خیرالدین باربروسا
خیر الدین باربروسا | |
---|---|
c. 1478 – 4 جولائی 1546 | |
خیرالدین باربروسا پاشا | |
عرفیت | باربروسا سرخ داڑھی خیرالدین |
قسم | قزاق / سلطنت عثمانیہ امیر البحر |
جائے پیدائش | جزیرہ لسبوس |
جائے وفات | استنبول، سلطنت عثمانیہ |
وفاداری | سلطنت عثمانیہ |
سرگرم | c. 1500–1545 |
عہدہ | امیر البحر |
کارروائیاں دا مقام | روم |
خیر الدین پاشا باربروسا (سرخ داڑھی) (پیدائش: 1475ء، انتقال: 1546ء) اک ترک قزاق سی جو بعد وچ سلطنت عثمانیہ دی بحری افواج دا سربراہ مقرر ہويا تے کئی دہائیاں تک بحیرہ روم وچ اپنی طاقت دی دھاک بٹھائے رکھی۔ اوہ یونان دے جزیرہ مڈیلی (موجودہ لزبوس) وچ پیدا ہويا۔ اس دا انتقال استنبول وچ ہويا۔ اس دا اصل ناں خضر یعقوب اوغلو (خضر ابن یعقوب) سی ۔ خیر الدین دا لقب اسنوں عظیم عثمانی فرمانروا سلطان سلیمان قانونی نے دتا سی ۔ باربروسا دا ناں اس نے اپنے وڈے بھائی بابا عروج (عروج رئیس) توں حاصل کیتا سی جو الجزیرے وچ ہسپانویاں دے ہتھوں شہید ہويا سی ۔ اس دے مرنے دے تن صدیاں بعد وی اس دے جانشین قزاق بحرے روم دے ساحلی قصباں تے دیہاتاں نوں لوٹتے رہے۔
خیرالدین باربروسا (1475ء -1546ء) اک بحری قزاق سی جہڑا بعد چ سلطنت عثمانیہ دی بحری افواج دا سربراہ مقرر ہوئیا تے کئي دہائیاں تک رومی سمندر چ اپنی طاقت دی دھاک بٹھائی رکھی ۔ اوہ یونان دے جزیرے موٹلی (موجودہ لیسبوس) چ پیداہوئیا ۔ اسدا انتقال استمبول چ ہوئیا ۔ اس دا اصل ناں خضر یعقوب اوغلو (خضر بن یعقوب ) سی ، خیرالدین دا لقب اسنوں عظیم عثمانی فرمانروا سلطان سلیمان اعظم نے دتا سی ۔ باربروسا دا ناں اسنے اپنے وڈے بھائی بابا عروج (عروج رئیس ) توں لئیا سی ، جہڑا الجزائر چ ہسپانویاں دے ہتھوں شہید ہوگئیا سی ۔
سمندری دنیا دی تریخ وچ دو بحری جہاز پائے جاندے نيں بلیک پرل تے نٹلس، میرے خیال وچ ایہ بحری جہاز باربروسا برادران خیر الدین تے ناصر الدین باربروسا دے نيں کیونجے نسیم حجازی تے خان آصف دیاں تحریراں پاکستان انہاں دی اوہی مثال پیش کردا اے جس طرح نويں دنیا انہاں نوں پیش کردی اے تے نويں دناں دیاں فلماں LXG تے Pirates of the Caribbean نيں۔
بابا عروج دی زیر نگرانی ابتدائی زندگی
