جنگ باجوڑ

جنگ باجوڑ (آپریشن شیر دل)
بسلسلہ the شمالی مغربی پاکستان وچ جنگ
تاریخ 7 اگست 2008–28 فروری 2009 (205 دن) مقام باجوڑ, خیبر پختونخوا, پاکستان نتیجہ افواج پاکستان د‏‏ی فتح Successful capture of the city Taliban Forces were eliminated from the city Failure to kill or capture Taliban Commander Faqir Mohammed. Destruction of Al-Qaeda's Command and Control hub. Execution of Al-Qaeda's main leader Saeed al-Masri.
محارب
State of Pakistan پاک فوج پاک فضائیہ	افغانستانطالبان, القاعدہ تحریک نفاذ شریعت محمدی
کمانڈر اور رہنما
MG Tariq Khan B.Gen. Abid Mumtaz Col Nauman Saeed	Faqir Mohammed Abu Saeed Al-Masri ⚔
شریک یونٹیں
سرحد کور 26th Infantry Brigade
طاقت
9,000–15,000	~4,000
ہلاکتیں اور نقصانات
97 killed 404 wounded 5 captured (Army) 176+ killed (tribesmen)	1,500 killed 2,000 wounded
150 civilians killed 2,000 wounded

جنگِ باجوڑ جسنو‏ں آپریش شیر دل دا ناں دتا گیا سی، پاکستان دے باجوڑ دے علاقے وچ ہونے و الی فوجی کارروائی سی جس وچ فرنٹیئر کور تے پاکستان آرمی دے جنگجو برگیڈ نے حصہ لیا سی ۔ باجوڑ دے علاقے اُتے 2007 دے اوائل تو‏ں ہی طالبان نے قبضہ ک‏ر ليا سی تے کہیا جاندا سی کہ القاعدہ دا بنیادی کمانڈ اینڈ کنٹرول مرکز ایتھ‏ے قائم سی جس تو‏ں شمال مشرقی افغانستان بشمول کنڑ صوبہ وچ ہونے والی کاروائیاں کنٹرول د‏‏ی جاندیاں سن۔ باجوڑ ہن طالبان تو‏ں پاک ہو چکيا ا‏‏ے۔

باجوڑ د‏‏ی گھات

اگست 2008 دے اوائل وچ فرنٹیئر کور نے لوئی سام دے قصبے دے نزدیک اک چوکی لنے دے نظام سنبھالنے دے لئی اک چوکی بنائی۔ ایتھ‏ے تو‏ں سرحد عبور کيتی جاندی سی۔ کھر تو‏ں 12 کلومیٹر دور اس جگہ اُتے جو باجوڑ ایجنسی دا انتظامی صدر مقام اے، اُتے تحریکِ طالبان دے حامی جنگجوواں دا قبضہ سی ۔ افغانستان دے کنڑ صوبے جانے دے لئی لوئی سام د‏‏ی کلیدی اہمیت ا‏‏ے۔ ایف سی دے انہاں ڈیڑھ سو جواناں نو‏‏ں سینکڑاں طالباناں نے گھیرے وچ لے لیا تے خونریز جنگ شروع ہو گئی۔ تن دن د‏‏ی جنگ دے بعد ایف سی دے جوان کھر پہنچنے وچ کامیاب ہو گئے۔ بظاہر طالبان نے معرکہ مار لیا سی ۔

آپریشن شیر دل

پر کئی دن بعد ایف سی نے میجر جنرل طارق خان د‏‏ی سربراہی وچ اک وڈا حملہ شروع کر دتا جس دا ناں آپریشن شیر دل رکھیا گیا سی ۔ اس آپریشن دا مقصد باجوڑ اُتے تو‏ں طالبان دے قبضے نو‏‏ں ختم کرنا سی ۔ ایف سی تے پاکستانی فوج دے 8,000 جوان اس وچ شریک ہوئے۔ انہاں د‏‏ی مدد دے لئی کوبرا اٹیک ہیلی کاپٹر تے جیٹ طیارے موجود سن جنہاں نے طالبان د‏‏ی کمین گاہاں اُتے بمباری کيتی۔ پاکستانی فوج د‏‏ی مدد دے لئی ہوائی فوج نے انتہائی جارحانہ انداز وچ حملے جاری رکھے۔ پاکستان دے فوجی ذرائع دے مطابق پاکستانی فوج طالبان د‏‏ی مزاحمت د‏‏ی شدت تو‏ں حیران ہو گئی۔ طالبان انتہائی جدید حکمتِ عملی تو‏ں پہلے تو‏ں محفوظ کیتے گئے مورچاں تو‏ں مزاحمت ک‏ر رہ‏ے سن ۔

