ترک جرمن اتحاد خلاف سازشاں

1919ء تک برطانیہ تے فرانس رل مل کے جرمنی نوں تھلے لاچکے سن اتے ترے پادشاہیاں نوں تروڑ کے نویں نویں ملک وی بنا رہے سن۔ جیہڑیاں ترے پادساہیاں انہاں نکرے لایہاں سن انہاں وچ پرویشیائی جرمنی، آسٹروہنگیرین سلطنت اتے سلطنت عثمانیہ شامل سن دوجے پاسے زار روس دی پادشاہی نوں انقلابیاں مکا دتاسی اتے ایس تے برطانیہ والے بڑے راضی سن۔ ترکاں دی سلطنت عثمانیہ انہاں پادشاہیاں وچ سب توں وڈی سے جیہڑی یورپ، ایشیا تے افریقہ جہے ترے براعظماں وچ پھیلی سی۔ 1870 توں بعد بسمارک دے ویلے جرمنی نیں بہوں طاقتاں پھڑیا سن اتے 1882 وچ زار روس، برطانیہ تے فرانس رل مل جرمناں نوں نکرے لاون لئی معاہدہ کیتا سی۔ برطانیہ دی خفیہ ایجنسیMI-6 دی 50 ورہیاں دی تواریخ تے لکھی کیتھ جیفری دی کتاب وچ دس پائی گئی ہے پئی 19 ویں صدی دی اخیری دہائیاں وچ برطانیہ دا وڈا دشمن جرمنی سی۔ جرمنی جمے امریکی وزیر خارجہ ہینری کسنجر آپدی کتاب ’’چین بارے‘‘ وچ لکھیا ہے پئی پہلی وڈی لام (پہلی جنگ عظیم) تے برطانیہ نے جرمناں نوں تھلے لاون لئی شروع کیتی سی۔ ایہہ جنگ نری جرمن سلطنت دے خلاف نہیں سی سگوں ماسکو سمیت یورپ وچ وسن والے جرمن نژاداں دے وی خلاف سی۔

انگریزں دی نظر ایس گل تے سی پئی کتھے جرمناں تے ترکاں دا اتحاد نہ ہوجائے۔ 1915 وچ افغانستان دا حاکم امیر حبیب الرحمن انگریزاں نوں یقین دوا چکیا سی پئی وڈی لام وچ افغانستان نیو ٹرل رہے گا۔ پر 1916 وچ جداں افغانستان وچ جرمناں تے ترکاں دی مدد نال پہلی انڈین عبوری حکومت بنی تاں انگریزاں دے کن کھڑے ہوچکے سن۔ انگریزاں دی خفیہ ایجنسیاں ایہہ گل کر رہیاں سن پئی افغانستان وچ جرمناں تے ترکاں دے اکٹھ وچ انقلابی روس تے امریکہ رلتی ہو سکدے نیں اتے جے ایہہ ہوگیاتے سلطنت نوں بہوں نموشی ہوسی۔

1916ء وچ انگریزاں ’’ریشمی رومال تحریک‘‘ دا ڈرامہ رچایاسی کیونجے انہاں نوں شک سی پئی جرمن ہرکارے افغانستان وچ بیٹھ کے انگریزاں دے خلاف مہماں اسار رہے نیں۔ گل ایڈی غلط دی نہیں سی کیونجے کابل وچ جیہڑی عبوری انڈین سرکار بنی سی اس وچ شامل ہوون والیاں دے جرمناں تے جاپانیاں نال سانگے سن۔ عبید اللہ سندھی، ظفر احسن ایبک تے مولوی محمد علی قصوری آپدیاں کتاباں ’’کابل میں 7 سال‘‘، ’’خاطرات ‘‘اتے ’’مشاہدات کابل و یاغستان ‘‘وچ انہاں سانگھیاں بارے گل کیتی ہے۔

مئی 1919ء وچ افغانستان دے حاکم امان اللہ خان ہو راں انگریز دے خلاف جنگ دا اعلان کر دتا۔ ذرا غور کرو پئی جرمنی تے ہار چکیاسی تاں فیر کابل دے حاکم نیں جنگ دا اعلان کیوں کر دتا سی۔ اصل وچ امان اللہ ڈبل گیم کھیڈ رہیا سی۔ اوہ جنگ دا چکر چلا کے انگریزاں کولوں فیدے لینا چاہندا سی۔ ایہہ جنگ 28 دن چلدی رہی پر امان اللہ کسی وی بارڈ تے کوئی وڈا حملہ ہی نہ کیتا۔ ٹل دے محاذ تے کچھ افغان لشکری اگے گئے پر اوہ رستے وچ ہندواں دیاں کپڑے دی دکاناں لٹ کے پرت آئے۔ ایہہ وقوعہ ظفر ایبک حسن ہوراں لکھیا ہے۔