[سودھو]خضر چار بھائیاں اسحق، عروج تے الیاس وچوں اک سی جو 1470ء دی دہائی وچ یعقوب آغا تے انہاں دی مسیحی بیوی قطرینہ دے ہاں پیدا ہويا۔ چند مورخین یعقوب نوں اک سپاہی قرار دیندے نيں جدوں کہ چند دا کہنا اے کہ اوہ سالونیکا دے قریب وردار دے شہر وچ عثمانی فوج ینی چری دا حصہ سی ۔ ابتدا وچ چاراں بھائیاں نے مشرقی بحیرہ روم وچ تاجر تے جہازراں تے بعد وچ قزاق دی حیثیت توں کم کیتا جتھے انہاں دا ٹکراؤ اکثر و بیشتر جزیرہ رہوڈس اُتے موجود سینٹ جانز دے ناءٹس توں ہُندا سی ۔ انہاں جھڑپاں وچ الیاس قتل ہويا جدوں کہ عروج نوں گرفتار کر ليا گیا تے رہوڈز وچ قید وچ رکھنے دے بعد بطور غلام فروخت کر دتا گیا۔ اوہ غلامی دی زندگی توں فرار حاصل کرنے وچ کامیاب ہويا ور پہلے اٹلی اوربعد وچ مصر پہنچیا۔ جتھے اوہ مملوک سلطان قانصوہ غوری نال ملاقات وچ کامیاب ہو گیا جس نے عروج نوں مسیحیاں دے زیر قبضہ بحیرہ روم دے جزیرے اُتے حملے دے لئی اک جہاز عطا کیتا۔
1505ء تک عروج نے تن ہور جہاز حاصل کرلئے تے جربا دے جزیرے اُتے چھاؤنی قائم کرنے وچ کامیاب ہو گیا جس دی بدولت بحیرہ روم وچ اس کارروائیاں کادائرہ مغرب دی جانب منتقل ہو گیا۔ 1504ء توں 1510ء دے دوران وچ اوہ اس وقت مشہور ہويا جدوں اس نے سقوط غرناندا دے بعد مسیحیاں دے ہتھوں اسپین توں کڈے گئے مسلماناں نوں شمالی افریقہ پہنچیا۔ ہسپانوی مسلماناں توں اس دا سلوک اِنّا چنگا سی کہ اوہ انہاں وچ بابا عروج دے ناں توں مشہور ہو گیا تے ایہی بابا عروج اسپین، اٹلی تے فرانس وچ بگڑ کے باربروسا بن گیا۔ الجزیرہ دے لئی اسپین توں بچاؤ کاواحد راستہ عثمانی سلطنت وچ ضم ہوجانا سی اس لئی باربروسا نے الجزیرہ نوں عثمانی سلطان دے سامنے پیش کر دتا۔ سلطان نے الجزیرہ نوں عثمانی سنجق (صوبہ) دے طور اُتے منظور کر ليا تے عروج نوں ”پاشائے الجزیرہ“ تے ”مغربی بحیرہ روم وچ بحری گورنر“ متعین کر دتا۔ 1516ء وچ عروج نے الجزیرہ اُتے قبضہ کر کرے بادشاہ بن بیٹھیا۔ اوہ ہور شہراں اُتے وی قبضہ کرنا چاہندا سی لیکن 1518ء وچ مقامی رہنما دی مدد دے لئی آنے والے ہسپانوی افواج دے خلاف جنگ دے دوران وچ اپنے بھائی اسحاق سمیت ہلاک ہو گیا۔ اس دی عمر 55 سال سی۔
خیر الدین دے ابتدائی کارنامے
[سودھو]بھائی دے مارے جانے دے بعد خیر الدین نے اس دی پالیسی نوں جاری رکھیا تے اسپین توں مظلوم مسلماناں نوں شمالی افریقہ لاندا رہیا جس دی بدولت اسنوں اسپین دے مخالف مسلماناں دی وڈی تعداد دی حمایت حاصل ہو گئی۔ اس نے 1519ء وچ الجزیرہ اُتے قبضے دی کوشش کرنے والی اسپین تے اٹلی دی مشترکہ فوج نوں شکست دتی۔ 1529ء وچ اس نے اک ساحلی جزیرے اُتے ہسپانوی قلعے اُتے وی قبضہ کر ليا۔ 1530ء وچ اینڈریا ڈوریا نے باربروسا نوں شکست دینے دے لئی حملے دی کوشش کيتی لیکن باربروسا دے بحری بیڑے دی آمد توں پہلے ہی ڈر کر فرار ہو گیا۔
