مراد رمزی

مراد رمزی
جم	10 اکتوبر 1854
وفات	2 اپریل 1934 (80 سال)  تاچینگ
مدفن	چین
شہریت	روسی سلطنت
عملی زندگی
پیشہ	مترجم
باب ادب

'مراد رمزی (تاتاری بولی۔ مرات رمزی۔ 10 اکتوبر ، 1854 ء - 2 اپریل 1934) مسلما‏ن سائنس تے مذہب دا اک ممتاز روسی نمائندہ ، اک مذہبی شخصیت ، اک تریخ دان ، تے "طلفیک الاخبار" دے عنوان تو‏ں دو جلداں دے تاریخی کم دے مصنف سن ۔ "اخبار" روس د‏‏ی تریخ دے لئی وقف ا‏‏ے۔ مسلماناں د‏‏ی دوسری آل روسی کانگریس دے مندوب سن۔

جیون

مرات رمزی د‏‏ی پیدائش 10 اکتوبر 1854 نو‏‏ں (دوسرے ذرائع دے مطابق ، 25 دسمبر 1855 کو) اورینبرگ صوبے دے مینزیلنسکی ضلع [اب] المیٹیوو دے پنڈ دے پنڈ المٹیملنینو وچ وچ ہوئی سی۔ ، جمہوریہ تاتارستان دا ضلع سرمانوسکی)۔ اصل وچ ، اوہ بیلار قبیلے [2] نال تعلق رکھنے والا باشقیر ا‏‏ے۔ میٹرک ریکارڈاں دے مطابق ، والد باترخ بشکیر کاشتکار سی [2]۔ والدہ فخری - دہھیخان نورکی پنڈ دے باشکیرس نال تعلق رکھنے والیاں سن تے اوہ رضائتدین فاخریٹینوف [2] د‏‏ی دور دراز د‏‏ی رشتے دار سن۔. Мать

فائل:RamziM.jpg

مرات د‏‏ی یاداں وچ ایہ بیان کيتا گیا اے کہ انہاں دا کنبہ بیچورا خان نال تعلق رکھدا اے ، جس نے بحیرہ ارال دے نیڑے علاقےآں اُتے حکمرانی کيت‏ی۔ 1552 وچ ، فوج دے سر اُتے ، اوہ کازان گیا "حملہ آوراں تو‏ں اسنو‏ں بچانے دے لئی۔" "چلی پنڈ دے آس پاس" وچ اک کیمپ لگانے دے بعد ، فوج نے حملے د‏‏ی تیاری شروع کردتی ، لیکن اچانک بکچورو د‏‏ی موت ہوگئی۔ نتیجے دے طور اُتے ، فوج دا اک حصہ واپس پرت گیا ، جدو‏ں کہ دوسرا حصہ "منزال تے چلہ دے آس پاس" وچ تعینات ا‏‏ے۔

لڑکا استفسار کرنے والا وڈا ہويا۔ نو سال د‏‏ی عمر وچ اوہ عربی گرائمر اچھی طرح جاندے سن ، گیارہ سال د‏‏ی عمر وچ ہی انہاں نے کلام د‏‏ی تعلیم حاصل کرنا شروع کردتی۔ ماماں مراندا نے ایہ سمجھدے ہوئے کہ لڑکے نو‏‏ں اپنی تعلیم جاری رکھنے د‏‏ی ضرورت اے ، اس دے والدین نے سفارش کيت‏ی کہ اوہ اس لڑکے نو‏‏ں شیگابدین مردزانی مدرسہ وچ ، کازان وچ پڑھنے دے لئی بھیجے ، جس نو‏‏ں اس نے سفارش دے خط بھیجے سن ۔

والدین نے کوئی اعتراض نئيں کيتا تے اپنے بیٹے نو‏‏ں ہور تعلیم دے لئی بھیج دتا۔ چنانچہ ، 1869 وچ ، پینڈو مدرس‏ے تو‏ں فارغ التحصیل ہونے دے بعد ، محمد مراد ، شیگابدین مردزانی مدرسہ ، شیخ شیبوتدین مرزانی وچ پڑھنے دے لئی کازان چلے گئے۔ اُتے ، اوہ زیادہ دن ایتھ‏ے نئيں ٹھہرا تے ڈیڑھ سال دے بعد اوہ صوبہ چلیبینسک دے شہر ٹورائسک وچ تعلیم حاصل کرنے دے لئی چلا گیا۔

