ایڈون ہبل
ایڈون ہبل | |
---|---|
(انگریزی وچ: Edwin Powell Hubble) | |
جم | 20 نومبر 1889 [۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷]
|
وفات | 28 ستمبر 1953 (64 سال)[۸][۲][۳][۵][۶][۷][۹]
|
وجہ وفات | سکتہ |
طرز وفات | طبعی موت |
رہائش | United States |
شہریت | امریکا |
رکن | امریکن فلوسوفیکل سوسائٹی ، قومی اکادمی برائے سائنس |
عملی زندگی | |
مقام_تدریس | یونیورسٹی آف شکاگو ماؤنٹ ولسن، کیلیفورنیا |
مادر علمی | یونیورسٹی آف شیکاگو |
تعلیمی اسناد | ڈاکٹر ان انجینئرنگ |
پیشہ | تارہ گرو [۱۰]، ماہر فلکی طبیعیات ، ماہر کونیات |
مادری زبان | انگریزی |
پیشہ ورانہ زبان | انگریزی [۱۱] |
شعبۂ عمل | فلکیات |
ملازمت | ماؤنٹ ولسن، کیلیفورنیا |
کارہائے نمایاں | ہبل دا قنون |
عسکری خدمات | |
لڑائیاں تے جنگاں | پہلی وڈی لڑائی ، دوجی وڈی لڑائی |
اعزازات | |
فرینکلن میڈل (۱۹۳۹) |
|
نامزدگیاں | |
دستخط | |
IMDB اُتے صفحات | |
ترمیم |
ایڈون ہبل (1889–1953) اک امریکی تارہ گرو سی اوہنے کائنات دے پھیلن دی سوچ دتی۔
ایڈون پاؤل ہبل (٢٠ نومبر ١٨٨٩ء تا ٢٨ ستمبر ١٩٥٣ء) [۱۳] اک امریکی فلکیات دان سن جنہاں نے ماورائے کہکشانی فلکیات دے میدان وچ اک اہم کردار ادا کیتا اے، انہاں نوں عام طور اُتے ویہويں صدی دا سب توں زیادہ قابل احترم کونیاتی شاہد گردانا جاندا اے۔ ہبل نے اس گل دا مظاہرہ کیتا کہ کہکشاواں دی مراجعتی سمتی رفتار زمین دے فاصلے دے بڑھنے دے نال ودھدی اے یعنی اس دا مطلب ایہ اے کہ کائنات پھیل رہی اے،[۱۴] اسنوں "ہبل دا قانون" کہندے نيں، ہرچند کہ ایہ نسبت انہاں توں پہلے جارج لیمیترے نے دریافت کرلی سی اُتے اس نے اپنے اس کم نوں اک غیر معروف جریدے وچ شایع کروایا سی جس دی وجہ توں اسنوں اوہ توجہ نہ مل سکيتی۔
ایڈون ہبل اس لئی وی جانا جاندا اے کہ اس نے انہاں اجسام دے لئی کافی ثبوت شواہد مہیا کیتے سن جنہاں نوں پہلے سحابیہ کہندے سن تے جو اصل وچ ملکی وے کہکشاں توں دور دی کہکشائاں سن۔[۱۵] امریکی فلکیات دان ویسٹو سلیفر نے اک دہائی پہلے ہی ایہ ثبوت مہیا کردتے سن اُتے انہاں نوں اِنّی شہرت نہ مل سکی سی۔[۱۶][۱۷]
سوانح حیات
[سودھو]ایڈون ہبل دی والدہ ورجن لی جیمز (١٨٦٤ء تا ١٩٣٤ء) [۱۸] جدوں کہ والد جان پاؤل ہبل، اک بیمہ کار عامل سن جو مسوری وچ واقع مارشفیلڈ وچ رہندے سن اوہ ١٩٠٠ء [۱۹] وچ ایلی نوائے وچ واقع وہیٹون وچ منتقل ہوئے۔ ہبل اپنے عہد شباب وچ اپنی ذہانت دی بجائے چستی دی وجہ توں مشہور سن، ہر چند کہ انہاں نے سوائے املا دے تمام مضامین وچ اچھے نمبر حاصل کیتے سن ۔ ایڈون خدا داد صلاحیتاں دے حامل بیس بال، فٹ بال، باسکٹ بال دے کھلاڑی سن اوہ اسکول و کالج دونے جگہاں اُتے دوڑ وچ حصّہ لیندے سن ۔[۲۰] اوہ باسکٹ بال دے کھیل وچ کورٹ وچ مختلف مقام توں حصّہ لیندے سن ۔ اصل وچ تو ہبل نے یونیورسٹی آف شکاگو دی باسکٹ بال دی ٹیم دی قیادت ١٩٠٧ء وچ ہونے والی پہلی کانفرنس ٹائٹل وچ کيتی۔ اس نے اسکول وچ ہونے والی دوڑ وچ ست مرتبہ پہلا مقام حاصل کیتا۔
