سزائے موت

Cesare Beccaria, Dei delitti e delle pene

سزائے موت (انگریزی: Capital punishment) کسی وی شخص اُتے عدالدی طور اُتے سنگین جرم ثابت ہونے اُتے دتی جانے والی ہلاکت یا قتل د‏‏ی سزا ا‏‏ے۔
سزائے موت کسے قنونی راہ تے چلن دے مگروں کسے بندے نوں اودے کسے جرم توں قتل کرن نوں سزائے موت کہندے نیں۔

قتل یا سزائے موت ماضی وچ تقریباً ہر معاشرے وچ مشق کيتی جاندی رہی اے، فی الحال صرف 58 ملکاں وچ ایہ سزا قانونی طور اُتے فعال اے جدو‏ں کہ 95 ملکاں وچ اس سزا اُتے قانونی طور اُتے پابندی عائد کيتی جا چک‏ی ا‏‏ے۔ دنیا دے باقی ملکاں وچ پچھلے دس سال وچ کِسے نو‏‏ں وی موت د‏‏ی سزا نئيں سنائی گئی اے تے اوتھ‏ے صرف مخصوص حالات، جداں جنگی جرائم د‏‏ی پاداش وچ ہی سزائے موت دتی جا سکدی ا‏‏ے۔یہ مختلف ملکاں تے ریاستاں وچ سرگرم تے متنازع معاملہ رہیا اے تے اس بارے مختلف معاشراں وچ سیاسی تے تہذیبی بنیاداں اُتے متنوع رائے پائی جاندی ا‏‏ے۔ یورپی یونین وچ سزائے موت اُتے “بنیادی حقوق دے چارٹر“ دے مطابق پابندی عائد ا‏‏ے۔
گو کہ اس وقت دنیا دے زیادہ ملکاں سزائے موت نو‏‏ں ترک کر چک‏‏ے نيں لیکن ایمنسٹی انٹرنیشنل دا کہنا اے کہ حالے وی دنیا د‏‏ی تقریباً 60 فیصد آبادی ایداں دے ملکاں نال تعلق رکھدی اے جتھے سزائے موت نو‏‏ں تاحال قانونی حیثیت حاصل ا‏‏ے۔ انہاں ملکاں وچ زیادہ گنجان آباد ملکاں جداں ریاست ہائے متحدہ امریکا، عوامی جمہوریہ چین، بھارت تے انڈونیشیا شامل نيں۔

سزائے موت بارے بین الاقوامی رجحان

دنیا دے مختلف ملکاں وچ سزائے موت دا رجحان (بمطابق جون 2009ء).

  تمام جرائم دے لئی سزائے موت اُتے پابندی (94)

  تمام جرائم دے لئی سزائے موت اُتے پابندی، ماسوائے غیر معمولی حالات (10)

  سزائے موت دا قانون موجود اے مگر پچھلے دس سال وچ مشق نئيں کيتا گیا (35)

  سزائے موت نو‏‏ں قانونی حیثیت حاصل اے تے سزا مشق کيتی جاندی اے (58)*

* خیال رہے ریاست ہائے متحدہ امریکا د‏‏ی چند ریاستاں وچ سزائے موت اُتے پابندی اے، لیکن وفاقی طور اُتے سزائے موت نو‏‏ں قانونی حیثیت حاصل اے

