی وی ورتیا جاندا سی اک ٹرکی سو چاکلیٹی بیاں برابر ہوندے سن۔ اوہ تھاں جتھے کوکو رکھ اگ دا سی اوتھے دے لوک کوکو ای سرکار نوں ٹیکس وچ دیندے سن۔

یورپ نوں پہلی بپار لئی چاکلیٹ 1585 وچ ویراکروز توں اشبیلیہ ٹوری گئی۔ ایہنوں ہجے وی شربت لئی وریا جاریا سی پر یورپی لوکاں نیں ایہدے وچ گنے دی رو رلائی تاں جے کوڑی ناں روے تے کالی مرچ جیہڑی وج پہلے ملائی جارئی سی اوہ کڈ لئی گئی پر ونیلا رہن دتی گ‏ئی۔ اوہناں ہور مسالے وی رلاۓ۔ مونٹیزوما دے دربار بارے آکھیا جاندا اے جے اوہدے وچ چاکلوٹی دے ہر دن 2000 کپ پیتے جاندے سن جن وچوں 50 مونٹیزوما دے سن۔ 16ویں صدی تک لوکاں نوں امریکا دے ایس شربت دا نہیں پتہ سی۔ جدوں ہسپانوی لوکاں ازٹیک تے مل ماریا تے فیر تے فیر ایہ یورپ وج لیایا گیا تے نال ای اے درباراں دی پسند دا شربت بن گیا۔ ایس نویں شربت دی مانگ نوں پورا کرن لئی ہسپانوی لوکاں نے وشکارلے امریکہ دے دیساں تے مل ماریا تے ایتھے دے لوکاں نوں غلام بناکے ایھدے اگان بنان دے کم وچ پایا۔ شروع وج ایہ صرف بادشاہواں تے اتلی پدھر دے لوکاں دا شربت ای سی۔ وڈے کھیتاں وچ ایہدی اگائی کتی گئی۔ انگلینڈ وچ جیدے کول وی پیسے ہوون اوہ ایہ ورت سکدا سی. 1657 وچ چاکلیٹ دی سب توں پہلی ہٹی کھلی۔ 1689 وچ اک حکیم ہانز سولین نے جمیکا وچ دد چاکلیٹ دا شربت بنایا جیہڑا 1897 وچ کیڈبری دے ہتھ دیدتا گیا۔

کئی صدیاں تک چاکلیٹ بنان دے ول وچ کوئی تبدیلی ناں آئی۔ انڈسٹریل رویولوشن وچ ایس دے بنان وچ وی تبدیلیاں آئیاں۔ ڈچ فان ہوٹن ٹبر نے کوکو وچ الکلائن لون رلا کے ایہدی کڑتن نوں ماریا تے اینج مارکیٹ وچ لشکدے چاکلیٹ آۓ۔ 1839 وچ اک جرمن کمپنی نے پہلی واری چاکلیٹ، شکر تے بکری دے دد نوں رلا کے چاکلیٹ بار بنائی. 1819 وچ کیلر نے پہلی سوئس چاکلیٹ فیکٹری لگائی۔ نیسلے لنٹ تے ہرشے آنوالے ویلے وچ چاکلیٹ بنانوالیاں ہور کمپنیاں اگے آیاں۔

ونڈاں

چاکلیٹاں دیاں کئی ونڈاں نیں۔ خالص تے انمٹھا چاکلیٹ جیدے وچ پکا چاکلیٹ تے کوکو مکھن ہوندا اے۔ مٹھا چاکلیٹ اجدا سب توں جوکھا ورتیا جانوالا چاکلیٹ اے ایس چاکلیٹ وج چاکلیٹ نال کھنڈ رلائی گئی ہوندی اے۔ دد والا چاکلیٹ ایسا چاکلیٹ اے جیدے وچ دد رلایا گیا ہوندا اے۔ کچا چاکلیٹ ایسا چاکلیٹ ہوندا اے جیہڑا گوڑے رنگدا تے جیدے وچ کوکو 75% گھٹ توں گھٹ ہوندا اے۔ کئی لوک کچے چاکلیٹ نوں کھان لئی ودھیا مندے نیں۔ برطانیہ تے آئرلینڈ وچ چاکلیٹ وچ 20٪ تے یورپی یونین دے دیساں وچ 25٪ چاکلیٹ ہونا چائیدا اے۔ چٹے چاکلیٹ وچ کوکو مکھن، کھنڈ تے دد ہوندا اے۔ چاکلیٹ وچ تھیوبرومائن تے فینیتھائیلامائن ہوندے نیں جنہاں دے انساناں تے اسرات ہوندے نیں تھیوبرومائن کتیاں بلیاں لئی ٹھیک نہیں ہوندے۔

100 گرام چاکلیٹ

ونڈ	کھنڈ	کوکو مکھن	کوک	دد
کوڑا چاکلیٹ	47 g	4 g	48 g	–
دد چاکلیٹ	48 g	18 g	12 g	22 g
چٹا چاکلیٹ	46 g	28 g	–	26 g