یونیورسٹی آف شکاگو وچ اوہدی تعلیم دے اہم مضامین ریاضی تے فلکیات سن ایتھے اُتے اس نے ١٩١٠ء وچ سند فضیلت حاصل کيتی۔ ہبل کاپا سگما اخوت کا وی رکن رہیا۔ اس نے سند فضیلت حاصل کرنے دے بعد تن برس کوئنز کالج، آکسفورڈ وچ بطور رہوڈز متعلم وی گزارے جتھے شروع وچ اس نے سائنس دی بجائے علم قانون (اپنے بستر مرگ اُتے پڑے ہوئے والد دی خواہش اُتے) پڑھا بعد وچ اس نے ادب تے ہسپانوی بولی[۲۱] نوں وی شامل کر دے اپنی ماسٹر دی سند حاصل کيتی۔[۲۲]
١٩٠٩ء وچ ہبل دے والد اپنے خاندان دے نال شکاگو توں شیلبیویل، کینٹکی وچ منتقل ہو گئے اس طرح توں خاندان اک چھوٹے توں قصبے وچ رہنے لگیا تے بالاخر قریبی لوئسویل وچ منتقل ہو گیا۔ اس دے والد دا انتقال ١٩١٣ء دے موسم سرما وچ ہويا اس وقت ایڈون انگلستان وچ ہی موجود سی 1913ء دے موسم گرما وچ ایڈون اپنی والدہ، دو بہناں تے چھوٹے بھائی کی دیکھ بھال کرنے دے لئی اپنے بھائی ولیم دی طرح واپس پلٹا۔ خاندان اک مرتبہ پھر لوئسویل دی ہائی لینڈ وچ واقع ایویرٹ ایونیو وچ منتقل ہويا تاکہ ایڈون تے ولیم دے لئی کچھ آسانی پیدا ہوئے۔[۲۳]
ہبل اک ذمہ دار بیٹا سی، جس نے عہد طفلی توں فلکیات سے زبردست دلچسپی رکھنے دے باوجود اپنے والد دی خواہش اُتے سر تسلیم خم کیتا تے قانون نوں پہلے یونیورسٹی آف شکاگو وچ تے بعد وچ آکسفورڈ وچ پڑھااگرچہ اس دوران اس نے کسی نہ کسی طرح ریاضی تے سائنس دے مضامین نوں وی شامل کر لیا سی ۔ ١٩١٣ء وچ اپنے والد دی موت دے بعد ایڈون آکسفورڈ توں مڈویسٹ واپس آیا اُتے اس دا قانون نوں بطور پیشہ بنانے دا کوئی ارادہ نئيں سی ۔ لہٰذا اس نے اک برس تک ہسپانوی، طبیعیات تے ریاضی نوں نیو البانے انڈیانا وچ واقع نیو البانے ہائی اسکول وچ پڑھانا شروع کر دتا، جس دے بعد اس نے ٢٥ برس دی عمر وچ اپنا پیشہ بطور پیشہ وار فلکیات دان دے شروع کیتا۔
وہ اوتھے اُتے باسکٹ بال دے ٹیم دے لڑکےآں دی تربیت وی کردا سی ۔ ہائی اسکول وچ اک برس پڑھانے دے بعد اوہ اک کالج وچ اپنے یونیورسٹی آف شکاگو دے اک سابقہ پروفیسر دی مدد توں داخل ہو گیا تاکہ اوہ یونیورسٹی دی یارکیس رصدگاہ وچ فلکیات دی تعلیم حاصل کرسکے۔ ایتھے اُتے اس نے ١٩١٧ء وچ اپنی پی ایچ ڈی دی سند حاصل کيتی۔ اس دے تحریری مقالے دا عنوان مدھم سحابیاں دی عکاسانہ تفتیش سی ۔
١٩١٧ء وچ جدوں ریاست ہائے متحدہ نے جرمنی دے خلاف اعلان جنگ کر دتا، تو ہبل نے اپنے پی ایچ ڈی دے مقالے نوں جلدی مکمل کیتا تاکہ اوہ فوج وچ شامل ہو سکے۔ ہبل نے ریاست ہائے متحدہ دی فوج وچ رضاکارانہ شامل ہونے دی رضا مندی دی تے نويں بنی ہوئی چھیاسواں ڈویژن وچ شامل ہو گیا۔ اسنوں میجر دا عہدہ دتا گیا تے 9 جولائی ١٩١٨ء نوں اسنوں ملک توں باہر تعنیات کرنے دے لئی موزاں قرار دے دتا گیا، اُتے چھیاسواں ڈویژن نے کدی جنگ دا سامنا نئيں کیتا۔ جنگ عظیم اوّل دے خاتمے دے بعد ہبل نے اک برس کیمبرج وچ گزاریا جتھے اس نے فلکیات توں متعلق اپنی پڑھائی نوں تازہ کیتا۔