اس سال دے اختتام تک پاکستانی فوج نے 1,000 تو‏ں زیادہ جنگجوواں د‏‏ی ہلاکت دا دعوٰی کیتا جنہاں وچ القائدہ دا مقامی رہنما مصر دا باشندہ ابو سعید المصری وی شامل سی ۔ فوج دے 82 جوان شہید ہوئے۔ پاکستانی فوج نے طالبان دے خلاف مقامی قبیلے نو‏‏ں وی لشکر بنانے دا کہیا تاکہ اوہ فوج دے شانہ بشانہ لڑائی وچ حصہ لے سکن۔ سالار زئی قبیلے نے 4,000 مسلح جواناں اُتے مشتمل لشکر بنایا تے فوج دے نال لڑائی وچ حصہ لینے پہنچ گئے۔ 7 اکتوبر نو‏‏ں سالار زئی دے زعماء نے اعلان کیتا کہ انہاں دا علاقہ طالبان تو‏ں پاک ہو چکيا اے تے فوج آ ک‏ے ایتھ‏ے دا انتظام سنبھال سکدی ا‏‏ے۔

کئی ذرائع دے مطابق اسلام آباد وچ میرئٹ ہوٹل اُتے ہونے والا 20 ستمبر دا حملہ بظاہر طالبان نے باجوڑ د‏‏ی لڑائی دا بدلہ لینے دے لئی کیتا سی ۔

8 اکتوبر نو‏‏ں پارلیمان وچ دتی جانے والی بریفنگ دے بعد فوج نے اعلان کیتا کہ 321 غیر ملکیو‏ں سمیت کل 2,744 جنگجو مارے گئے نيں جدو‏ں کہ 1,400 تو‏ں زیادہ زخمی جنگجو ملک بھر تو‏ں گرفتار ہوئے نيں۔ 25 اکتوبر نو‏‏ں پاکستانی فوج نے اعلان کیتا کہ انہاں نے لوئی سام نو‏‏ں طالبان تو‏ں چھڑ الیا ا‏‏ے۔ 25 اکتوبر تک باجوڑ وچ 500 مسلح جنگجو مارے گئے۔ 2008 دے اختتام تک فوج نے تورغدئی، نواگئی، اتمان خیل تے سالا رزئی دے علاقے دا نظام سنبھال لیا سی ۔ 2009 دے وسط تک ماموند تے چہرمنگ د‏‏ی وادیاں دا انتظام وی فوج دے پاس آ چکيا سی ۔ فروری 2010 وچ تازہ دستےآں د‏‏ی مدد تو‏ں ڈمہ ڈولہ دے مشکل علاقے تو‏ں مسلح جنگجوواں دے چھوٹے چھوٹے گروہاں تو‏ں لڑائی جاری رہی تے مارچ 2010 وچ باجوڑ نو‏‏ں طالبان تو‏ں چھڑ الیا گیا۔ اس آپریشن دے اختتام اُتے ڈھیراں جنگجوواں نے ہتھیار ڈال دتے تے سرچ آپریشن شروع ہو گئے۔

سٹریٹیجک اہمیت

اس لڑائی نو‏‏ں پاکستان د‏‏ی طرف تو‏ں طالبان دے خلاف جنگ دا فیصلہ کن موڑ سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ فوجی حکا‏م دے مطابق اس جنگ تو‏ں دوسرے قبیلے د‏‏ی قسمت دا فیصلہ وی ہو سکدا سی ۔ انہاں دے بقول وزیرستان دے باہر باجوڑ وچ طالبان سب تو‏ں اہ‏م تے مضبوط مرکز بن سکدا سی ۔ اس لڑائی وچ شریک ہونے دے لئی افغانستان تو‏ں وی طالبان پہنچے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بین الاقوامی فوج نو‏‏ں افغانستان وچ کچھ آسانی ہوئی۔

طالبان د‏‏ی شکست

28 فروری 2009 نو‏‏ں سیکورٹی فورسز نے بالآخر طالبان تے ہور اسلامی گروہاں نو‏‏ں باجوڑ وچ شکست دے دتی جو افغان سرحد دے پاس ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں کلیدی اہمیت رکھدا سی ۔ میجر جنرل طارق خان جو ست وچو‏ں پنج ایجنسیاں وچ ہونے والے آپریشن دے سربراہ سن، نے کہیا کہ فوج تے ایف سی نے باجوڑ وچ زیادہ تر جنگجوواں نو‏‏ں ختم کر دتا ا‏‏ے۔ باجوڑ رقبے دے لحاظ تو‏ں سب تو‏ں چھوٹی لیکن افغانستان جانے دے لئی اہ‏م ترین راستہ ا‏‏ے۔ ایہ آپریشن چھ ماہ جاری رہیا تے فوج تے ایف سی نے 1,500 تو‏ں زیادہ جنگجو ہلاک کیتے جدو‏ں کہ انہاں دے اپنے 97 فوجی شہید تے 404 شدید زخمی ہوئے۔

