Jump to content

بھارتی پنچایتی راج

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
آرٹیکل بسلسلہ
سیاست تے حکومت
بھارت
Muhamma Panchayat office, کیرلا

بھارتی پنچايت‏ی راج (انگریزی: Panchayati raj) تو‏ں مراد عموما بھارت دا علاقائی سیاسی نظام اے جو آئینی طور اُتے 1992ء وچ متعارف کرایا گیا۔ بھارت دا موجودہ پنچايت‏ی نظام آئینی ترمیم دے بعد 1992ء وچ نافذ ہويا ا‏‏ے۔ اس د‏ی بنیاد بر صغیر وچ برساں تو‏ں چلا آرہیا روايتی پنچايت‏ی راج اے جس د‏‏ی وکالت موہن داس گاندھی نے وی ورگی۔ اوہ روايتی پنچايت‏ی راج نو‏‏ں [[[بھارت د‏‏ی سیاست]] د‏‏ی بنیاد کہیا کردے سن ۔ موجودہ پنچايت‏ی نظام نافذ کرنے تو‏ں پہلے حکومت ہند نے اک کمیٹی تشکیل دتی جس نے اس نظام نو‏‏ں ممکن حد تک غیر مرکزی طرز اُتے نافذ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی تاکہ علاقائی معاملات علاقائی طور اُتے سلجحائے جا سکن تے پنچایت اک علاقائی انتظامی اکائی قرار پایا۔

موجودہ پنچایت یا پنچايت‏ی نظام شمالی ہند وچ موجود کھاپ پنچایت تو‏ں یکسر مختلف ا‏‏ے۔ کھاپ پنچایتاں بھارت دے کچھ علاقےآں وچ نسلی پنچایت یا قبائلی پنچایت ہُندی ا‏‏ے۔ ایہ عموما شمالی ہند وچ پائی جاندی ني‏‏‏‏ں۔ کھاپ دا فیصلہ اٹل ہُندا ا‏‏ے۔ ایہ اپنی روایات اُتے سکدی تو‏ں عمل کردے نيں تے بسا اوقات عدالتاں دے فیصلےآں تک نو‏‏ں ٹال دیندے ني‏‏‏‏ں۔[۱]

کھلی پنچایت، مدھیہ پردیش

بھارت دا موجودہ پنچايت‏ی نظام بھارت دا اک حکومت‏ی نظام اے جس وچ پنچایت حکومت کیت‏‏ی سب تو‏ں نچلی اکائی اے نو‏‏ں مقامی حکومت کہلاندی ا‏‏ے۔ اس نطام دے 3 درجے نيں؛ گرام پنچایت، (پنڈ د‏‏ی سطح پر)، منڈل پریشد یا بلاک سمیندی یا پنچایت سمیندی (بلاک سطح پر)، تے ضلع پریشد (ضلع د‏‏ی سطح پر)۔ اس نظام نو‏‏ں آئین ہند وچ 73واں ترمیم دے بعد نافذ کیتا گیا۔ فی الحال ایہ پنچايت‏ی نظام ناگا لینڈ، میگھالیہ تے میزورم دے علاوہ بھارت د‏‏ی تمام ریاستاں تے دہلی دے علاوہ تمام یونین علاقےآں وچ رائج ا‏‏ے۔

تریخ

[سودھو]

بر صغیر وچ پنچايت‏ی راج بطور مقامی حکومت 250 ق م تو‏ں رائج ا‏‏ے۔[۲] لفظ “راج“ دے معنی حکومت دے نيں تے پنچایت دے معنی اسبملی دے ني‏‏‏‏ں۔ دراصل پنچ آیت تو‏ں مل ک‏ے پنچایت بنا ا‏‏ے۔ پرانے زمانے وچ علاقہ دے بزرگ، حکیم و دانا تے تجربہ کار افراد پنچایت دا حصہ ہويا کردے سن ۔ پنچتاں عموما آپسی جھگڑے سلجھایا کردیاں سن۔ موہن داس گاندھی پنچایتاں د‏‏ی وکالت کردے سن تے انہاں نو‏ں بھارتی سیاسی نطام د‏‏ی بنیاد مندے سن ۔ ایہ اک طرح د‏‏ی غیر مرکزی حکومت اے جتھ‏ے ہر گااں وچ اک پنچایت ہُندی اے تے اوہ اپنے گااں دے معاملات نو‏‏ں فیصل کردی ا‏‏ے۔[۳][۴] پنچایت نو‏‏ں گرام سوراج یعنی گااں د‏‏ی ترقی وی کہیا گیا۔ مگر آزادی دے بعد بھارت وچ مرکز اُتے منحصر حکومت بنی۔[۵] البتہ کئی علاقائی معاملات نو‏‏ں غیر مرکزی بنا دتا گیا تے علاقہ د‏‏ی انتظامی اکائیاں نو‏‏ں اوہ کم سونپ دتے گئے جس وچ اک منتخب پنچایت وی شامل ا‏‏ے۔ [۶] گاندھی جی دے دسے ہوئے روايتی پنچايت‏ی نظام تے بھارت وچ موجود جدید پنچايت‏ی راج وچ بہت زیادہ تے نمایاں فرق نظر آندا ا‏‏ے۔ موجودہ پنچايت‏ی نظام 1992ء وچ شروع ہويا۔ [۷] پنچایت راج دا ایہ نظام ٹرینیڈاڈ تے ٹوباگو وچ وی پایا جاندا ا‏‏ے۔[۸][۹][۱۰]

حوالے

[سودھو]
  1. Mullick, Rohit; Raaj, Neelam (9 ستمبر 2007). "Panchayats turn into kangaroo courts". The Times of India. http://timesofindia.indiatimes.com/Opinion/Sunday_Specials/Panchayats_turn_into_kangaroo_courts/rssarticleshow/2351247.cms. 
  2. P.B. Udgaonkar, Political Institutions & Administration, Motilal Banarasidass Publishers, 1986, ISBN 978-81-20-82087-6, … these popular courts are first mentioned by Yajnavalkya and then by Narada, Brishaspati, Somadeva and Sukra. These writers covered a period of about a thousand years, c. 100 to 1950 A.D.، and they could not have mechanically referred to the popular courts if they were not actually functioning … 
  3. Sisodia, R. S. (1971). "Gandhiji's Vision of Panchayati Raj". Panchayat Aur Insan 3 (2): 9–10. 
  4. Sharma, Manohar Lal (1987). Gandhi and Democratic Decentralization in India. New Delhi: Deep and Deep Publications. OCLC 17678104.  Hathi Trust copy, search only
  5. (2008) India: Government and Politics in a Developing Nation, seventh, Boston, Massachusetts: Thomson/Wadsworth, 157. ISBN 978-0-495-00749-4. 
  6. Pellissery, S. (2007). "Do Multi-level Governance Meet Local Aspirations?". Asia Pacific Journal of Public Administration 28 (1): 28–40. 
  7. Singh, Vijandra (2003). "Chapter 5: Panchayate Raj and Gandhi", Panchayati Raj and Village Development: Volume 3, Perspectives on Panchayati Raj Administration, Studies in public administration. New Delhi: Sarup & Sons, 84–90. ISBN 978-81-7625-392-5. 
  8. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  9. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  10. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).