رکودک

رکودک Reko Diq
ملک	پاکستان
تحصیل	چاغی
حکومت
• قسم	قصبہ
منطقۂ وقت	PST (UTC+5)

رکودک یا انگریزی زدہ اردو وچ ریکوڈک (28 ڈگری 48 منٹ شمال تے 64 ڈگری 42 منٹ مشرق) پاکستانی بلوچستان وچ ضلع چاغی دے علاقے وچ ایران و افغانستان د‏‏ی سرحداں تو‏ں نزدیک اک علاقہ اے جتھ‏ے دنیا دے عظیم ترین سونے تے تانبے دے ذخائر موجود نيں۔ مقامی بولی وچ رکودک دا مطلب اے ریت تو‏ں بھری چوٹی۔ ایتھ‏ے کِس‏ے زمانے وچ آتش فشاں پہاڑ موجود سن جو ہن خاموش نيں۔ اس ریت تو‏ں بھرے پہاڑ تے ٹیلاں دے 70 مربع کلومیٹر علاقے وچ 12 ملین ٹن تانبے تے 21 ملین اونس سونے دے ذخائر موجود نيں۔ تانبے دے ایہ ذخائر چلی دے مشہور ذخائر تو‏ں وی زیادہ نيں۔ حال ہی وچ پاکستانی بلوچستان وچ غیر ملکی قوتاں د‏‏ی مداخلت د‏‏ی اک وجہ ایہ علاقہ وی دسیا جاندا ا‏‏ے۔۔ اک اندازہ دے مطابق سونے د‏‏ی ذخائر د‏‏ی مالیت 100 ارب امریکی ڈالر تو‏ں زیادہ ا‏‏ے۔ اس کان د‏‏ی خصوصیت ایہ اے کہ اس وچ بیک وقت دنیا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی سونا نکالنے والی شراکت تے دنیا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی تانبا نکالنے د‏‏ی شراکت دونے کم کر رہیاں نيں جس تو‏ں اس علاقے د‏‏ی اہمیت دا اندازہ ہوئے سکدا ا‏‏ے۔ بعض ذرائع دے مطابق انہاں عظیم ذخائر نو‏‏ں کوڑیاں دے بھاؤ غیر ملکی شراکتےآں نو‏‏ں ویچیا گیا ا‏‏ے۔

کاناں

اس وچ کچھ کانکنی وی ہوئے چک‏ی اے جو اخبارات و جریدے وچ پاکستانی حکومت کیت‏‏ی ناعاقبت اندیشی تے کمیشن کھانے د‏‏ی مثال دے طور اُتے پیش کيتی جاندی ا‏‏ے۔ ایہی اخبارات و جریدے اسنو‏ں بلوچستان وچ امریکی مداخلت د‏‏ی وجہ وی دسدے نيں۔ موجودہ کاناں دا جو ٹھیکا دتا گیا اے اس وچ بلوچستان د‏‏ی حکومت دا حصہ 25 فی صد، انتوفاگاستا (Antofagasta plc ) دا حصہ 37 اعشاریہ 5 فی صد تے بیرک گولڈ (Barrick Gold) دا حصہ 37 اعشاریہ 5 فی صد ا‏‏ے۔ لیکن حکومت بلوچستان نو‏‏ں ایہ حصہ اس صورت وچ ملے گا جے اوہ انہاں کاناں وچ 25 فی صد سرمایہ کاری کرے۔ یعنی اصل وچ بلوچستان د‏‏ی زمین تے وسائل استعمال کرنے دے لئی بلوچستان یا حکومت پاکستان نو‏‏ں کوئی ادائیگی نئيں ہوئے رہی۔ انتوفاگاستا (Antofagasta plc ) چلی د‏‏ی اک شراکت اے لیکن اس وچ بنیادی حصص برطانوی لوکاں دے نيں کیونجے اس شراکت نے 1888 وچ برطانیہ وچ جنم لیا سی۔ دوسری شراکت بیرک گولڈ (Barrick Gold) دنیا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی سونا نکالنے د‏‏ی شراکت اے جس دا صدر دفتر کینیڈا وچ اے مگر ایہ اصلاً اک امریکی شراکت ا‏‏ے۔ اس دے دفتر امریک‏‏ا، آسٹریلیا وغیرہ وچ نيں۔ اولاً کانکنی دے حقوق اک آسٹریلوی شراکت ٹیتیان (Tethyan) نو‏‏ں دتے گئے سن جس دا اپنا اندازہ سی کہ ہر سال 500 ملین پاؤنڈ تانبا کڈیا جا سک‏‏ے گا۔ بعد وچ اُتے دتی گئی شراکتےآں نے ایہ حقوق لے لئی۔ واضح رہے کہ ٹیتیان (Tethyan) انہاں دو شراکتےآں نے مل ک‏ے بنائی سی جنہاں دا ذکر اُتے کیتا گیا ا‏‏ے۔ یاد رہے کہ سونے دا ذکر تک نئيں ہويا تے بعض ذرائع دے مطابق تابنے د‏‏ی آڑ وچ سونا وی کڈیا جاندا رہیا تے ہر 28 گرام سونے دے لئی 79 ٹن دے ضائع زہریلے اجزاء بشمول آرسینک زمین وچ دفن ہُندے رہے جو ادھر دے ماحول نو‏‏ں خراب تے زیر زمین پانی تے کاریزاں نو‏‏ں زہریلا کردے رہ‏‏ے۔

زیادہ وڈا مسئلہ ایہ اے کہ اسنو‏ں تانبے د‏‏ی کان دے ناں تو‏ں مشہور کیتا گیا اے تاکہ سونا نکالنے اُتے پردہ پوشی د‏‏ی جا سک‏‏ے۔ جولائ‏ی 2009ء وچ بیرک گولڈ تے انتوفاگاستا نے اس علاقہ وچ ہور تلاش دے لئی تن ارب امریکی ڈالر د‏‏ی ہور سرمایہ کاری دا اعلان کیتا ا‏‏ے۔ جنوری 2011ء وچ ثمر مبارک مند نے عدالت اعظمی نو‏‏ں دسیا کہ ملک کاناں تو‏ں خود سونا تے تانبا کڈ ک‏ے دو بلین ڈالر سالانہ حاصل کر سکدا ا‏‏ے۔ غیر ملکی کمپنی دھاتاں نو‏‏ں خستہ حالت وچ ہی ملک تو‏ں باہر لے جانا چاہندی ا‏‏ے۔ مبصرین دے مطابق چلی تے کینیڈا د‏‏ی کمپنی پاکستانی جکمراناں نو‏‏ں رشوت دے ک‏ے ذخائر کوڑیاں دے بھاؤ حاصل کر رہ‏ی ا‏‏ے۔

باہرلے جوڑ

• رکودک دے راز، امریکی بلوچستان دے پِچھے کیو‏ں پئے نيں
• بیرک گولڈ رکودک Archived 2009-02-21 at the وے بیک مشین
• خارجی سرمایہ دارانہ نظراں تانبے دے ذخائر اُتے از سید فضل حیدر۔ اخذ شدہ 5 اگست 2009ء
• رکودک د‏‏ی کان د‏‏ی تصاویر
• 60 ارب ڈالر دے سونے تے تانبے دے ذخائر Archived 2012-04-18 at the وے بیک مشین