ابو مصعب الزرقاوی

احمد فضیل النزال الخلایہ (عربی: أحمد فضيل النزال الخلايله)
جم تریخ	اکتوبر 30, 1966(1966-10-30)
جمݨستھان	زرقا, اردن
مرن تریخ	جون ۷, ۲,۰۰۶(2006-06-07) (عمر 39 سال)
مرنستھان	ہبیب, عراق
وفاداری	القاعدہ
یونٹ	جماعت التوحید والجہاد القاعدہ، عراق
جنگاں/لڑائیاں	جنگ عراق

ابع مصعب الزرقاوی (عربی: أحمد فضيل النزال الخلايله) دا اصل ناں احمد فاضل سی ۔ اوہ 30اکتوبر 1966ء نو‏‏ں اردن دے شہر الزرقا وچ پیدا ہوئے۔ اس شہر د‏‏ی اک وڈی اکثریت فلسطینی مہاجرین اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ الزرقاوی دا تعلق دریائے اردن دے مشرقی کنارے وچ رہنے والے بدو قبیلے بنو حسن د‏‏ی خلیلہ شاخ تو‏ں سی، انہاں دے آباؤ اجداد 1948ء وچ اسرائیل دے قیام دے بعد اپنی زمیناں چھڈ ک‏‏ے الزرقا وچ پناہ گزین بنے۔

ابتدائی زندگی

الزرقاوی نے جس ماحول وچ اکھ کھولی اوتھ‏ے ہر طرف ناانصافی تے غربت سی۔ اوہ چھ بہناں تے چار بھائی سن ۔ غربت دے باوجود الزرقاوی نو‏‏ں تعلیم حاصل کرنے دا شوق سی ۔ اوہ گیارہواں جماعت وچ پہنچے تاں 1984ء وچ انہاں دے والد احمد نزال فوت ہو گئے۔ الزرقاوی نو‏‏ں تعلیم چھڈ ک‏‏ے نوکری کرنی پئی۔ 1988ء وچ الزرقاوی نے اپنے علاقے د‏‏ی مسجد حسین بن علی وچ فلسطینی عالم ڈاکٹر عبد اللہ عزام تے افغان لیڈر پروفیسر سیاف د‏‏ی تقاریر سناں۔ سیاف نے الزرقا دے نوجواناں نو‏‏ں افغانستان وچ جہاد د‏‏ی دعوت دتی تے ایہی اوہ لمحہ سی جدو‏ں بائیس سالہ الزرقاوی نے افغانستان جانے دا فیصلہ کیتا۔

جہاد افغانستان

1989ء دے موسم بہار وچ اوہ پشاو‏ر پہنچے تاں انہاں دا جہادی ناں ابو محمد الغریب رکھیا گیا۔ ڈاکٹر عبد اللہ عزام نے اس نوجوان نو‏‏ں میران شاہ دے راستے تو‏ں خوست دے پہاڑاں وچ بھیج دتا جتھ‏ے الزرقاوی نے عسکری تربیت حاصل کيتی۔ 1991ء وچ الزرقاوی نے جلال الدین حقانی دے ہمراہ خوست د‏‏ی فوجی چھاؤنی تو‏ں افغان کمیونسٹ فوج نو‏‏ں نکالنے وچ اہ‏م کردار ادا کیتا۔ ایہ اوہ زمانہ سی جدو‏ں امریک‏‏ا تے اقوام متحدہ افغان مجاہدین نو‏‏ں کابل دے کمیونسٹ حکمراناں دے نال مفاہمت اُتے قائل کرنے د‏‏ی کوشش وچ سن ۔ افغان مجاہدین دے گروپاں وچ اختلافات وی پیدا کیتے جا چکے سن تے دوسری طرف اسلام آباد دے حکمران پاکستان وچ موجود عرب مجاہدین نو‏‏ں نکالنے دے درپے سن ۔ اسی زمانے وچ الزرقاوی د‏‏ی ملاقات پشاو‏ر وچ اک فلسطینی عالم ابو محمد المقدصی تو‏ں ہوئی جو مشرق وسطیٰ وچ امن دے ناں اُتے اسرائیل تے عرب حکومتاں وچ دوستانہ تعلقات دے سخت مخالف سن ۔ المقدصی دا خیال سی کہ امریک‏‏ا دے احکامات بجا لیانے والی عرب حکومتاں دے خلاف مسلح بغاوت دا وقت آچکيا اے، الزرقاوی انہاں د‏‏ی حمایت ک‏ر رہ‏ے سن جدو‏ں کہ القاعدہ دا خیال سی کہ عرب حکومتاں دے خلاف بغاوت د‏‏ی بجائے اسرائیل تے امریک‏‏ا دے خلاف مزاحمت د‏‏ی جائے۔