خیرالدین بطور ایڈمرل پاشا
[سودھو]1532ء وچ سلیمان اعظم نے عثمانی بحری بیڑے دی تشکیل دے لئی باربروسا نوں استنبول طلب کیتا۔ سلطان نے باربروسا نوں بحیرہ روم دا ایڈمرل پاشا (ایڈمرل انہاں چیف) تے شمالی افریقہ دا بیلربے (کمانڈر انہاں چیف) مقرر کیتا تے بحری بیڑے دی کمان اس دے سپرد کردتی۔ باربروسا نے سب توں پہلے جنوبی اٹلی دے ساحلاں اُتے حملے کیتے تے 1534ء وچ تیونس اُتے قبضہ کر ليا تے حفصی سلطان مولائے حسن فرار ہو گیا۔ مولائے حسن نے اپنی سلطنت دوبارہ حاصل کرنے دے لئی چارلس پنجم توں مدد طلب کيتی تے اسپین تے فرانس دی اک عظیم فوج نے 1535ء وچ بونے تے مہدیہ سمیت تیونس باربروسا توں کھو لیا۔
یورپ دے متحدہ بحری بیڑے نوں عبرتناک شکست
[سودھو]یورپ دے متحدہ بحری بیڑے نوں عبرتناک شکست توں دوچار کرنے والے وی خیر الدین پاشا ہی سن 1537ء وچ لطفی پاشا تے باربروسا نے جزیرے آیونین تے جنوبی اٹلی دے خلاف اک زبردست عثمانی فوج دی قیادت کیتی تے باربروسا نے سلطنت وینس توں کورفو کھو لیا جس اُتے فروری 1538ء وچ پاپ پال سوم نے عثمانیاں دے خلاف اتحاد تشکیل دتا جس وچ پاپائے روم، اسپین، رومی سلطنت، وینس تے مالٹا دی افواج شامل سن لیکن ستمبر 1538ء وچ باربروسا نے جنگ پریویزا وچ اس مشترکہ مسیحی فوج نوں زبردست شکست دتی جس دی قیادت اینڈریا ڈوریا دے ہتھوں وچ سی۔ اس فتح دی بدولت بحیرہ روم وچ اگلے 33سال (1571ء وچ جنگ لپانٹو تک) تک ترکاں نوں مکمل برتری حاصل رہی۔
ہور فتوحات تے امن معاہدہ
[سودھو]اگلے سال باربروسا نے وینیٹیئنس توں کاسل نووو کھو لیا جسنوں انہاں نے جنگ پریویزا دے بعد ترکاں توں حاصل کر ليا سی ۔ اس نے بحیرہ آیونین تے ایجیئن وچ مسیحیاں دے باقی ماندہ ٹھکانےآں دا وی خاتمہ کر دتا۔ بالآخر وینس نے امن معاہدے دی درخواست کيتی جس دے بعد 1540ء وچ سلطان سلیمان تے وینس دے درمیان وچ امن معاہدے اُتے دستخط ہوئے۔ اکتوبر 1541ء وچ چارلس پنجم نے الجزیرہ دا محاصرہ کرکے مغربی بحیرہ روم وچ ہسپانوی تے مسیحی بحری بیڑے نوں لاحق خطرات دا خاتمہ کرنے دی کوشش کيتی لیکن اک زبردست سمندری طوفان دے باعث اسنوں ساحل پراترنے وچ شدید مشکلات پیش آئیاں اُتے زمین اُتے لڑی گئی غیر فیصلہ کن جنگ دے بعد چارلس نے ناامید ہوکے فوج واپس بلالی۔
مغربی بحیرہ روم وچ نويں مہمات
