البصیرہ ٹرسٹ
| کم | ٹرسٹ |
|---|---|
| جنے بنائی | سید ثاقب اکبر |
| مالک | سید ثاقب اکبر |
| ویب سائٹ | http://albasirah.com/ |
تعارف
[سودھو]ساڈی رائے وچ اج دے انسان دی بنیادی مشکل۔۔۔اللہ تعالیٰ تے جہان ماورائے مادہ توں اس دا عدم تعلق یا تعلق دی کمزوری اے۔ ضرورت اے کہ اس تعلق نوں قائم کيتا جائے تے اس دی تقویت کيتی جائے۔ اوہ عناصر جو اس تعلق وچ حائل نيں اوہ اسنوں کمزور کرنے دا باعث بندے نيں انہاں دے خلاف جہاد اج دا کارپیغمبری اے۔ مذہبی۔۔۔فرقہ وارانہ۔۔۔ لسانی، نسلی تے علاقائی تعصب ساڈی رائے وچ ارتباط با خدا وچ حائل عناصر وچوں نيں۔ انبیاء دے ناں لیوائاں نے انہاں دی تعلیمات دی بنیاداں تے مقاصد نوں نظر انداز کردتا اے تے انہاں توحید دے عظیم علمبرداراں نوں بت بنا لیا اے۔ مذہب زیادہ تر ذاتی، شخصی تے انفرادی مسئلہ بن گیا اے تے اجتماعی زندگی توں نکل گیا اے۔ اس امر دا حقیقی شعور مذہب دے علمبرداراں نوں وی کم اے۔ دین دی آفاقی قدراں نوں اجتماع اُتے شعوری طریقے توں حاکم کرنے دی اجتماعی جدوجہد دی شدت توں ضرورت اے۔ قومی ریاستاں دا موجودہ عالمی نظام مغربی استعماری طاقتاں نے اپنے شیطانی مفادات دے لئی قائم کيتا اے۔ اس طرح توں انھاں نے اللہ دے بندےآں نوں تقسیم کر کے رکھ دتا اے۔ خصوصاً مسلماناں دی سرزمیناں نوں چھوٹے چھوٹے علاقےآں وچ ونڈ دتا گیا اے۔ انھاں نے انہاں اُتے اپنے مفادات دے محافظ حکمران مسلط کیتے نيں اورخود فیر اجتماعی تشکل اختیار کرنے دی طرف گامزن نيں تاکہ اپنی اجتماعی قوت توں چھوٹی تے کمزور قومی ریاستاں دے وسائل دی پرت مار دا سلسلہ جاری رکھ سکن۔ ہندوستان دی تقسیم انگریزاں نے اس طرح نال کیندی اے کہ اس خطے دے انسان مسلسل اس دے منفی اثرات دا شکارہیاں۔ ساڈی رائے وچ اج دے انسان دی بنیادی مشکل۔۔۔اللہ تعالیٰ تے جہان ماورائے مادہ توں اس دا عدم تعلق یا تعلق دی کمزوری اے۔ ضرورت اے کہ اس تعلق نوں قائم کيتا جائے تے اس دی تقویت کيتی جائے۔ اوہ عناصر جو اس تعلق وچ حائل نيں اوہ اسنوں کمزور کرنے دا باعث بندے نيں انہاں دے خلاف جہاد اج دا کارپیغمبری اے۔ مذہبی۔۔۔فرقہ وارانہ۔۔۔ لسانی، نسلی تے علاقائی تعصب ساڈی رائے وچ ارتباط باخدا وچ حائل عناصر وچوں نيں۔ انبیاء دے ناں لیوائاں نے انہاں دی تعلیمات دی بنیاداں تے مقاصد نوں نظر انداز کردتا اے تے انہاں توحید دے عظیم علمبرداراں نوں بت بنا لیا اے۔ مذہب زیادہ تر ذاتی، شخصی تے انفرادی مسئلہ بن گیا اے تے اجتماعی زندگی توں نکل گیا اے۔ اس امر دا حقیقی شعور مذہب دے علمبرداراں نوں وی کم اے۔ دین دی آفاقی قدراں نوں اجتماع اُتے شعوری طریقے توں حاکم کرنے دی اجتماعی جدوجہد دی شدت توں ضرورت اے۔ قومی ریاستاں دا موجودہ عالمی نظام مغربی استعماری طاقتاں نے اپنے شیطانی مفادات دے لئی قائم کيتا اے۔ اس طرح توں انھاں نے اللہ دے بندےآں نوں تقسیم کر کے رکھ دتا اے۔ خصوصاً مسلماناں دی سرزمینوںکو چھوٹے چھوٹے علاقےآں وچ ونڈ دتا گیا اے۔ انھاں نے انہاں اُتے اپنے مفادات دے محافظ حکمران مسلط کیتے نيں اورخود فیر اجتماعی تشکل اختیار کرنے دی طرف گامزن نيں تاکہ اپنی اجتماعی قوت توں چھوٹی تے کمزور قومی ریاستاں دے وسائل دی پرت مار دا سلسلہ جاری رکھ سکن۔ ہندوستان دی تقسیم انگریزاں نے اس طرح نال کیندی اے کہ اس خطے دے انسان مسلسل اس دے منفی اثرات دا شکارہیاں۔ ساڈے مطالعے دے مطابق تمام ادیان دی بنیادی کتاباں وچ بوہت سارے حقائق تے انبیاء دی تعلیمات کابہت سا حصہ موجود اے لیکن اس وچ شک نئيں کہ مسلماناں دے پاس موجود سرمایہ انہاں سب وچوں محفوظ تر اے۔ خصوصاً قرآن حکیم دا کسی انسانی دست برد توں محفوظ رہ کے اسيں تک پہنچ جانا انسانی تریخ دا عظیم معجزہ اے تے پروردگار دا اس زمین دے باسیاں اُتے خصوصی فضل و احسان اے۔ مسلماناں وچ بوہت سارے فرق دے باوجود ایداں دے عقیدتی تے عملی مشترکات موجود نيں جو انھاں اک امت تشکیل دینے دے لئی کافی نيں۔ شاید طاغوندی طاقتاں نوں ايسے امر دا ادراک اے جس دے باعث اج اللہ دی اس زمین اُتے انہاں دی بیشتر ابلیسی سازشاں دا شکار ایہی گئے گزرے مسلمان نيں تے سب توں زیادہ ظلم دا شکار اج دے مسلمان ہی نيں۔برصغیر دی تقسیم دے بارے وچ درستی و نادرستی دی بحث توں قطع نظر معروضی عالمی حالات دے تناظر وچ اسيں پاکستان دے وجود تے استحکام نوں بہت اہم سمجھدے نيں۔نظریات تے عقائد تاں آفاقی ہی ہونے چاہئاں لیکن اس امر توں صرف نظر نئيں کيتا جاسکدا کہ ہر انسان اس دنیا وچ زمان و مکان دی قید وچ اے۔ تریخ دے اک خاص دور تے اس زمین دے اک خاص علاقے۔۔۔ ايسے طرح خاص رنگ، نسل تے بولی تاں۔۔۔ ہور خاص حالات توں اس دا تعلق جبری ہُندا اے لیکن انسان دے ارادے دی قوت اسنوں فطری طور اُتے دعوت دیندی اے کہ تریخ دا رخ اپنی مرضی دی سمت وچ موڑنے دی جدوجہد کرے۔ معروضی حالات جتھے قوماں وچ فرق رکھدے نيں اوتھے اک ہی دور دے افراد دے لئی بسا بلکہ شاید ہمیشہ مختلف ہُندے نيں۔ اس دے باعث حکمت عملی دے تقاضے وی مختلف ہوجاندے نيں۔[۱] Archived 2020-10-20 at the وے بیک مشین
صدر نشین
[سودھو]جناب ثاقب اکبر چیئرمین البصیرہ ٹرسٹ علمی حلفےآں وچ جانی پہچانی شخصیت نيں۔ علم و تحقیق دا میدان ہوئے ،محافل شعر و سخن ہاں یا اہم عالمی معاملات اُتے مذاکرے،ملکی مسائل اُتے رائے دا اظہار ہوئے یا سماجی خدمات،مذہبی علوم اُتے ریسرچ ہوئے یا اسکالرز تے طالبان علم دی راہنمائی کسی وی شعبہ زندگی وچ آپ دی خدمات تے کوششاں کسی تعارف دی محتاج نئيں۔آپ نے تحصیل علم دے دوران ہی اپنے آپ نوں اک سماجی کارکن تے رہنما دے طور اُتے منوایا۔