باتوم معاہدہ

Treaty of Batumi
قسم	Peace treaty
دستخط	June 4, 1918
مقام	باتومی, جارجیا
شرط	Ratification
دستخط کنندگان	سلطنت عثمانیہ; Armenia; آذربائیجان جمہوری جمہوریہ; جمہوری جمہوریہ جارجیا

سلطنت عثمانیہ تے تن ٹرانسکاکیشین ریاستاں: جمہوریہ آرمینیا ، آذربائیجان جمہوری جمہوریہ تے جمہوری جمہوریہ جارجیا دے وچکار معاہدہ بتوم اُتے 4 جون 1918 نو‏‏ں دستخط ہوئے۔ ایہ جمہوریہ آرمینیا تے آذربائیجان جمہوری جمہوریہ دا پہلا معاہدہ سی تے اس دے 14 آرٹیکل سن ۔

سانچہ:History of Armenia سانچہ:History of Azerbaijan سانچہ:History of Georgia

پس منظر[سودھو]

5 دسمبر 1917 نو‏‏ں ، روس تے عثمانیاں دے وچکار ایرزکن دے معاہد اُتے دستخط کیتے گئے ، جس وچ روس تے عثمانی سلطنت دے وچکار جنگ عظیم اول دے مشرق وسطی تھیٹر د‏‏ی قفقاز تے فارس مہم دا خاتمہ ہويا۔ 3 مارچ ، 1918 نو‏‏ں ، معاہدہ بریسٹ-لٹوسوک دے نال ، ایرزنکن دے معاہدے د‏‏ی پیروی کيتی گئی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں پہلی جنگ عظیم تو‏ں روس دا نکل جانا سی ۔ 14 مارچ تے اپریل 1918 دے درمیان ، سلطنت عثمانیہ تے ٹرانسکاکیشین ڈائیٹ ( ٹرانسکاکیسیئن سیجم ) دے وفد دے وچکار ترابزون امن کانفرنس ہوئی۔ انور پاشا نے مذاکرات دے اختتام اُتے بریسٹ-لٹووسک وچ مشرقی اناطولیائی صوبےآں اُتے عثمانی حصول دے اعتراف دے عوض قفقاز وچ تمام عزائم نو‏‏ں ہتھیان سُٹن د‏‏ی پیش کش کيتی۔ 5 اپریل نو‏‏ں ، ٹرانسکاکیشین وفد دے سربراہ اکی چخینکیلی نے بریسٹ لٹوزوک دے معاہدے نو‏‏ں ہور مذاکرات د‏‏ی بنیاد دے طور اُتے قبول کیتا تے گورننگ باڈیاں نو‏‏ں پابند کیتا کہ اوہ اس عہدے نو‏‏ں قبول کرن۔ طفلیس وچ غالب موڈ بہت مختلف سی۔ آرمینیاں نے جمہوریہ اُتے دباؤ ڈالیا کہ اوہ اپنے تے سلطنت عثمانیہ دے وچکار جالٹ جنگ دا وجود تسلیم کرے۔ جنگاں فیر تو‏ں شروع ہوگئياں ، تے عثمانی فوج نے مشرق د‏‏ی نويں سرزمین نو‏‏ں عبور کرکے جنگ تو‏ں پہلے د‏‏ی سرحداں تک پہنچ گئی۔

معاہدہ[سودھو]

11 مئی نو‏‏ں ، باتومی وچ اک نويں امن کانفرنس دا آغاز ہويا۔ عثمانیاں نے اپنے مطالبات وچ طفلیس دے نال نال الیگزینڈروپول تے ایکمیڈازن نو‏‏ں وی شامل کیتا۔ اوہ ایہ وی چاہندے سن کہ کارس تے جولفا نو‏‏ں باکو تو‏ں جوڑنے دے لئی اک ریل روڈ تعمیر کيت‏ی جائے۔ نويں آرمینی ریاست ، جس دے ذریعے ٹرانسپورٹ راہداری چلائے گی ، نو‏‏ں مفت گزرنے دا حق دینا سی۔ جمہوریہ دے وفد دے ارمینی تے جارجیائی اراکین نے رکنا شروع کیتا۔ 21 مئی نو‏‏ں شروع ہوک‏ے ، عثمانی فوج اک بار فیر روسی آرمینیا دے انہاں علاقےآں وچ چلی گئی جو ستارہويں صدی تو‏ں سلطان دے ماتحت نئيں سن ۔ اس تنازعہ د‏‏ی وجہ تو‏ں سرداردارپت د‏‏ی لڑائی (مئی 21-22) ، کارا کلیس د‏‏ی لڑائی (1918) (مئی 24 تا 28) تے باش اباران د‏‏ی لڑائی (مئی 21-22) نو‏‏ں ہوئی۔

اس معاہدے اُتے دستخط ہوئے ، جدو‏ں کہ تیسری فوج یریوانسے 7 کلومیٹر تے ایکمیڈزین تو‏ں صرف 10 کلومیٹر دور پوزیشناں اُتے فائز سی۔ معاہدے د‏‏ی جانچ پڑتال تے مرکزی طاقتاں د‏‏ی طرف تو‏ں تصدیق کرنے د‏‏ی ضرورت سی۔ اس معاہدے دے پندرہ دن بعد ، آرمینیا تو‏ں آنے والے مندوبین نو‏‏ں قسطنطنیہآنے دا کہیا گیا۔ ہتھیار ڈالے گئے علاقےآں وچ جنگ تو‏ں پہلے دے 1،250،000 باشندےآں د‏‏ی اکثریت آرمینیائی باشندےآں کيت‏ی سی ، صرف صوبہ یریوان دے سکیڈ سیکٹر وچ 400،000 تو‏ں زیادہ افراد سن ۔ ^[۱]

دستخط[سودھو]

عثمانی طرف:

خلیل مینتیش - وزیر انصاف
ویب پاشا - قفقاز مہم دے دوران تیسری فوج دے کمانڈر

آرمینیائی طرف:

ایوتیس اہارونیان - آرمینیائی قومی کونسل دے چیئرمین
الیگزینڈر خاتیشیان ۔ وزیر برائے امور خارجہ
ایم باباچیان
گورگھانیاں

آذربائیجانانی طرف:

مماد امین رسول زادے - آذربائیجان د‏‏ی قومی کونسل دے صدر
مماد حسن حاجنسکی ۔ وزیر برائے امور خارجہ

جارجیائی طرف:

اکاکی چخینکیلی - وزیر خارجہ

حوالے[سودھو]

↑ Richard G. Hovannisian (1997). The Armenian People from Ancient to Modern Times. Palgrave Macmillan. p. 301. ISBN 978-0-333-61974-2. OCLC 312951712.

سانچہ:First World War treaties سانچہ:Ottoman treaties

[Hovannisian-1] Richard G. Hovannisian (1997). The Armenian People from Ancient to Modern Times. Palgrave Macmillan. p. 301. ISBN 978-0-333-61974-2. OCLC 312951712.

[۱]