فتح قسطنطنیا
قسطنطنیا دی جِت بازنطینی سلطنت دے راجگڑھ دی عثمانی ترکاں دے ہتھوں مل مارن نوں آکھیا جاندا اے ۔
تریخ[سودھو]
بازنطینی سلطنت دا راجگھر قسطنطنیہ 29 مئی 1453ء چ سلطنت عثمانیہ دے ہتھوں فتح ہوئیا ، صدیاں تک مسلم حکمراناں دی کوششاں دے باوجود دنیا دے اس عظیم الشان شہر دی فتح عثمانی سلطان محمد ثانی دے حصے چ آئی جہڑا فتح دے مگروں سلطان محمد فاتح کہلایا ۔
سلطان محمد فاتح نے جمعہ 6 اپریل 1453ء نوں قسطنطنیا دا محاصرا شروع کیتا جیہڑا ، قسطنطنیا دی فتح ، جمعرات 29 مئی 1453ء (بمطابق جولین کیلنڈر) تک جاری رہیا ۔ قسطنطنیا دا دفاع شہنشاہ قسطنطنین XI دیاں فوجاں کر رہیاں سن ۔ فتح قسطنطنیا نال ای اک ہزار سال توں ودھ چر تک قائم رہن آلی بازنطینی سلطنت دا وی خاتمہ ہو گیا ، جہڑی پہلے ای کئی نکیاں نکیاں یونانی ریاستاں چ وندی ہوئی سی ۔
سلطنت عثمانیہ دے تخت تے بیٹھن مگروں سلطان محمد فاتح نے درہ دانیال دے ساحل دے نال نال قلعے اسار کے قسطنطنیا تے بازنطینی سلطنت تے دباء ودھانا شروع کر دتا ۔ 5 اپریل 1453ء چ اسنے 80،000 توں 2 لکھ دی فوج نال قسطنطنیہ دا محاصرہ کر لیا ۔ شہر دی حفاظت 7،000 سپاہیاں دی اک فوج کر رہی سی جس چ 2،000 باہرلے فوجی سن ۔ قسطنطنیا دا محاصرا شہر دی فصیل تے عثمانی توپ خانے دی بھاری گولہ باری نال شروع ہویا ، تے باقی عثمانی فوج نے شہر دے دوالے بازنطینی علاقےآں تے مل مار لیا ۔ شروع چ عثمانیاں شہر دی مکمل ناکہ بندی دیاں کوششاں ، بازنطینیاں ولوں شاخ زریں چ داخلے توں روکن لئی کیتے گئے پربندھاں پاروں ناکام ہو گئیاں ، تے 4 مسیحی بحری جہاز کھاݨ پیݨ تے دوجیاں ضروری شیواں لے کے شہر چ جان چ کامیاب ہو گئے ۔
بازنطینیاں نے شاخ زریں دے داخلے دے تھاں تے قسطنطنیہ توں شمال چ برج غلطہ (گلاٹا ٹاور) تک لبمے سنگل (زنجیر) سمندر چ بنھے ہوئے سن ، جنہاں دا مقصد دشمن دے بحری جہازاں نوں شاخ زریں چ داخلے توں روکنا سی ۔ اینہاں زنجیراں دی وجہ توں سلطان محمد فاتح اپنے بحری جہاز شہر تک لے جان توں قاصر سی ، ایسے لئی اسنے اپنے بحری جہاز خشکی تھانیں لکڑی دے چربی لگے تختےآں تے دھک کے شاخ زریں چ لے کے گیا ۔ بازنطینیاں دیاں سلطان دے بحری جہازاں نوں اپنے توپاں لدے بحری جہازاں نال تباہ کرن دیاں کوششاں ناکام ہو گیاں تے سلطان دے جہاز شہر تک پہنچ گئے ۔
بازنطینی سلطنت[سودھو]
بازنطینی سلطنت دے 1،100 سالہ دور چ قسطنطنیہ دا کئی وار محاصرہ ہویا پر صرف اک وار 1204ء چ چوتھی صلیبی جنگ چ اس تے مل ماریا جا سکیا ۔ صلیبیاں دا شروع توں ای بازنتیئم (قسطنطنیہ) تے مل مارن دا ارادہ نئیں سی تے قسطنطنیہ چ اک کمزور لاطینی ریاست قائم ہو گئی ۔ بعد چ بازنطینی سلطنت کئی یونانی ریاستاں چ ونڈ ہو گئی جنہاں چ نیکائیا ، ایپیرس تے ٹریبیزونڈ قابل ذکر نیں ۔ ایہہ بازنطینی ریاستاں لاطینیاں دے خلاف حلیف بن کے لڑیاں سن تے بازنطینی تخت لئی اک دوجے دیاں مخالف بن جاندیاں سن ۔
تیاریاں[سودھو]
سلطان مراد II دے مگروں اسدا پتر سلطان محمد فاتح 1451ء چ تخت تے بیٹھا ، تے ایہہ سمجھیا جان لگا کہ نواں سلطان کوئی قابل سلطان ثابت نئیں ہوئے گا جہڑا بلقان تے بحیرہ ایجیئن دے علاقےآں چ سعائی ریاستاں لئی کوئی وڈا خطرہ بن سکے گا ۔ اس گل نوں ہور پکا سلطان محمد فاتح دے اسدی تخت نشینی تے مبارک باد دین آن آلے سفیراں نال دوستانہ رویے نے کر دتا ۔
