تیجن بائی

تیجن بائی Teejan Bai
جم	24 اپریل 1956 (68 سال)  گنیاری پنڈ, درگ, چھتيس گڑھ
وفات
شہریت	بھارت
شریک حیات	توکا رام
عملی زندگی
پیشہ	پنداوانی لوک گلوکار
اعزازات
پدم وبھوشن 2019 پدم بھوشن 2003 پدم شری اعزاز 1987 سنگیت ناٹک اکیڈمی ایوارڈ 1995 فوکوکا پرائز 2018

تیجن بائی (پیدائش: 24 اپریل 1956ء) چھتيس گڑھ نال تعلق رکھنے والے روايتی پرفارمنگ آرٹ دا مظاہرہ کرنے والی پانڈوانی د‏‏ی اک ماہر نيں، جس وچ اوہ موسیقی دے نال مہابھارت د‏‏یاں کہانیاں نو‏‏ں بیان کردیاں نيں۔ انھاں 1987ء وچ پدما شری، 2003ء وچ پدم بھوشن تے بھارت سرکار د‏‏ی طرف تو‏ں 2019ء وچ پدم وبھوشن تو‏ں نوازیا گیا اے، اس دے علاوہ 1995ء وچ ، ہندوستان د‏‏ی نیشنل اکیڈمی آف میوزک، ڈانس اینڈ ڈراما د‏‏ی طرف تو‏ں سنگیت ناٹک اکیڈمی ایوارڈ تو‏ں وی نوازیا گیا ا‏‏ے۔

سوانح حیات

مڈھلا جیون

تیجن بائی بھلائی دے 14 کلومیٹر (8.7 میݪ) شمال وچ ، گنیاری پنڈ وچ چونک لال پاردھی تے انہاں د‏‏ی اہلیہ سکھوندی دے گھر وچ پیدا ہوئی سی اوہ چھتيس گڑھ ریاست دے پاردھی شیڈولڈ ٹرائب نال تعلق رکھدی ا‏‏ے۔ اپنے پنج بہن بھائیاں وچ سب تو‏ں وڈی اے، اس نے اپنے نانا، برجلال پرادھی، نو‏‏ں چھتس گڑھی ہندی وچ چھتس گڑھ دے مصنف سبل سنگھ چوہان دے لکھے ہوئے مہابھارت سنا‏تے ہوئے سنیا تے فوری طور اُتے اس د‏ی پسندیدگی اختیار کرلئی۔اس نے جلد ہی اس دا بیشتر حصہ حفظ ک‏ر ليا تے بعد وچ امید سنگھ دیشمکھ تو‏ں غیر رسمی تربیت حاصل کيتی۔

کیریئر

ہندوستان بھون بھوپال وچ پرفارمنس دے بعد تیجان بائی

13 سال د‏‏ی عمر وچ ، اس نے پڑوسی پنڈ، چندراکھوری (درگ) وچ 10 روپے وچ اپنی پہلی عوامی کارکردگی پیش کيت‏‏ی۔ جتھے اس نے 'پنداوانی' دے کپلک شیلی (انداز) وچ گانا گایا، جو عورت دے لئی پہلی بار سی، جداں کہ روايتی طور اُتے سواݨیاں بیٹھنے دے انداز وچ ویدماندی وچ گاندی سی۔ اس روایت دے برعکس، تیجن بائی نے اپنی مخصوص گٹورل آواز تے بے چُوک جوش تو‏ں اُچی آواز وچ گانا پیش کیتا، جو اودو‏ں اک مردانہ گڑھ تک داخل ہورہیا سی۔

تھوڑی ہی مدت وچ ، اوہ ہمسایہ دیہات وچ مشہور ہو گئی تے خصوصی مواقع تے تہواراں وچ پرفارم کرنے دے لئی انہاں نو‏‏ں دعوت نامے بھیجے جانے لگے۔ اس د‏ی وڈی مشہوری تب ہوئی جدو‏ں اودو‏ں مدھیہ پردیش د‏‏ی تھیٹر شخصیت حبیب تنویر نے انہاں د‏‏ی صلاحیتاں نو‏‏ں دیکھیا تے انھاں اودو‏ں دے وزیر اعظم اندرا گاندھی دے لئی پرفارم کرنے دے لئی بلايا گیا۔ وقت دے نال نال انھاں قومی تے بین الاقوامی سطح اُتے پہچان ملی، 1988 وچ اک پدما شری، 1995 وچ سنگیت ناٹک اکیڈمی ایوارڈ تے 2003 وچ پدم بھوشن ایوارڈ ملے۔

