امارت جبل لبنان
امارت جبل لبنان | |
---|---|
پرچم | |
تاریخ تاسیس | ۱۵۱۶ |
انتظامی تقسیم | |
ترمیم |
کوہ لبنان دی امارت اک ایسی امارت سی جسنوں سلطنت عثمانیہ دے دوران کوہ لبنان دے علاقے وچ خود مختاری حاصل سی۔ ایہ امارات ۱۸۶۱ تک قائم رہی، جدوں ایہ ماؤنٹ لبنان دا حصہ بنا، جو بالآخر ۱۹۴۶ وچ جمہوریہ لبنان بن گیا۔ [۱]
اس امارت نوں مورخین نے مختلف ناواں توں پکاریا اے، جنہاں وچ "امارت شف "، "امارت جبل دروز "، تے "امارت معنوی " شامل نيں۔ [۲]
جس زمانے وچ ماعون دی حکومت سی، اس امارت دا راجگڑھ دیر القمر شہر سی۔ معنیون توں الکا اقتدار چھیننے دے بعد، بشیر دوم دے دور وچ راجگڑھ بیت المقدس منتقل کر دتا گیا۔ ایہ ہن موجودہ لبنان دے شہر شوف دا راجگڑھ اے۔
معنیون حکمرانی دا دور
[سودھو]معنون یا مانہ خاندان سولہويں صدی وچ اقتدار وچ آیا۔ کوہ لبنان دے علاقے وچ ماعون دے پہلے امیر دا ناں فخرالدین ( فخر الدین اول ) سی۔ اسنوں عثمانی مرکزی حکومت کیتی جانب توں اس خطے دی امارت وچ مقرر کيتا گیا سی، تے اس نے عثمانی حکومت دے لئی " ٹیکس جمع کرنے والے " دے طور اُتے وی کم کيتا۔ اس دے تے فخرالدین دوم دے دور وچ لبنانی امارت دا حجم بہت ودھ گیا۔ [۳]
فخرالدین اول
[سودھو]وہ ۱۵۱۶ توں ۱۵۴۴ تک اقتدار وچ رہیا۔ مارج دبق دی جنگ وچ سلیم اول دے نال لڑنے دے انعام دے طور اُتے انہاں نوں کوہ لبنان دی امارت توں نوازیا گیا سی۔ اس دے دور حکومت دے اختتام تک لبنان دی امارت اک طرف جفا تے دوسری طرف طرابلس تک پھیل گئی۔
قرقماز
[سودھو]قرقماز یا قرقمش، فیر فخر الدین پہلے سن تے انہاں دے بعد اقتدار وچ آئے۔ اس دا دور حکومت ۱۵۴۴ توں ۱۵۸۵ تک رہیا۔ اس دے دور حکومت دے اختتام اُتے عثمانی حکومت دے خراج تحسین لے کے جانے والے اک کارواں نوں لُٹ لیا گیا۔ عثمانی حکومت نے، جس دا خیال سی کہ مقامی حکمران اس وچ ملوث نيں، لبنان دے علاقے جبل اُتے حملہ کر دتا، تے قرقماز نے اپنے آپ نوں جازین دی اک چٹان اُتے قید کر ليا تاکہ اوہ عثمانیاں دے قبضے وچ نہ آجائے، تے بالآخر اوہ اوتھے مر گیا۔
فخر الدین ثانی
[سودھو]قرقماز دی وفات دے بعد امارت وچ چھ سال دا وقفہ آیا تے آخر کار قرقماز دے بیٹے فخرالدین ثانی نے ۱۵۹۱ وچ امارت سنبھالی۔ اوہ ۱۶۳۵ تک اقتدار وچ رہیا تے اس نے اس امارت وچ بہت ساریاں تبدیلیاں کیتیاں۔
۱۵۸۷ وچ جدوں شاہ عباس صفوی ایران وچ برسراقتدار آئے تاں ایران عثمانی جنگاں دی اگ فیر بھڑک رہی سی۔ اس وقت، صفوی حکومت عثمانیاں اُتے دباؤ ڈالنے دے لئی شام دے شیعہ علاقے (جس وچ اس وقت کوہ لبنان وی شامل سی) نوں استعمال کر سکدی سی۔ اس طرح دے دباؤ توں بچنے دے لئی، عثمانیاں نے مامون دا کنٹرول سنبھالنے دا فیصلہ کيتا تے بالآخر ۱۵۸۶ وچ امارت دا کنٹرول فخر الدین ثانی نوں دے دتا۔ فخرالدین ثانی ابتدائی طور اُتے سید پن دا واحد گورنر سی لیکن بعد وچ بیروت پن نوں اس دے زیر کنٹرول علاقےآں وچ شامل کر دتا گیا۔ ۱۵۸۹ وچ ، جدوں ایران تے عثمانیاں دے درمیان اک نويں جنگ شروع ہوئی تاں اسنوں صوبہ سنجق صفاد دتا گیا، تے اس طرح اوہ انہاں تمام علاقےآں دے گورنر سن جتھے جبل امیل دے شیعہ، جو صفویاں دی حمایت کردے سن، رہندے سن ۔
