افغانستان وچ خانہ جنگی (1989–1992)
افغانستان وچ خانہ جنگی ، 25 فروری 1989ء تا 27 اپریل 1992ء تک افغانستان توں سویت یونین دی افواج دے انخلاء توں لے کے پشاور معاہدے تک جاری رہی ۔ پشاور معاہدے دے مطابق 28 اپریل 1992ء نوں نويں عارضی حکومت بننا طے پائی سی۔
1989 تا 1992 ء دے عرصے وچ مجاہدین گروپ جنہاں وچ بعض افغانستان مجاہدین دے اسلامی اتحاد وچ متحد سن، انہاں نے برملا اظہار کيتا کہ اوہ افغانستان دی کٹھ پتلی حکومت جمہوری جمہوریہ افغانستان دے خلاف جنگ لڑ رہے نيں[۱]۔مارچ 1989ء وچ پاکستانی بین الخدماتی مخابرات (آئی ایس آئی) دے تعاون توں مجاہدین دے گروہاں حزب اسلامی تے اسلامی اتحاد نے جلال آباد اُتے حملہ کيتا لیکن جون تک ایہ شکست خورد رہے۔
مارچ 1 99 1 ء وچ مجاہدین دے اتحاد نے افغان شہر خو ست اُتے قبضہ کر ليا ، مارچ 1992ء وچ سویت حمایت دی آخری باقیات نوں کھو دینے دے بعد صدر محمد نجیب اللہ نے ہتھیان سُٹن اُتے رضا مندی دا اظہار کردے ہوئے مجاہدین دی اتحادی حکومت دے لئی راستہ ہموار کر دتا۔ اُتے آئی ایس آئی دے حمایت یافتہ مجاہدین گروہ حزب اسلامی نے اتحادی حکومت اُتے تبادلہ خیال کرنے تے اس معاہدے اُتے رضامندی توں انکار کردے ہوئے کابل اُتے حملہ کر دتا۔اس وجہ توں مجاہدین دے مختلف گروہاں دے وچکار 25 اپریل 1992 ء نوں بدترین خانہ جنگی دا آغا ز ہوئے گیا۔
پس منظر
[سودھو]اکتوبر 1978ء وچ پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی افغانستان نے ثور انقلاب برپا کرنے دے بعد سوشلسٹ اصلاحات متعارف کروانا شروع کر دیؤ جس دے نتیجے وچ ملک وچ شہری تے شادی دے قوانین نوں جدید بنانے کاعمل شروع کر دتا گیا۔ انہاں منصوبےآں دے مخالفین جو اپنے آپ نوں مجاہدین کہلواندے سن ،نے بغاوت دا آغاز کر دتا۔ سوویت اتحاد 1919ء توں ہی افغانستان دی معاشی تے عسکری حمایت جاری رکھے سی اس نے 1979ء دے ابتدا وچ نور محمد ترہ کئی دی درخواست اُتے اپنے سینکڑاں فوجی تے شہری مشیراں نوں افغانستان وچ بھیجیا۔دسمبر 1979 ء وچ سویت یونین نے باقاعدہ طور اُتے ملک وچ فوج کشی شروع کر دتی تے موجودہ صدر حفیظ اللہ امین نوں ہلاک کر کے سوویت وفادار ببرک کارمل نوں اقتدار سونپ دتا۔
اقوام متحدہ دی جنرل اسمبلی تے تنظیم تعاون اسلامی دے سویت یونین توں افواج دی ملک توں واپسی دے مطالبے دے باوجود روس 1989ءتک افغانستان وچ رہیا۔اس دوران وڈے شہراں تے اہم تنصیبات اُتے حملے کیتے گئے تے مجاہدین باغیو ں دے خاتمے دے لئی کئی پنڈ تے آبپاشی دا نظام تک تباہ کيتا گیا۔ انہاں نو سالاں وچ 20 لکھ توں ودھ افغان افراد ہلاک تے لکھاں بے گھر ہوئے جنہاں وچ وڈی تعداد نے ہمسایہ ملکاں وچ پناہ لی۔1985ء وچ سویت یونین دے رہنما میخیل گورباچوف نے اقتدار سنبھالیا انہاں نے چین دے دباؤ وچ اعلان کيتا کہ اوہ 1987ء تک سویت یونین دی افواج دا ملک توں انخلا ء یقینی بنائاں گے اُتے حقیقت وچ مئی 1988 ء تے فروری 1989 دے درمیان واپسی دا آغاز ہويا۔1989 ء وچ سویت یونین دے افغانستان توں نکلنے دے بعد وی تقسیم شدہ مجاہدین نے پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی حکومت دے صدر نجیب اللہ دے خلاف اپنی جنگ جاری رکھی۔ مجاہدین دے مطابق نجیب اللہ دی حکومت نوں حالے تک سویت یونین دی حمایت حاصل اے جس دی وجہ توں ایہ اک کٹھ پتلی حکومت اے [۲]۔لہذا اس دے خلاف جنگ جاری رہنی چاہیے[۱]۔
حوالے
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ 'Mujahidin vs. Communists: Revisiting the battles of Jalalabad and Khost Archived 2018-08-02 at the وے بیک مشین. By Anne Stenersen: a Paper presented at the conference COIN in Afghanistan: From Mughals to the Americans, Peace Research Institute Oslo (PRIO), 12–13 February 2012. Retrieved 1 February 2018.
- ↑ Marshall, A.(2006); Phased Withdrawal, Conflict Resolution and State Reconstruction; Conflict research Studies Centre; ISBN [[Special:BookSources/1-905058-74-8 Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
|
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 1989ء دے تنازعات
- 1990ء دے تنازعات
- 1991ء دے تنازعات
- 1992ء دے تنازعات
- افغان خانہ جنگی
- افغانستان روس تعلقات
- افغانستان سوویت یونین تعلقات
- افغانستان وچ 1989ء
- افغانستان وچ 1990ء
- افغانستان وچ 1991ء
- افغانستان وچ 1992ء
- ایشیا وچ بغاوتاں
- بینظیر بھٹو حکومت
- ریاستہائے متحدہ دیاں جنگاں
- سرد جنگی تنازعات
- سوویت-افغان جنگ
- سوویت یونین دیاں جنگاں
- افغانستان