حصہ ہلال

حصہ ہلال (عربی: حصة هلال) اک سعودی عرب دی شاعرہ ہے ۔ اوہ پہلاں اپنے گپت نام ریمیا (عربی: ريميه), دے تحت لکھدی سی۔اسنے عرب دنیا دے باہر ادوں مشہوری حاصل کیتی جدوں اسنے اک اماراتی ریالٹی ٹیلیوژن شاعری مقابلے ، ملئن دا شاعر تے فتویاں دے خلاف شاعری سنائی، اتے پروگرام دے فائنل تکّ پجن والی پہلی عورت بنی۔

مڈھلا جیون اتے کم

ہلال، جس دا پورا نام ہے حصہ ہلال الملہان الانزی، دا جنم سعودی عرب دے اتتلے لہندے وچّ اردن دے کول، اک بدو قبیلے وچّ ہویا سی، اتے اوہ 12 سال دی عمر وچّ شعر لکھن لگی اتے لیکھنی اتے نیاں دے تھیم وی اسدی لیکھنی وچّ شامل سن۔  اوہ اپنی شاعری اپنے پروار کولوں لُکا کے رکھدی، جسنوں شاعری قبول نہیں سی۔ اوہ بحرین وچّ ہائی سکول گئی ، جتھے اس نے کلاسک انگریزی ساہت پڑھیا ، لیکن مالی کارناں کرکے یونیورسٹی وچّ پڑھائی نہ کر سکی۔

ریاض شہر وچّ اک ہسپتال وچّ اک لپک حالت وچّ کم کردے ہوئے ہلال اپنیاں کجھ شاعری سعودی اخباراں اتے رسالےآں وچّ شائع کر رہی سی اتے اپنی پہلی وکری نال ہوئی کمائی نال فیکس مشین خرید لئی تانکِہ اوہ گھر بیٹھی کلا لیکھ لکھ سکے۔ ہلال نے سعودی عرب اتے فارس دی کھاڑی دے علاقے وچّ کئی اخباراں اتے رسالےآں لئی اک اڈیٹر دے روپ وچّ کم کیتا ، اتے ال-حیات دی شعری اڈیٹر وی رہی۔  اسنے دو شعری مجموعے شائع کیتے: ریت دے ڈھیر دی بولی (1993) اتے دی بیڈیوڈ ون۔  اس سمیں دے دوران، اوہ اپنے گپت نام ریمیا دے تحت لکھدی سی۔ 

ہلال دا کہنا ہے کہ ویاہ نال اسنوں اپنے پروار توں ہور زیادہ تعمیری آزادی ملی ہے، اتے اسدے چار بچے ستھرتا دا سروت ہن۔ اس دا شوہر وی اک شاعر ہے۔ ہلال ملیان دا کوی دیاں پہلیاں رتاں وچّ وی حصہ لینا چاہندی سی، لیکن اک سعودی عورت نوں دیس توں باہر یاترا کرن لئی شوہر ولوں لکھتی اجازت لوڑ ہندی ہے۔ اس دے شوہر نے اجازت دین توں انکار تاں نہیں سی کیتا لیکن اوہ ایہہ دین وچّ سنکوچ کردا سی۔ ایہہ چوتھی رتّ سی کہ اسنے اسنوں ایہہ لکھتی اجازت ملی۔