بننا

دنیا دی 2/3 حصہ چاکلیٹ لیندے افریقہ وچ تے 41٪ آئیوری کوسٹ توں آندی اے۔ ورلڈ کوکو فاؤنڈیشن باہجوں دنیا وچ 5 کرور لوکاں دا روزکار ایہدے نال جڑیا اے۔ چاکلیٹ کسے وی پینڈے چاکلیٹ یا چاکلیٹ مکھن توں بنی شے نوں کیندے نیں۔

چاکلیٹ کوکو رکھ دے بیاں توں بندی اے۔ ای بی سکے تے پکاۓ کۓ ہوند ے نیں۔ کوکو رکھ سدا ہرا رکھ ہوندا اے جیدا اصل دیس امریکہ دے ٹراپیکل تھاں نیں۔ ایہ (4–8 میٹر (یا 15–26 فٹ) تک اچا ہوندا اے۔ ایہ ایمیزن دے جنگلاں دا رکھ سی تے ایس نوں انسان دوجے تھانواں ول لے گۓ۔ ایہدا سائنسی ناں تھیوبروما دا مطلب اے دیوتاواں دی خراک۔ چاکلیٹ کوکو بی توں بنائی جاندی اے جیہڑا کوکو رکھ تے لگدا اے۔ ایہ 15–30 سینٹی میٹر (یا 6–12 انچ) لماں تے 8–10 سینٹی میٹر (3–4 انچ) چوڑا ہوندا اے۔ پکن تے پیلا یا کھٹے رنگدا ہوجاندا اے تے وزن ادھے کلو تک ہوسکدا اے۔

کوکو رکھ نکے ناپ دے چنگی زمین وچ جتھے پانی دا ودھیا نکاس ہووے ہوندے نیں۔ ایہ ایکویٹر دے دونویں پاسے 20 ڈگری تک ہوندا اے۔ ایس نوں 2000 ملی میٹر تک مینہ دی سلانہ لوڑ ہوندی اے تے 21 توں 32 سیلسیس تک دی گرمی سہ سکدا اے تے 15 سیلسیس توں تھلے دی ٹھنڈ نہیں سہ سکدا۔

کوکو بیاں دیاں تن ونڈاں نیں: کریولو، فورسٹرو تے ٹرینیٹاریو۔ کریولو مینگا تے تھوڑا اگنوالا اے جد کے فورسٹرو عام اے۔

کوکو رکھ توں کوکو بی چھرے یا سوٹی نال لاۓ جاندے نیں۔ بیاں نوں فیر دوالے دے گودے نال ای پھلی توں وکھرا کردتا جاندا اے۔ اگلے ست دناں تک ایہناں نوں باہر ای پیا رہن دتا جاندا اے۔ خمیر نال ایہدے اندر زیقے دی تبدیلی آندی اے۔ کوکو پھلی نوں اودوں ای رکھ نالوں لاہنا چاہیدا اے جدوں ایہ پوری پکی ہووے۔ ادھی پکی پھلی وچ کوکو مکھن تھوڑا ہویگا یا چٹے گودے وچ تھوڑا مٹھا ہویگا جیدے نال زیقہ کچا رویگا۔ 7 دن تک تپ وچ سکان نال ایہدے تے الی نہیں لگدی۔ سکے بیاں نوں فیر چاکلیٹ بنانوالی تھاں تے لجایا جاندا اے تے ایہناں نوں مٹی تے تیلیاں تے ہور نال چمڑیاں چیزاں نوں صاف کیتا جاندا اے۔ پنن مگروں ایہناں دی گریڈنگ کیتی جاندی اے۔ فیر بیاں دا چھلڑ لا کے گری وکھ کیتی جاندی اے تے ایس نوں پی کے پانی رلایا جاندا اے جینوں چاکلیٹ شربت کیندے نیں تے ایہ خالص چاکلیٹ ہوندا اے۔ ایس چاکلیٹ نوں پینڈے چاکلیٹ یا مکھن چاکلیٹ وچ پلٹیا جاسکدا اے۔

پینڈے چاکلیٹ نوں مکھن چاکلیٹ نال وکھرے ناپاں نال رلایا جاندا اے تاں جے وکھریاں ونڈاں دے چاکلیٹ بناۓ جان۔ وکھرے چاکلیٹ بنان لئی اک اچیچا حساب رکھیا جاندا اے۔

• کالا چاکلیٹ: کھنڈ، کوکو مکھن، کوکو شربت تے کدے ونیلا۔
• دد چاکلیٹ: کھنڈ، کوکو مکھن، کوکو شربت، دد تے ونیلا۔
• چٹا چاکلیٹ: کھنڈ، کوکو مکھن، دد تے ونیلا۔

