ابو العباس المرسی
ابو العباس المرسی | |
---|---|
جم | سنہ 1219 |
تاریخ وفات | سنہ 1281 (61–62 سال)
|
عملی زندگی | |
استاذ | ابوالحسن شاذلی |
تلمیذ خاص | شرف الدین بوصیری |
پیشہ | عالم |
پیشہ ورانہ زبان | عربی |
شعبۂ عمل | تصوف |
ترمیم |
ابو العباس المرسی ، اک صوفی الہیات دان، تے شاذلی سلسلہ وچ تصوف دے سب توں نمایاں آدمیاں وچوں اک۔
نسب تے پیدائش
[سودھو]وہ شہاب الدین ابو العباس احمد بن حسن بن علی الخزرجی الانصاری المرسی نيں، اوہ اندلس دے شہر مرسیہ وچ 616 ہجری بمطابق 1219 عیسوی وچ پیدا ہوئے، جتھوں انہاں نے اپنا لقب المرسی رکھیا۔ -مرسی، جو "لام" دی تعریف نوں حذف کرنے دے بعد مصر وچ اک عام ناں بن گیا۔ انہاں دا سلسلہ نسب صحابی سعد بن عبادہ توں جا ملدا اے ۔ان دے پردادا قیس بن سعد بن عبادہ سنہ 36 ہجری وچ ساڈے آقا امام علی بن ابی طالب دے ذریعہ مصر دے امیر سن ۔
پرورش
[سودھو]اس دے والد تجارت وچ مصروف سن جس دی وجہ توں اوہ اپنے بیٹے نوں ایتھے بھیج سکے۔ دین دے معاملات وچ نوبل قرآن تے فقہ سیکھنے دے لئی اک استاد، تے اس نے اک سال وچ پورا نوبل قرآن حفظ کر ليا، تے اندلس وچ فقہ، پڑھنے تے لکھنے دے اصول سکھائے، تے انہاں دے والد مرسیہ دے تاجراں توں سن، چنانچہ اس نے اس دے نال اس دی تجارت وچ حصہ لیا۔وہ اپنی تجارت دے منافع توں اپنا مال بچانے تے اپنی جان بچانے دے لئی کافی سی۔ اوہ اللہ دی یاد وچ اپنے دل وچ ڈُبیا ہويا سی، اس لئی اس دی مشغلہ ہر روز حق و سچ دی راہ وچ اک قدم اگے ودھنا سی۔ ابو العباس اپنی تجارت وچ دیانت، دیانت، عفت تے دیانت دے لئی مشہور سن ۔ اوہ سیکڑاں ہزاراں جیتاں گے، تے لکھاں صدقہ کرن گے، تے اوہ سچے مذہب دے ادب وچ شائستگی وچ جدید تاجراں دے لئی اک مثال سن تے سب توں زیادہ قابل اعتماد ہینڈ ہولڈ اُتے قائم رہنے تے خیال رکھنے وچ نوجواناں دے لئی اک نمونہ سن ۔ حقوق الٰہی دے بارے وچ ، اوہ ہر مہینے دے کئی روزے رکھدا اے، تے رات نوں عبادت کردا اے سوائے اس دے ادنیٰ کے، تے اپنی بولی نوں لغو گلاں تے غیبت توں رکدا اے۔ [۱] جتھے اوہ اک ایداں دے موزاں ماحول وچ پلا ودھیا جس نے اسنوں تصوف دے لئی تیار کيتا۔ سنہ 640 ہجری بمطابق 1242 عیسوی وچ انہاں دے والد نے بیت اللہ دی زیارت دا ارادہ کيتا تاں اوہ انہاں دے نال نال انہاں دے بھائی تے انہاں دی والدہ وی سن ۔وہ الجزائر دے راستے سمندر وچ سوار ہوئے، خواہ اوہ نیڑے ہی کیوں نہ ہون۔ تیونس دے ساحل اُتے طوفانی آندھی چلی تے کشتی نوں اس وچ سوار افراد سمیت غرق کر دتا، لیکن اللہ تعالیٰ نے ابو العباس المرسی تے انہاں دے بھائی نوں بھانپ لیا، اوہ دونے ڈوبنے توں بچ گئے، اوہ تیونس گئے تے اسنوں اپنا بنایا۔ گھر. اوتھے اس دی ملاقات سنہ 640 ہجری وچ ابو الحسن الشزلی نال ہوئی تے 1244ء وچ اس دے نال مصر چلا گیا [۲]