ملیان دا شاعر

ہلال اتے اسدی شاعری دوناں دی ججاں تے لکھاں دے شاعر دے ویکھن والے نے بوہت زیادہ تعریف کیتی ۔  اک ججّ نے کیہا، اسدی طاقت بمباں دی کھوج وچّ پئی ہے ... اسدی شاعری طاقتور ہے۔ اوہ ہمیشہ اختلافی مضموناں اتے وی سنیہا اتے مضبوط رائے دندی ہے۔  مقابلے وچّ ہلال دی سبھ توں پرسدھ شاعری فتویاں دی افراتفری سی۔ اسنے تکانت میل ڈیکٹیلس وچّ اسبھیا مولویاں دی، جو اسدے دیس نوں چلاندے ہن، اوہناں دے تشدد دی نندیا کردے ہوئے اتے اوہناں دے کٹرپنتھی رخ توں نکلدے ادھیکاراں دے پرتبندھاں دی نندا کردے ہوئے تنقید کیتی۔   اس شاعری نوں خاص کر شیخ عبدالرحمن البرق دیاں حالیہ ٹپنیاں تے پرتیکرآ دین دے روپ وچّ ویکھیا گیا سی، جنہاں وچّ سیکس ایکیکرن دے سپوٹراں نوں موت دین نوں کیہا گیا سی۔  اس شاعری کرکے ہلال نوں آنلائین موت دی دھمکی ملی۔ اوہ کہندی ہے کہ اوہ کٹرپنتھی مولویاں دے بیان لئی اپنی شاعری وچّ اتیجک بھاشا اتے منظرکشی دا پریوگ کردی ہے جو خودکش حملہ آوراں دے اک بمب دا آبھاس دندی ہے ، کیونکہ "اگرواد انا مضبوط ہے اتے تسی اسدے بارے وچّ کسے ہور طریقے نال گلّ نہیں کر سکدے"۔  اگلے ہفتے ہلال دی شاعری اسے طرحاں دے تھیم اتے 15 چھنداں دی سی، اتے اسنوں راؤنڈ دے سبھ توں ودھ انک اتے فائنل وچّ تھاں ملیا اتے اسدے ساہس لئی ججاں نے اسدی تعریف کیتی۔

انتم توں پہلے دور وچّ ہلال دی شاعری نے کیہا کہ میڈیا، اک وشا جو ججاں نے چنیا سی، دا استعمال اگیان اتے سینسرشپ نال لڑن لئی کیتا جا سکدا ہے۔ میں پرکاش دی لڑائی وچّ پرکاش دے پنچھیاں وچّ شامل ہاں، اسیں اک اجیہے سنسار دے نال اگے ودھنا چاہندے ہاں جو اسدی اگیانتا نال لڑ رہا ہے۔

ہلال مقابلے وچّ تیسرے تھاں اتے آئی، تیہہ لکھ درہم جتکے اتے زیادہ تیویں سنن والیاں دے میبراں نوں پہلاں کدے نالوں کتے زیادہ فائنل وچّ حصہ لین لئی پریرت کیتا۔ اس دی انتم اینٹری کوی ولوں اس دیاں شاعری نوں اک پتہ سی: تہاڈے کول اک لہراؤندا کھنبھ ہے / تہاڈے کھلے اسمان تہانوں دھوکھا نہیں دینگے۔  اسنے منصفیاں دے پینل ولوں سبھ توں ودھ سکور حاصل کیتا، جو کہ امیدوار دے انتم سکور دے 60 % نوں گنیا جاندا ہے، لیکن مقابلہ جتن لئی لوڑیندے ویکھن والےآں دے ووٹ اس نوں نہیں مل سکے۔

د انڈپینڈینٹ نے لکھیا ہے کہ لکھاں دا کوی، بنیاد پرستی دے سروپ نوں ویکھدے ہوئے اس دے سنیہے لئی اک خاص طور تے الیکھنی تھاں ہے، جو روائتی شاعری نوں بڑاوا دندی ہے اتے زیادہ پچھم-پربھاوت پرتبھا شوآں دے مقابلے ویاپک اتے زیادہ بنیاد پرست درشکاں تکّ پہنچ سکدی ہے؛ کیونکہ شیلی سنمانت اتے روائتی ہے، سامگری سیماواں نوں موکلا کرن دے سمرتھّ ہے۔ ہلال کہندی ہے کہ حالانکہ اتوادی مولوی ہر کسے دے مانس وچّ ڈونگھے دھارمک پداں اتے پرگٹاویاں دی ورتوں کرکے سمرتھن جٹائے رکھن دے سمرتھّ ہن ، اداروادیاں نوں آدھونک بھاشا، جس نال لوک جڑ نہیں سکدے، دی بجائے اوہناں ورگے ہی محاورے دی ورتوں کرنی چاہیدی ہے۔ وشلیشکاں نے سجھاء دتا ہے کہ کویتا دے اس روپ دا استعمال ساماجک سمسیاواں اتے چرچہ کرن لئی ودھیرے ہی ودھیرے کیتا جا رہا ہے اتے ہلال دی سہبھاگتا دی سمبھاونا اس پرورتی نوں اتے اگے لے جاوے گی ۔