بیرون ملک حصول تعلیم دے دوران وچ ہی علمی دنیا وچ آپ دے عمق نظر تے وسعت مطالعہ دا اعتراف کيتا جانے لگا۔اسی دوران وچ آپ نے محسوس کيتا کہ عصر حاضر دے مفکرین اسلام دے افکار نوں اہل وطن تک پہچانیا ضروری اے۔ اس احساس نے آپ نوں ترجمے دی طرف راغب کيتا۔اس دے نال نال آپ نے اک ایداں دے ادارے دی بنیاد رکھی جس دا مقصد مختلف علمی امور اُتے تحقیق تے علمی مصادرو منابع دا ترجمہ تے اشاعت سی۔ اس مقصد دے لئی آپ نے محققاں تے مترجمین دی تربیت تے تیاری دے سلسلے دا وی آغاز کيتا۔1995 وچ پاکستان واپسی دے بعد آپ نے اک ریسرچ اکیڈمی دی بنیاد رکھی۔پاکستان وچ موجود کئی اسکالرز اس علمی ادارے توں وابستہ رہے نيں تے استفادہ کردے رہے نيں۔اس اکیڈمی وچ تفسیر قرآن،علوم حدیث، کلام جدید، فقہ، اصول فقہ تے فلسفہ جداں بنیادی اسلامی علوم دے حوالے توں مختلف کم کیتے گئے۔اسی طرح قومی و بین الاقوامی سطح اُتے منعقد ہونے والے سیمینارز دے لئی علمی، اخلاقی تے معلوماتی موضوعات پرتحقیقی مقالے لکھے گئے تے ایہ سلسلہ حالے تک استقامت توں جاری اے۔ اس اکیڈمی دے تحت کئی اک تحقیقی مجلات دا اجرا کيتا گیا جنہاں وچ ماہنامہ پیام تے سہ ماہی المیزان قابل ذکر نيں۔ سہ ماہی المیزان کئی برس تک جاری رہیا البتہ پیام دی اشاعت دا سلسلہ قائم اے ۔اس دا مقصد تشنگان علم دی تحقیقی پیاسنوں بجھانا،اور معاشرے وچ حقیقی اسلامی اقدار دا فروغ اے ۔پاکستان وچ موجود وکھ وکھ مسائل دے حل دے لئی اک مخلصانہ تے ذمہ دارانہ موقف دا اظہار وی اس مجلے دی ترجیحات وچ شامل رہیا اے ۔اسی طرح پاکستان وچ محقیقن تے مترجمین دی تربیت دے لئی باقاعدہ ادارےآں دی کمی نوں محسوس کردے ہوئے آپ نیاخوت ریسرچ اکیڈمی وچ باقاعدہ ریسرچ اینڈ ٹرانسلیشن سیکشن قائم کيتا جتھے مترجمین تے محققاں دی تربیت دا اہتمام کيتا جاندا اے ۔ذمہ دارانہ صحافت دے شعبے وچ وی جناب ثاقب اکبر دی خدمات بہت زیادہ نيں۔وہ نہ فقط خود مختلف ملکی،بین الاقوامی،سیاسی تے سماجی موضوعات پرلکھدے نيں بلکہ اس سلسلے وچ انہاں نے تربیت دا اک نظام وی قائم کر رکھیا اے ۔ان دے تربیت یافتہ دسیاں صحافی اس وقت عملی صحافتی خدمات سر انجام دے رہے نيں۔ آپ دی سرگرمیاں دا اک حصہ ادبی وی اے ۔گاہے گاہے ادبی محافل وچ آپ اپنی تمام تر تحقیقی تے سماجی مصروفیات دے باوجود شرکت کردے نيں۔ آپ خود وی ایسی محافل دا اہتمام کردے نيں۔ قومی اخبارات وچ آپ دے کالم ''جہان دگرگوں'' اور ''در خیال'' دے عنوان توں شائع ہُندے نيں۔ دینی، سماجی، ملکی تے بین الاقوامی موضوعات اُتے آپ دے مضامین تے کالم متواتر شائع ہُندے رہندے نيں۔ جناب ثاقب اکبر نے ادارے دی افادیت تے اس دی علمی حلفےآں وچ پذیرائی دے مدنظر ادارے نوں البصیرہ ٹرسٹ دے ناں توں رجسٹر کروایا،اب البصیرہ ٹرسٹ دے تحت کئی اک ادارے کم کر رہے نيں، جنہاں وچ البصیرہ پبلیکیشنز،اخوت ریسرچ اکیڈمی،اسکالرز لائبریری وغیرہ قابل ذکر نيں ماہنامہ پیام وی ايسے ٹرسٹ دے تحت شائع ہوئے رہیا اے ۔