جنوب مشرقی ایشیا وچ سزائے موت
جنوب مشرقی ایشیا وچ سزائے موت بیش تر ملکاں وچ رائج اے، حالانکہ کچھ تنظیماں انہاں اُتے روک لگانے دے لئی سرگرم نيں۔
انڈونیشیا[سودھو]
انڈونیشیا کئی مجرمین، بالخصوص منشیات دے تاجرین تے دہشت گرداں نوں سزائے موت دے چکيا اے۔ انہاں وچوں کچھ انڈونیشیائی ہی سن، جدوں کہ کچھ غیر ملکی افراد وی سن ۔[۱]
ملائیشیا[سودھو]
ملائیشیا وچ کِسے مقدمے دی سماعت دے لئی دو قانون چنے جا سکدے نيں۔ انہاں وچ اک ایتھے دا ملکی قانون اے تے اک شرعی قانون اے۔ ملائیشیا وچ سزائے موت دے لئی پھانسی دتی جاندی اے۔ ملک وچ کِسے قانون شکنی دے مرتکب دی جانب توں قتل دے لئی دھماکو اصلٰحہ دا استعمال کیتا جانا یا ايسے طرح دی حرکت دا گرفتاری یا قانونی حراست توں بچنے دے لئی ہونا ملزم نوں سزائے موت تک پہنچانے دا کم کر سکدی اے۔[۱]
سنگاپور[سودھو]
سنگاپور وچ منشیات دے لئی سزائے موت دا قانونی جواز موجود اے۔ اُتے کِسے وی شخص نوں سزائے موت اس وقت نئيں دتی جا سکدی اے جدوں ضبط منشیات دی مقدار 20 گرام توں کم ہوئے تے اس شخص نوں منشیات دے کاروبار توں بری الذمہ ثابت کیتا جا سکدا ہوئے۔ ملک وچ اک ضابطہ اے جس دے تحت سزائے موت اُتے عمل آوری پھانسی دے کے انجام دتی جا سکدی اے۔ ایہ ضابطہ تعزیرات دی دفعہ 316 وچ کہیا گیا گیا اے کہ[۱]:
| ” | جب کِسے شخص نوں سزائے موت دتی جائے، تاں ایہ سزا اس طرح انجام دتی جائے کہ اوہ گردن توں لٹکایا جائے جدوں تک کہ اوہ مر نہ جائے مگر افشا نئيں ہوئے گا کہ اوہ مقام یا وقت کدوں ہوئے گا جدوں ایہ سزا اُتے عمل آوری ہوئے گی۔ | “ |
تھائی لینڈ[سودھو]
تھائی لینڈ وچ سزائے موت دی اپنی اک لمبی تریخ اے کیوں کہ ملک وچ ملوکیت اج وی رائج اے۔ سابق وچ رتن کوسین دے دور وچ تھائی لینڈ “تین مہراں دے قانون” دے تحت سی ۔ ایہ نظام دا ضابطہ 1805ء وچ انجام پایا جدوں راما اول دے دور حکومت وچ ملوکیت تمام اختیارات رکھدی سی۔ 1932ء دے انقلاب دی وجہ توں تھائی لینڈ دستوری ملوکیت وچ تبدیل ہويا۔ تن مہراں دے قانون دے تحت 21 مختلف قسم دی سزائے موت تسلیم شدہ سن؛ جداں کہ غداری دے الزام وچ سزائے موت پانے والےآں نوں تیل وچ گیلا کیتے گئے کپڑے وچ لپٹایا جاندا سی تے اس دے بعد انہاں نوں جلایا جاندا سی ۔ بعد دے دوراں وچ سزائے موت دے طریقےآں وچ کئی تبدیلیاں دیکھی گئیاں نيں؛ مثلًا 1938ء وچ مجرمین نوں واحد خودکار رائفل توں نشانہ بنایا جاندا سی، 2001ء وچ پنج مجرمین نوں گولی بار دستے دی جانب توں سرعام سزا دتی گئی، اُتے بالآخر 2003ء وچ زہریلے انجکشن نوں سزائے موت دا سرکاری طریقہ تسلیم کیتا گیا اے۔[۱]
ویت ناں[سودھو]
ویت ناں دی تعزیرات وچ کِسے دور وچ کئی جرائم نوں سزائے موت دا مستحق تسلیم کیتا جاندا سی ۔ اُتے 2009ء دی ترمیم دے بعد ایہ لسٹ 22 جرائم تک محدود اے۔ ملک دا ضابطہ 29 جرائم دا جائزہ لیندا اے جتھے تعزیرات دی دفعات دے تحت سزائے موت طے دی جا سکدی اے۔ پہلے پہل سزا دے لئی گولی بار دستےآں نوں بروئے کار لیایا جاندا سی، جسنوں بعد وچ زہریلے انجکشن توں بدل دتا گیا سی جدوں مجرمانہ فیصلےآں دی تعمیل دے قانون (Law on Execution of Criminal Judgments) دی دفعہ 59 (1) نوں قومی اسمبلی دی جانب توں نومبر 2011ء وچ بدل دتا گیا سی ۔ نومبر 2015ء وچ ست جرائم دے تحت سزائے موت دے نفاذ نوں ہٹا دتا گیا جداں کہ؛ دشمن دے اگے سپردگی، نظم دی مخالفت، قومی صیاندی اہمیت دے حامل منصوبےآں دی تباہی، ڈکيتی، منشیات دا پاس رکھنا، منشیات لینا تے جعلی اغذیہ دی تیاری تے انہاں دی فرخت۔[۱]
