بھارتی پنچایتی راج
آرٹیکل بسلسلہ سیاست تے حکومت بھارت |
National coalitions: |
ریاستی سطح: ضلعی سطح: شہری سطح: قصباتی سطح: |
بھارتی پنچايتی راج (انگریزی: Panchayati raj) توں مراد عموما بھارت دا علاقائی سیاسی نظام اے جو آئینی طور اُتے 1992ء وچ متعارف کرایا گیا۔ بھارت دا موجودہ پنچايتی نظام آئینی ترمیم دے بعد 1992ء وچ نافذ ہويا اے۔ اس دی بنیاد بر صغیر وچ برساں توں چلا آرہیا روايتی پنچايتی راج اے جس دی وکالت موہن داس گاندھی نے وی ورگی۔ اوہ روايتی پنچايتی راج نوں [[[بھارت دی سیاست]] دی بنیاد کہیا کردے سن ۔ موجودہ پنچايتی نظام نافذ کرنے توں پہلے حکومت ہند نے اک کمیٹی تشکیل دتی جس نے اس نظام نوں ممکن حد تک غیر مرکزی طرز اُتے نافذ کرنے دی کوشش کيتی تاکہ علاقائی معاملات علاقائی طور اُتے سلجحائے جا سکن تے پنچایت اک علاقائی انتظامی اکائی قرار پایا۔
موجودہ پنچایت یا پنچايتی نظام شمالی ہند وچ موجود کھاپ پنچایت توں یکسر مختلف اے۔ کھاپ پنچایتاں بھارت دے کچھ علاقےآں وچ نسلی پنچایت یا قبائلی پنچایت ہُندی اے۔ ایہ عموما شمالی ہند وچ پائی جاندی نيں۔ کھاپ دا فیصلہ اٹل ہُندا اے۔ ایہ اپنی روایات اُتے سکدی توں عمل کردے نيں تے بسا اوقات عدالتاں دے فیصلےآں تک نوں ٹال دیندے نيں۔[۱]
بھارت دا موجودہ پنچايتی نظام بھارت دا اک حکومتی نظام اے جس وچ پنچایت حکومت کیتی سب توں نچلی اکائی اے نوں مقامی حکومت کہلاندی اے۔ اس نطام دے 3 درجے نيں؛ گرام پنچایت، (پنڈ دی سطح پر)، منڈل پریشد یا بلاک سمیندی یا پنچایت سمیندی (بلاک سطح پر)، تے ضلع پریشد (ضلع دی سطح پر)۔ اس نظام نوں آئین ہند وچ 73واں ترمیم دے بعد نافذ کیتا گیا۔ فی الحال ایہ پنچايتی نظام ناگا لینڈ، میگھالیہ تے میزورم دے علاوہ بھارت دی تمام ریاستاں تے دہلی دے علاوہ تمام یونین علاقےآں وچ رائج اے۔
تریخ
[سودھو]بر صغیر وچ پنچايتی راج بطور مقامی حکومت 250 ق م توں رائج اے۔[۲] لفظ “راج“ دے معنی حکومت دے نيں تے پنچایت دے معنی اسبملی دے نيں۔ دراصل پنچ آیت توں مل کے پنچایت بنا اے۔ پرانے زمانے وچ علاقہ دے بزرگ، حکیم و دانا تے تجربہ کار افراد پنچایت دا حصہ ہويا کردے سن ۔ پنچتاں عموما آپسی جھگڑے سلجھایا کردیاں سن۔ موہن داس گاندھی پنچایتاں دی وکالت کردے سن تے انہاں نوں بھارتی سیاسی نطام دی بنیاد مندے سن ۔ ایہ اک طرح دی غیر مرکزی حکومت اے جتھے ہر گااں وچ اک پنچایت ہُندی اے تے اوہ اپنے گااں دے معاملات نوں فیصل کردی اے۔[۳][۴] پنچایت نوں گرام سوراج یعنی گااں دی ترقی وی کہیا گیا۔ مگر آزادی دے بعد بھارت وچ مرکز اُتے منحصر حکومت بنی۔[۵] البتہ کئی علاقائی معاملات نوں غیر مرکزی بنا دتا گیا تے علاقہ دی انتظامی اکائیاں نوں اوہ کم سونپ دتے گئے جس وچ اک منتخب پنچایت وی شامل اے۔ [۶] گاندھی جی دے دسے ہوئے روايتی پنچايتی نظام تے بھارت وچ موجود جدید پنچايتی راج وچ بہت زیادہ تے نمایاں فرق نظر آندا اے۔ موجودہ پنچايتی نظام 1992ء وچ شروع ہويا۔ [۷] پنچایت راج دا ایہ نظام ٹرینیڈاڈ تے ٹوباگو وچ وی پایا جاندا اے۔[۸][۹][۱۰]
حوالے
[سودھو]- ↑ Mullick, Rohit; Raaj, Neelam (9 ستمبر 2007). "Panchayats turn into kangaroo courts". The Times of India. http://timesofindia.indiatimes.com/Opinion/Sunday_Specials/Panchayats_turn_into_kangaroo_courts/rssarticleshow/2351247.cms.
- ↑ P.B. Udgaonkar, Political Institutions & Administration, Motilal Banarasidass Publishers, 1986, ISBN 978-81-20-82087-6,
… these popular courts are first mentioned by Yajnavalkya and then by Narada, Brishaspati, Somadeva and Sukra. These writers covered a period of about a thousand years, c. 100 to 1950 A.D.، and they could not have mechanically referred to the popular courts if they were not actually functioning …
- ↑ Sisodia, R. S. (1971). "Gandhiji's Vision of Panchayati Raj". Panchayat Aur Insan 3 (2): 9–10.
- ↑ Sharma, Manohar Lal (1987). Gandhi and Democratic Decentralization in India. New Delhi: Deep and Deep Publications. OCLC 17678104. Hathi Trust copy, search only
- ↑ (2008) India: Government and Politics in a Developing Nation, seventh, Boston, Massachusetts: Thomson/Wadsworth, 157. ISBN 978-0-495-00749-4.
- ↑ Pellissery, S. (2007). "Do Multi-level Governance Meet Local Aspirations?". Asia Pacific Journal of Public Administration 28 (1): 28–40.
- ↑ Singh, Vijandra (2003). "Chapter 5: Panchayate Raj and Gandhi", Panchayati Raj and Village Development: Volume 3, Perspectives on Panchayati Raj Administration, Studies in public administration. New Delhi: Sarup & Sons, 84–90. ISBN 978-81-7625-392-5.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).