اس دے صوفیانہ رویے
[سودھو]ابو العباس المرسی نے اپنے سب توں مشہور صوفی شیخ ابو الحسن الشاذلی دے ہتھوں تصوف حاصل کیا، جنہاں توں ابو العباس نے 640 ہجری وچ تیونس وچ ملاقات کيتی تے انہاں توں کہیا: "اے ابو المرسی! عباس، ميں نے تیرا نال نئيں دتا سوائے تیرے ہونے کے، تے وچ تسيں ہی ہون۔" [۳] تے اپنے زمانے دے علوم جداں فقہ، تفسیر، حدیث، منطق تے فلسفہ مہیا کرنے دے بعد اوہ وقت آیا کہ اوہ صوفیانہ راستے وچ داخل ہو کے علوم دا تاج حاصل کر لین۔
الشاذلی نال ملاقات
[سودھو]امام المرسی رحمۃ اللہ علیہ فرماندے نيں: "جدوں ميں تیونس آیا تے اندلس دے مرسیہ توں آیا تاں وچ اک جوان سی، اک آدمی اس دے سجے طرف تے اک آدمی اس دے کھبے طرف بیٹھیا سی، تاں ميں نے اس دی طرف دیکھیا تے کہیا: ميں نے اس وقت دا خلیفہ پایا۔‘‘ اس نے کہیا ’’ميں نے نوٹس لیا‘‘ چنانچہ جدوں صبح دی نماز دے بعد اوہ شخص جس نے مینوں ملنے دی دعوت دتی اوہ میرے پاس آیا تاں وچ اس دے نال بیٹھ گیا۔ آپ دا ناں کيتا اے ؟تو ميں نے اس توں اپنا ناں تے اپنا نسب بیان کيتا تاں اس نے میرے توں کہیا: دس سال پہلے میری پرورش ہوئی سی۔ . تے اس دن توں اوہ ابو الحسن الشزلی دے پاس مقیم نيں تے انہاں دے نال مصر دا سفر کيتا اے۔
الشاذلی نے ابو العباس المرسی وچ اک پاکیزہ جبلت، اک خیر خواہ روح، تے خدا دی طرف رجوع کرنے دی اچھی تیاری دیکھی۔ خدا دی قسم ميں نے تیرا نال نئيں دتا سوائے تیرے ہونے دے تے وچ اے ابو العباس۔ جو آپ وچ اے اوہ اولیاء وچ اے تے جو آپ وچ اے اوہ اولیاء وچ نئيں اے۔
ابو الحسن الشاذلی دے افکار وچوں جو صوفیاء دے درمیان سیکڑاں سالاں وچ مشہور ہويا، انہاں دا ایہ قول اے: ابو العباس جدوں توں خدا دے پاس آیا اے، روکیا نئيں گیا تے جے اس نے پردہ چاہیا تو۔ اسنوں نئيں ملے گا، تے ابو ابابہ
ابو العباس المرسی دی انہاں دے شیخ الشاذلی توں صحبت درست سی تے اوہ شاذلی ترتیب دے امام بنے۔
سنہ 642 ہجری بمطابق 1244 عیسوی وچ الشاذلی نے خواب وچ دیکھیا کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم انہاں نوں مصر دی سرزمین اُتے جانے دا حکم دے رہے نيں تاں اوہ ابو العباس المرسی، اپنے بھائی عبداللہ تے اپنے خادم ابو دے نال تیونس توں روانہ ہوئے۔ العظیم مادی، صالح بادشاہ نجم الدین ایوب دے دور وچ اسکندریہ دی طرف روانہ ہوئے، امام المرسی رحمۃ اللہ علیہ نے فرمایا: وچ ابا الحسن الشزلی دے نال سی، جدوں اسيں جا رہے سن ۔ اسکندریہ وچ ، جدوں اسيں تیونس توں آئے، تاں مینوں اس قدر سخت پریشان کيتا کہ وچ اسنوں لے نہ جا سکیا۔ ميں نے کہیا، "ہاں، میرے آقا۔" آدم نے کہیا، "اللہ تعالیٰ نے اسنوں اپنے ہتھ توں پیدا کیا، تے اس دے فرشتےآں نے اسنوں سجدہ کیا، تے اسنوں اپنی جنت وچ رکھیا، فیر اسنوں ایہ کہہ کے زمین اُتے اتارا کہ اسنوں پیدا کرنے توں پہلے۔ وچ زمین اُتے اک خلیفہ بنانے جا رہیا ہون، اس نے جو کچھ آسمان یا آسمان وچ کہیا اوہ عزت دا نزول سی، توہین دا نئيں، کیونجے آدم علیہ السلام جنت وچ خدا دی تعریف دے مطابق عبادت کردے سن، فیر اسنوں زمین اُتے اتاردے سن ۔ تفویض توں اس دی عبادت کرو، تے جے اس وچ دو بندیاں ہاں تاں اوہ خلیفہ ہونے دا مستحق اے، تے توانوں وی آدم توں حصہ اے۔
ابو العباس رضی اللہ عنہ نے کہیا جدوں اس نے ایہ جملہ ختم کيتا تاں اللہ تعالیٰ نے میرا سینہ کشادہ کر دتا تے مینوں تکلیف تے جنون توں نجات دلائی۔
سیدی ابو العباس المرسی کہندے نيں: جدوں اسيں تیونس توں اسکندریہ آئے تاں ستون دے ستون اُتے اترے تے اسيں غریب تے بہت بھوکے سن، اس لئی اہل اسکندریہ دے اک آدمی نے ساڈے لئی کھانا بھیجیا، اوہ اسکندریہ وچ سی۔ صبح ہوئی کہ آپ نے ساڈے نال نماز پڑھی تے فرمایا کہ اوہ کھانا لے آؤ، چنانچہ انہاں نے ایسا کيتا تے اساں اگے ودھ کے کھایا، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا: ميں نے خواب وچ دیکھیا کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا: ”حلال کرو جدوں تک کہ تسيں نے سوچیا ہو تے نہ تسيں نے سوچیا ہوئے۔ عورتاں تے مرداں وچوں کسی توں اس دے بارے وچ پوچھاں۔
وہ کوم الدِکّہ دے پڑوس وچ آباد ہوئے۔ جتھے تک سائنسی اسباق تے صوفی کونسلاں دا تعلق اے، الشزلی نے اس مسجد دا انتخاب کيتا جسنوں اج العطرین مسجد دے ناں توں جانیا جاندا اے، تے ایہ اس وقت مغربی مسجد دے ناں توں مشہور سی۔
سانوں ایتھے ایہ دسنے وچ کوتاہی نئيں کرنی چاہیے کہ اس دور وچ اسکندریہ اک خاص سائنسی حیثیت دا حامل شہر سی، اس وچ الشزلی تے المرسی نے وڈے آدمیاں دے نال شرکت کيتی، جنہاں نے اوتھے اتر کر سائنسی درسگاہاں قائم کيتیاں۔ الطرطوشی، ابن الخطاب الرازی، الحافظ ابو طاہر السلفی، تے صلاح الدین ایوبی دی طرح ہر سال اسکندریہ وچ رمضان دا مہینہ گزارنے دے خواہشمند سن ۔ حافظ ابو طاہر السلفی توں حدیث نبوی سننا۔ [۴]
ابو العباس تے الشاذلی طریقہ