میانمار[سودھو]
میانمار وچ کئی قانونی ترامیم سزائے موت نال تعلق رکھدی نيں۔ 1993ء وچ منشیات دی تجارت نوں سزائے موت دے دائرے وچ شامل کیتا۔ 2005ء وچ انسانی تجارت نوں اس وچ شامل کیتا گیا۔ سزائے موت نوں ملک دے 2008ء دے میانمار دے دستور دی دفعات 353 تے 373 وچ سمجھایا گیا اے۔ اس دی رو توں کِسے شخص نوں زندگی توں محروم نئيں کیتا جا سکدا سوائے اس قانون دی عمل آوری دی صورت وچ جو جرم دے ارتکاب دے وقت نافذ ہوئے۔ مگر ایہ قانون دستور دی دفعہ 382 دی وجہ توں کم زور ہوئے چکی اے جو ایسی قانون سازی دی اجازت دیندی اے بنیادی حقوق نوں کچھ حالات وچ ہٹا دے دتے جان۔ میانمار وچ دہشت گردی توں متعلقہ جرائم سزائے موت دے دائرے وچ نئيں آندے کیوں کہ حکومت دہشت گردی نوں غداری سمجھدی اے، جس دی سزا موت اے۔[۱]
برونائی دار السلام[سودھو]
برونائی دار السلام دے قانون وچ سزائے موت دا ذکر موجود اے۔ اُتے جدید دور وچ اس اُتے عمل آوری نئيں ہوئے رہی اے۔ برونائی دار السلام وچ آخری سزائے موت 1957ء وچ دتی گئی سی۔[۱]
لاؤس[سودھو]
لاؤس دے قانون وچ سزائے موت دا ذکر موجود اے۔ اُتے جدید دور وچ اس اُتے عمل آوری نئيں ہوئے رہی اے۔ لاؤس وچ آخری سزائے موت 1989ء وچ دتی گئی سی۔[۱]
فلپائن[سودھو]
فلپائن دے قانون توں سزائے موت دی گنجائش ہٹا دتی گئی اے۔ اس ملک دی تریخ وچ سزائے موت کئی ترامیم دے مرحلےآں توں گزر چکی اے۔ ایہ ترامیم دا آغاز 1946ء توں شروع ہويا ایہ سلسلہ 1986ء تک جاری رہیا۔ ملک وچ موت برقی کرسی توں دتی جاندی سی، جو قتل، آبروریزی تے غداری جداں جرائم دے ثابت ہونے اُتے انجام پاندی سی۔ 1987ء دے دستور سزائے موت ممنوع قرار دتی گئی۔ اُتے ایہ گنجائش رکھی گئی کہ کانگریس دی سنگین جرائم دے انسداد دے لئی بازمامور کر سکدی اے۔ اس توں ایہ گل آشکارا ہُندی اے کہ سزائے موت ہن وی قابل نفاذ اے جدوں تک کہ اوہ سنگین جرائم دی تعریف وچ آ سکدی اے۔ 2006ء تک کوئی سزائے موت نوں قانونِ جمہوریہ نمبر 9346 دے تحت صدر جمہوریہ دی دستخط توں معطل کیتا جاندا سی، جو اس وقت گلوریا ماکاپاگل ارویو سن ۔ بالآخر، صدر جمہوریہ نے کئی قیدیاں نوں اپنے صدارتی دور وچ معاف کر دتے تے قلپائن قانون توں سزائے موت دی گنجائش ہٹا دتی گئی۔[۱]
کمبوڈیا[سودھو]
کمبوڈیا دے قانون توں سزائے موت دی گنجائش ہٹا دتی گئی اے۔[۱]
ہور ویکھو[سودھو]
- سزائے موت
- جنوبی ایشیا وچ سزائے موت
- انڈونیشیا وچ سزائے موت
- ملائیشیا وچ سزائے موت
- سنگاپور وچ سزائے موت
- تھائی لینڈ وچ سزائے موت
- ویت ناں وچ سزائے موت
- میانمار وچ سزائے موت
- برونائی دار السلام وچ سزائے موت
- لاؤس وچ سزائے موت
- فلپائن وچ سزائے موت
- کمبوڈیا وچ سزائے موت