[۲۴] ١٩١٩ء وچ ہبل نوں کیلی فورنیا وچ واقع پاساڈینا وچ موجود کارنیگی انسٹیٹیوشن دی ماؤنٹ ولسن رصدگاہ وچ ملازمت دی پیش کش ہوئی۔ ایہ پیش کش جارج ایلیری ہیل نے دی جو اس رصدگاہ دے ڈائریکٹر تے بانی سن ۔ ہبل اس ملازمت اُتے ١٩٥٣ء تک اپنی موت دے وقت تک قائم رہیا، ہبل اوہ پہلا فلکیات دان سی جس نے نويں مکمل ہونے والی ٢٠٠ انچ دی دیوہیکل انعکاسی ہیل دوربین دا استعمال کیتا جو کیلی فورنیا وچ واقع سان ڈیاگو دے قریب ماؤنٹ پالومار رصدگاہ وچ نصب سی۔
ہبل نے یو ایس فوج وچ جنگ عظیم دوم دے دوران ایبرڈین پروونگ گراؤنڈ وچ وی خدمات انجام دتیاں اپنی انہاں خدمات دے عیوض اس نے لیجیون آف میرٹ دا تمغا وی حاصل کیتا۔
ہرچند کہ ہبل دی پرورش بطور مسیحی ہوئی سی اُتے بعد وچ اوہ لا ادری ہو گیا سی ۔[۲۵][۲۶]
١٩٤٩ء وچ ہبل نوں دل دا دورہ اس وقت پيا جدوں اوہ کولوراڈو وچ چھٹیاں گزار رہیا سی ۔ اس دوران اوہدی تیمار داری اوہدی بیوی گریس ہبل نے کيتی۔ اسنوں تبدیل شدہ غذا تے کم دے اوقات اُتے عمل کرنا پيا۔ اوہدی موت دماغی رگاں وچ فوراً خون دے جمنے دی وجہ توں ٢٨ ستمبر ١٩٥٣ء وچ کیلی فورنیا وچ واقع سان مارینو وچ ہوئی۔ اوہدی کوئی تدفین نئيں ہوئی نہ ہی اوہدی بیوی نے اوہدی قبر دے نشان دے بارے وچ کسی نوں کدی دسیا۔ [۲۷][۲۸][۲۹]
دریافتاں
[سودھو]کائنات ملکی وے توں وی کدرے دور تک آگے
[سودھو]١٩١٩ء وچ ایڈون ہبل کی کیلی فورنیا وچ واقع ماؤنٹ ولسن رصدگاہ وچ آمد تے ١٠٠ انچ والی ہوکر دوربین دی تکمیل لگ بھگ اک نال ہی ہوئی جو اس وقت دنیا دی سب توں وڈی دوربین سی۔ اس وقت کائنات دے بارے وچ مروج تصّور ایہ سی کہ کائنات صرف ملکی وے کہکشاں اُتے ہی مشتمل اے۔ ماؤنٹ ولسن وچ موجود ہوکر دوربین دا استعمال کردے ہوئے ہبل نے کافی مرغولہ نما سحابیاں بشمول اینڈرومیڈا سحابیہ تے مثلث مجمع النجوم وچ موجود قیقاوسی متغیرات (ستارے دی اک قسم جس نوں استعمال کردے ہوئے کہکشاں دا فاصلہ ناپا جاندا اے [۳۰][۳۱]- ہور تفصیلات دے لئی معیاری شمع نوں دیکھو)کی شناخت کيتی۔ اس دے ١٩٢٢ءتا ١٩٢٣ء دے مشاہدات نے حتمی طور اُتے ثابت کیتا کہ ایہ سحابیہ اصل وچ اس قدر دور نيں کہ ایہ ملکی وے کہکشاں دا حصّہ نئيں ہوسکدے، بلکہ اصل وچ ایہ تو ساڈی کہکشاں توں باہر مکمل کہکشائاں نيں۔ اس تصّور دی فلکیات دی دنیا وچ کئی لوگاں نے مخالفت کيتی بطور خاص ہارورڈ یونیورسٹی دے ہارلو شیپلی نے۔ مخالفت دے باوجود، اس وقت دے ٣٥ سالہ ہبل نے ٢٣ نومبر ١٩٢٤ء نوں پہلی مرتبہ اپنے مشاہدات نیو یارک ٹائمز وچ شایع کیتیاں، [۳۲] تے بعد وچ ہور بہتر طور اُتے اک مقالے دا حصّہ بنا دے پہلی جنوری ١٩٢٥ء نوں اک امریکن ایسٹرونومیکل سوسائٹی دے اجلاس وچ پیش کیتا۔[۳۳]
ہبل دی دریافت نے کائنات دا سائنسی نقطہ نظر تبدیل کر دتا۔ ہبل دی پھیلتی ہوئی کائنات دے نظریے دے حامیاں دا دعویٰ اے کہ کہکشاں دے باہر سحابیہ دی ہبل دی دریافت نے مستقبل دے فلکیات داناں دے لئی راہ ہموار کيتی۔[۳۴] ہرچند کہ اس دے کچھ جانے پہچانے رفقائے کاراں نے ہبل دی پھیلتی ہوئی کائنات دے تصّور دا تمسخر اڑایا اُتے انہاں دی پروا کیتے بغیر ہبل نے اپنی سحابیہ توں متعلق کھوج نوں شایع کر دتا۔ ہبل دے اس شایع شدہ کم دی وجہ توں اسنوں امریکن ایسوسی ایشن پرائز کا ایوارڈ تے برٹن ای لیونگسٹن کی کمیٹی دی طرف توں مبلغ پنج سو ڈالر دا انعام ملا۔