ایدھے وچ ہور شیواں وی رلائیاں جاندیاں نین زائقے لئی پر کئی بنانوالے خالص ای رکھدے نیں۔ چاکلیٹ جناں چوکھا پیسیا جاویگا اونا ای اوہ مینگا تے زیفے والا ہویگا۔ پسائی بریک کرکے ایہدے زیقے تے پدھر نوں پلٹدی اے۔ ودیا کالے چاکلیٹ وچ 70% کوکو ہوندا اے دد چاکلیٹ وچ ایہ 50% ہوسکدا اے تے ودیا چٹے چاکلیٹ وچ کوکو 35% ہوسکدا اے۔ کئی چاکلیٹ بنانوالے اپنے اچیچے نسخے دے چاکلیٹ بناندے نیں جیہڑے فیر اوناں دی پشان بندے نیں۔

چنگے تے تھوڑے چاکلیٹ بنانوالے ایہ کیندے نیں جے اگر تسیں چوکھا چاکلیٹ بناؤگے تے اوہدی پدھر تھلے آئیگی۔ کئی چاکلیٹاں وچ جیہڑے وڈے ناپ تے بندے نیں کوکو 7٪ تک ہوندا اے۔ سستے چاکلیٹاں وچ سبزیاں دے تیل تے آپ بناۓ گۓ ونیلا ہوندے نیں یا اوہناں دے بی ٹھیک پکاۓ نہیں گۓ سن۔ اتلی پدھر دے چاکلیٹ نوں 72 کینٹے تک تے تھلڑی پدھر دے چاکلیٹ نوں 6 کینٹے تک پیسیا جاندا اے۔ ایس مگروں ایہنوں 45–50 ڈگری سیلسیس تے رکھیا جاندا اے۔ چاکلیٹ بنانوالیاں وڈیاں کمپنیاں ہرشے، نیسلے تے آرچر ڈینیلز مڈلینڈ نے 2005 وچ امریکی سرکار کولوں اجازت منگی جے آپ بنائیاں شیواں نال چاکلیٹ بنان دتے جان پر امریکی سرکار نے ناں منی۔

چاکلیٹ تے گرمی تے گل دا چھیتی اسر ہوندا اے۔ ایدھی سامبھ لئی 15 توں 17 دے وشکار ودھیا گرمی ناپ اے

چاکلیٹ دا ورتن

چاکلیٹ دا ورتن/سال/بندا (سویٹزرلینڈ 2011, دوجے 2010 یا اگے)

دیس	کلوگرام وج ورتن
سوئٹزرلینڈ	11,9
جرمنی	11,6
برطانیہ	9,7
ناروے	9,4
ڈنمارک	8,5
آسٹریا	7,9
فرانس	6,3
فنلینڈ	7,3
بیلجیم	4,4
سویڈن	6,4
اسٹریلیا	4,5
اٹلی	3,7
سپین	3,6
آئرلینڈ	3,7
جپان	2,2
امریکہ	5,3

رہتل وچ

چاکلیٹ دنیا وج سب توں پسند کیتی جانوالی سوغات اے۔ لوک کتوں ان لکے اپنے ٹبر تے یار بیلیاں لئی ایہ لے کے اندے نیں۔ ایہ ونسونیاں ونڈاں وچ ملدی اے۔ 13 ستمبر نوں جگت چاکلیٹ دن منایا جاندا اے۔ مزہبی دناں تے جیویں کرسمس، ایسٹر ویلے اچیچے ونڈاں دے جاکلیٹ بناۓ جاندے نیں۔ کلون، کور تے برگس دیاں تھانواں تے چاکلیٹ میوزیم بنے ہوۓ نیں۔

چاکلیٹ دے ریکارڈ وی بنے ہوۓ نیں۔ گنیز ریکارڈ بک باہجوں دنیا دا سب توں وڈا چاکلیٹ اک برطانوی چاکلی بنانوالے تھارنٹن نے 6 ٹن دے نیڑے (5792.5 کلو گرام) دا سی۔ ایہ 4 میٹر جوڑا تے 4 میر اجا سی تے کمپنی نے اپنی 100ویں جمن دیہاڑے تے بنایا سی تے ایہ ایے کمپنی دے عام بنے 75،000 چاکلیٹاں دے برابر سی۔

چاکلیٹ کتاباں تے فلماں وچ وی آیا اے۔ 1964 وچ اک غریب نیانے چارلی بیکٹ تے 'چارلی اینڈ دی فیکٹری ٹرپ' دے ناں نال لکھیا گیا۔ ایس تے 1971 تے 1995 وچ دو فلماں بنیاں۔

یین اتین لیوتارڈ نے چاکلیٹ تے اک ودھیا پینٹنگ 'چاکلیٹ کڑی' وی بنائی اے۔

بارلے جوڑ

• چاکلیٹ Archived 2013-08-20 at the وے بیک مشین

اتہ پتہ