۱۶۰۷ وچ فخرالدین دوم نے دمشق اُتے حملہ کيتا تے اگلے سالاں وچ امیر منصور بن فرائخ نوں شکست دینے وچ کامیاب ہويا۔ فخرالدین ثانی دی انہاں پیشرفتاں نے عثمانی حکومت کیتی حساسیت نوں ابھارا۔ اس دے بعد فخرالدین دوم نے لبنان دی آزادی دے لئی اپنی حمایت استعمال کرنے دے لئی فرڈینینڈ اول ، میڈیسی خاندان دے ڈیوک دے نال اتحاد کيتا۔ عثمانی حکومت نے دمشق دے گورنر حافظ احمد پاشا نوں فخر الدین ثانی اُتے حملہ کرنے دا حکم وی دتا۔ اس وقت فخرالدین نے عارضی طور اُتے اقتدار اپنے بھائی یونس تے بیٹے علی نوں سونپ دتا تے یورپ وچ پناہ لئی۔ لیکن پنج سال بعد جدوں دمشق دا گورنر تبدیل ہويا تاں اوہ کوہ لبنان واپس آ گیا۔ اس دے بعد توں تقریباً پندرہ سال تک اس نے بغیر کسی چیلنج دے امارت اُتے حکومت کیتی۔ اس وقت، عثمانیاں نے صفویاں دے نال جنگ وچ بہت زیادہ حصہ لیا تے اس دی حالت اُتے زیادہ توجہ نئيں دی۔
۱۶۲۳ وچ دمشق دے نويں گورنر مصطفیٰ پاشا نے فخرالدین ثانی نال جنگ کيتی تے انجار دی جنگ وچ بری طرح شکست کھا گئی۔ اس شاندار فتح دے جواب وچ ، عثمانی سلطان نے فخرالدین ثانی نوں " سلطان البَرّ " (جس دا مطلب پہاڑاں دا بادشاہ اے ) دا ناں دتا۔ اپنی حکمرانی دے آخری سالاں وچ فخرالدین ثانی نے انہاں تمام خطےآں اُتے حکومت کیتی جو موجودہ لبنان اُتے مشتمل نيں۔ آخر کار ۱۶۳۵ وچ دمشق دے نويں گورنر کوکوک احمد پاشا نے فخرالدین ثانی اُتے فوج دے نال حملہ کيتا تے اسنوں تے اس دے بیٹےآں نوں گرفتار کر کے استنبول لے گئے۔ فخرالدین دوم نوں یونس تے علی دے نال اس سال پھانسی دتی گئی۔
اگلے حکام
[سودھو]فخرالدین ثانی دے بعد معنوی حکمرانی کچھ عرصہ تک قائم رہی لیکن انہاں دی طاقت انتہائی کم سی۔ آخری امیر دا ناں احمد سی جو ۱۶۵۸ توں ۱۶۹۷ تک اقتدار وچ رہیا تے اس دی موت دے نال ہی اقتدار شہابیون خاندان دے پاس چلا گیا۔
شہابیاں دے دور وچ
[سودھو]۱۶۹۷ء وچ جدوں معنون دا آخری زندہ بچ جانے والا فوت ہويا تاں اس دی رعایا نے حیدر شہاب نوں نواں امیر منتخب کيتا۔ الکا دی امارت اس علاقے وچ غیر معمولی سی کیونجے اوہ سنی سن جدوں کہ انہاں علاقےآں دے زیادہ تر باشندے ڈروز سن (جو اسماعیلی شیعاں توں شاخاں کڈ رہے سن )۔ شہابیاں دا دور ۱۸۴۱ تک جاری رہیا۔
حیدر شہابی
[سودھو]حیدر اک سنی سی، لیکن اس دی ماں دروز سی تے مان خاندان توں سی۔ تقریباً اک دہائی تک اس نے جنوبی تے وسطی لبنان وچ دروز تے شیعاں دی حمایت حاصل کيتی۔ اس دے مخالفین نے ۱۷۱۱ وچ عثمانی حکومت توں متحرک ہونے دا مطالبہ کیا، لیکن اس توں پہلے کہ عثمانی فوج لبنان پہنچ پاندی، حیدر نے اپنے مخالفین نوں دبا دتا تے دیر القمر نوں فتح کر ليا۔ مختلف ڈروز خانداناں نال شادی کرکے، حیدر نے مختلف نسلی گروہاں دے درمیان اتحاد قائم کيتا جو ۱۸ويں صدی دے آخر تک قائم رہیا۔
ملحم شهابی
[سودھو]ملحم ۱۷۴۳ وچ اقتدار وچ آیا۔ اوہ کئی مواقع اُتے عثمانی حکومت نوں خراج تحسین پیش کرنے توں انکار کرنے وچ کامیاب ہويا، جس دے نتیجے وچ دمشق دے گورنر نے ۱۷۴۸ وچ اس دے خلاف مہم شروع کيتی۔ ملہم دی اس دے بعد شوف دے علاقے تک اپنے علاقے نوں وسعت دینے دیاں کوششاں وی ناکام ہو گئياں۔ آخر کار ۱۷۵۳ وچ اسنوں امارت توں معزول کر دتا گیا۔ اس سال توں لے کے ۱۷۶۳ تک، منصور تے احمد شہابی دے درمیان کئی بار امارت ہوئی تے اس دے بعد کچھ عرصے دے لئی ایہ قاسم شہابی (ملہم دے بھتیجے) دے ہتھ وچ رہی۔ ۱۷۶۰ دی دہائی وچ ، یوسف شہابی نے شف دے علاقے وچ دوبارہ اقتدار حاصل کيتا تے بالآخر امیری بن گیا۔