ہبل نے سب توں زیادہ استعمال ہونے والے کہکشاواں دی درجہ بندی دے نظام نوں وی تشکیل دتا تے انہاں نوں تصاویری خاکیاں دی مدد توں ظاہری صورت دی بنیاد اُتے درجہ بند کیتا۔ اس نے کہکشاواں دے مختلف گروہ نوں ترتیب دتا جس نوں ہن اسيں ہبل سلسلے دے نام توں جاندے نيں۔[۳۵]
سرخ منتقلی فاصلے دے نال ودھدی اے
[سودھو]١٩٢٩ء وچ ہبل نے فاصلے تے کہکشاواں کی سرخ منتقلی دے درمیان نسبت دی جانچ دی جس وچ اس نے اپنی کہکشاواں دے فاصلاں دی پیمائش نوں شامل کیتا جس دی بنیاد ہنریٹا سوان لیویٹ دا وقتی ضوفشانی دا تعلق برائے قیقاوسی اے جس دے نال ساتھی فلکیات داناں ویسٹو سلیفر تے ملٹن ایل ہیومیسن دا پہلے توں موجود ناپا ہويا مواد وی سی ۔ اس نے انہاں اجسام دے فاصلاں تے انہاں دی سرخ منتقلی دے درمیان قریبی نسبتی تعلق تلاش کر لیا سی جس نوں ہن اسيں ہبل دا قانون کہندے نيں۔ سرخ منتقلی دی وجہ اس وقت تک غیر واضح سی۔ ایہ بلغاریہ کا کیتھولک راہب تے طبیعیات دان جارج لیمیترے سی جس نے دریافت کیتا کہ ہبل دا مشاہدہ فرائیڈ مین دے آئن سٹائن دی عمومی اضافیت نوں بنیاد بنا کر پھیلتی ہوئی کائنات دے نمونے نوں سہارا دیندا اے، جس نوں ہن اسيں بگ بینگ دے نام توں جاندے نيں۔ اس دا مطلب ایہ ہويا کہ دو کہکشاواں دے درمیان جتنا لمبا فاصلہ ہوئے گا انہاں دی اک دوسرے توں دور بھاگنے دی رفتار وچ وی اسی نسبت توں اضافہ ہوئے گا۔ جے اس طرح توں اوہدی تشریح دی جائے، تو ہبل دی ٤٦ کہکشاواں دی ناپی ہوئی قدر ہبل دا مستقل دیندی اے جس دی رفتار ٥٠٠ کلومیٹر فی ایم پی سی اے، ایہ قدر اج دی منی ہوئی قدر توں کنيں زیادہ اے جس دی وجہ فاصلاں دی نپائی وچ ہونے والی غلطی سی۔
ہبل نوں خود وی لیمیترے دی تشریح اُتے کچھ خاص یقین نئيں سی ۔ ١٩٣١ء وچ اس نے اک ولندیزی ماہر تکونیات ولیم ڈی سٹر کو اک خط لکھیا جس وچ اس نے اپنا نقطہ نظر سرخ منتلقی دی نسبت توں تعلق نظری تشریح اُتے بیان کیتا سی :[۳۶]
” | وچ تے جناب ہمیسن آپ دے سحابیاں دے سمتی رفتار تے فاصلے والے مقالے توں متعلق دل دی گہرائیاں توں داد دیندے نيں۔ اسيں نے 'بظاہر' سمتی رفتار دی اصطلاح استعمال دی سی تاکہ ارتباط دی تجرباتی خصلت اُتے زور دے سکن۔ اسيں سمجھدے نيں کہ اوہدی توجیہ آپ اُتے تے انہاں چند لوگاں اُتے چھڈ دینی چاہیے جو اس مضمون اُتے اختیار توں گل کرنے دے مجاز نيں۔ | “ |
اج نظر آنے والی بظاہر سمتی رفتار نوں جانا جاچکيا اے کہ ایہ خلاء دے پھیلاؤ دی وجہ توں مناسب فاصلے وچ ودھدی نيں۔ روشنی پھیلی ہوئی خلاء وچوں گزر کر سفر کردی اے جس دے دوران اسنوں ہبل دی سرخ منتقلی دا سامنا کرنا پڑتا اے، ایہ اک ایسا نظام اے جو ڈوپلر دے اثر توں الگ ہُندا اے (ہرچند کہ دونے نظام قریبی کہکشاواں دے لئی اسيں رتبہ تبدیلی دے برابر نيں۔ )