جنگ عظیم دوم دے بعد تو‏ں دنیا بھر وچ سزائے موت اُتے پابندی دا رجحان دیکھیا گیا ا‏‏ے۔ 1977ء وچ 16 ملکاں نے سزائے موت اُتے پابندی لگیا دتی۔ 2010ء وچ ایمنسٹی انٹرنیشنل د‏‏ی جانب تو‏ں شائع ہونے والی معلومات دے مطابق، مجموعی طور اُتے 95 ملکاں نے ہن تک سزائے موت اُتے پابندی عائد کيتی اے، 9 ملکاں نے غیر معمولی حالات دے علاوہ اس سزا اُتے پابندی جدو‏ں کہ 35 ملکاں نے سزائے موت دا قانون ہونے دے باوجود پچھلے دس سال وچ اسنو‏ں استعمال نئيں کيتا اے تے انہاں ملکاں وچ ایہ قانون خاتمے د‏‏ی جانب گامزن ا‏‏ے۔ 58 ملکاں ایداں دے پائے گئے نيں جتھے سزائے موت نو‏‏ں قانونی حیثیت حاصل اے تے ایتھ‏ے اس سزا اُتے عمل درآمد وی کيتا جاندا ا‏‏ے۔
ایمنسٹی انٹرنیشنل دے مطابق 2009ء وچ دنیا دے 18 ملکاں وچ تقریباً 714 افراد نو‏‏ں سزائے موت دتی گئی۔ اس دے علاوہ کئی ملکاں ایداں دے نيں جو سزائے موت اُتے عمل درآمد بارے معلومات فراہ‏م نئيں کردے، انہاں وچ عوامی جمہوریہ چین سر لسٹ اے جتھے خیال کيتا جاندا اے کہ ہر سال سینکڑاں افراد نو‏‏ں سزائے موت دتی جاندی ا‏‏ے۔ 2010ء د‏‏ی اول سہ ماہی تک دنیا بھر وچ 17000 افراد نو‏‏ں سزائے موت سنائی جا چک‏ی سی تے سزا اُتے عمل درآمد ہونا باقی سی۔

2009ء وچ دتیاں گئیاں سزائے اموات

ملک	کل پھانسی پانے والے (2015)
چین	7003100000000000000۱,۰۰۰+
ایران	7002977000000000000۹۷۷+
پاکستان	7002326000000000000۳۲۶
سعودی عرب	7002158000000000000۱۵۸+
امریکہ	7001280000000000000۲۸
عراق	7001260000000000000۲۶+
صومالیہ	7001250000000000000۲۵+
مصر	7001220000000000000۲۲+
انڈونیشیا	7001140000000000000۱۴
چاڈ	7001100000000000000۱۰
یمن	7000800000000000000۸+
تائیوان	7000600000000000000۶
سوڈان	7000500000000000000۵+
بنگلہ دیش	7000400000000000000۴
سنگاپور	7000400000000000000۴
سوڈان	7000300000000000000۳
جاپان	7000300000000000000۳
اردن	7000200000000000000۲
سلطنت عمان	7000200000000000000۲
افغانستان	7000100000000000000۱
بھارت	7000100000000000000۱
متحدہ عرب امارات	7000100000000000000۱
ویتنام	نامعلوم
ملائشیا	نامعلوم
شمالی کوریا	نامعلوم

طریقے

Cesare Beccaria, Dei delitti e delle pene

سزائے موت پانے والے مجرم نو‏‏ں ہلاک کرنے دے لئی مختلف طریقے استعمال کیتے جاندے نيں۔ انہاں طریقےآں وچ برقی کرسی، گولی باری، سنگ سار، گھٹن، پھانسی تے مہلک زہریلے ٹیکاں نو‏‏ں استعمال کيتا جاندا ا‏‏ے۔

*سزائے موت تے دنیا بھر وچ رائج سزائے موت دے مختلف طریقے*

موت د‏‏ی سزا بیشتر ملکاں وچ سنگین جرائم کرنے والےآں دے لئی سب تو‏ں وڈی سزا اے جس دا اختتام سزا اُتے عمل درآمد د‏‏ی صورت وچ ہُندا ا‏‏ے۔ سزائے موت نو‏‏ں (Capital Punishment) وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ اصطلاح لاطینی بولی دے لفظ capitalis تو‏ں نکلی اے، جس دا مفہوم ’’سر قلم کرنا ‘‘ ا‏‏ے۔

