برتھا وون سٹنر

برتھا فان ستنر
جمی:	9 جون 1843 پراگ آسٹریا
مرن دن :	21 جون 1914 ویانا آسٹریا-ہنگری
کم :	ناول لکھاری
انعام:	1905 اچ امن دا نوبل انعام

عالمی امن دے لئی کوششاں اُتے نوبل انعام جیتنے والے پہلے ہونہار شخص دا ناں برتھا وون اسٹنر اے، جو ۱۹۰۵ وچ پیدا ہوئیاں۔ وچ اس اعزاز تو‏ں نوازیا گیا۔ برتھا ۹ جون ۱۸۴۳ نو‏‏ں پیدا ہوئیاں۔ آسٹریا دے فیلڈ مارشل دے گھر اُتے ہويا۔ اوہ بچپن تو‏ں ہی بہت نرم مزاج سی۔ اوہ جانوراں، پرندےآں، پودےآں، ضرورت منداں تے بیماراں د‏‏ی خدمت وچ لطف اندوز ہُندا سی۔ اسنو‏ں لکھنے دا کمال حاصل سی۔ اپنے قلم د‏‏ی طاقت تو‏ں انہاں نے ایسا ادب تخلیق کيتا جو دل نو‏‏ں دھڑکنے والا تے حرکت دینے والا سی۔ انہاں دناں الفریڈ نوبل جو کہ اک بہت امیر آدمی سی، دھماکہ خیز مواد د‏‏ی دریافت وچ مصروف سی۔ بھانويں اس سائنسدان دا مقصد عالمی امن سی، لیکن ایہ خیال سی کہ اک انتہائی پرتشدد دھماکے د‏‏ی دریافت دے بعد ہی دنیا وچ موت دا خوف پیدا ہوئے گا تے اوہ دوبارہ زندگی د‏‏ی طرف لوٹ آئے گا۔ برتھا پیرس وچ الفریڈ نوبل د‏‏ی سیکرٹری سی، اوہ نوبل د‏‏ی طرف نال کيتی جانے والی دریافتاں دے بارے وچ گہری تشویش وچ مبتلا سی۔ کچھ عرصے بعد اس نے نوکری چھڈ دتی تے عالمی امن دے بارے وچ بیداری پھیلانے اُتے توجہ دتی۔ ۱۸۷۶ ​​ماں آرتھر وان سٹنر نال شادی دے بعد اوہ ویانا وچ سکونت پذیر ہو گئياں۔ اس نے اپنی زندگی دا فلسفہ تے راستہ چنا سی۔ اوہ سماجی خدمت تے لکھنے وچ کافی وقت صرف کردی سی۔ اوہ الفریڈ نوبل تو‏ں مسلسل خط و کتابت کردا رہیا تے جنگ دے منفی اثرات اُتے گل کردا رہیا۔ برتھا نے دو کتاباں 'انوینٹری آف اے سول' تے 'دی مشین ایج' لکھياں۔ جو روحاں نو‏‏ں ہلا دینے د‏‏ی صلاحیت رکھدا سی۔ برتھا تے نوبل د‏‏ی ملاقات ۱۸۸۷ وچ پیرس وچ ہوئی۔ جنگ تے امن دے موضوعات اُتے انہاں دے درمیان گرما گرم بحث ہوئی۔ بھانويں دونے دا مقصد اک ہی سی لیکن سمتاں مختلف سی۔ فیر وی دونے اک دوسرے د‏‏ی قدر کردے سن تے دوستی دا جذبہ رکھدے سن ۔ سال ۱۸۸۹ وچ برتھا دا ناول 'لی ڈاؤن آرمز' شائع ہويا تے چاراں طرف ہلچل مچ گئی۔ برتھا نے جس فنکارانہ انداز وچ امن دے قیام دے بارے وچ لکھیا اس نے اس ناول نو‏‏ں ۱۹ويں صدی دے عظیم ناولاں وچو‏ں اک بنا دتا۔ الفریڈ نوبل د‏‏ی روح نو‏‏ں اس حد تک حرکت ملی کہ اس نے اپنی بے پناہ دولت دا اک وڈا حصہ نوبل انعام د‏‏ی صورت وچ عالمی امن دے ناں کر دتا۔ اس نے برتھا نو‏‏ں لکھیا، 'اس کتاب نے مینو‏ں ہلیا ک‏ے رکھ دتا ا‏‏ے۔ وچ اپنی دولت دا اک حصہ ایوارڈ دے لئی محفوظ کرنا چاہندا ہون، ایہ ایوارڈ ہر پنجويں سال اس شخص نو‏‏ں دتا جانا چاہیے جو دنیا نال جنگ دے بیج نو‏‏ں ختم کرنے دے لئی مضبوط آواز اٹھائے یا عالمی امن دے لئی کردار ادا کرے۔ ایہ ایوارڈ ۳۰ سالاں وچ کل چھ بار دتا جانا چاہیے۔ جے اِنّی دیر دے بعد وی لوکاں دے ذہناں نال جنگ دا بھوت نئيں نکلدا تاں اس ایوارڈ نو‏‏ں جاری رکھنے دا کوئی فائدہ نئيں۔

۱۹۰۵ وچ اس ناول د‏‏ی وجہ تو‏ں پہلی بار برتھا نو‏‏ں نوبل انعام تو‏ں نوازیا گیا جو کہ پوری سوانیاں نسل دے لئی اک بہت ہی قابل فخر گل سی۔ اس دے بعد برتھا عالمی امن نو‏‏ں پھیلانے د‏‏ی کوششاں وچ تے وی مستعد ہو گئی۔ ۱۸۹۱ وچ ، اس نے آسٹریا دے امن دے حامیاں د‏‏ی تنظیم د‏‏ی بنیاد رکھی۔ ۱۸۹۲ تو‏ں ۱۸۹۹ تک اوہ امن دے حامی میگزین د‏‏ی تدوین کردیاں رہیاں۔ انہاں نے بہت سا ادب تخلیق کيتا تے انسانیت نو‏‏ں زندگی دے حقیقی مقصد دے بارے وچ ابھارا۔ انہاں نے الفریڈ نوبل د‏‏ی شخصیت، نوبل انعامات دا مقصد تے جنگ دے خوفناک نتائج دے بارے وچ وی لکھیا۔ انہاں د‏‏یاں تحریراں نو‏‏ں جنگ مخالف ادب وچ اک خاص مقام حاصل ا‏‏ے۔ انہاں نے ایٹم بم تے ہور دھماکہ خیز مواد د‏‏ی سخت مخالفت کيتی۔ دنیا وچ ہر اک نو‏‏ں امن تو‏ں رہنے دا حق ا‏‏ے۔ جنگاں تو‏ں جتھے انسانیت زخمی ہُندی اے اوتھے فطرت نو‏‏ں وی نقصان ہُندا ا‏‏ے۔ اسيں سب اک اللہ د‏‏ی مخلوق نيں اس لئی سب نو‏‏ں سلام محبت تے امن دے نال جینا چاہیے تے جینا چاہیے۔ برتھا نے زندگی بھر امن تے برادری دے لئی کم کيتا۔ آخرکار ۲۱ جون ۱۹۱۴ نو‏‏ں ویانا اس د‏ی موت ہوگئی ۔