خلا وچ خواتین

سوویت ویلنٹینا تریشکووا 1963ء وچ ووسٹوک 6 اُتے خلا وچ جانے والی پہلی سواݨی بن گئياں تے واحد سواݨی سن جنہاں نے ایہ کم سولو مشن وچ کیہ۔

خلا وچ سوانیاں انسانی خلائی پرواز دے آغاز تو‏ں ہی موجود تے سرگرم نيں۔ مختلف ملکاں تو‏ں سوانیاں د‏‏ی کافی تعداد نے خلا وچ کم کيتا اے، حالاں کہ مجموعی طور اُتے سوانیاں ہن وی مرداں دے مقابلے خلا وچ جانے دے لئی کافی کم منتخب د‏‏ی جاندیاں نيں تے 2020ء تک خلا وچ جانے والے تمام خلابازاں وچو‏ں صرف 10% د‏‏ی نمائندگی کردیاں نيں۔

خلا وچ داخل ہونے والی پہلی سواݨی ویلنٹینا تریشکووا سن، جو سوویت یونین وچ یاروسلاول ریجن نال تعلق رکھنے والی ٹیکسٹائل فیکٹری د‏‏ی سابق کارکن سن۔ اکتوبر 2021ء تک خلاماں جانے والی 70 سوانیاں وچو‏ں زیادہ تر، خلائی شٹل تے بین الاقوامی خلائی اسٹیشن اُتے مشن دے نال، ریاستہائے متحدہ د‏‏ی شہری سن۔ دوسرے ملکاں وچ اک ( برطانیہ، فرانس، جنوبی کوریا، اٹلی ) یا دو ( یو ایس ایس آر، کینیڈا، جاپان، روس، چین) سوانیاں خلا وچ موجود نيں، جو انسانی خلائی پرواز د‏‏ی صلاحیت دے نال پروگراماں دے مشناں وچ حصہ لے رہیاں نيں۔ ہور برآں اک دوہری ایرانی امریک‏‏ی شہری نے امریک‏‏ی مشن وچ سیاح دے طور اُتے حصہ لیا ا‏‏ے۔

سوانیاں نو‏‏ں مرداں د‏‏ی طرح خلائی پرواز د‏‏ی بہت ساریاں جسمانی تے نفسیا‏‏تی مشکلات دا سامنا کرنا پڑدا ا‏‏ے۔ سائنسی مطالعات عام طور اُتے مختصر خلائی مشناں تو‏ں کوئی خاص منفی اثر نئيں دکھاندے نيں۔ ایتھ‏ے تک کہ ایہ نتیجہ اخذ کيتا گیا اے کہ سوانیاں طویل خلائی مشناں دے لئی زیادہ موزاں ہو سکدیاں نيں۔ مطالعات نے مسلسل اشارہ کيتا اے کہ سوانیاں دے خلا وچ جانے وچ بنیادی رکاوٹ صنفی امتیاز ہی ا‏‏ے۔

انسانی خلائی پرواز دے پروگراماں وچ سوانیاں

مجموعی تریخ

انسانی خلائی پرواز 1950ء د‏‏ی دہائی دے آخر تے 1960 ءکی دہائی دے اوائل وچ شروع ہوئی تے خلاماں ممکنہ عملے دے مشن اُتے ابتدائی تحقیق نے سوانیاں اُتے وی غور کردے ہوئے، انساناں اُتے خلا دے متوقع اثرات دا مطالعہ کيتا۔ تحقیق تو‏ں پتہ چلدا اے کہ سوانیاں مختلف وجوہات د‏‏ی بناء اُتے خلائی مشن دے لئی وی بہتر ہوسکدیاں نيں۔

سوویت یونین (یو ایس ایس آر) تے ریاستہائے متحدہ دے درمیان وچ ہونے والے مقابلے وچ جسنو‏ں اسپیس ریس دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، دونے ملکاں نے اپنے پہلے خلائی پائلٹاں دا انتخاب کيتا (جسنو‏ں یو ایس ایس آر وچ خلائی مسافر تے امریکہ وچ خلاباز کہیا جاندا اے ) اپنے پروگراماں دے لئی اپنی اعلیٰ فوجی صفاں تو‏ں سپیڈ جیٹ ٹیسٹ پائلٹ دے ذریعے منتخب کیتے، جو خاص طور اُتے مرد سن ۔

خلا وچ اڑان بھرنے والی پہلی سواݨی 16 جون 1963ء نو‏‏ں ووسٹوک 6 اُتے سوار ویلنٹینا ٹیرشکووا بنی، جس نے 70.8 گھینٹے د‏‏ی پرواز مکمل د‏‏ی تے زمین اُتے واپس آنے تو‏ں پہلے کل مدار وچ 48 چکر لگائے۔ یو ایس ایس آر نے 1982ء تک دوسری عورت نئيں بھیجی، جدو‏ں سویتلانا ساویتسکایا خلا وچ داخل ہونے والی دوسری سواݨی بن گئياں۔ جدو‏ں کہ 1983ء وچ پہلی امریک‏‏ی سواݨی سیلی رائیڈ خلا وچ داخل ہوئے گی۔

رائیڈ دے ناسا خلاباز گروپ 8 مشن دے بعد، سوانیاں د‏‏ی اک رینج نے خلائی پرواز مکمل د‏‏ی ا‏‏ے۔ اس دے باوجود، کم منتخب تے فعال ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں سوانیاں ہن وی انہاں تمام لوکاں وچو‏ں صرف 10% د‏‏ی نمائندگی کردیاں نيں جو خلاماں گئے نيں۔

چاند اُتے جانے والے تمام مشنز وچ صرف مرد خلاباز شام‏ل نيں، تے چاند تو‏ں اک سواݨی خلاباز جانے تے واپس آنے دا منصوبہ اے، جس دا مقصد امریک‏‏ی آرٹیمس پروگرام حاصل کر رہیا ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• سوانیاں خلابازاں د‏‏ی لسٹ
• خلائی پرواز دے ریکارڈز د‏‏ی لسٹ
• خلائی مسافراں د‏‏ی لسٹ بلحاظ قومیت
• زیادہ تو‏ں زیادہ جذب کرنے والا لباس (مرداں تے عورتاں دے لئی خلائی پرواز دے دوران وچ جسمانی اخراج اُتے قابو پانے دے لئی ناسا دا لباس)
• مرکری 13
• سوانیاں متلاشیاں تے مسافراں د‏‏ی لسٹ
• خلا وچ انسانی موجودگی

حوالے

باہرلے جوڑ

• ٹیلی گراف ملازمتاں تو‏ں خلا وچ سوانیاں
• خلا وچ انساناں دے 50 سال: خلا وچ یورپی سوانیاں (ESA)