موسیٰ الہادی
موسیٰ الہادی | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
(عربی وچ: أبو محمد موسى الهادي) | |||||||
جم | سنہ 766 | ||||||
وفات | 14 ستمبر 786 (19–20 سال) | ||||||
شہریت | خلافت عباسیہ | ||||||
والد | المهدى | ||||||
والدہ | ملکہ خیزران | ||||||
بہن/بھائی | هارون الرشيد ، علیہ بنت المہدی ، عباسہ
| ||||||
خاندان | Abbasids | ||||||
مناصب | |||||||
عباسی خلیفہ (4 ) | |||||||
دفتر وچ ۲۴ جولائی ۰۷۸۵ – ۱۴ ستمبر ۰۷۸۶ |
|||||||
| |||||||
عملی زندگی | |||||||
پیشہ | سیاست دان ، راجپال ، خلیفہ | ||||||
پیشہ ورانہ زبان | عربی | ||||||
ترمیم |
ابو محمد موسیٰ الہادی العباسی (پیدائش: ۲۵ مارچ ۷۶۴ء— وفات: ۱۴ ستمبر ۷۸۶ء) خلافت عباسیہ دا چوتھا حکمران تے خلیفہ اسلام سی۔ابوموسیٰ الہادی نے محض اک سال (۷۸۵ء توں ۷۸۶ء تک) حکمرانی کيتی۔
سوانح
[سودھو]چوتھے عباسی خلیفہ۔ اپنے والد المہدی دی وفات دے بعد ۷۸۵ء وچ عنان حکومت سنبھال لئی۔ مہدی دی وفات دے وقت الہادی جرحان دی مہم وچ مصروف سی۔ اس دی عدم موجودگی وچ ہارون الرشید نے اس دے لئی بیعت لی تے اطراف و اکناف وچ مہدی دی وفات دی خبر کر دتی۔ ویہہ روز دے بعد الہادی جرحان توں بغداد پہنچیا تے تخت اُتے بیٹھنے دے بعد حاجب ربیع نوں اپنا وزیر مقرر کر دتا۔ ملکہ خیزران دی خواہش سی کہ مہدی اپنے بیٹے ہادی دی بجائے ہارون الرشید نوں جانشین بنائے لیکن مہدی دی اچانک وفات دی وجہ توں ایسا نہ ہو سکا۔ الہادی نوں اپنے بھائی ہارون الرشید توں اک گونہ بدگمانی سی تے اپنی والدہ خیزران دے طرز عمل اک وی شاکی سی لہذا اس نے آہستہ آہستہ اپنی والدہ نوں امور سلطنت توں بے دخل کر دتا۔ اس اُتے ماں بیٹے دے درمیان دوری دی فضا پیدا ہو گئی۔ اس دے مختصر دور حکومت وچ جو اہم واقعات رونما ہوئے انہاں دی تفصیل تھلے لکھے اے۔
اہم واقعات
[سودھو]ہادی اپنے باپ دے مقابلہ وچ مزاج دا سخت سی۔ چنانچہ اہل بیت دے اک فرد حسین بن علی نے مدینہ منورہ وچ علم بغاوت بلند کيتا۔ اہل مدینہ نے اس دے ہتھ اُتے بیعت کرنا شروع کر دتی۔ انہاں نے مدینہ دے گورنر دے مکان دا محاصرہ کے لیا۔ فریقین دے درمیان جھڑپاں شروع ہوگئياں جس وچ والی مدینہ ماریا گیا۔ مگر الہادی نے بہت جلد اس بغاوت اُتے قابو پالیا مگر حسین بن علی دا اک چچا زاد بھائی بچ کر مصر تے مراکش چلا گیا جتھے اس نے خود مختار ادریسی حکومت دی نیہہ رکھی۔
جزیرہ وچ حمزہ بن مالک خزاعی نے بغاوت کر دتی اوتھے دے حاکم منصور بن زیاد نے شکست کھادی لیکن جلد ہی حمزہ دے اپنے آدمیاں نے اسنوں مروا دتا اس طرح ایہ بغاوت ختم ہو گئی۔ الہادی دی تخت نشیینی دے بعد رومیاں نے سرحدی چوکی حدثیہ اُتے قبضہ کر ليا لیکن عباسی سپہ سالار نے جوابی حملہ کرکے ایہ چوکی واپس کھو لی تے رومیاں دے سرحدی علاقےآں وچ داخل ہو کے انہاں نوں زیر و زبر کر دتا۔ نتیجتاً رومی شرارتاں توں باز آ گئے ۔
سیرت و کردار
[سودھو]مورخین نے اس دی سیرت و کردار دے بارے وچ بوہت گھٹ لکھیا اے کیونجے اس دی مدت خلافت بوہت گھٹ سی۔ ہادی بھانويں مزاج دا کچھ سخت سی لیکن امور سلطنت توں غافل نہ سی تے دوسرے عباسی حکمراناں دی طرح فیاض تے ذہین سی۔ دربار وچ قواعد و ضوابط دی سختی توں پابندی کردا لیکن پرائیوٹ مجالس وچ خوش طبع تے پرتکلف سی۔ طبعاً آزاد خیال تے کھیل کود نوں پسند کردا سی لیکن دین دے دشمناں تے ملحداں تے زندیقاں دا سخت دشمن سی۔
ولی عہدی وچ تبدیلی
[سودھو]المہدی دی وصیت دے مطابق ہادی دے بعد ہارون الرشید نے تخت اُتے متمکن ہونا سی۔ لیکن ہادی نے اپنے بیٹے جعفر نوں اس دی جگہ ولی عہد نامزد کرنا چاہیا تے اس دے لئی ہارون الرشید اُتے دباؤ ڈالنا شروع کر دتا۔ ہارون خبرے ولی عہدی توں دست بردار ہو جاندا لیکن یحییٰ برمکی دے حوصلہ دینے اُتے اوہ میدان وچ ڈٹا رہیا۔ ایہ کشمکش جاری سی کہ ہادی دی وفات ہو گئی تے ہارون دے لئی راستہ خود بخود صاف ہو گیا۔
وفات
[سودھو]۱۵ ربیع الاول ۱۷۰ھ، ۷۸۶ء وچ سوا سال دی حکمرانی دے بعد ہادی اچانک وفات پا گیا۔ مرنے توں پہلے اس نے ہارون دی ولی عہدی دی تصدیق دی تے اس طرح جھگڑے دی ہر صورت ختم ہو گئی۔
پیشرو المہدی |
خلیفۃ الاسلام ۲۴ جولائی ۷۸۵ءء – ۱۴ ستمبر ۷۸۶ءء |
جانشین ہارون الرشید |
- مضامین جنہاں وچ عربی بولی دا متن شامل اے
- 766 دے جم
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 786 دیاں موتاں
- 14 ستمبر دیاں موتاں
- 170ھ دیاں موتاں
- 764 دے جم
- ۷۶۴ دے جم
- ۷۸۶ دیاں موتاں
- اٹھويں صدی دے عباسی خلفا
- بنو عباس
- خلافت عباسیہ وچ اٹھويں صدی
- عباسی خلافت
- عباسی خلفا
- الف لیلہ و لیلہ دے افسانوی کردار
- ۱۷۰ھ دیاں موتاں
- اٹھويں صدی دیاں عرب شخصیتاں
- اٹھويں صدی وچ ایشیا دے حکمران
- یورپ وچ اٹھويں صدی دے حکمران
- Short description is different from Wikidata