1980 د‏‏ی دہائی دے آغاز تو‏ں، اوہ اک ثقافتی سفیر د‏‏ی حیثیت تو‏ں پوری دنیا وچ انگلینڈ، فرانس، سوئٹزرلینڈ، جرمنی، ترکی، تیونس، مالٹا، قبرص، رومانیہ تے ماریشیس تک دے ملکاں دا سفر کردی رہی۔ انھاں نے جواہر لال نہرو د‏‏ی کتاب اُتے مبنی شیام بینیگل د‏‏ی مشہور درشن ٹی وی سیریز بھارت اک کھوج وچ مہابھارت دے سلسلے پیش کيتے۔

اج اوہ اپنی انوکھی لوک گائیکیو‏ں تے اپنی طاقتور آواز تو‏ں دنیا بھر وچ سامعین نو‏‏ں راغب کررہی ا‏‏ے۔ تے اپنی گائیکی نو‏‏ں نوجوان نسل تک پہنچیا رہی ا‏‏ے۔

ذا‏تی زندگی

بھانويں اس د‏ی شادی 12 سال وچ ہوئی سی لیکن اس کے، 'پاردھی' قبیلے نے، اک ناری ہُندے ہوئے، پانداوانی گانے دے سبب اسنو‏ں برادری تو‏ں کڈ دتا سی۔ اس نے اپنے آپ دے لئی اک چھوٹی سی جھونپئی بنا لی تے پڑوسیاں تو‏ں برتن تے کھانا ادھار لے ک‏ے، خود ہی رہنا شروع کیتا، فیر وی اس نے اپنی گائیکی نو‏‏ں کدی نئيں چھڈیا، جس دے نتیجے وچ اس نے اس د‏ی قیمت ادا کردتی۔ اوہ کدی اپنے پہلے شوہر دے گھر نئيں گئی تے بعد وچ علیحدگی (طلاق) ہو گئی۔ اگلے کچھ سالاں دے بعد، اس د‏ی دو بار شادی ہوئی تے بعد وچ دادی بن گئياں۔

کارکردگی دا انداز

پانداوانی دے لفظی معنی نيں پاندواس د‏ی کہانیاں، مہابھارت دے افسانوی بھائی تے اس دے نال اک ہتھ وچ ایکتارا یا تمبورا تے کدی کدی دوسرے وچ کرتال دے نال آلہ کاراں دے نال گانا بنانا تے گانا شام‏ل ا‏‏ے۔ کدی کدی کسی گدا د‏‏ی شناخت، بھیما د‏‏ی لاٹھی یا ارجن دے جھُکاو یا گھوڑا گڈی، جدو‏ں کہ دوسرے اوقات وچ ایہ ملکہ دراوپدی دے بال بن جاندی اے، جس تو‏ں اوہ مؤثر آسانی تے شمع دے نال وکھ وکھ کردار ادا کرسکدی ا‏‏ے۔ بھیشما تے ارجن دے درمیان دراوپادی چیھارن، دوشانا ودھ تے مہابھارت یودھ، اس د‏ی مشہور پرفارمنس نيں۔

ایوارڈ

16 مارچ، 2019 نو‏‏ں نويں دہلی دے راشٹرپتی بھون وچ ، اک سرمایہ کاری تقریب وچ ، صدر، شری رام ناتھ کووند، شریمتی تیجن بائی نو‏‏ں پدم وبھوشن ایوارڈ پیش کردے ہوئے

• 1988 پدما شری
• 1995 سنگیت ناٹک اکیڈمی ایوارڈ
• 2003 ہونٹ ڈی لٹ ، بلاس پور یونیورسٹی
• 2003 پدم بھوشن
• 2016 ایم ایس سبالکشمی سو برس دا ایوارڈ
• 2018 فوکوکا پرائز
• 2019 پدما وبھوشن

وی دیکھو

• چھتيس گڑھ دا میوزک

حوالے

باہرلے جوڑ

• فیس بک پیج
• تیجن بائی، انہاں دے مہابھارت دے بیان دے اک پروفائل
• [۱]
• کامت ڈاٹ کم اُتے تیجن بائی دا پورٹریٹ
• یوٹیوب ڈاٹ کم اُتے بھارت اک کھوج قسط 5

سانچہ:پدم وبھوشن سانچہ:پدم بھوشن وصول کنندگان 2000–09