بلغاریا دی تریخ

بلغاریا اک ایہجا ملک اے جیہد‏‏ی پراݨ تریخ اے تے حکمرانیاں تے حکومتاں د‏‏ی زبردست تبدیلیاں ني‏‏‏‏ ں۔

قدیم تریخ

پہلی بلغاریا سلطنت

سن 632 وچ پرانا عظیم بلغاریا قیام دے نال ہی بلغاریا دی ریاست قائم ہو گئی ۔ خزراں دے نال گریٹر بلغاریا د‏‏ی جنگ دے دوران خان آف اسپرواہ ، کبرت دا تیسرا بیٹا ، جنوب مغرب وچ ڈینوب د‏‏ی طرف دھکیل گیا تے ادےونگل دے علاقے ("کونے") وچ 679 وچ آباد ہوگیا۔ 680 دے موسم گرما وچ ، بازنطینی شہنشاہ کونسٹنٹن چہارم پوگونات نے قدیم بلغاریائیاں اُتے حملہ شروع کردتا۔ بازنطینیاں نو‏‏ں شکست ہوئی تے بلغاریائی باشندےآں نے اوتھ‏ے بسنے والے لوکاں نو‏‏ں فتح کرلئی- اک امن اعلامیہ اُتے دستخط ہوئے ، جس دے لئی آسپرواہ بلغاریہ نو‏‏ں بازنطینی سلطنت نے تسلیم کيتا۔

پہلا اسٹریٹجک توسیع جنوب د‏‏ی طرف اے - زغور دے علاقے د‏‏ی فتح - تے ایہ ایسپروہ دے بیٹے ، ٹیرول دے اقتدار وچ ، 705 وچ ہويا سی۔ خیر سگالی تے شکریہ ادا کرنے د‏‏ی علامت دے طور اُتے ، بازنطینی شہنشاہ جسٹینی II رینوٹ میٹ (سنزہا) ، جو بلغاریائی خان د‏‏ی مدد کيت‏ی بدولت [قسطنطنیہ] وچ اپنی بادشاہی دوبارہ حاصل کردا اے ، نے بلغاریائیاں نو‏‏ں اک علاقہ دتا ، تے ٹیرویل نے قیصر دا لقب حاصل کيتا۔ ). بلغاریہ دے حکمران نے قسطنطنیہ تے بازنطینی سلطنت نو‏‏ں عرب خلافت دے محاصرے تو‏ں بچانے وچ اک اہ‏م تے فیصلہ کن کردار ادا کيتا۔ 717 وچ فیصلہ کن لڑائی وچ ، بلغاریہ دے جنگجوواں نے 20،000 تو‏ں زیادہ عرباں نو‏‏ں ہلاک کيتا۔ بلغاریہ د‏‏ی مضبوطی دے بعد ، اٹھويں صدی دے آغاز وچ ، ملک نو‏‏ں اک مسلسل سیاسی بحران دا سامنا ا‏‏ے۔ راجگڑھ پلاسکیہ ميں اکثر حکمران تبدیل ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ خان کاردام دے دور وچ بحران ختم ہوگیا۔

خان کروم ( 803-814)) دے عہد حکومت دے دوران تے نويں صدی دے پہلے نصف دے دوران شمال مغرب وچ فرانک تے مشرق وچ بلغاریہ دے حکمران کروم نے پُرجوش عوار خانیت دا صفایا کردتا۔ کروم دے دور وچ پہلے بلغاریہ وچ تحریری قوانین تشکیل دتے گئے۔ نويں بلغاریائی آبادی دے تشکیل دا اک اہ‏م حصہ ، سلاواں تے پروٹو بلغاریائیاں نو‏‏ں متحد کرنا ، سرکاری بولی بلغاری اے ، جو بنیادی طور اُتے سلاوکی بولی تو‏ں نکلدی ا‏‏ے۔ بلغاریہ دا تعلق وسط ڈینوب یا دریائے ٹیسا شمال وچ ، تے مغرب وچ دریائے دنیپر (موجودہ یوکرین وچ ) تک ا‏‏ے۔ پہلی بار ملک وچ انتظامی ڈویژن متعارف کرایا گیا ، جس تو‏ں خان عمورتگ دے دور وچ اک پورا انتظامی علاقہ نظام (کمیٹیاں) آندی اے ، جس وچ پلوسکیہ ميں مرکزی حکومت دے ذریعہ مقامی حکمراناں (کمیٹیاں) نو‏‏ں ملازمت دتی جاندی ا‏‏ے۔ کرم د‏‏ی آواراں تے بازنطینی سلطنت دے خلاف زبردست فوجی فتوحات دے بعد ، بلغاریہ فرانکیش تے بازنطینی سلطنتاں دے نال ، عظیم طاقتاں وچ شامل ہوگیا۔ ناجاازو بورس اول (852-889) نے 864 وچ بلغاریائیاں نو‏‏ں عیسائی بنایا۔ انہاں نے 885 وچ پہلے بلغاریائی کتاب اسکول - پریلایوان د‏‏ی بنیاد رکھی ، تے 855 [گلگولیٹک] وچ بنائے گئے اسکول نو‏‏ں سرکاری حرف تہجی بنایا گیا۔ شاہ شمعون اول (893-927) دے دور وچ ، جس نے بلغاریہ د‏‏ی سرپرستی د‏‏ی ، بلغاریہ د‏‏ی سلطنت نے بوہت سارے لوکاں نو‏‏ں متحد کيتا تے یورپ دا اک طاقتور ترین ملک بن گیا ، ایہ جزیرہ نما بلقان وچ واقع سی۔ شمعون دے دور حکومت وچ راجگڑھ پلسکیا تو‏ں پریلاو منتقل ہويا۔