پروگرام اتے نقاب پہنے ہلال دی حاضری میڈیا وچّ درج کیتی گئی سی۔ اسنے کیہا کہ اسنے اجیہا اس لئی کیتا ہے کہ اسدے پرکھ رشتے داراں، جو اس دی کویتا دا سمرتھن کردے ہن، دی ہور پرشاں دعا را آلوچنا نہیں کیتی جاوے گی، اتے اس نوں آس سی کہ اس دیاں بیٹیاں نوں اپنے چہریاں نوں کور نہیں کرنا پویگا۔ ہلال نے کیہا کہ سعودی عرب دے باہر نقاب پہنے یاترا کردے وقت اس دے انوبھوَ اس پرکیا وچّ شامل ہن جس راہیں فتویاں دی اپھراتفری دی رچنا ہوئی؛ پچھمی دیشاں ولوں ملیاں نکاراتمک پرتیکریاواں اس نوں ایہہ سوچن دی طرف لے گئیاں کہ کویں اپنے دھرم دے اگروادیاں نے سارے مسلماناں نوں بدنام کر دتا ہے ۔

بعد وچ کم

ملیان دا کوی وچّ بھاگ لین دے بعد ہلال نے کئی اتے کتاباں پرکاشت کیتیاں۔

طلاق اتے کھلو کویتا: آدواسی سوسائٹی وچّ عورتاں دی حالت دی اک ریڈنگ اتے اک گواہ دے روپ وچّ نباتی کویتا (2010), بیدیؤن عورتاں دوارا 1950 توں پہلاں لکھیاں جان والیاں کویتاواں دا اک سنگرہ ہے۔ ہلال نے اس سنگرہ نوں سمپادت کیتا، جس وچّ اوہ بولن دی آزادی اتے پروار دے معاملیاں وچّ خودمختاری دا پردرشن کردے ہوئے ویکھدی ہے، جو سعودی عرب وچّ عورتاں دیاں پہلاں والیاں پیڑیاں وچّ سی۔ کتاب وچّ وکھ وکھ پنجاہ بیدیؤن قبیلیاں دیاں ناری کویاں دیاں کویتاواں ہن اتے اس وچّ دو بھاگ، د رائٹ آف چائس اتے انکار اتے پرتیرودھ ہن۔ کویتاواں دی رچنا دی تاریخ بھنّ بھنّ ہے، جس وچّ سبھ توں پرانیاں دو صدیاں پرانیاں اتے سبھ توں نویاں قریب چالھی سال پرانیاں ہن۔ ہلال اس کتاب دے بارے وچّ کہندی ہے، "قبائلی عورتاں طلاق دا انورودھ کرن لئی کویتا پڑھدیاں سن، اتے جدوں اوہناں دے پتی سندے تاں اوہ اوہناں نوں طلاق دے دندے۔"  کتاب دی کئی کویتاواں نوں پہلی وار 1950ویاں اتے 1960ویاں دے دہاکیاں وچّ عبداللہ ابن رداس دوارا اکتر کیتا گیا سی اتے اوہ زبانی پرمپرا راہیں عورتاں بارے کہانیاں اتے آدھارت ہن، جو اپنے پتیاں توں وکھ ہون دی منگ کردیاں سن، چاہے آزادی اتے آزاد پرکاشن دی اچھا، پتی توں نراشا کرکے، جاں رعب دار جاں سیکسسٹ سسّ-سہرا، جاں جو پتی دوارا شروع کیتے گئے طلاق دے آدیشاں دے جواب وچّ مضبوط سن۔ ہلال دا سنکلن موجودہ وچاراں نوں ردّ کردا ہے کہ آدھونک سماج پرانے دناں دے آدواسی سماج دی تلنا وچّ زیادہ سنسکاری/سبھیاچاری ہے، اتے بیدوئن ریگستان سمدایاں اتے حاوی ہو گئے شہری سمدایاں وچّ لنگ دے وچّ انتر نوں درشاندا ہے۔ 

اینلائیٹنمینٹ (2011) پچھلے دہاکے دیاں ہلال دیاں کویتاواں دا اک سنکلن ہے، اتے فتویاں دی اپھراتپھری اس وچّ وی شامل ہے۔

ہور پڑھن لئی

• Wright, Robin. Rock the Casbah: Rage and Rebellion Across the Islamic World. Simon & Schuster, 160–168. 

باہری لنک

• Hilal reads "The Chaos of Fatwas" Archived 2014-03-25 at Archive.is
• Full translation of "The Chaos of Fatwas"
• Full translation of Hilal's final poem in the contest