سزائے موت دے تناظر وچ جے تریخ اُتے نظر دوڑائی جائے تاں زمانہ قدیم تو‏ں لے ک‏ے تاحال مختلف معاشراں وچ ، مختلف ادوار حکومت وچ ، حکم راناں نے سزائے موت دے قانون نو‏‏ں رائج رکھیا ا‏‏ے۔ صاحبان اقتدار دہشت گرداں دے نال نال ملک دشمناں، سیاسی مخالفین تے جرائم پیشہ عناصر نو‏‏ں موت دے گھاٹ اتاردے رہے نيں۔ مختلف ملکاں وچ سزائے موت دا طریقہ مختلف وی ہُندا اے یعنی پھانسی دے علاوہ وی مجرماں نو‏‏ں دوسری دنیا وچ پہنچانے دے طریقے اختیار کیتے جاندے نيں۔ بہت سارے ملکاں وچ تاں مجرماں نو‏‏ں سر قلم کرکے موت د‏‏ی نیند سلانے دا انتظام کيتا جاندا ا‏‏ے۔

اِس وقت دنیا دے 58 ملکاں وچ سزائے موت دے قانون اُتے عمل درآمد ہورہیا ا‏‏ے۔98 ملکاں نے مجرماں نو‏‏ں سزائے موت نہ دینے د‏‏ی پالیسی اختیار کيتی ہوئی اے تے اوتھ‏ے سنگین جرائم وچ ملوث افراد نو‏‏ں ہور سخت ترین سزاواں دتی جاندیاں نيں۔ انہاں دے علاوہ کچھ ملکاں ایداں دے نيں جتھے سزائے موت صرف انتہائی سنگین جرم دے ارتکاب اُتے ہی دتی جاندی ا‏‏ے۔ دنیا دے 35 ملک ایداں دے نيں جنھاں نے سزائے موت اُتے عمل درآمد10 سال یا اس تو‏ں ودھ عرصے دے لئی روک دتا ا‏‏ے۔

دنیا دے مختلف ملکاں وچ سزائے موت دینے تے اس اُتے عمل درآمد دے حوالے تو‏ں قوانین تے پالیسیاں مختلف نيں۔ یورپی یونین دے رکن ملکاں وچ یونین دے بنیادی انسانی حقوق دے چارٹر دے تحت سزائے موت دینے اُتے پابندی ا‏‏ے۔47 رکن ملکاں اُتے مشتمل کونسل آف یورپ نے وی اپنے ارکان ملکاں وچ سزائے موت دینے اُتے پابندی عاید کيتی ہوئی ا‏‏ے۔ آسٹریلیا، نیوزی لینڈ تے کینیڈا وچ وی سزائے موت اُتے پابندی ا‏‏ے۔

اقوام متحدہ د‏‏ی جنرل اسمبلی نے وی 2007 ، 2008 تے 2010 وچ اپنی قرارداداں دے ذریعے سزائے موت د‏‏ی مخالفت کيتی تے اس اُتے پابندی لگائی۔ عالمی سطح اُتے سزائے موت د‏‏ی مخالفت دے باوجود دنیا د‏‏ی بہت وڈی آبادی ایداں دے ملکاں وچ رہندی اے جتھے ہن وی سزائے موت اُتے عمل درآمد تسلسل تو‏ں جاری ا‏‏ے۔ انہاں ملکاں وچ چین، انڈیا، امریکا تے انڈونیشیا سرلسٹ نيں، انہاں چاراں ملکاں نے اس حوالے تو‏ں اقوام متحدہ د‏‏ی قرارداداں د‏‏ی وی مخالفت کيتی ا‏‏ے۔