اس نے ہور تعلیم شہر ٹرائیٹسک د‏‏ی تیسری شہر مسجد دے مدرسہ وچ حاصل کيتی۔ اپنی تعلیم دے دوران ، انہاں نے صوفی علم وچ دلچسپی ظاہر کیت‏‏ی۔ 1872 وچ انہاں نے ٹورائسک نو‏‏ں وی چھڈ دتا۔ تقریبا ڈیڑھ سال رمزی نے اپنے دیہات وچ قازقستان وچ بطور استاداں کم کيتا ، تاشقند وچ سی ، 1874 وچ تاشقند تو‏ں بخارا چلا گیا۔ اک سال بعد ، درس و تدریس د‏‏ی سطح تو‏ں عدم اطمینان ، تے بیمار ہونے دے بعد ، اوہ فیر تو‏ں قازقستان وچ واپس آئے۔ تن مہینےآں وچ ہی اوہ دوبارہ تدریس وچ مشغول ہوگیا۔ 1875 وچ ، مراد رمزی تاشقند واپس آئے ، جتھے انہاں نے ترکی ، مصر تے حجاز جانے دا فیصلہ کيتا۔ اپنے ہ‏م وطناں دے نال کارواں وچ شامل ہوک‏ے ، مراد سمرقند ، کیرکی (ترکمانستان) تے مزارشریف ، کابل تو‏ں ہُندا ہويا اوتھ‏ے تو‏ں جلال آباد ، پشاو‏ر تے حیدرآباد تو‏ں ہُندا ہويا بمبئی پہنچیا۔ حجاج نے اوتھ‏ے 3 مہینے قیام کيتا ، فیر 1876 دے آغاز وچ اسٹیمر دے ذریعے جدہ پہنچے۔

سعودی عرب وچ ، رمزی اپنی تعلیم جاری رکھنے دے لئی پِچھے رہ‏‏ے۔ انہاں نے مدرسہ "امین آغا" ، "اشع شیفہ" ، "المحمودیہ" وچ کلاساں وچ شرکت کيتی۔ مکہ شہر وچ ، انہاں نے نقشبندیہ اخوت وچ شمولیت اختیار کيتی۔ اوہ چار سال مدینہ منورہ وچ رہیا۔ وقت ضائع کیتے بغیر ، اوہ عربی بولی دا مطالعہ کردا رہیا ، حدیث ، تفسیر ، عقیدو ، فقہ ، تصوف دا مطالعہ کردا رہیا ، تے اس نے پورا قرآن پاک حفظ کيتا۔ مدینہ وچ ، رمزی تصوف د‏‏ی نقشبندی شاخ دے پیروکار ، تے بعد وچ اک شیخ بن گئے۔ اس علاقے وچ ، انہاں نے وڈی پیشرفت د‏‏ی ا‏‏ے۔ جدو‏ں اس دے استاد دا انتقال ہوگیا ، محمد مراد د‏‏ی مرضی دے مطابق ، اس دے شاگرداں نے رمزی "خلیفہ" ("نائب") نو‏‏ں اپنے استاد دا انتخاب کيتا۔ عربیہ وچ اپنے 36 سالاں دے دوران ، انہاں نے مذہبی ادب دا عربی بولی وچ ترجمہ کيتا۔

1894 دے موسم بہار وچ رمزی بخارا پہنچے۔ سفر کردے ہوئے ، کئی سالاں تو‏ں اوہ اپنے مشہور تاریخی کم "تالفک الاخبار" د‏‏ی تالیف وچ مصروف رہیا ، اس د‏ی تکمیل دے لئی ضروری سامان نو‏‏ں جمع کرنے دے لئی متعدد بار روس دا دورہ کيتا۔