١٩٣٠ء وچ ہبل کہکشاواں دی تقسیم تے مکانی خم دے تعین وچ شامل ہويا۔ اس توں حاصل ہونے والے اعداد و شمار بتاندے نيں کہ شاید کائنات چپٹی تے متجانس اے، اُتے چپٹے پن توں وڈے پیمانے اُتے ہونے والی سرخ منتقلی انحراف کردی اے۔ ایلن سینڈیج دے مطابق:
” | ہبل نوں یقین اے کہ اس دے اعداد و شمار مکانی خم دے بارے وچ زیادہ معقول نتائج دیندے نيں بشرطیکہ سرخ منتقلی نوں مراجعتی قیاس کيتے بغیر درست کیتا جائے۔ اپنے لکھے گئے خط دے آخر تک اوہ اسی گل اُتے قائم رہیا تے اس دا جھکاؤ اس نمونے دی طرف سی جتھے کسی پھیلاؤ دا وجود نئيں اے، لہٰذا سرخ منتقلی " ہن تک غیر شناخت یافتہ قانون قدرت نوں ظاہر کردی اے۔" | “ |
ہبل دی سروے دی تیکنیک وچ مسائل موجود سن جس دی وجہ توں وڈی سرخ منتقلیاں وچ چپٹے پن توں انحراف ملدا اے۔ بطور خاص تیکنیک کہکشانی ارتقا توں ہونے والی ضو فشانی تبدیلی نوں مد نظر نئيں رکھدتی۔ اس توں پہلے 1917ء وچ البرٹ آئن سٹائن نے ایہ معلوم کیتا کہ اس دا نواں بنایا ہويا عمومی نظریہ اضافیت بتاندا اے کہ کائنات نوں لازمی طور اُتے یا تو پھیلنا چاہیے یا پھر سکڑنا۔ اپنی مساوات دے انہاں نتائج اُتے اسنوں یقین نئيں آیا، لہٰذا آئنسٹائن نے اک کائناندی مستقل(پیوند) اپنی مساوات وچ متعارف کروایا تاکہ اس مسئلے توں نمٹا جاسکے۔ جدوں آئنسٹائن نے ہبل دی سرخ منتقلی دے بارے وچ جانا تو اسنوں فوراً اس گل دا احساس ہو گیا کہ عمومی اضافیت دے پیش کردہ کائناندی پھیلاؤ لازمی طور اُتے اصلی ہوئے گا تے اپنی باقی ماندہ زندگی اوہ اپنی اس مساوات دی تبدیلی نوں زندگی دی بھیانک غلطی کہندا رہیا۔ اصل وچ آئنسٹائن نے اک مرتبہ ہبل توں ملاقات دی سی تے اسنوں قائل کرنے دی کوشش وی دی سی کہ کائنات پھیل رہی اے۔[۳۸] ہبل نے ٣٠ اگست ١٩٣٥ء وچ سیارچہ ١٣٧٣ سنسناندی کو وی دریافت کیتا۔ اس دوران اس نے کونیات دے لئی مشاہداندی رسائی تے سحابیاں دے دور نوں وی لکھیا۔
نوبیل انعام دا نہ ملنا
[سودھو]اس وقت طبیعیات وچ ملنے والا نوبیل انعام فلکیات وچ ہونے والی کم نوں تسلیم نئيں کردا سی ۔ ہبل نے اپنے پیشے دے بعد دے عرصے دا زیادہ تر حصّہ اس گل وچ صرف کیتا کہ فلکیات نوں بجائے اک الگ سائنس دے طبیعیات دا حصّہ ہی منیا جائے۔ اس نے ایہ کم اس لئی کیتا تاکہ فلکیات داناں - بشمول اس دے خود - دے فلکیاتی طبیعیات وچ قابل قدر کم نوں نوبیل پرائز کمیٹی تسلیم کرلے۔ اوہدی ایہ مہم اوہدی زندگی وچ ہی ناکم ہو گئی سی، اُتے اوہدی موت دے کچھ عرصے بعد نوبیل پرائز کمیٹی نے فیصلہ کیتا کہ فلکیاتی کم وی طبیعیات دے گٹھ وچ نوبیل انعام دا حقدار ہوئے گا۔ اُتے اس انعام کو ماضی وچ کیتے جانے والے کم اُتے نئيں دتا جائے گا۔
ڈاک ٹکٹ
[سودھو]٦ مارچ ٢٠٠٨ء وچ ریاست متحدہ امریکا دی پوسٹل سروس نے ٤١ سینٹ دا ٹکٹ ہبل دی خدمات دے اعتراف وچ بعنوان "امریکی سائنس داناں " دے اک شیٹ اُتے جاری کیتا جس نوں فنکار وکٹر اسٹابن نے بنایا سی ۔ اس اُتے ایہ درج اے :