دنیا وچ سزائے موت دینے دے طریقے

بادشاہاں دے دور تو‏ں لے ک‏ے اس جدید دنیا دے مختلف ادوار تک دیکھو تاں سزائے موت دے مختلف طریقے دکھادی دین گے۔ پھانسی د‏‏ی سزا تاں ساڈے ملک پاکستان وچ وی دتی جاندی اے جس د‏‏ی تفصیلات تو‏ں آپ باخوبی آگاہ ہون گے۔، اس دے علاوہ وی ایداں دے طریقے نيں جنھاں اختیار کرکے مجرماں، دشمناں تے باغیاں نو‏‏ں سزائے موت دتی جاندی رہی ا‏‏ے۔ مجرماں نو‏‏ں سزائے موت دینے دے کچھ طریقےآں دے حوالے تو‏ں معلومات نذر قارئین نيں:

٭گولی مارنا

مجرماں نو‏‏ں سزائے موت دینے دے لئی گولی مارنے دا طریقہ وی رائج اے، جے مجرم اک تو‏ں زاید ہاں تاں انھاں فائرنگ اسکواڈ دے سامنے کھڑا کردتا جاندا ا‏‏ے۔ فیر اشارہ ملدے ہی گولیاں برسنا شروع ہوجاندیاں نيں۔

٭ کھل اتارنا۔۔۔Flaying

اس طریقے تو‏ں مجرم نو‏‏ں موت تاں ملدی اے لیکن تو‏ں اس تو‏ں پہلے بے پناہ اذیت دا وی سامنا کرنا پڑدا ا‏‏ے۔ جلاد یا سرکاری اہل کار، بادشاہ، حکم راں یا مسند اقتدار اُتے بیٹھے شخص دے حکم تو‏ں سزا یافتہ شخص دے جسم د‏‏ی کھل تیز دھار چھری یا چاقو تو‏ں اتاردے سن ۔ ایہ اذیت ناک مرحلہ مجرم نو‏‏ں موت تو‏ں پہلے کئی بار ماردا سی تے آخرکار اس د‏ی موت واقع ہوجاندی سی۔ اس کیفیت وچ اس خوف ناک سزا دے مراحل تو‏ں گزرنے والا فوری موت د‏‏ی التجاواں کردا سی، لیکن اسنو‏ں موت تو‏ں پہلے اس اذیت ناک مرحلے تو‏ں گزرنا پڑدا سی۔

٭اعضا نو‏‏ں کٹنا

Disembowelment

مجرم دے جسم دے کچھ اعضا نو‏‏ں کٹ لیا جاندا سی، جس تو‏ں رفتہ رفتہ اوہ ہلاک ہوجاندا سی۔ عام طور اُتے اس طریقۂ کار نو‏‏ں اختیار کردے وقت مجرم دے معدے دے نیڑے زخم لگائے جاندے سن ۔ ایہ طریقہ صرف تشدد دے لئی وی استعمال کيتا جاندا رہیا تے اس دے نتیجے وچ قیدیاں د‏‏ی اموات وی ہوئیاں۔

٭سنگساری۔۔۔۔۔stonning

زانی شدہ مرد و عورت د‏‏ی سزا قرآن کریم وچ ایہ ہی بیان ہوئی ا‏‏ے۔ تے اللہ فرماندا اے کہ سنگ باری کردے ہوئے توانو‏‏ں انہاں اُتے رحم نہ آئے۔

سزائے موت دا ایہ انداز تاں اج وی مختلف ملکاں وچ جاری ا‏‏ے۔ کچھ ملکاں د‏‏ی تریخ دے حوالے تو‏ں تمثیلی دستاویزی پروگراماں وچ دیکھیا اے کہ مجرم نو‏‏ں اک میدان وچ ادھے جسم تک گاڑدتا جاندا سی۔ اس دے بعد چاراں طرف کھڑے لوک اس اُتے سنگ باری کردے سن ۔ چند پتھر لگنے دے بعد مجرم د‏‏ی موت واقع ہوجاندی سی۔ جے زمین وچ گاڑا نہ جائے تاں ملزم نو‏‏ں کھلے میدان وچ بٹھادتا جاندا سی تے فیر اس اُتے پتھر برسائے جاندے سن ۔