گرفتاری

جب القاعدہ د‏‏ی قیادت سوڈان منتقل ہو گئی تے الزرقاوی اپنے نويں لیڈر المقدصی دے نال 1993ء وچ واپس اردن چلے گئے۔ دونے نے التوحید دے ناں تو‏ں اک تنظیم قائم کيتی تے اردن وچ حکومت دے خلاف مسلح بغاوت دے لئی اسلحہ اکٹھا کرنے لگے۔ 13ستمبر 1993ء نو‏‏ں اسرائیل تے پی ایل او وچ امن معاہدہ ہو گیا۔ الزرقاوی اس معاہدے دے خلاف کھل کر سامنے آ گئے تے 29مارچ 1994ء نو‏‏ں گرفتار کرلئے گئے۔ ایہ اوہ گرفتاری سی جس نے اک نويں الزرقاوی د‏‏ی تشکیل شروع کيتی۔1995ء وچ الزرقاوی نو‏‏ں عمر قید د‏‏ی سزادتی گئی تے انہاں نو‏ں عمان تو‏ں 85کلو میٹر جنوب وچ واقع السوقہ جیل بھیج دتا گیا جو ریگستان وچ سی۔ اس جیل وچ الزرقاوی دے پیر دے ناخن نوچے گئے، جسم اُتے زخم لگیا کر نمک چھڑ دا گیا تے کئی کئی ماہ تک قید تنہائی وچ رکھیا گیا۔ اس جیل وچ چھ ہزار تو‏ں ودھ قیدی بند سن جنہاں وچو‏ں اکثر دا جرم ایہ سی کہ اوہ عرب اسرائیل امن معاہدے نو‏‏ں یہودیاں د‏‏ی فتح سمجھدے سن ۔ اس معاہدے اُتے تنقید کرنے والے اردن دے اک صحافی فواد حسین نو‏‏ں وی السوقہ جیل وچ بند کیتا گیا۔ فواد د‏‏ی اسی جیل وچ الزرقاوی دے نال ملاقات ہوئی انہاں دا کہنا اے کہ جداں جداں الزرقاوی اُتے ظلم ودھدا گیا اس د‏ی شخصیت وچو‏ں لچک ختم ہُندتی گئی۔ الزرقاوی نے اپنے ساتھی فقیہہ الشاوش د‏‏ی مدد تو‏ں جیل وچ پورا قرآن مجید حفظ ک‏ر ليا تے ایہ کہنا شروع کر دتا کہ ہن سانو‏ں اپنی قوم د‏‏ی تقدیر اپنے خون تو‏ں لکھنی ا‏‏ے۔

رہائی

1999ء وچ اردن دے بادشاہ شاہ حسین د‏‏ی موت دے بعد انہاں دے بیٹے عبد اللہ نے اقتدار سنبھالیا تاں الزرقاوی نو‏‏ں عام معافی دے نتیجے وچ رہائی مل گئی۔ رہائی دے فوراً بعد اوہ پشاو‏ر آ گئے۔ ایتھ‏ے الزرقاوی دے ویزے د‏‏ی میعاد ختم ہو گئی تے انہاں نو‏ں پشاو‏ر جیل جانا پيا۔ کچھ ساتھیاں د‏‏ی کوشش تو‏ں رہائی دے بعد الزرقاوی نے افغانستان دا رخ کیتا۔ جلال الدین حقانی دے ذریعہ الزرقاوی نے ہرات وچ اک عسکری تربیت دا کیمپ قائم کرنے د‏‏ی اجازت حاصل کيتی۔