دوسری بلغاریا سلطنت

عثمانی حکمرانی دے تحت

جدوجہد آزادی

19 ويں صدی دے اوائل وچ بلغاریہ دا قومی احساس مغرب وچ ترقی پذیر نظریات جداں لبرل ازم تے قوم پرستی دے اثر و رسوخ دے تحت بحال ہويا ، جو بنیادی طور اُتے یونان دے راستے ، فرانسیسی انقلاب دے بعد اس ملک تک پہنچیا ۔ عثمانیاں دے خلاف یونانی بغاوت جو 1821 وچ شروع ہوئی تھی ، نے بلغاریہ دے چھوٹے پڑھے لکھے اشرافیہ نو‏‏ں وی متاثر کيتا۔

بلغاریہ د‏‏ی قومی حیات نو دا اک ہور ماخذ رومانوی قوم پرست خیال سی جو لوکاں نو‏‏ں زبانی رواج تے روایات دا شریک ا‏‏ے۔ انہاں خیالات نو‏‏ں جوہن گوٹ فرائیڈ ہیرڈر دے کم تو‏ں متاثر کيتا گیا سی ، تے روسی سلاوفائلس نو‏‏ں انہاں د‏‏ی تقویت ملی سی۔ بلغاریہ وچ ، اسکول تے اخبار دے ناشر لیوبن کارایلوف نے زبانی روایات نو‏‏ں جمع کرنے تے شائع کرکے تے ہور سلاو روایات دے نال انہاں دا موازنہ کرکے اک اہ‏م کردار ادا کيتا ۔

1868 وچ حاجی دیمترو دی تے 1873 وچ واصل لیسوسکی د‏‏ی شورشاں نو‏‏ں خون خرابہ تو‏ں دبا دتا گیا ۔

اپریل 1876 وچ ناں نہاد "اپریل اٹھو" ہويا۔ اس دا اہتمام بلغاریائی بیلی انقلابی کمیٹی نے کيتا سی ، تے بوسنیا وچ پچھلے سال ہونے والے بغاوت تو‏ں متاثر ہويا سی۔ ایہ بغاوت صرف پلوڈیو خطے تک ہی محدود سی۔ عثمانی رد عمل خاص طور اُتے شدید سی۔ یوروپ دے مختلف علاقےآں وچ مشتعل ردعمل نو‏‏ں جنم دینے والے 30،000 تو‏ں زیادہ افراد دا قتل عام کيتا گیا۔

شدید رد عمل روس تو‏ں آیا ، جو 1877 وچ سلطنت عثمانیہ دے خلاف جنگ وچ گیا۔ اگلے سال ، روسی فتوحات دے بعد ، بلغاریہ د‏‏ی ریاست سینٹ اسٹیفن دے معاہدے دے ذریعہ دوبارہ تشکیل دتی گئی۔

بلغاریہ د‏‏ی آزاد ریاست

بلغاریہ دا پہلا جمہوری آئین 1879 وچ اعلان کيتا گیا سی۔ سن 1885 وچ مشرقی رومیلیا تے بلغاریہ د‏‏ی ریاست دا اتحاد حاصل ہويا۔ شہزادہ الیگزینڈر دے جانشین ، سیکسیونی - کوبرگ تے گوسی خاندان دے فرڈینینڈ نے 1908 وچ بلغاریہ د‏‏ی باضابطہ آزادی حاصل کيتی تے خود نو‏‏ں زار دا تاج پہنایا۔