” | "دور دراز ستاریاں دا رہنما" کہلانے والے فلکیات دان ایڈون ہبل (١٨٨٩ء تا 1953ء) ایڈون ہبل نے کائنات دی وسیع تے پیچیدہ نوعیت نوں سمجھنے وچ اہم کردار ادا کیتا۔ عرق ریزی توں کيتی گئی اوہدی مرغولہ نما سحابیہ دی تحقیق نے ساڈی ملکی وے کہکشاں دے علاوہ ہور کہکشاواں دے وجود نوں ثابت کیتا۔ جے ہبل دی ١٩٥٣ء وچ اچانک موت واقع نئيں ہُندی تو اوہ طبیعیات دا نوبیل انعام وصول کر لیندا۔ | “ |
اعزازت
[سودھو]تمغے
- ١٩٢٤ء وچ نیو کومب کلیولینڈ پرائز؛
- ١٩٣٨ء وچ بروس میڈل ؛
- ١٩٣٩ء وچ فرینکلن میڈل ؛
- ١٩٤٠ء وچ گولڈ مڈل آف رائل ایسٹرونومیکل سوسائٹی؛
- ١٩٤٦ء وچ بیلسٹکس تحقیق وچ دی جانے والی مدد دے نتیجے وچ لیجیون آف میرٹ
خدمات دے اعتراف وچ نام اُتے نام رکھنا
- سیارچہ ٢٦٩ ہبل؛
- چاند اُتے موجود ہبل شہاب ثاقب گڑھا ؛
- مدار وچ موجود ہبل خلیائی دوربین؛
- نیو یارک وچ واقع بروکلین دے ایڈورڈ آر مرروو ہائی اسکول وچ موجود ایڈون پی ہبل افلاک نما؛
- ایڈون ہبل ہائی وے ؛
- ہبل دی جائے پیدائش مسوری دے شہر مارشفیلڈ دا سالانہ دتا جانے والا ایڈون پی ہبل میڈل آف انیشیٹو ؛
- ایلی نوائے دے شہر ویٹن وچ واقع ہبل مڈل اسکول دا نام ہبل دے لئی اس وقت بدلا جدوں ویٹن سینٹرل اسکول ١٩٩٢ء وچ مڈل اسکول توں ہائی اسکول وچ تبدیل ہويا۔
ہور قابل ذکر اعزازات
- مسوری دی مشہور شخصیتاں ٢٠٠٣ء؛
- ٢٠٠٨ء دی "امریکی سائنس داناں " دے ڈاک ٹکٹ دا سلسلہ، 0.4$
حالیہ ثقافت
[سودھو]کھیل "تخلیق کيتی سال گرہ"، جس نوں کورنیل توں تعلق رکھنے والے طبیعیات دان حسن پدامسی نے لکھیا سی اس وچ ہبل دی زندگی دی کہانی نوں بیان کیتا گیا اے۔[۳۹] ہبل دا مشہور قول کچھ ایويں شامل اے : "پنج حساں دے نال انسان اپنے گرد دی کائنات نوں کھوج کر اسنوں مہم جوئی دی سائنس کہہ سکدا اے۔ "[۴۰]
ہور ویکھو
[سودھو]- بگ بینگ
- اسپیکٹرل لائن
- بلیک باڈی ریڈی ایشن
- سورج
- نظام شمسی
- سفید بونا
- شکاگو پائیل
- نیوٹرون
- نیوٹرون کروس سیکشن
- تابکاری دی اقسام
حوالے
[سودھو]- ↑ https://web.archive.org/web/20110630015230/http://hubble.nasa.gov/overview/hubble_bio.php
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ https://web.archive.org/web/20110630015230/http://hubble.nasa.gov/overview/hubble_bio.php — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۲ اگست ۲۰۱۷ — خالق: John O'Connor تے Edmund Robertson سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "49fdb5fe81b8355b0a67fc010bab1d0476734c67" defined multiple times with different content - ↑ ۳.۰ ۳.۱ SNAC ARK ID: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6891877 — subject named as: Edwin Hubble — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ Encyclopædia Universalis ID: https://www.universalis.fr/encyclopedie/edwin-powell-hubble/ — subject named as: HUBBLE EDWIN POWELL — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — ناشر: Encyclopædia Britannica Inc.