اسی طرح کئی اک منصوبہ جات زیر تکمیل نيں جنہاں وچ تعلیمی منصوبے وی شامل نيں. ثاقب اکبر دی علمی خدمات علم دوست خواتین و حضرات دے لئی سرچشمہ دی حیثیت رکھدے نيں۔ مختلف یونیورسٹیاں دے ریسرچ سکالرز آپ توں راہنمائی دے لئی رجوع کردے رہندے نيں۔ آپ تقریبا ۰۵ جلداں اُتے مشتمل تالیفات تے تراجم دا سرمایہ دانش دوست حلقے دے سپرد کر چکے نيں۔ آپ نے بیک وقت تفسیر، سیرت، سوانح، علم کلام، عالم اسلام دے مسائل تے پاکستان دے مسائل جداں موضوعات اُتے قلم اٹھایا۔ دنیائے شعر و ادب وچ آپ دی خدمات اس اُتے مستزاد نيں۔
آپ دے نظریات دے حوالے توں چند گلاں بنیادی حیثیت رکھدی نيں:
1۔ آپ کائنات دی مادی تعبیر نوں اس دا ناقص تصور قرار دیندے نيں تے اس دی روحانی تعبیر دے قائل نيں۔
2۔ آپ انسانی مساوات تے انسان دے اشرف المخلوقات ہونے دا نظریہ رکھدے نيں۔آپ دین دی آفاقی تے انسانی تعلیمات اُتے زور دیندے نيں تے اس دی محدود شناخت نوں جمود تے تعصب دا سرچشمہ گرداندے نيں۔
3۔ آپ نظریہ اجتہاد دے علمبردار نيں تے زمان و مکان دی تبدیلی توں حکم دی تبدیلی دے امکان اُتے مسلسل نظر رکھنے دی دعوت دیندے نيں۔
4۔ آپ انسانی وحدت،انسانی احترام تے قانونی مساوات نوں توحید پرستی دے معاشرتی مظاہر وچوں قرار دیندے نيں۔توحید پرستی ہی نوں آپ شخصیت پرستی تے ہر نوع دی غلامی توں نجات دے لئی ناگزیر عقیدہ قرار دیندے نيں۔
5۔ آپ آزادی فکر تے حریت عقیدہ دے پرچم بردار نيں، اس طرح توں کہ ہر کوئی دوسرے دے لئی اس آزادی و حریت دا عملی طور اُتے قائل ہوئے۔
6۔ آپ استعمار تے استثمار دی ہر شکل دے مخالف نيں تے استعماری قوتاں تے عناصر دے خلاف قوماں تے ملتاں دی جدوجہد دی حمایت کردے نيں۔[۲] Archived 2020-10-21 at the وے بیک مشین
اغراض و مقاصد
[سودھو]وطن عزیز اسلامی جمہوریہ پاکستان دے مرکز اسلام آباد وچ اسلام دی عالمگیر انسانی اخوت دی تعلیمات تے دینی ،تعلیمی و فلاحی پروگرام دی بنیاد اُتے قائم البصیرہ ٹرسٹ اک ایسامنفرد ادارہ اے جس دی ضرورت اج اس سرزمین دا ہر اہل فکر و نظر شدت توں محسوس کررہیا اے ۔اج اسلام دی آفاقی تعلیمات نوں پس پشت ڈال دتا گیا اے ۔پیارے وطن پاکستان دی بقا استحکام نوں خطرات لاحق نيں۔جس سر زمین نوں الٰہی ہدایت دی روشنی وچ قوت اخوت عوام دا مظہر تے نمونہ ہونا چاہیے سی اس اُتے تعصب ،فرقہ واریت،کم نظری،شخصیت پرستی، جمود تے اغیارسے مرعوبیت دے سیاہ بادل ہر طرف چھائے ہوئے نيں۔ایداں دے وچ اس امر دی شدید تے فوری ضروری اے کہ اسلام دی آفاقی تعلیمات دے فروغ،پاکستان تے عالم اسلام دی حقیقی مشکلات دے مطالعہ، تحقیق تے انہاں دے حل دے لئی عالمانہ تے محققانہ تبادلہ خیال تے ہم آہنگی دے لئی جدوجہد دا بصیرانہ آغاز کيتا جائے۔