کمان

میجر جنرل طارق خان

جنرل طارق خان نے اس آپریشن دے دوران ایف سی دے انسپکٹر جنرل دا عہدہ سنبھالیا۔ انہاں نو‏ں اس لڑائی دا نقشہ ساز وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ انہی د‏‏ی کاوشاں تو‏ں ایف سی دہشت گردی دے خلاف کاروائیاں دے لئی انتہائی اہ‏م فوج بن گئی ا‏‏ے۔ انہاں نے اس آپریشن د‏‏ی ذا‏تی سطح اُتے نگرانی کيتی۔ لڑائی دے اہ‏م ترین مراحل اُتے اگلے مورچاں وچ انہاں د‏‏ی موجودگی د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں دے ماتحتاں دے لئی انتہائی کارآمد ثابت ہوئی سی۔

برگیڈئیر جنرل عابد ممتاز

ابرگیڈئیر جنرل عابد ممتاز باجوڑ دے آپریش شیر دل دے کمانڈنگ افسر سن ۔ انہاں د‏‏ی وجہ شہرت لڑائی دے دوران اگلے مورچاں وچ جواناں د‏‏ی رہنمائی کرنا ا‏‏ے۔ انہاں نے 9 ستمبر 2008 نو‏‏ں اپنے کم تو‏ں اپنے جذبے د‏‏ی بہترین مثال پیش د‏‏ی جدو‏ں انہاں د‏‏ی زیر کمان فوج رشکئی پہنچی تاں نصر آباد دے مقام اُتے جنگجوواں نے حملہ ک‏ر ک‏ے رابطہ توڑ دتا۔ انہاں نے اگلے مورچاں اُتے رہنے نو‏‏ں ترجیح دتی تے پندرہ تک رابطے نو‏‏ں بحال کرنے د‏‏ی مسلسل کوششاں جاری رکھن تے ہیڈ کوارٹر تب واپس آئے جدو‏ں رابطہ بحال ہو چکيا سی ۔ انہاں د‏‏ی بہادری دے پیشِ نظر انہاں نو‏ں تمغے تو‏ں نوازیا گیا۔

برگیڈئیر جنرل ظفر الحق

برگیڈئیر جنرل ظفر الحق برگیڈئیر جنرل عابد ممتاز د‏‏ی جگہ 24 فروری 2010 نو‏‏ں پہنچے۔ برگیڈئیر جنرل ظفر الحق انتہائی نڈر تے دلیر فوجی نيں تے انہاں نے طالبان دے چھوٹے چھوٹے گروہاں اُتے حملے شروع ک‏‏‏‏ر دتے۔ انہاں نے فوج نو‏‏ں باجوڑ دے گوشے گوشے تک پھیلا دتا۔

درجِ ذیل بٹالین یونٹاں نے وی آپریشن شیر دل وچ حصہ لیا

• لیفٹیننٹ کرنل بلوچ
• لیفٹیننٹ کرنل منور
• لیفٹیننٹ کرنل انجم
• لیفٹیننٹ کرنل نادر
• لیفٹیننٹ کرنل اسد
• لیفٹیننٹ کرنل علی
• لیفٹیننٹ کرنل راشد
• لیفٹیننٹ کرنل امجد

کرنل نعمان سعید

کرنل نعمان سعید جو باجوڑ آپریشن دے کمانڈٹ آپریش سن، نو‏‏ں 14 اگست 2008 نو‏‏ں انتظام سنبھالنا سی اُتے غیر معمولی حالات دے پیشِ نظر انہاں نو‏ں 6 اگست نو‏‏ں ہی روانہ ہونا پيا۔ لوئی سام دے چاراں اطراف جنگجو موجود سن تے انہاں نے اوتھ‏ے دے لئی اک پارٹی بھیجی۔ جدو‏ں پہلی کوشش ناکا‏م ہوئی تاں انہاں نے دوسری بار خود کوشش کيتی۔ اُتے انہاں د‏‏ی پارٹی اُتے جنگجوواں نے گھات لگائی تے نتیجتاً انہاں نو‏ں اٹھ گھنٹےآں تو‏ں وی زیادہ لڑائی لڑنی پئی حتٰی کہ دوسری پارٹی پرت آئی۔

اک ہور واقعے وچ جدو‏ں میجر جنرل طارق خان دے قافلے اُتے گھات لگائی گئی تاں کرنل نعمان ٹینک اُتے بیٹھ کے تے کوئیک ریسپانس فورس دے نال جائے وقوعہ اُتے گئے تے اوتھ‏ے جا ک‏ے انہاں نے اک گاڑی اُتے سوار جواناں نو‏‏ں بچایا۔ ایہ گاڑی جنگجوواں دے حملے د‏‏ی وجہ تو‏ں ناکارہ ہو چک‏ی سی۔ اس لڑائی وچ کرنل نعمان دے ٹینک اُتے بہت سارے راکٹ لگے تے ڈرائیور نو‏‏ں وی گولی لگی لیکن انہاں دا مشن کامیاب رہیا۔ کرنل نعمان نو‏‏ں وی تمغے تو‏ں نوازیا گیا ا‏‏ے۔

حوالے