یوسف شہابی
[سودھو]جوزف ۱۷۷۰ وچ امیر دے عہدے اُتے فائز ہويا۔ اس نے اسلام تے عیسائیت دونے اُتے عمل کیا، لیکن ایہ واضح نئيں اے کہ آیا اس نے مکمل طور اُتے عیسائیت اختیار کيتی سی۔ اس دے دور حکومت وچ ، کوہ لبنان نے نسبتاً پرسکون دور دا تجربہ کيتا۔ ۱۷۸۹ وچ ، احمد پاشا جزر دے خلاف اک ناکام بغاوت ہوئی، تے احمد پاشا، ایہ خیال کردے ہوئے کہ اس بغاوت دے پِچھے یوسف شہابی دا ہتھ سی، وادی بیکا وچ شہابی فوجیاں نوں شکست دیندے ہوئے، لبنان دی طرف کوچ کيتا۔ یوسف نے استعفیٰ دے دتا تے اس دے ماتحتاں نے بشیر ثانی نوں امیر منتخب کيتا۔
بشیر ثانی
[سودھو]بشیر (عام طور اُتے "بشیر دوم" دے ناں توں جانیا جاندا اے کیونجے اوہ حیدر شہابی دے والد دے ناں توں اک ہی ناں سی) ۱۷۸۸ توں ۱۸۴۱ تک کوہ لبنان دے امیر سن، جو خطے دی سب توں طویل امارت سی۔ اپنے زمانے وچ اسنوں آمرانہ سمجھیا جاندا سی۔ اس دے دور حکومت وچ لبنان وچ دو قحط پئے۔ اس نے فخرالدین II دی سرگرمیاں دے بوہت سارے نتائج نوں وی تباہ کر دتا، جس وچ لبنان وچ مختلف نسلی گروہاں دا رشتہ دار استحکام تے پرامن بقائے باہمی وی شامل اے۔ فخرالدین ثانی دے زمانے دے برعکس، جدوں سائڈن اُتے کوہ لبنان دے امیر دی حکومت سی، بشیر دوم دے زمانے وچ ، ایہ کوہ لبنان سی جو صیدا دے گورنر دے علاقے دا حصہ سی۔
۱۸۳۱ وچ ، ابراہیم محمد علی پاشا نے اپنی فوجاں شام بھیجاں، تے بشیر دوم نے مصریاں دے نال اپنی بیعت کيتی اور، انہاں دی حفاظت وچ ، لبنان اُتے ہور کنٹرول حاصل کر ليا۔ اس نے فوج دے اضافی اخراجات نوں پورا کرنے دے لئی ٹیکس ودھیا دتا، جس دی وجہ توں ڈروز تے مارونائٹ عیسائیاں دے درمیان وڈے پیمانے اُتے عدم اطمینان پیدا ہويا۔ ۱۸۴۰ وچ جدوں مصری فوج نے لبنان توں انخلاء کيتا تاں اک سیکنڈ توں زیادہ نے برطانوی فوج دے سامنے ہتھیار ڈال دتے جو اس وقت بیروت دے ساحل اُتے لنگر انداز سی۔
بیشر دوم
[سودھو]اقتدار توں بیشر دوم فرار دے بعد، عثمانی حکومت نے لبنان دے علاقے دا اقتدار اپنے اک رشتہ دار بشیر سوم نوں دے دتا۔ اس نے دروز خانداناں نوں دیر القمر وچ بلايا تاکہ انہاں نوں اپنی نويں ٹیکس پالیسیاں توں آگاہ کيتا جا سکے، لیکن ڈروز نے ہتھیار اٹھا لئی تے اکتوبر ۱۸۴۱ وچ بشیر سوم دے قلعے اُتے قبضہ کر ليا۔
ذرائع
[سودھو]- ↑ Kamal Salibi (2003-11-15). A house of many mansions: the history of Lebanon reconsidered. I.B.Tauris. pp. 126–130. ISBN 978-1-86064-912-7. Retrieved 2013-05-25.
- ↑ Peter Sluglett; Stefan Weber (2010-07-12). Syria and Bilad Al-Sham Under Ottoman Rule: Essays in Honour of Abdul Karim Rafeq. BRILL. p. 329. ISBN 978-90-04-18193-9. Retrieved 2013-05-25.
- ↑ Peter Sluglett; Stefan Weber (2010-07-12). Syria and Bilad Al-Sham Under Ottoman Rule: Essays in Honour of Abdul Karim Rafeq. BRILL. pp. 21–23. ISBN 978-90-04-18193-9. Retrieved 2013-05-25.