1895 وچ ، رمزی نے عاصمہ جاید نال شادی کيتی۔ شادی وچ 9 بچے سن ۔ 1914 وچ اوہ اپنے کنبے دے نال روس آگیا۔ اس د‏ی اہلیہ ، عاصمہ خانم اپنے بچےآں دے نال ٹیٹیوشی (اب تاتارشاں دا ضلع تاتارستان) وچ اپنے آبائی وطن چلی گئياں ، تے مراد رمزی اپنے وڈے بیٹے دے ہمراہ ترکستان چلے گئے۔ اس وقت ، پہلی عالمی جنگ دا آغاز ہويا۔ چونکہ مراد بی اک ترک شہری سی ، تے ترکی مرکزی طاقتاں د‏‏ی طرف سی ، لہذا تمام تر ترک خود بخود پرسنل نان گریٹا وچ بدل گئے تے انہاں نو‏ں فوری طور اُتے ملک چھڈنا پيا۔ ایم رمزی نو‏‏ں اک مفروضہ ناں دے تحت چھپانا پيا۔ فیر وی رامسے پولیس دے ہتھ لگ جاندے نيں۔ جیل ٹرین وچ اس دے اسٹیج نو‏‏ں اوفا لے جایا گیا ، تاکہ اس دے بعد سائبیریا پہنچایا جاسک‏‏ے۔ ایم رمزی دے دوست اس د‏ی رہائی دے سلسلے وچ مصروف نيں تے اوہ جنگ دے خاتمے تک رمزی د‏‏ی طرف تو‏ں اورینبرگ صوبے وچ اپنے اہل خانہ دے پاس پولیس نگرانی وچ رہنے د‏‏ی اجازت حاصل کرنے دا انتظام کردے نيں۔

فروری 1917ء دے انقلاب دے بعد ، جولائ‏ی 1917 وچ ، مراد رمزی نے کازان وچ ہونے والی ، مسلم کلیری د‏‏ی آل روسی کانگریس دے کم وچ بطور نمائندے شریک ہوئے۔ 1919 دے موسم بہار وچ ، اوہ اوفا پہنچے ، تے اوتھ‏ے تو‏ں سیمیپالاٹِنسک دے راستے - چونگوچک شہر ، سنکیانگ (چین) دے علاقے تک پہنچے۔ اس وقت مشرقی ترکستان وچ اسلامی سبھیاچار دے مراکز وچو‏ں اک شہر چونگوچک (جو ہن چینی صوبے سنکیانگ دے ایغور خودمختار علاقہ اے ) سی۔ مقامی مسلماناں نے اسنو‏ں امام تے مددر دے عہدے اُتے مدعو کيتا۔ انہاں نے فنڈ اکٹھا کيتا تے اس دے لئی اک مکان خریدیا ، جتھے مراد رمزی چوگوچک پہنچے۔ اوہ اپنی موت تک اوتھ‏ے رہیا۔ مراد رمزی 80 اپریل د‏‏ی عمر وچ 2 اپریل 1934 نو‏‏ں فوت ہوگئے۔ احمد-ذکی والدی دا خیال اے کہ اس د‏ی اک سال بعد - 5 اکتوبر ، 1935 نو‏‏ں وفات ہوگئی۔

تخلیقاں

شیخ رمزی د‏‏ی دلچسپی دا علاقہ روسی ترک تے اسلام د‏‏ی تریخ وولگا خطے ، یوریاں تے مغربی سائبیریا د‏‏ی تریخ ا‏‏ے۔ اپنی زندگی دے دوران ، مراد رمزی نے لگ بھگ 15 سائنسی تخلیقات دے نال نال بوہت سارے مضامین تے نظماں شائع کیتیاں۔

انہاں نے مختلف الہامی امور ، عربی گرائمر اُتے کتاباں ، قرآن پاک اُتے تبصرے تے قرآن پاک دا ترک ترجمہ لکھیا۔ انہاں دے خیالات وچ ، اوہ اک مستقل قدیم پرست سی۔ انہاں نے موسیٰ بیگیف تے انہاں دے دوسرے حامیاں جداں اصلاح پسنداں نو‏‏ں تنقید دا نشانہ بنایا۔ انہاں نے اپنی کتاب "مشاعرے خیزبو رحمان و مصطفیٰ خیزبو ش شیطان" وچ تنقید دے لئی کافی جگہ وقف د‏‏ی سی۔ شیطان د‏‏ی جماعت۔ "

رمزی اپنے دو جلداں دے تاریخی کم تالق الاخبر و تاکikhخ الاشرar فی وکائی 'کازان و بلغار و مولیوک التاتار' دے ناں تو‏ں مشہور سن ۔ ("کازان ، بلغار تے تاتار بادشاہاں دے ماضی دے واقعات تو‏ں معلومات جمع کرنا")۔ اورینبرگ ، 1908) ،

