خواجہ صابر (خان دوراں)
Khwaja Sabir | |
---|---|
Portrait of Khan Dauran Bahadur Nusrat Jang, painted by Murad, a painter best known for his illustrations in the Padshahnama[۱] | |
جم | 17th century Mughal Empire |
موت | 1645 |
وابستگی | Mughal Empire |
کم دے سال | c. 1620–1645 |
سالار | Mughal Governor of Malwa |
جنگاں | Battle of Tons (1624) Siege and conquest of Qandahar Conquest of Daulatabad (1632) Siege of Nagpur (1637) |
تعلقات |
|
خواجہ صابر یا خان دوراں دکن دے وائسرائے تے مغل بادشاہ شاہجہان دے سرکردہ سرداراں وچوں اک سن ۔ انہاں نوں دولت آباد دی فتح دے دوران "خان دوراں" دا خطاب ملا۔ [۲] اوہ ۱۶۴۵ء وچ چاقو دے زخم توں مرگئے۔
کیریئر
[سودھو]خان دوراں دا اصل ناں خواجہ صابر سی۔ [۳] آپ نقشبندی حکم دے رکن خواجہ حصاری دے فرزند سن ۔ مغل بادشاہ جہانگیر نے انہاں نوں اعلیٰ عہدے دا افسر بنا کے دکن بھیج دتا۔ خان خانان ، مشہور شاعرنے انہاں نوں اک کاروباری نوجوان پایااور انہاں نوں ضروری تربیت دینے دی کوشش کيتی۔ لیکن ایہ کم انہاں نوں ناگوار گزریا تے صابر خان خانان نوں چھڈ کے نظام شاہاں دی خدمت وچ حاضر ہويا۔ انہاں نے نظام شاہی دربار وچ اپنے سجݨ دے ذریعے ایڈ ڈی کیمپ دا عہدہ حاصل کيتا تے "شاہنواز خان" دا خطاب حاصل کيتا۔ پر، اوہ ایتھے وی ودھ دیر نئيں رہے، اپنے کم نال نفرت کردے ہوئے استعفیٰ دے دتا۔ [۴]
مغلاں دے ماتحت خدمت
[سودھو]مغل علاقے وچ واپس آکے، اس نے راج پُتر(شہزادہ) خرم دے ذاتی خدمتگار دے طور اُتے ملازمت حاصل کيتی، جس نے انہاں نوں "نصیری خان" دا خطاب دتا۔ [۵] اس نے اپنے والد شہنشاہ جہانگیر دے خلاف بغاوت دے دوران شہزادے دے وفادار حامی دے طور اُتے شاہجہان دی خدمت کيتی۔ ۱۶۲۴ء وچ ٹن دی جنگ وچ ، خواجہ صابر دے سسر عبداللہ خان نے شہزادے نوں چھڈ دتا، ملک عنبر توں دست بردار ہو گئے، تے صابر نوں اس دی پیروی کرنے اُتے مجبور کيتا گیا۔ ملک امبر دی موت دے بعد، اوہ شاہجہان دے دوسرے دور حکومت تک نظام شاہی دی خدمت وچ رہے، جدوں اس نے مغل دربار وچ خود نوں پیش کيتا۔ شاہجہان نے اسنوں ۲۰۰۰ گھڑ سواراں دا منصب عطا کيتا۔ [۵]اس نے کئی فوجی مہماں وچ حصہ لیا جداں قندھار دا محاصرہ تے فتح تے دولت آباد دی فتح، دونے وچ اس نے خود نوں ممتاز کيتا۔ اس نے ۱۶۳۲ء وچ دولت آباد دے قلعے اُتے قبضہ کر ليا تے نیازم شاہی راج پُتر(شہزادہ) حسین شاہ نوں قید کر دتا۔ [۶] مؤخر الذکر مہم دے دوران انہاں دی نمایاں خدمات دے لئی انہاں نوں "خان دوراں" دے خطاب تے ۵۰۰۰ دے منصب توں نوازیا گیا۔ [۵] ۱۶۳۱ء وچ اسنوں مالوا دا گورنر مقرر کيتا گیا۔ ۱۶۳۶ء وچ ، خان دوراں نوں اورچھا دے باغی راجہ جھوجھر سنگھ تے اس دے بیٹے بکرمجیت نوں سزا دینے دے لئی بھیجیا گیا۔ اس نے انہاں دے سراں نوں عدالت وچ بھیجیا، جس اُتے اسنوں بہادر کا خطاب ملا۔ [۳][۴]
دیوگڑھ دے گونڈاں دے خلاف مہم