[سودھو]ابو العباس المرسی 43 سال تک اسکندریہ وچ مقیم رہے، علم پھیلاندے رہے، روحاں نوں تعلیم دیندے، شاگرداں نوں تعلیم دیندے تے اپنے تقویٰ و پرہیزگاری توں اک مثال قائم کردے رہے۔ ابو العباس المرسی دی وفات 25 ذی القعدہ 686ھ / 1287ء نوں ہوئی تے انہاں دے بیٹے محمد تے انہاں دے بیٹے احمد نوں انہاں دے نال دفن کيتا گیا تے انہاں دی قبر اُتے انہاں دی مسجد راس الثانی وچ بنائی گئی۔ ٹن پڑوس۔
ابو العباس نے سنہ 656 ہجری / 1258 عیسوی وچ ابو الحسن الشاذلی دی وفات دے بعد شادھیلی آرڈر دی قیادت سنبھالی تے اس وقت انہاں دی عمر چالیس سال سی۔
اس دے خیالات
[سودھو]میرے آقا امام ابو العباس المرسی دی نظر وچ انسانی اوقات
امام ابو العباس المرسی اک شخص دے اوقات نوں چار حصےآں وچ تقسیم کردے نيں:
فضل ، آفت ، فرمانبرداری ، نافرمانی ۔ تے خدا دی بندگی وچوں ہر وقت تسيں اُتے اک حصہ اے جو تسيں توں حق دی طرف توں حکم الٰہی دی وجہ توں مطلوب اے۔
- تے جس دے پاس فضل دا وقت اے تاں اس دا طریقہ شکر اے جو دل نوں خدا دے نال ملانے دا اے۔
- تے جس اُتے برا وقت آندا اے اس دا راستہ قناعت تے صبر توں ہُندا اے۔
- اطاعت دے وقت توں، اس دا طریقہ ایہ اے کہ اوہ اس اُتے خدا دے فضل دا مشاہدہ کرے جداں کہ خدا نے اس دی رہنمائی دی تے اس اُتے عمل کرنے دی ترغیب دی۔
- جس دے پاس نافرمانی دا وقت ہو اس دا طریقہ استغفار کرنا اے۔
سب توں وڈا مرد امام ابو العباس نے خدا دے ناں دا ذکر کرنے دی نصیحت کيتی تے اپنے ساتھیاں توں کہیا: "تواڈا ذکر خدا دا ہو، کیونجے ایہ ناں ناواں دا حاکم اے، تے اس وچ اک قالین تے پھل اے، اس لئی کہ جے تسيں پکارو۔ اے حلیم، اوہ توانوں اپنے حلیم دے ناں توں مخاطب کرے گا، وچ حلیم ہون، نرم بندے بنو، تے جے تسيں اسنوں اس دے معزز ناں توں پکارو گے تاں اوہ توانوں اپنے ناں توں پکارے گا، وچ سخی ہون، لہٰذا تسيں اک شریف بن جاؤ۔ فیاض بندہ، تے ايسے طرح اس دے تمام ناں نيں، سوائے اس دے ناں خدا کے، ایہ صرف وابستگی دے لئی اے، کیونجے اس دا مواد الوہیت تے الوہیت اے اصل وچ اس دی تخلیق نئيں اے۔
ابو العباس تینتالیس سال تک سکندریہ وچ مقیم رہے، علم پھیلاندے رہے، روحاں نوں تعلیم دیندے رہے تے اپنی تقویٰ و پرہیزگاری توں مثالاں قائم کردے رہے۔ ابو العباس نے سنہ 656 ہجری / 1258 عیسوی وچ ابو الحسن الشہدلی دی وفات دے بعد شاذلی نظم دی سربراہی سنبھالی تے اس وقت انہاں دی عمر چالیس سال سی تے اوہ سائنس تے تصوف دا جھنڈا اٹھائے ہوئے سن ۔اس دتی موت. علماء دی اک وڈی تعداد نے انہاں دی پرورش دی جنہاں وچ خاص طور اُتے ابن عطاء اللہ اسکندری نيں۔
اس دے لفظاں
[سودھو]- انبیاء اپنی قوماں دے لئی بطور تحفہ تے ساڈے نبی حضرت محمد صلی اللہ علیہ وسلم تحفہ نيں، تحفہ تے تحفہ وچ فرق اس لئی اے کہ تحفہ ضرورت منداں دے لئی اے تے تحفہ محبوب دے لئی اے۔