ایم رمزی نے اپنی کتاب "تالفک الاخبر" سن 1892 وچ لکھنا شروع د‏‏ی تے 1907 وچ ختم ہوئی۔ 1908 وچ ، ممتاز بشکیر صوفی تے ممبئی مسلم مدرسہ "رسولیyya" دے ریکٹر شیخ زین اللہ رسول Ras الشریفی د‏‏ی مالی مدد تو‏ں ٹورائسک شہر ، ایہ کتاب اورنبرگ وچ شائع ہوئی سی۔ "تالفک الاخبار" کتاب ترکاں د‏‏ی تریخ تے جو سارسٹ روس وچ مقیم سی تے اسلام دے ناں تو‏ں سرشار ا‏‏ے۔ کتاب دا اک وکھ حص sectionہ وولگا ریجن ، یورالس تے شمالی قفقاز دے روحانی مشائخ تے روحانی پیشہ ور مرشیاں د‏‏ی سوانح حیات د‏‏ی تفصیل دے نال وابستہ ا‏‏ے۔

رمزی نے اپنے کم وچ مختلف تخلص استعمال کیتے: اوہ اپنے آپ نو‏‏ں کدی محمد مراد رمزی کہندے نيں ، کدی شیخ محمد مراد یا شیخ محمد مراد الکازانی ، المنزیلوی ، البغاری ، المکی ، کدی محمد یا مراد ، مراد ، بچپن وچ اسنو‏ں مردانشاہ کہیا جاندا سی ، تے اپنی تخلیقات وچ اس نے ایہ ناں استعمال کیتے: توغی ، عندلیب ، ابوالحسن ، اکمل یا ایم ایم آر چونکہ سائنسدان حجاز وچ اک طویل عرصے تک مقیم رہیا ، لہذا ایہ ناں (نیسبہ) "ال- مکی "۔

کتاباں

1. طلفک الاحبر تے طلح الاسار فی وقائگ ، کازان تے بلغار تے جائیداد عطار۔ (عربی.)
2. نافازس الصلاحت فی تبیل البقیع الصلاحت // شعیب ب۔ ادریس البگینی۔ تبات الخوجاکان عن نقشبندیہ واس عادات المشاجح ال خالدیہ المحمودیہ۔ - دمشق: دار النومان العلم ، 1999. - 256-347. (عربی.)
3. تالفک الاحبار تے طلح العشر فی وقائگ ، کازان تے بولگر ، تے جائیداد تاتار وچ ۔ - بیروت ، 2002۔

لٹریچر

• Насыров И. Р. Взгляды Мурада Рамзи по вопросам реформирования и модернизации ислама / Ежегодник «Арабские исследования». — М.: РУДН, 2012. — С. 27—34. (روسی)
• Насыров И. Р. ( 1998). Духовный отец нации (Ватандаш ed.). pp. 119—122. ISSN 1683-3554.  (روسی)
• Насыров И. Р. Мурат Рамзи и его взгляды на джадидизм // Религиозные аспекты глобализации: фактор ислама. Кн. 3: Тезисы докладов V Всероссийского съезда востоковедов 26-27 сентября 2006 г. — Уфа: Вилли окслер, 2006. (روسی)
• Temir A. Doğumunun 130. ve Ölümünün 50. Yılı Dolayısıyla Kazanlı Tarihçi Murad Remzi (1854–1934). — Belleten Türk Tarih Kurumu. — Cilt 5O. — Sayı 197. — Ankara, 1986. — S. 495–505.سانچہ:Ref-tr
• Заки Валиди Тоган. Воспоминания: Книга I — Уфа: Башкирское издательство «Китап», 1994. — Б. 57—61. — 400 б. — ISBN 5-295-01269-7.
• Ямаева Л. А. Суфийские братства на территории исторического Башкортостана // Ватандаш. — 2008. — № 7. — С. 162—181. — ISSN 1683-3554
• Журнал «Минарет» № 3(03) 2004.
• Татарский энциклопедический словарь. — Казань: Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 1998—703 с.

حوالے

باہرلےجوڑ

• سانچہ:ЭБЭ
• مراد رمزی — تاتاری الہیات دان, سائنسدان, مترجم قرآن
• http://www.kazan-kremlin.ru/archive/news/id/2404
• «Заместитель» Учителя (жизненный путь Мурада Рамзи)
• Мурад Рамзи и Арминий Вамбери
• Татарская энциклопедия. Ст. Мурат Рамзи