[سودھو]۱۶۳۷ء وچ دیوگڑھ دے گونڈ راجہ کوک شاہ نے مغلاں نوں خراج ادا کرنے وچ کوتاہی دی سی تے باغی جھوجھر سنگھ نوں محفوظ راستہ دتا سی۔ اس لئی اسنوں سزا دینے دے لئی، خان دوراں نوں شاہجہان نے حملہ کرنے تے کوک شاہ توں خراج ادا کرنے دا مطالبہ کرنے دی اجازت دتی سی۔ کوک شاہ نے انکار کر دتا تے ناگپور دے اس دے گڑھ دا محاصرہ کے لیا تے خان دوران نے قبضہ کر ليا ، اس دے بعد کوک شاہ نے ہتھیار ڈال دتے تے اضافی خراج ادا کيتا۔ [۲] [۷] فاتح خان دوراں گونڈ سرداراں تے ہور لوکاں توں ۸ لکھ روپے وصول کر کے شہنشاہ دے پاس واپس آیا، تے اس دی تعریف کيتی گئی تے نصرت جنگ یا "جنگ وچ فاتح" دا اعلیٰ خطاب دتا گیا۔ اس نے شاہجہان نوں ۲۰۰ ہاتھی وی پیش کيتے جو اوہ بیجاپور تے گولکنڈہ توں لیائے سن ۔ پیش کيتے گئے ہاتھیاں وچ "گجموتی" شامل سی، اک ہاتھی جسنوں گولکنڈہ دے قطب شاہاں توں لیا گیا سی، جسنوں دکن دا بہترین ہاتھی سمجھیا جاندا اے۔
موت تے میراث
[سودھو]شاہجہان دے دور حکومت دے ۱۳ويں سال (۱۶۴۱ء) وچ ، خان دوراں نوں سیاسی وجوہات دی بنا اُتے دکن توں واپس بلايا گیا۔ اس دے بعد اوہ شہنشاہ دے نال کشمیر گیا جتھوں اوہ لاہور واپس آیا۔ جدوں خان دوراں نوں رات دے وقت قصبے توں دو میݪ دے فاصلے اُتے روکیا گیا، تاں اس دے پیٹ وچ اس دے اک ذاتی خدمتگار، برہمن ذات دے اک کشمیری نوجوان نے، جسنوں اس نے کشمیر توں لے کے اسلام قبول کیتا، نے پیٹ وچ چھرا گھونپا۔ [۳] اوہ شدید زخمی سی تے صحت یاب ہوݨ دی کوئی امید نئيں سی۔ چنانچہ اس نے اپنی جائیداد اپنے بیٹےآں وچ تقسیم کر دتی تے باقی نوں شہنشاہ دے حوالے کے دتا۔ [۴] شاہجہان نے حکم دتا کہ انہاں دی باقیات نوں گوالیار وچ خاندانی تجوری وچ دفن کيتا جائے تے خان دوراں نے اپنے بیٹےآں نوں اس توں ودھ دتا جو خان دوراں نے چاہیا سی۔
۱۶۴۵ء وچ اپنی موت دے وقت تک، اوہ اک غیر شاہی شخص یعنی ۷۰۰۰ سپاہیاں دے پاس ہن تک دے اعلیٰ ترین شاہی عہدے اُتے ترقی پا چکے سن ۔ [۳] [۲] اوہ مشتبہ طبیعت دے مالک سن تے لوکاں دے نال وڈی سختی توں پیش آندے سن ۔ اوہ اس حد تک غیر مقبول سن کہ جدوں انہاں دی موت دی خبر برہان پور پہنچی تاں اوتھے دے مکیناں نے بہت خوشی منائی، مٹھائی دی پوری دکاناں بانٹی گئياں۔ [۴]
حوالے
[سودھو]- ↑ «Painting by Murad- "Portrait of Khan Dauran Bahadur Nusrat Jang", Folio from the Shah Jahan Album». www.metmuseum.org.
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "battle" defined multiple times with different content - ↑ ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ ۳.۳ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "emperor" defined multiple times with different content - ↑ ۴.۰ ۴.۱ ۴.۲ ۴.۳ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "taj" defined multiple times with different content - ↑ ۵.۰ ۵.۱ ۵.۲ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.