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ Brockhaus Enzyklopädie online ID: https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/hubble-edwin-powell — subject named as: Edwin Powell Hubble
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ Store norske leksikon ID: https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=Edwin_Hubble — subject named as: Edwin Hubble — عنوان : Store norske leksikon
- ↑ ۷.۰ ۷.۱ فرینس دا ببلیوٹیک نیشنل آئی ڈی: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb13595260x — subject named as: Edwin Powell Hubble — مصنف: Bibliothèque nationale de France — عنوان : اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم — اجازت نامہ: Open License
- ↑ ۸.۰ ۸.۱ مدیر: الیگزنڈر پروخروف — عنوان : Хаббл Эдвин Пауэлл — اشاعت سوم — ناشر: The Great Russian Encyclopedia
- ↑ GeneaStar person ID: https://www.geneastar.org/genealogie/?refcelebrite=edwinpowellhubblee — subject named as: Edwin Hubble
- ↑ اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
- ↑ CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/253056355
- ↑ http://www.nobelprize.org/nomination/archive/show_people.php?id=10529
- ↑ "Biography of Edwin Hubble (1889–1953)". NASA. Retrieved June 21, 2011.
- ↑ Hubble, Edwin (1929). "A relation between distance and radial velocity among extra-galactic nebulae". PNAS 15 (3): 168–173. Bibcode:1929PNAS...15..168H. doi:10.1073/pnas.15.3.168. PMC 522427. PMID 16577160.
- ↑ Hubble, Edwin (December 1926). "Extragalactic nebulae.". Astrophysical Journal 64 (64): 321–369. Bibcode:1926ApJ....64..321H. doi:10.1086/143018.
- ↑ Slipher, V.M. (1917). "Proc. Am. Philos. Soc." 56. pp. 404–409.
- ↑ Segal, I.E. (December 1993). "Proc. Natl. Acad. Sci. USA" 90. pp. 11114–11116.
- ↑ "Virginia Lee Hubble (James) (c.1864 – 1934)". Retrieved 11 March 2014.
- ↑ Gale E. Christianson (1996). Edwin Hubble: mariner of the nebulae. University of Chicago Press. pp. 13–18.
- ↑ Gale E. Christianson (1996). Edwin Hubble: mariner of the nebulae. University of Chicago Press.
- ↑ Michael D. Lemonick (Mar 29, 1999). "Astronomer Edwin Hubble". The Times. UK. Retrieved May 29, 2011.
- ↑ The Rhodes Trust. "Rhodes Scholars: Complete List, 1903–2010". The Rhodes Trust. Retrieved May 29, 2011. Hubble, Edwin – The Queen's College, Illinois (1910)
- ↑ John F. Kielkopf. "Edwin Hubble, Family, and Friends in Louisville 1909–1916".
- ↑ Gale E. Christianson (1996). Edwin Hubble: Mariner of the Nebulae. University of Chicago Press. p. 183. ISBN 978-0-226-10521-5.
