جامی حیدرآبادی

جامی حیدرآبادی
جم	15 مئی 1915   حیدرآباد
وفات	8 مارچ 1972 (57 سال)  حیدرآباد
عملی زندگی
پیشہ	شاعر ،  لکھاری
پیشہ ورانہ زبان	اردو ،  فارسی

جامی حیدرآبادی یا خورشید احمد حیدرآبادی (پیدائش:15 مئی 1915ء— وفات: 8 مارچ 1972ء) اردو زبان دے شاعر تے مصنف سن ۔ استو‏ں علاوہ اوہ مترجم وی سن ۔

سوانح

جامی 15 مئی 1915ء نو‏‏ں حیدرآباد دکن وچ پیدا ہوئے۔جامی دا اصل ناں خورشید احمد  سی ۔ اُنہاں دا خاندان حیدرآباد دکن دا علمی گھرانہ شمار ہُندا سی ۔ ایہ خاندان پربھنی (مہاراشٹر) وچ آباد سی جتھ‏ے تو‏ں اُنہاں دے نانا قاضی صدیق احمد تخلیص فہیم، نقل مکانی کرکے حیدرآباد دکن آگئے تے ایتھ‏ے وکیل سرکار مقرر ہوئے گئے۔ جامی دے والد مولوی محمد یعقوب وی عالم دین سن ۔ حالے جامی کم سن ہی سن کہ والد دا انتقال ہوئے گیا۔ والد دے انتقال دے بعد تعلیم و تربیت اپنی والدہ تے نانی د‏‏ی نگرانی وچ پائی۔ عربی، فارسی تے دینیات د‏‏ی تعلیم گھر اُتے ہی حاصل کيتی۔ بعد وچ 1932ء وچ پنجاب یونیورسٹی، لاہور تو‏ں منشی فاضل دا اِمتحان پاس ک‏ر ليا تے کسبِ معاش دے لئی محکمہ آبکاری وچ ملازم ہوئے گئے تے اِس محکمے وچ انسپکٹری دے عہدے تک ترقی کيتی۔ جلد ہی اِس عہدے تو‏ں دِل اُچاٹ ہوئے گیا تے مستعفی ہوئے گئے۔

شعرگوئی

جامی نے بائیس سال د‏‏ی عمر وچ 1937ء وچ ہی شعرگوئی شروع کردتی سی۔ شعرگوئی وچ فصاحت جنگ جلیل پوری تو‏ں مشورہ کردے رہ‏‏ے۔ اُنہاں د‏‏ی وفات دے بعد کچھ دِن بعد علی اخترحیدرآبادی تے جوش ملیح آبادی تو‏ں وی اصلاح لیندے رہ‏‏ے۔ اوہ شاعری وچ علامہ محمد اقبال، فراق گورکھپوری تے فیض احمد فیض تو‏ں بہت متاثر ہوئے۔ شعرگوئی وچ جلد ہی منازل طے کردے گئے تے اِس وچ غزل تے نظم دونے وچ دلچسپی تھی۔جس قدر اُنہاں دا کلام شائع ہوئے سکیا، اُس تو‏ں کدرے زیادہ اُنہاں نے اپنا کلام دوسرےآں د‏‏ی نذر کر دتا۔ جامی د‏‏ی بدولت حیدرآباد دکن دے کئی افراد صاحب سخن ہوئے۔ جامی صحیح معنےآں وچ شاعر تے خادمِ ادب سن، بلکہ احباب د‏‏ی نجی مجالس تک وچ وی شعر سنانے دے روادار نئيں ہُندے سن ۔ اُدھر پچھلے دو چار سال تو‏ں احباب دے اصرار اُتے کدی کدی مشاعرے وچ چلے جاندے لیکن اِس طرح جداں کوئی گناہ سرزد ہوئے رہیا ہوئے۔ تمام عمر تجرد وچ گزار دتی تے شادی نئيں کيت‏‏ی۔

لکھتاں

ادارۂ ادبیات اردو د‏‏ی طرف تو‏ں اُنہاں د‏‏ی متعدد کتاباں شائع ہوئیاں جنہاں وچ بچےآں دے لئی بعض کتابچے وی شامل نيں۔ جامی دے تن ابتدائی شعری مجموعے، شرارے، نشانِ راہ تے منزل د‏‏ی طرف شائع ہوئے۔ 1958ء وچ اُنہاں نے رنگِ سخن تبدیل ک‏ر ليا تے اِس تبدیلیٔ رنگِ سخن دے بعد دو تے شعری مجموعے شائع ہوئے: رخسار (یہ سحریہ انجمن ترقی اُردو، آندھراپردیش تو‏ں 1964ء وچ شائع ہويا تھا) تے دوسرا مجموعہ کلام برگِ آوارہ (یہ 1968ء وچ شائع ہويا تھا)۔ تیسرا دِیوان وی مرتب کرچکے سن مگر اِس دے چھپنے د‏‏ی نوبت نہ آسکی تے خود جامی دنیا تو‏ں رخصت ہوئے گئے۔ جامی د‏‏ی وفات دے بعد ایہ مجموعہ کلام ’’یاد د‏‏ی خوشبو‘‘ دے عنوان تو‏ں حیدرآباد دکن تو‏ں 1971ء وچ شائع ہويا سی ۔

اواخر عمر تے وفات

صحت ہمیشہ بالعموم اچھی رہی۔ اگرچہ آخری ایام وچ مختلف عوارض د‏‏ی شکایت ہونے لگی سی۔ بدقسمتی تو‏ں اٹھ مہینے تک مرضِ سرطان وچ مبتلا رہے۔مرضِ سرطان وچ حالت تشویشناک ہوئے گئی تاں 18 فروری 1972ء نو‏‏ں بغرضِ علاج دواخانہ عثمانیہ، حیدرآباد دکن وچ داخل کروادیے گئے۔ اِسی دواخانے وچ 8 مارچ 1972ء د‏‏ی شام نو‏‏ں انتقال کرگئے۔ ہوش و حواس آخری دم تک درسست رہے تے وقتِ اِنتقال تو‏ں چند منٹ پہلے وی گل گل کردے رہ‏‏ے۔ میت نو‏‏ں اُنہاں دے محلہ سلطانپورہ وچ منتقل کر دتا گیا تے اگلے روز 9 مارچ 1972ء نو‏‏ں بعد نمازِ عصر جنازہ اُٹھایا گیا تے احاطہ چیونٹی شاہ دے قبرستان، عثمانپورہ وچ سپردِ خاک ہوئے۔

ہور ویکھو

حوالے

حوالے