[سودھو]1543ء وچ باربروسا نے اک عظیم بحری بیڑے دے نال مغربی بحیرہ روم وچ نويں مہمات دا آغاز کیتا تے اٹلی تے اسپین دے جزیرے تے ساحلی علاقےآں اُتے حملے کئی۔ اس نے فرانسیسی ساحلی شہر نیس اُتے قبضہ کر ليا۔ اس نے اپنے بیڑے دے ہمراہ موسم سرما ٹولون وچ گزاریا تے اگلے موسم بہار وچ اسپین تے اٹلی دے اتحادی بیڑے نوں اک مرتبہ فیر زبردست شکست دتی تے ریاست ناپولی دے قلب تک حملے کئی۔ اس نے اطالوی شہر جینووا اُتے حملے کرنے دی دھمکی دتی لیکن تن ہزار دوکات تے اپنے لیفٹیننٹ تے دوست طرغت رئیس نوں رہیا کرنے دے عوض حملہ توں باز رہیا۔ طرغت 1540ء وچ گرفتار ہونے دے بعد جینووا وچ قید سی تے اک جہاز اُتے غلام دے طور اُتے کم کر رہیا سی ۔ بعد وچ اس نے جنوبی فرانس وچ اسپین دے کئی حملےآں دا بھرپور جواب دتا تے 1544ء وچ چارلس پنجم تے سلیمان اعظم دے درمیان معاہدے دے بعد استنبول پہنچ گیا۔
سبکدوشی تے سوانح حیات دی تحریر
[سودھو]باربروسا 1544ء وچ استنبول وچ سبکدوش ہو گیا تے الجزیرہ وچ اس دے صاحبزادے حسن پاشا نوں جانشاں مقرر کیتا گیا۔ اس نے اپنی سوانح حیات ”غزوات خیر الدین پاشا“ وی تحریر کيتی جو ہتھ توں لکھی گئی 5 جلداں اُتے مشتمل اے۔ اس سوانح حیات دی جلداں اج کل توپ کاپی محل تے یونیورسٹی استنبول دے کتب خانے وچ موجود نيں۔
انتقال
[سودھو]خیر الدین پاشا باربروسا دا انتقال 1546ء وچ استنبول وچ آبنائے باسفورس دے کنارے واقع اپنے محل وچ ہويا۔ اس دا مزار استنبول وچ ترک بحری عجائب خانے دے قریب موجود اے۔ ترک بحریہ دے متعدد جہازاں دے ناں اسی پررکھے گئے نيں۔ اج وی ترک بحریہ دا کوئی جہاز آبنائے باسفورس توں گذردا اے تاں اس دے مقبرے دی طرف سلامی دیندا اے۔
باہرلے جوڑ
[سودھو]- خیر الدین باربروسا Archived 2009-02-23 at the وے بیک مشین
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: خیرالدین باربروسا |
- ٹُٹے ہوئے جوڑاں آلے صفحے
- 1476 دے جم
- 1546 دیاں موتاں
- البانوی نژاد عثمانی شخصیتاں
- الجزائرکے سربراہان ریاست
- بربری قزاق
- پندرہويں صدی دی عثمانی شخصیتاں
- پیری رئیس
- سلیمان اعظم
- سلطنت عثمانیہ
- سلطنت عثمانیہ دے امیر البحر
- سولہويں صدی دی عثمانی شخصیتاں
- سولہويں صدی دے قزاق
- قپودان پاشا
- لزبوس دیاں شخصیتاں
- مسلم تاریخی شخصیتاں
- مسلم جوامع
- یونانی نژاد عثمانی شخصیتاں
- شخصیتاں
- تریخی شخصیتاں
- مشہور لوک
- یورپ
- یورپی شخصیتاں
- امیر البحر
- سلطنت عثمانیہ دی تریخ
- ترکی
- ترکیہ
- ترک
- مسلم شخصیتاں
- ترک شخصیتاں
- ترک لوک