1452ء دی بہار تے گرمیاں چ سلطان محمد فاتح نے اپنے پڑدادا سلطان بایزید I انادولی حصاری کہلان الے آبنائے باسفورس دے ایشیائی پاسے اسارے گئے قلعے دے سامنے باسفورس دے یورپی پاسے قسطنطنیہ توں کئی میل شمال چ اک نواں قعلہ تعمیر کروایا ، جس نال اس آبنائے چ ترک اثر و رسوخ ودھ گیا ۔ اس قلعے دا اک خاص پہلو بحیرہ اسود دیاں جینوائی کالونیاں توں جنگ چ قسطنطنیہ لئی آن آلی امداد نوں روکن دی صلاحیت سی ۔ اس قلعے نوں رومیلی حصاری دا ناں دتا گئیا ، رومیلی تے انادولو سلطنت عثمانیہ دے یورپی تے ایشیائی حصےآں دے ناں سن ۔
اوکڑاں[سودھو]
قسطنطنیہ دی حفاظت کرن آلی فوج نکی سی تے اسدی کل گنتی 7،000 سی جنہاں چوں 2،000 باہرے سپاہی سن ۔ جدوں محاصرہ شروع ہویا ، شہر دی آبادی 50،000 تک ودھ گئی ، جنہاں شہر دے دوالےاوں آن آلے مہاجر وی سن ۔ قسطنطنیہ دی فصیل دی لمبائی 20 کلومیٹر دے لاگے سی ( تھیوڈوری کندھ:ساڈھے 5 کلومیٹر ، شاخ زریں دے ساحل نال کندھ: 7 کلومیٹر ، بحیرہ مرمرہ دے ساحل نال کندھ: ساڈھے 7 کلومیٹر ) ، جہڑی اوس ویلے دی سبتوں مضبوط قلعہ بندی سی ۔
ہتھیار تے جنگی حکمت عملیاں[سودھو]
عثمانی جنگی حکمت عملی
قسطنطنیہ دا محاصرہ کرن توں پہلے عثمانی ترک درمیانے سائز دیاں توپاں ڈھالن چ مہارت رکھدے سن ، پر اینہاں دیاں کجھ توپاں شہر دا دفاع کرن آلی فوجاں دی توقعات توں ودھ دوری تک مار کر سکدیاں سن تے اینج عثمانی فوجاں اپنے نقصان کیتے بغیر دور توں ای شہر تے گولہ باری کرن دے قابل ہو گئیاں سن ۔ اک توپ جہڑی ھنگری دے اوبان نان دے انجینیئر نے ڈیزائن کیتی سی ، 27 فٹ لمبی سی تے 1300 پاؤنڈ (590 کلوگرام) دا گولہ اک میل (1.6 کلومیٹر) دی دوری تک سٹ سکدی سی ۔ عثمانیاں دی اسلحہ دے میدان چ برتری اوبان ناں دے اک پراسرار ھنگری دے باشندے دے پاروں سی ( کجھ اسنوں جرمن سمجھدے نیں) ۔
اس ڈھلائی دے استاد نے پہلے اپنیاں خدمات بازنطینی سلطنت نوں پیش کیتیاں ، پر اسدیاں خدمات دا معاوضہ دین دے سلطنت قابل نئیں سی ۔ اوبان فیر قسطنطیہ چھڈ کے سلطان محمد فاتح کول آ گیا ، تے دعوی کیتا کہ اس دی بنائی توپ 'بابل دی فصیل نوں وی توڑ سکدی اے ۔ اسنوں رقم تے سامان دے دتا گیا ، اسنے 3 مہینےآں چ ادرنہ (اڈریانوپل) چ ایہہ توپ تیار کر دتی ۔ جسنوں ایتھوں 60 ڈھگے (بیل) کھچ کے قسطنطنیا لے کے گئے ۔ اس دوران اوربان نے ترک محاصرہ کرن آلی فوج لئی ہور توپاں وی تیار کیتیاں ۔
بازنطینی حکمت عملی 5 اپریل نوں سلطان خود اپنے آخری دستےآں نال قسطنطنیہ دے محاصرے لئی آیا ، دفاعی فوجاں نے پوزیشناں سمبھال لیاں ۔ اینہاں دی گھٹ کنتی پاروں فصیل دیاں اندونی بیرونی کندھاں تے فوجاں لانا ممکن نئیں سی اس لئی ایہہ فیصلہ کیتا گیا کہ صرف بیرونی فصیل تے سپاہیاں نوں لایا جائے ۔ بادشاہ قسطنطنین تے اسدے یونانی دستے زمینی فصیل دے گھبلے حصے تے پہرا دتا ،جتھے دریائے لیکس لنگھدا سی ۔ فصیل دا ایہہ حصہ سبتوں کمزور سی تے حملے دا سبتوں بوہتا خطرہ ایتھے سی ۔
شہر دا محاصرہ[سودھو]
فیصلہ کن حملہ[سودھو]
نواں ناں[سودھو]
اج دا قسطنطنیہ[سودھو]
اج قسطنطنیا استمبول دے ناں نال ترکی دا سبھ توں وڈا شہر تے اقتصادی مرکز اے ۔
ہور ویکھو[سودھو]
نوٹ[سودھو]
٭ [۱]
حوالے[سودھو]
- فرانز بابنچر:محمد فاتح تے اسدا ویلہ(1992ء) پرنسٹن یونیورسٹی پریس
- قسطنطنیہ دا محاصہ (1453ء) اوس ویلے دے اک چشم دید نیکولو باربارو دے مطابق ۔
۔