- تہہ نوں دو حصےآں وچ تقسیم کيتا گیا اے: اک چھوٹا تہہ تے اک وڈا تہہ۔چھوٹا تہہ اس فرقے دے عام لوکاں دے لئی اے کہ زمین انہاں دے لئی مشرق توں مغرب تک اک ہی سانس وچ سمٹ جاندی اے، تے وڈا تہہ اے روحاں دی تفصیل دی تہہ۔
- اس نے کہیا کہ وچ بنی آدم دا مولا ہاں تے مینوں فخر نئيں اے۔ مینوں حاکمیت اُتے فخر نئيں اے، لیکن مینوں اللہ تعالی دی بندگی اُتے فخر اے۔
- ميں نے چالیس سال تک رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم توں اک پلک جھپکنے نوں وی نئيں چھپایا تے جے ميں نے اپنے آپ نوں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم توں چھپایا تاں وچ نہ چھپیر گا۔ خود نوں مسلماناں وچ شمار کردا ہون۔
- خدا دی قسم وچ لوکاں دے نال اس وقت تک نئيں بیٹھیا جدوں تک کہ مینوں لُٹ مار دی دھمکی نہ دتی گئی تے مینوں کہیا گیا کہ جے تسيں نہ بیٹھو تاں وچ تسيں توں جو کچھ اساں توانوں دتا اے اسنوں پرت لاں گا۔
- تمام کائناتاں غلام نيں تے آپ حضور دے بندے نيں۔
موت
[سودھو]آپ دی وفات 25 ذی القعدہ 686 ہجری نوں ہوئی تے آپ نوں اسکندریہ وچ باب البحر قبرستان وچ دفن کيتا گیا۔ ایہ 706 ہجری وچ انہاں دی تدفین دی بنیاد اُتے قائم کيتا گیا سی۔ اس دے ارد گرد باقی مقبراں توں ممتاز ہونے دے لئی، عمارت اک مزار بن گئی.. فیر ایہ زین الدین القطان دی بنائی ہوئی اک چھوٹی سی مسجد بن گئی، تے اس اُتے اوقاف رکھے گئے۔ سنہ 1189 ہجری وچ مسجد دی تعمیر نو تے بحالی تے توسیع کيتی گئی۔ مسیتاں دی تعمیر، تے جلد ہی اسلام قبول کرنے دا اعلان کيتا۔ . انہاں دا انتقال حجاز وچ ہويا تے اس دی اولاد حالے تک مصر وچ رہندی اے۔ مسجد دے اردگرد انہاں دے شاگرداں دیاں مسیتاں بنی ہوئیاں نيں: البصیری ، یاقوت العرش، الموازینی، الوصیطی۔ . تے ہور سنتاں.
ہور ویکھو
[سودھو]- ابوالحسن الشاذلی ۔
- ابن عطاء اللہ اسکندری ۔
- مرسی ابو العباس مسجد ۔
- فیصلہ دینا ۔
- ماریو روسی ۔
ذرائع
[سودھو]- ↑ كتاب مناهج المفسرين
- ↑ كتاب مناهج المفسرين ص175
- ↑ لطائف المنن، تأليف: ابن عطاء الله السكندري، ص92.
- ↑ لطائف المنن في مناقب أبي العباس وشيخه أبي الحسن
- 1219 دے جم
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 1281 دیاں موتاں
- صفحات مع خاصیت P1066
- صفحات مع خاصیت P802
- ویکی ڈیٹا توں ماخوذ شعبۂ عمل
- 1287 دیاں موتاں
- مصری صوفیاء
- سلسلہ شاذلیہ
- تیرہويں صدی دی الاندلس دیاں شخصیتاں
- صفحات مع ویکی ڈیٹا حوالے
- صفحات مع خاصیت P103
- شاگرد ویکی ڈیٹا توں ماخوذ
- صفحات مع استعمال P19 خاصیت
- غیر نظر ثانی شدہ تراجم اُتے مشتمل صفحات