اس ضرورت دا احساس کردے ہوئے قدیم و جدید علوم توں وابستہ چند افراد نے جو انہاں مقاصد و نظریات اُتے ایمان رکھدے نيں، انہاں دے عملی تشکل دے لئی اللہ دی نصرت و توفیق توں البصیرہ دی بنیاد رکھی اے۔
البصیرہ دے قیام دے مقاصد
[سودھو]1. اسلام دی آفاقی تعلیمات دا فروغ تے اشاعت۔
2. ہر قسم دے تعصب، فرقہ واریت، کم نظری، شخصیت پرستی، جمود تے منفی مرعوبیت دا مقابلہ۔
3. انساناں دے لئی سعادت بخش دین دے انسانی پیغام دا احیا۔
4. دور حاضر وچ نوع انسانی نوں درپیش بنیادی مسائل تے چیلنجاں دا ادراک تے انہاں دے حل دے مطالعاتی تے فکری روش دا فروغ۔
5. پاکستان دیاں مشکلاں و مسائل دا مطالعہ تے انہاں دے علمی و تحقیقی حل دی جدوجہد۔
6. ہر قسم دے فلاحی کماں دی انجام دہی تے جو افراد یا ادارے ایہ کم انجم دے رہے ہاں انہاں دے نال دست تعاون بڑھانا۔
اس ادارے دے پروگرام وچ شامل اے کہ:
اسلامی وطن پاکستان دی بقا و استحکام دے لئی درکار لٹریچر فراہم کیہ جائے۔
اسلام دے آسمانی و الٰہی پیغام و نظام دے مننے والےآں دے وچکار ٹھوس، آگاہانہ تے باغور ہم آہنگی تے اتحاد پیدا کيتا جائے۔
اہل تحقیق و جستجو دی علمی و تحقیقی امداد کيتی جائے۔
جدید و قدیم علوم تے انہاں دے ماہرین دے وچکار ہم آہنگی تے مطالعات و تحقیقات دا تبادلہ کيتا جائے۔
اہل علم و دانش دے درمیان اک علمی ارتباط پیدا کيتا جائے۔[۳] Archived 2020-10-21 at the وے بیک مشین
شعبه خواتین
[سودھو]خواتین جو معاشرے دا اہم جزو نيں نوں فراموش کرکے کوئی وی مثبت تبدیلی لیانا ممکن نئيں ۔ البصیرہ نے اس سلسلے وچ اپنے شعبہ خواتین دا آغاز بہت پہلے توں کيتا اس شعبے دی چیئرپرسن محترمہ نبیلہ ثاقب سن۔آپ شعبہ خواتین دی سربراہ ہونے دے نال نال اک اہل علم تے اہل فن خاتون سن۔ محترمہ نبیلہ ثاقب ماہنامہ پیام تے ماہنامہ معصوم دی مدیرہ وی رہیاں ايسے طرح البصیرہ دی وائس چیئرپرسن وی سن ۔
محترمہ نبیلہ ثاقب دے انتقال دے بعد محترمہ ہما مرتضی نے انہاں دی ذمہ داریاں نوں سنبھالیا۔اس شعبے دے تحت خواتین دے بوہت سارے سیمینار تے پروگرام منعقد ہُندے رہندے نيں ۔ اس سلسلے دا سالانہ پروگرام حضرت زینب سلام اللہ علیھا دے یوم ولادت دے عنوان توں کيتا جاندا اے ۔
البصیرہ دا شعبہ خواتین ہور تنظیماں تے ادارےآں دے شعبہ خواتین دے ہمراہ مل کے کم کردا اے ۔ اس شعبے دے تحت محافل میلاد تے نعت دا وی انعقاد کيتا جاندا اے ۔اس وقت اس شعبہ دی مسئول محترمہ ہما مرتضی نيں جدوں کہ ہور معاونین وچ محترمہ عائشہ تنزیل ، محترمہ طاہرہ زیدی قابل ذکر نيں ۔ اس شعبہ نے خواتین دے متعدد پروگرام کروائے۔[۴] Archived 2020-10-22 at the وے بیک مشین