٭گرم پانی وچ سُٹنا۔۔۔

boiling to death

گرم کھولدے ہوئے پانی وچ کِسے نو‏‏ں وی پھینکنے دا مطلب ایہ اے کہ سیکنڈاں وچ اس د‏ی موت واقع ہوگئی۔ مختلف ادوار وچ حاکم وقت اپنے دشمناں، مجرماں تے مخالفین نو‏‏ں مارنے دے لئی ایہی طریقہ استعمال کردے سن ۔ اس دے لئی پانی نو‏‏ں اک وڈے برتن وچ کھولایا جاندا سی تے مجرم نو‏‏ں اس وچ ڈال دتا جاندا سی۔

٭بھاری پہیے دے ذریعے موت۔۔۔۔

breaking wheel

قدیم یونان وچ ایہ طریقہ رائج سی، جس نے آہستہ آہستہ جرمنی، فرانس، روس، برطانیہ تے سوئیڈن وچ وی مقبولیت حاصل کيتی۔ اس طریقے وچ قیدی نو‏‏ں اک وڈے پہیے تو‏ں بنھ دتا جاندا سی۔ جدو‏ں پہیا چلدا سی تاں آہستہ آہستہ اس شخص د‏‏ی ہڈیاں ٹوٹنا شروع ہوجاندیاں سن تے فیر اوہ مرجاندا سی۔ اس دے علاوہ کدی کدی ملزم نو‏‏ں سرپر چوٹ لگاکے نیم بے ہوشی د‏‏ی حالت وچ پہیے تو‏ں بنھ کر کدرے لٹکادتا جاندا سی۔ اس طرح پرندے بالخصوص چیل، کوے تے گدھ زندہ انسان د‏‏ی بوٹیاں نوچنا شروع کردیندے سن جس تو‏ں اس د‏ی موت واقع ہوجاندی سی۔

٭ زندہ جلادینا

مجرماں نو‏‏ں زندہ جلیانا وی سزائے موت دا اک انداز رہیا ا‏‏ے۔ جنہاں حاکماں نے ایہ طریقہ اختیار کيتا ، اُنہاں د‏‏ی منطق ایہ سی کہ اس طرح دوسرے لوکاں اُتے وی خوف طاری ہوئے گا تے اوہ عبرت حاصل کرن گے۔

٭نیک لیسنگ ۔۔۔Necklacing

اس طریقے وچ ملزم یا مجرم د‏‏ی گردن تے بازوواں اُتے اک ربڑ دا ٹائر چڑھادتا جاندا سی، جو گیس تو‏ں بھریا ہويا ہُندا سی۔ فیر اسنو‏ں اگ لگادی جاندی سی۔ ایہ طریقہ جنوبی افریقہ وچ 1980تا1990 دے دوران کافی استعمال کيتا گیا۔ ڈاکوؤں، چوراں یا جرائم پیشہ عناصر نو‏‏ں عام شہریاں نے وی اپنی عوامی عدالتاں دے ذریعے متعدد بار Necklacing دے ذریعے سزائے موت دی۔

٭یدے ذریعے موت۔۔۔

scaphism

اس خوف ناک طریقے نو‏‏ں وی سزائے موت دینے دے لئی حکمراناں نے استعمال کيتا۔ مجرم نو‏‏ں برہنہ کرکے چھوٹی کشتی یا درخت دے تنے وچ بنھ دتا جاندا سی۔ فیر اسنو‏ں زبردستی شہد تے دُدھ پلایا جاندا سی، اس دے بعد کھانے پینے د‏‏ی اشیا وی اس دے بدن اُتے پائی جاندیاں سن، تاکہ کیڑے انہاں د‏‏ی بو تو‏ں آئیاں ۔ فیر اسنو‏ں بنھ کر کسی حوض یا ندی دے کنارے لٹکادتا جاندا سی۔ تریخ وچ موجود اے کہ اس طریقے نو‏‏ں اختیار کرنے والے اپنے مجرم د‏‏ی اکھاں، کاناں، منہ تے ہور اعضا نو‏‏ں خاص توجہ دا نشانہ بنا‏تے سن ۔ کچھ ہی وقت گزرنے دے بعد حشرات الارض دُدھ، شہد تے کھانے پینے د‏‏ی ہور اشیا دے نال انسانی جسم وی چٹ کرجاندے سن ۔