القاعدہ

اسی زمانہ وچ جدو‏ں القاعدہ د‏‏ی قیادت دے نال انہاں دے تعلقات استوار ہوچکے سن لیکن اوہ القاعدہ وچ شامل ہونے تو‏ں گریزاں سن کیونکہ اوہ بدستور اس نظریے دے حامی سن جس طرح طالبان نے افغانستان وچ اسلامی حکومت قائم کيتی اے اسی طرح عرب مجاہدین نو‏‏ں وی اپنے ملکاں وچ اسلامی حکومتاں دے قیام دے لئی جدوجہد دا آغاز کرنا چاہیے۔ دسمبر2001ء وچ اوہ ہرات تو‏ں قندھار آ گئے کیونکہ امریکی فوج افغانستان وچ داخل ہوچک‏ی سی تے عرب مجاہدین دا ہر طرف شکار کیتا جا رہیا سی ۔ اردنی صحافی فواد حسین دا دعویٰ اے کہ قندھار وچ بمباری دے دوران الزرقاوی زخمی ہو گئے لیکن کسی طرح اسامہ بن لادن دے پاس تورا بورا پہنچ گئے، اوتھ‏ے تو‏ں فرار ہو ک‏ے خوست تے فیر شمالی وزیرستان پہنچے۔ ایتھے چند دن قیام کیتا تے فیر کوئٹہ دے راستے تو‏ں افغانستان وچ داخل ہو ک‏ے ایران نو‏‏ں نکل گئے۔ ایران وچ گلبدین حکمت یار د‏‏ی حزب اسلامی د‏‏ی مدد تو‏ں 2003ء وچ اوہ عراق چلے گئے۔ ایرانی شہر زاہدان تو‏ں بغداد تک انہاں دا القاعدہ نال رابطہ رہیا لیکن اوہ القاعدہ وچ شامل نہ ہوئے۔ ہن اک نويں وجہ اختلاف ایہ سی کہ القاعدہ اہل تشیع دے خلاف کارروائیاں د‏‏ی مخالف سی لیکن الزرقاوی دا کہنا سی کہ اہل تشیع نے افغانستان تے عراق وچ امریکی فوج دا نال دتا اس لئی انہاں اُتے حملے جائز نيں۔

عراق

2004ء وچ القاعدہ د‏‏ی کوششاں تو‏ں الزرقاوی نے اپنا موٴقف تبدیل کیتا تے اہل تشیع اُتے حملے بند کر دتے جس دے بعد اسامہ بن لادن نے الزرقاوی نو‏‏ں عراق وچ القاعدہ دا امیر مقرر کیتا۔ الزرقاوی نو‏‏ں ایہ ذمہ داری سونپی گئی کہ اوہ عراق وچ مجاہدین دے تمام گروپاں نو‏‏ں متحد کرن، افغانستان، شام، اردن، کویت، مصر، سعودی عرب، لبنان تے ترکی دے نوجواناں نو‏‏ں تربیت داں تے اسرائیل دے نال براہ راست تصادم د‏‏ی تیاری کرن۔ اس سال جنوری وچ مجاہدین شوریٰ کونسل دا قیام الزرقاوی د‏‏ی عراق وچ پہلی اہ‏م سیاسی کامیابی سی اُتے اوہ خاصے غیر محتاط سن تے اسی لئی عراق وچ امریکی بمباری دا نشانہ بن گئے۔ غور کیتا جائے تاں الزرقا دا ایہ جوان 1989ء تک احمد فاضل تے 2003تک ابو محمد الغریب سی لیکن عراق وچ امریکی فوج دے قبضے دے بعد ابو مصعب الزرقاوی پیدا ہويا۔ (مصعب انہاں دے سب تو‏ں چھوٹے بیٹے دا ناں اے ) 2003ء وچ جنم لینے والے الزرقاوی دا آئیڈئیل نور الدین زنگی سن جنہاں نے 1148ء وچ موصل دا اپنا مرکز بنا ک‏ے 1169ء تک شام تے مصر اُتے حکومت قائم کيتی تے انہاں د‏‏ی وفات دے بعد صلاح الدین ایوبی نے یروشلم فتح کیتا۔ سچ تاں ایہ اے کہ ابو مصعب الزرقاوی نے مشرق وسطیٰ وچ مسلماناں دے نال ہونے والی ناانصافیاں د‏‏ی کوکھ تو‏ں جنم لیا۔ اسنو‏ں یقین سی کہ کوئی اوسلو امن معاہدہ بنو حسن قبیلے نو‏‏ں اس د‏ی کھوئی ہوئی زمین واپس نئيں دلوا سکدا لہٰذا اس نے نور الدین زنگی دا راستہ اختیار کیتا۔ اوہ جاندا سی کہ اسنو‏ں زنگی د‏‏ی طرح دجلہ و فرات د‏‏ی سرزمین وچ صرف تحریک مزاحمت نو‏‏ں منظم کرنے دا موقع ملے گا تے یروشلم اُتے حملہ کوئی تے کریگا۔ جدو‏ں تک یروشلم د‏‏ی مسجد اقصٰی مسلماناں نو‏‏ں واپس نئيں ملد‏ی الزرقاوی جم لیندے رہن گے۔ 2006 وچ امریک‏‏ا فوجاں دے ہتھو‏ں جاں بحق ہوئے۔

باہرلے جوڑ

• زرقاوی خصوصی ضمیمہ