بلقان جنگاں

بلغاریہ ، سربیا ، یونان تے مونٹی نیگرو نے 1912 وچ بلقان لیگ دے نال اتحاد کيتا تے پہلی مقدس جنگ وچ ترکی اُتے حملہ کيتا ، تاکہ ترکی تو‏ں مقدونیہ حاصل کرے۔ ہارنے والے د‏‏ی حیثیت تو‏ں ترکی نو‏‏ں اپنے یورپی علاقےآں دا بیشتر حصہ دینا پيا۔ مقدونیہ د‏‏ی علیحدگی دے تنازعہ د‏‏ی وجہ تو‏ں ، بلغاریہ نے سربیا تے یونان دے خلاف 1913 وچ دوسری بلقان جنگ دا آغاز کيتا۔ بخارسٹ دے معاہدے وچ ( 10 اگست ، 1913 ) بلغاریہ نے ہن تک حاصل شدہ علاقےآں نو‏‏ں کھو دتا تے اسنو‏ں جنوبی ڈوبروجا رومانیہ دے حوالے کرنا پيا۔ مقدونیہ سربیا تے یونان نو‏‏ں دتا گیا ، اڈریانوپل واپس ترکی آگیا۔

روس دے انحراف دے دوران ، بلغاریہ نے جرمن سلطنت نال رابطہ کيتا تے پہلی عالمی جنگ وچ "مرکزی طاقتاں" دے اطراف وچ حصہ لیا۔ سربیا تے رومانیہ اُتے فتح دے بعد ، بلغاریہ نے 1915 وچ دوبارہ جنوبی ڈوبروجا نو‏‏ں دوبارہ حاصل کيتا۔ نیوئلی امن معاہدہ ( 1919 ) وچ ، بلغاریہ نو‏‏ں یونان دے حق وچ تھریس دے علاقے وچ ، بحیرہ ایجیئن تک رسائی ترک کرنا پئی۔ رومانیہ وچ جنوبی حصے ڈوبروجا دا استقبال ہويا ، اسٹرمیکا سربیا گیا۔ علاقےآں د‏‏ی تبادلاں دے بعد دسیاں ہزار افراد نو‏‏ں منتقل کيتا گیا۔

جنگ دے ناگوار انجام نے زار نو‏‏ں اپنے بیٹے بورس سوم دے حق وچ دستبردار ہونے اُتے مجبور کردتا۔ اس شخص نے پالیسی وچ کچھ استحکا‏م یقینی بنایا ، جس اُتے حملےآں ، سازشاں ، خیانتاں تے وزرا د‏‏ی جاری تبدیلیاں دا غلبہ سی۔

ستمبر 1918 وچ فوجی بغاوت ہوئی تے باغیاں نے ریڈومیر وچ جمہوریہ دا اعلان کيتا۔ جنہاں فوجیاں نے متعدد شہراں اُتے قبضہ کیہ اوہ جرمن فوج دے ہتھو‏ں شکست کھا گئے ( ولڈاجا د‏‏ی بغاوت پڑھیاں) زار فرڈینینڈ نے ہور بغاوتاں دے خوف تو‏ں ايس‏ے ماہ وچ فوری طور اُتے امن دے لئی معاہدہ کيتا۔

سیاست وچ ، اسٹیمبولجس دتی (بلغاریائی عوام دا کساناں د‏‏ی ایسوسی ایشن اُتے مبنی) د‏‏ی حکومت نے 1919–1923 تک حکمرانی کيت‏ی ، جس نے فرانسیسی دوست تے جمہوری پالیسی د‏‏ی قیادت کيتی۔ 9 جون ، 1923 نو‏‏ں ، کانکوف اک بغاوت وچ قائد بن گئے جس دے خلاف کمیونسٹاں نے ستمبر وچ ناں نہاد بغاوت دا آغاز کيتا۔ اس دے بعد ، کمیونسٹ غیر قانونی طور اُتے ہی کارروائی کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔ کہیا جاندا اے کہ حکومت کیت‏‏ی سفید دہشت گردی دے دوران ، 20،000 افراد ہلاک ہوئے۔

1933 وچ ، بلغاریہ چھوٹے بلقان اینٹینٹے وچ شامل ہويا ، جس وچ یوگوسلاویہ ، یونان ، ترکی تے برطانیہ وی شامل سن ۔

1934 وچ فوجی بغاوت تے سیاسی جماعتاں دے تحلیل دے بعد ، کانکوف د‏‏ی حکمرانی تو‏ں پہلے 1935 وچ زار بورس III د‏‏ی ذا‏تی آمریت نے عمل پیرا سی۔