- ↑ Gale E. Christianson (1996). Edwin Hubble: Mariner of the Nebulae. University of Chicago Press. p. 183. ISBN 978-0-226-10521-5. One morning, while driving north with Grace after the failed eclipse expedition of 1923, he broached Whitehead's idea of a God who might have chosen from a great many possibilities to make a different universe, but He made this one. By contemplating the universe, one might approximate some idea of its Creator. As time passed, however, he seemed even less certain: "We do not know why we are born into the world, but we can try to find out what sort of a world it is — at least in its physical aspects." His life was dedicated to science and the objective world of phenomena. The world of pure values is one which science cannot enter, and science is unconcerned with the transcendent, however compelling a private revelation or individual moment of ecstasy. He pulled no punches when a deeply depressed friend asked him about his belief: "The whole thing is so much bigger than I am, and I can't understand it, so I just trust myself to it; and forget about it."
- ↑ Tom Bezzi (2000). Hubble Time. iUniverse. p. 93. ISBN 978-0-595-14247-7. John terribly depressed, and asked Edwin about his belief. Edwin said, "The whole thing is so much bigger than I am, and I can't understand it, so I just trust myself to it, and forget about it." It was not his nature to speculate. Theories, in his opinion, were appropriate cocktail conversation. He was essentially an observer, and as he said in The Realm of the Nebulae: "Not until the empirical resources are exhausted, need we pass on to the dreamy realms of speculation." Edwin never exhausted those empirical resources. "I am an observer, not a theoretical man," he attested, and a lightly spoken word in a lecture or in a letter showed that observation was his choice.
- ↑ Bill Bryson (2010). Short History of Nearly Everything: Special Illustrated Edition. Random House Digital, Inc.
- ↑ Paul Kupperberg (2005). Hubble and the Big Bang. The Rosen Publishing Group. pp. 45–6.
- ↑ J. L. Heilbron (2005). The Oxford guide to the history of physics and astronomy, Volume 10. Oxford University Press US. pp. 156–7.
- ↑ A Science Odyssey:People and Discoveries
- ↑ 1929:Edwin Hubble Discovers the universe is expanding
- ↑ Sharov, Aleksandr Sergeevich; Novikov, Igor Dmitrievich (1993). Edwin Hubble, the discoverer of the big bang universe. Cambridge University Press. p. 34. ISBN 978-0-521-41617-7. Retrieved December 31, 2011.
- ↑ Marcia Bartusiak (2010). The Day We Found the Universe. Random House Digital, Inc. pp. x–xi.
- ↑ "life in the universe Astronomy Encyclopedia. London: Philip's, 2002. Credo Reference".
- ↑ David L. Block, Ivacircnio Puerari, Alan Stockton (2000). Toward a new millennium in galaxy morphology. Springer. pp. 146–150.
- ↑ Robert P. Kirshner (January 6, 2004). "Hubble's diagram and cosmic expansion" (PDF). PNAS. Retrieved February 12, 2012.
- ↑ Sandage, Allan (1989), "Edwin Hubble 1889–1953", The Journal of the Royal Astronomical Society of Canada, Vol. 83, No.6. Retrieved March 26, 2010.
- ↑ Public Broadcasting Station (PBS). "Cosmological Constant". PBS.org. Retrieved May 29, 2011.
- ↑ Symmetry Magazine, "On Stage: Hubble's Contentious Life and Science"
- ↑ Edwin Hubble life summary
- Pages with non-numeric formatnum arguments
- مضامین جنہاں وچ ناروی بوکمول بولی دا متن شامل اے
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- مضامین جنہاں وچ روسی بولی دا متن شامل اے
- Pages using PMID magic links
- مضامین جنہاں وچ انگریزی بولی دا متن شامل اے
- 1889 دے جم
- 20 نومبر دے جم
- 1953 دیاں موتاں
- 28 ستمبر دیاں موتاں
- صفحات مع خاصیت P463
- صفحات مع خاصیت P512
- صفحات مع خاصیت P103
- ویکی ڈیٹا توں ماخوذ شعبۂ عمل
- ویکی ڈیٹا توں ماخوذ کارہائے نمایاں
- صفحات مع خاصیت P1411
- غیر مختلف تصویر ویکی ڈیٹا توں ماخوذ
- ٹُٹے ہوئے جوڑاں آلے صفحے
- امریکی لاادری
- امریکی ماہرین فلکیات
- پہلی جنگ عظیم دی امریکی عسکری شخصیتاں
- دوسری جنگ عظیم دی امریکی عسکری شخصیتاں
- مارشفیلڈ، مسوری دیاں شخصیتاں
- ماہرین کونیات
- ویبسٹر کاؤنٹی، مسوری دیاں شخصیتاں
- ویٹن، الینوائے دیاں شخصیتاں
- تارہ گرو