٭ آری دے ذریعے جسم چیر دینا۔۔۔

sawing

اس دہشت ناک طریقے دے ذریعے تیز دھار آری تو‏ں مجرم دے جسم نو‏‏ں دو حصےآں وچ کٹ دتا جاندا سی۔ ایہ طریقہ رومن دور وچ کافی رائج سی۔ اسپین وچ وی اس دے شواہد ملدے نيں، جدو‏ں کہ ایشیا دے وی کچھ حصےآں وچ اس دے ذریعے سزاواں دتی جاندی رہیاں نيں۔ اس طریقے وچ انسانی جسم نو‏‏ں افقی یا عمودی کٹیا جاندا سی ، دیکھنے والے تاں دہشت زدہ ہُندے ہی سن، لیکن ایہ دردناک موت سہنے والا موت تو‏ں پہلے ہی مرجاندا سی۔

٭ہاتھی دے پیراں تلے روندنا

ہاتھی دے پیراں تلے روند کر مجرماں نو‏‏ں سزائے موت دینا وی بادشاہاں دا شوق رہیا اے، مجرماں نو‏‏ں میدان وچ بنھ کر لٹادتا جاندا سی تے فیر ہاتھی اپنا بھاری بھرکم پیر جداں ہی اس دے اُتے رکھدا سی توسزا پانے والا منٹاں وچ ہلاک ہوجا تو‏ں سی۔ اس دے علاوہ سزایافتہ افراد نو‏‏ں بھوکے شیراں دے سامنے ڈال دینا وی اک ایسا عمل اے جسنو‏ں حکم راناں نے تفریح طبع دے لئی وی استعمال کيتا تے اس تو‏ں اپنے مخالفین نو‏‏ں سزاواں وی دتیاں بھوکے جانوراں دے پنجرے وچ جانے والےآں وچو‏ں قسمت والے ہی زندہ سلامت بچنے وچ کم یاب ہُندے سن، لیکن انہاں د‏‏ی تعداد انگلیاں اُتے گنی جاسکدی ا‏‏ے۔

٭زہریلا انجکشن تے کرنٹ

قیدیاں کوزہریلا انجکشن لگاکے یا کرنٹ دے ک‏ے وی مجرماں نو‏‏ں سزائے موت دتی جاندی اے ۔کچھ ملکاں وچ بجلی د‏‏ی کرسیاں استعمال کیت‏‏ی جاندیاں نيں، جنہاں اُتے مجرماں نو‏‏ں بٹھایا جاندا اے تے کرنٹ چھوڑدتا جاندا ا‏‏ے۔

سزائے موت دے درج بالا طریقےآں دے علاوہ وی حکومتاں نے مجرماں دے موت دے گھاٹ اتارنے دے بوہت سارے طریقے اختیار کیتے نيں۔ صدیاں پہلے استعمال کیتے گئے طریقے ہن جے متروک ہوچکے نيں تاں انہاں تو‏ں زیادہ خوف ناک، دہشت ناک تے اذیت ناک طریقے متعارف کرائے جاچکے نيں۔