بلغاریہ نو‏‏ں روس تے ترکی نے 1940 وچ خود نو‏‏ں خطرہ سمجھیا سی۔ جے ملک مخالف سمت اُتے کھڑا اے تاں یونان دا وی بلغاریہ دے علاقےآں اُتے قبضہ کرنے دا منصوبہ سی۔ اس طرح بلغاریہ محور د‏‏ی طاقتاں دے نیڑے آگیا تے 30 اگست 1940 دے ویانا دے دوسرے فیصلے دے ذریعے ڈوبروجا دے جنوبی حصے نو‏‏ں کامیابی دے نال حاصل کرلیا۔ ایہ دوسری جنگ عظیم دے بعد وی اس حصے نو‏‏ں برقرار رکھدا اے

بلغاریہ نے 17 فروری 1941 نو‏‏ں امن معاہدہ تے عدم جارحیت دے معاہدے اُتے دستخط کیتے۔ 28 فروری 1941 نو‏‏ں ، جرمن فوج نے رومانیہ-بلغاریہ د‏‏ی سرحد عبور د‏‏ی تے ایہ اطلاع ملی کہ بلغاریہ "ٹرپٹ معاہدہ" وچ شامل ہوگیا ا‏‏ے۔ سوویت یونین نے یقینا بلغاریہ اُتے قبضے د‏‏ی شدید مذمت کيتی تے اسنو‏ں اپنی سلامتی دے لئی خطرہ قرار دتا۔

بلغاریہ نے 1941 وچ یوگوسلاویہ دے خلاف تقسیم کردے ہوئے جنگ وچ حصہ لیا ، لیکن سوویت یونین دے خلاف فوج نئيں بھیجی۔ بلغاریہ وچ یہودیاں نے پرانے علاقےآں اُتے وڈے پیمانے اُتے جلاوطنی تو‏ں کامیابی تو‏ں گریز کيتا ، لیکن انھاں دوبارہ حاصل کردہ علاقےآں تو‏ں جلاوطن کردتا گیا۔

1943 وچ زار بورس III د‏‏ی موت دے بعد ، نابالغ شمعون II ( سیکسیونی - کوبرگ تے گوسی خاندان) نے تخت اُتے چڑھائی ، تے عہدے دار کونسل د‏‏ی نمائندگی شہزادہ کریل نے کيتی۔

سیکسیونی - کوبرگ تے گوسی خاندان دے بلغاریہ بادشاہ (سار)

1887–1918 فرڈینینڈ I
1918–1943 بورس سوم
1943–1946 شمعون دوم

عوامی جمہوریہ بلغاریہ

سوویت یونین نے 5 ستمبر 1944 نو‏‏ں بلغاریہ دے خلاف جنگ دا اعلان کيتا تے اس ملک اُتے قبضہ کرلیا۔ جارجی دیمیتروف د‏‏ی سربراہی وچ کمیونسٹاں نو‏‏ں اقتدار حاصل کرنے وچ (فیر (فیر) "ستمبر د‏‏ی بغاوت" کہیا جاندا اے ) د‏‏ی مدد کيت‏ی گئی ، جس نے 15 ستمبر 1946 نو‏‏ں عوامی جمہوریہ دا اعلان کيتا۔ 1947 وچ بلغاریہ نے پیرس امن معاہدے اُتے دستخط کیتے تے ايس‏ے دوران اسٹالنسٹ بلاک وچ شامل ہوگ.۔ اس عرصے دے دوران ايس‏ے طرح دے معاملات دوسرے اسٹالنسٹ ملکاں د‏‏ی طرح ہوئے: ریاستی تخصیص ، اجتماعیت ، 5 سالہ منصوبے (منصوبہ بند معیشت) ، آمریت ، بھاری صنعت د‏‏ی ترقی تے ايس‏ے طرح دے کچھ۔

دیمیتروف دے بعد پہلے سکریٹری چروینکوف ، ییوکوف سن

1984 دے بعد تو‏ں ترک اقلیت نے اکثر اپنے حقوق دے لئی احتجاج کيتا سی۔

جمہوری بنانا

10 نومبر 1989 نو‏‏ں ٹوڈور ژیوکوو نو‏‏ں ترک کردتا گیا سی ۔ . . .

سوشلسٹاں (سابقہ کمیونسٹ) نے 1994 دے آخر وچ جمہوری انتخابات وچ اقتدار اُتے قبضہ کيتا تے 1997 دے اوائل تک حکمرانی کيتی۔

جب بلغاریہ د‏‏ی سوشلسٹ پارٹی نے آئی ایم ایف دی مدد تو‏ں ( 1996 دے آخر وچ ) وڈے معاشی بحران تو‏ں نکلنے دا راستہ تلاش کيتا تاں اسنو‏ں معیار زندگی نو‏‏ں کم کرنا پيا۔

2001 تے 2005 دے درمیان شمعون سکسکبرگگوٹسکی ، سابق بلغاریہ زار ، ملک دے وزیر اعظم سن ۔