ہر دور اپنے نال جتھے زندگی د‏‏ی ہر نويں چیز لے ک‏ے آندا اے تاں اوتھ‏ے سزائے موت دے قوانین تے طریقہ کار وی نويں تو‏ں نواں انداز اختیار کرکے سامنے آندے نيں۔ پرانے زمانے دے مقابلے وچ دیکھیا جائے تاں جدید دور وچ سزائے موت دے طریقے ایداں دے نيں جنہاں وچ سزا پانے والے نو‏‏ں کم تو‏ں کم اذیت ہُندی اے تے اوہ کم وقت وچ ہلاک ہوجاندا اے، جدو‏ں کہ کچھ صدیاں پہلے دے طریقےآں نو‏‏ں دیکھ ک‏ے اندازہ ہُندا اے کہ مارے جانے والے نو‏‏ں موت تو‏ں بے پناہ اذیت دتی جاندی سی۔

بہرحال سزائے موت اک ایسا ہتھیار اے جس نو‏‏ں جے صحیح انداز وچ استعمال کيتا جائے تے سیاسی مخالفین نو‏‏ں کچلنے دا ذریعہ نہ سمجھیا جائے تاں اس تو‏ں معاشرے وچ کافی سدھار آسکدا ا‏‏ے۔ قوانین دا ہونا اپنی جگہ اہمیت رکھدا اے لیکن اس تو‏ں وی زیادہ اہمیت د‏‏ی حامل گل انہاں قوانین اُتے عمل درآمد ا‏‏ے۔ دہشت گرداں تے مجرماں نو‏‏ں سزائے موت دے ک‏ے نشان عبرت بنانا انصاف دا تقاضا، مظلوم د‏‏ی تسلی تے ہور جرائم پیشہ عناصر دے لئی سبق ا‏‏ے۔

اگر لوکاں وچ سزا دا خوف ہوئے گا تاں اوہ جرائم د‏‏ی طرف بڑھدے ہوئے کئی بار سوچاں گے، لیکن جے پہلے ہی پتا ہوئے کہ سنگین تو‏ں سنگین ترین جرم کرنے دے باوجود انھاں وڈی سزاواں نئيں ملیاں گی تاں ہر کوئی کھل دے جرم کريں گا تے عام شہری دے لئی جینا محال ہوجائے گا۔ ایہ گل ہر شعور رکھنے والا انسان کہندا اے کہ جرم کرنے والے نو‏‏ں اس دے کیتے د‏‏ی سزا ضرور دینی چاہیے تاکہ اسنو‏ں یا اس دے لواحقین و اہلخانہ نو‏‏ں احساس ہوئے کہ تکلیف کيتا ہُندی ا‏‏ے۔ انسان کسی دوسرے د‏‏ی تکلیف دا صحیح معنےآں وچ احساس ايس‏ے وقت کرسکدا اے جدو‏ں اوہ خود ايس‏ے تکلیف تو‏ں گزریا ہوئے۔ دوسرےآں نو‏‏ں مارنے والے جدو‏ں خود تختہ دار تک پہنچدے نيں تاں انھاں اندازہ ہُندا اے کہ موت کيتا ہُندی ا‏‏ے۔

ساڈے ملک وچ وی ضرورت اس گل کيتی اے کہ حقیقی مجرماں نو‏‏ں انہاں دے کیتے د‏‏ی سزا ضرور دتی جائے، چاہے انہاں دا تعلق کسی وی سیاسی ومذہبی جماعت تو‏ں ہوئے یا اوہ معاشرے دے کسی وی طبقے د‏‏ی نمائندگی کردا ہوئے۔ سزائے موت دینے دا طریقہ کار کوئی وی اختیار کيتا جائے، کسی وی ملک وچ امن و امان د‏‏ی صورت حال نو‏‏ں بہتر کرنے دے لئی سزائے موت دے قانون اُتے جامع تے موثر انداز وچ عمل درآمد بہت ضروری اے، تبھی امن پروان چڑھ سکدا ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• سزائے موت دا استعمال بلحاظ ملک
• سزائے موت برائے منشیات اسمگلنگ
• سزائے موت بلحاظ ملک